Dagur - 04.05.1950, Qupperneq 6

6
D A G U R
Fimmtudaginn 4. maí 1950
Kommúnistaáróður og 1. maí
KOMMÚNISTAR hér um slóðir halda áfram
uppteknum hætti og reyna að gera 1. maí, hátíðis-
dag verkamanna, að flokkshátíð og áróðursdegi. Á
þessu var lítil breyting á mánudaginn, frá því,
sem verið hefur undanfarin ár. Að vísu var flutt
ein ræða á útifundinum út frá sjónarmiði verk
lýðssamtakanna í heild, og var það góðra gjalda
vert, en annað, sem þar heyrðist, var ómengaður
kommúnistaáróður. Kommúnistar halda vafa
laust, að þeir vinni flokki sínum gagn með þessu
háttalagi. Hitt dylst þeim að sjálfsögðu ekki, að
þetta er til óþurftar verklýðssamtökunum í heild,
spillir almennri þátttöku í hátíðahöldum dagsins
og dregur úr gildi og áhrifum kröfugöngu og um-
mæla. En þótt forsprökkum kommúnista sé þetta
mæta vel ljóst, halda þeir samt áfram uppteknum
hætti. Þar sýna þeir enn, að í þeirra augum er
flokkur þeirra rétthærri en verklýðssamtökin
sjálf. Hitt gegnir furðu, að verklýðsíélögin, sem
skipuð eru lýðræðissinnuðu fólki áð meirihluta,
skuli þola Moskva-kommúnistum að ræna þannig
hátíðisdegi þeirra og setja flokksstimpil á þennan
'aðalhátíðis- og minningardag frjálsra verklýðs-
samtaka. Mættu lýðræðissinnaðir verkamenn og
vera vel minnugir þess, að kommúnistar keppa að
því að afnema frjáls verklýðssamtök; afnema