Dagur - 04.05.1950, Side 4

4
DAGUK
Fimmtudaginn 4. maí 1950
FRÁ bókamarkaðinum
UN hjálpar fólki á laiidskjálftasvæðum
Á sl. ári varð ægilegur jarðskjálfti í Ecuador í Suður-Ameríku. —
Þúsundir manna urðu öreigar, margir týndu lífinu. Starfsfólk UN
hóf þegar fjársöfnunin til styrktar hinu bágstadda fólki. Tryggvi
Lie, aðalritari S. Þ., sést hér vera að afhenda fulltrúa Rauðakross-
ins 20 þiisund dollsya tékk til hjálparstarfseminnar, frá starfsmönn
pm S. Þ. j Nevv York.
Bragi Jónsson, Afmæliskyeðja
Hoftúnum, fimmtugur til Kristins Indriðasonar,
Hálfrar aldar
hróðay skeyti
til Braga Jónssonar,
bónda, Hoftúnum.
Víðförla „Dag“
vil eg biðja
honum það flytja
í heilla-rúnum.
— 6. maí 1950. —
Rúvélar og ræktun eftir
Árna G. Eylands. — Út-
gefandi: Bókaútg. Menn-
ingavsjóðs.
Fræðirit um landbúnaS, nýtt af
nálinni, þykir víst sjaldnast mikill
bókmenntaviðburður hér á landi,
jafnvel þótt það fylli hartnær 500
síður í stóru broti. Öðru máli
gegnir um skáldrit, samtíning
þjóðlegra fræða eða jafnvel ævi-
söguhrafl. Þess háttar meta blöð
og tímarit sem nýnæmi og gagn-
rýnendur fara á stúfana, annað
hvort til að víðfrægja eða ófrægja
þókina.
En búfræðirit, eða rit um at-
vinnumál, þykir blöðum og tíma-
ritum ekki mikill fengur. Þeirra
er rétt getið, svona fyrir siðasak-
ir, eins og til að undirstrika, að
um þau sé ekkert að segja. Þó
liggur venjulega að baki þessara
rita miklu meiri og markvísari
vinna heldur en lögð er í þær
bækur, sem oft eru mest á orði.
Eiginlega er þó hvorki hægt að
saka ritstjóra eða gagnrýnendur
blaða og tímarita um þetta, því að
venjulega skortir þá alla þekk-
jngu til að dæmt sérfræðileg rit.
Engum ber fremur skylda til að
halda hróðri búfræðirita á lofti,
en hinum búfróðu mönnum,
ráðunautum, ritstjórum búfræði-
rita, kennurum bændaskóla og
bændunum sjálfum.
Það má þó næstum því heita
viðburður, að þessir aðilar sýni
þeim fáu búfræðiritum, er hér sjá
dagsins ljós, svo mikjnn sóma, að
segja um þau álit sitt opinberlega.
Veit ég eigi, hvort þessu veldur
hlédrægni, sinnuleysi eða ein-
hvers kqnar meinbáegni.
Það skal játað," að sjálfur er ég
engin undantekning frá þessari
reglu, en viðurkenni þó, að þetta
er óafsakanleg vanræksla. Stund-
um hefur þó málið vprið mér of
skylt til þess, að eg gæti ritað
gagnrýni. Við. önnur tækifæri
hefur mér svo ef til vilj fundizt,
að öðrum væri ekki vandara um
en mér.
En nú er ekki lengur stætt, svo
ég reyni að hrista af mér slenið.
Fyrir framan mig á borðinu ligg-
ur stór bók, 4Í6 bls. í stóru broti.
Hún heitir: „Búvélar og ræktun“
og höfundurinn er Árni G. Ey-
lands, stjórnarráðsfulltrúi. Svona
afrek er ekki hægt að þegja í hel.
Líklega geta aðeins þeir, sem hafa
allmikla þekkingu á efni þessarar
bókar, gert sér fulla grein fyrir
því, hve mikið afrek hún er, en
það þarf engan sérfræðing til að
sjá, að það er geysilegt átak að
semja slíka bók fyrir íslenzka
staðhætti, þar sem ekkert hlið-
stætt rit, um vélfræðilegu hliðina,
hefur áður verið ritað, og þegar
þess er gætt að bókin fjallar ekki
aðeins um vélfræði, þ. e. gerð vél-
anna, heldur flytur jafnframt hag
nýtar leiðbeiningar um nothæfni
þeirra og notkun, þá má það ljóst
vpra, nÓ ekki er heiglum hent að
l áðast í slíkt fyrirtæki sem þetta,
og til þess að gera því viðunandi
skil, þarf ekki aðeins mikla vél-
fræðilega þekkingu og víðtæka
bóklega rannsókn, heldur fyrst
og fremst geysimikla raunhæfa
reynslu.
En bókin er meira heldur en
fræðsla um vélarnar og notkun
þeirra, hún er einnig að veru-
legu leyti saga vélþróunarinnar í
íslenzkum landbúnaði og er sá
þáttur ekki ómerkastur.
Allt er þetta mikla efni stutt
fjölda mynda, sem sýna vélarnar
ytra og innra og einnig ýmiskon-
ar vinnubrögð.
Eg viðurkenni, að ég hefi ekki
lesið bókina sem heild og get því
eigi farið út í smámuni. Hún er
líka tæplega ætluð til þess að les-
ast í belg og biðu, því að þetta er
handbók, sem grípa skal til, þeg-r
ar vélfræðileg vandamál bera að
höndum. Ætla mætti, vegna þess
hve efni bókarinnar er víðfeðmt,
að hún væri óaðgengilég sem
handbók, en svo er þó eigi. Vii’ð-
ist mjög auðgert að finna það,
sem leitað er að í bókinni. Efnis-
skráin vísar á aðalflokkana, en
þeim er aftur- skipt niður í tölu-
setta smákafla með sérstökum
fyrirsQgnum.
Þótt ég hafj ekki lesið bókina
sem heild, þá hefi ég grannskoðað
hana, lesið kafla hér og þar og
gert mér rækilega grein fyrir
efni hennar, svo ég þykist þess
umkominn að láta í 'ljós skoðun
mína á hepni, _en hún verður í
stórum dráttum þannig:
Þetta er góð bók og stórfróðleg.
Efninu eru víðast gerð góð skil,
sumstaðar ágæt, og má í því sam-
bandi einkum nefpa kaffana um
jarðvinnslu með hestum og trakt-
orum. Leynir sér eigi að um efn-
ið fjallar maður, sem sjálfur hef-
ur bókstaflega lagtr hönd á plóg-
inn. IVIargir aðrir kaflar eru ágæt-
if. Sumt hefði ég kosið nokkuð
fyllra, svo.sem kaflann um yalta
Qg, .völtun,.. súgþurrkun og bú-
spuðgv (þ. ev kaflann,, sem höf-
undurinn nefnir smiðjan). Þetta
er þó afltaf álitamál og naumast
hægt að krefjast meira, án þess
að henda á annáð, er stytta mætti.
Kemur þá helzt til álita hin sögu-
lega framvinda véltækninnar, en
sitt kann þverjum að sýnast um
þetta.
Vöntun þykir mér það, að ekk-
ert er um steinsteypu og stein-
steyputæki við hæfi sveitanna,
svo sem steinamót, steypumót og
steypuvélar. Um þetta er þó líkt
farið og með framræslu með
slcurðgröfum Qg jarðvinnslu með
beltisdráttarvélum, að fram-
kvæmdirnar eru reknar á félags-
legum, grundvelli í mörgum
byggðalögum og byggingafram-
kvæmdirnar mjög nátengdar
ræktuninni.
Þetta eru þó smámunir, sem í
raun og veru rýra ekkert gildi
bókarinnar eða það afrek, sem
með henni hefur verið unnið.
Bókin er tómstundaverk og sann-
ar það greinilega, að margt það
bezta, sem gert er, er unnið í
tómstundum. Þá er einmitt tæki-
færi til þess að sinna því, sem
huganum er næst og hjartanu
kærast. Höfundurinn segist hafa
unnið þetta verk veturna 1947—
’48 og 1948—’49 og rétt mun, að
þá hefur hann skráð bókina, en
hin raunhæfa sköpun bókarinnar
mun þó hafa tekið miklu lengri
tíma. Eg er sannfærður um, að
bókin hefur í áratugi verið að
mótast og kristallast í huga höf-
undarins. Á bak við frumsmíði
sem þessa, liggur heilt ævistarf
og gott starf.
Eg þori hiklaust að hvetja alla
þá, sem á einhvern hátt fást við
ræktun og búvélar til þess að
kaupa þessa bók og 'ég efa ekki,
að hún muni verða þeim mjög
notadrjúg og reyndar bráðnauð-
synleg.
Að því ég bezt fæ séð, er öll
framsetning, frágangur og
prentun hókarinnar í ágætu lagi
og band sæmilegt en þó of veiga-
lítið, að mér virðist, svo sem títt
er um vélband. Svona stór og
viðamikil bók, er ætla má að
verði títt handleikin, þarf að vera
í þrælsterku bandi, en sjálfsagt
hefði það auþið verð hókarinnar
verulega, en því mun annars mjög
í hóf stillt.
Eins og áður er getið, prýða
bókina fjölmargar myndir, eða
521 tekstamypd, sem bæði eru til
skemmtunar og skilningsauka.
Yflr fyrirsögn hvers höfuðkafla
er táknraén teiknirnynd og er það
til mikilltu' prýði. Eiginlega er
bókin óbeint helguð og tileinkuð
Hólum í Hjaltadal, því að hókin
hefst með fagurri litmynd eftir
málverki Gunnlaugs Blöndal af
Hólum, og henni lýkur með snot-
urri teiknimynd af Hólum um
aldamótin Í900. Er þetta talandi
vottur um tryggð höfundarins
og ræktarsemi yið þetta menn-
ingar- og menntasetur, þar sem
hann fyrst nam þau fræði, er
hann jafnan síðan hefur aukið
og óvaxtað af alhug, svo sem þessi
bók ber ljósan vott úm.
Akureyri 25. apríl 1950.
Ólafur Jónsson.
Bólstruð húsgögn h.f.
Hafnarstræti 88. Simi 491
Kaupum
tóm SULTUGLÖS, l/2 kg.
qg 1 kg., með skrúfuðu
loki.
Einnig B A U K A undan
Flóru-gerdufti.
Aðems áskernmdar umbúðir
ko.ma til gxeina.
Nýlenduvörudeildi n
Herbergi
til leigu í Ránargötu 20. —
Aðgangur að baði.
Afgr. vfsar á.
Hálfnuð öldin. Hver eru gjöldin?
Hildar sár og Skuldar bárur.
Ýmis töp í ævi-glöpum,
andans vigra og handa sigrar.
Óskjr rættust; ástir mættust,
uxp tré í þeirra véupi, —
Því sltal lofa þann, sem ofar
þjóðum tjaldar heims um aldur.
Þig um of skal ekki lofa,
öllu mjög í hófið stilla;
rrjúfa þögri með raunsjárgögnum,
réttast þannig lýsa manni:
Þyrfti eg skjól í þorra gjólu,
þyrfti ég ráð í vanda bráðum,
þyrfti eg góðan þrautabróður,
— þig eg fyrstan manna gisti.
Kæri Bragi, kvæðahagi,
kyssi eg þig um dularstigu.
Gömul kynni, greypt í minni
glæða hlýja endurnýjun.
Að þú lifir, að þú skrifir
yrki fögur: ljóð og sögur,
— óskir þær þér ylblik færi
eins og glóð í fornum hlóðum.
27. apríl 1950.
Örn á Steðja.
Höfða, 7. apríl 1950
Á landnámsöld
nam hér Þengill völd
skein byggðin hlíð
broshýr alla tíð
var gleði hans
þess gæfumanns
svo mun sérhver
er situr hér.
Ósk vor er sú
er vér eigum nú
Ijómi hamingjusól
um heiðursmanns stól
þessu heimili hér
óskum hugheilir vér
veiti gæða
gjafarmn hæða.
Eigum gleðistund
hefjum glas í mund
til heilla hér
þeim heiður ber
hermi það saga
hér um alla daga
stýri heill sjóli
höfúðbóli.
Sextugur-ungur
ei er aldur þungur
þeim höfðingsrekk
á heiðursbekk
hefjum glas í mund
eigum gleðistund
Á heiðursdcgi hans
húsbóndans.
S. B.
\ Allar venjulegar tegundir a£
: i
esso bifreiðaolíum)
ESSO saumavélaolíum
ESSO ryðvarnarolíii
ESSO bremsuvökva
Kaupfélag Eyfirðinga f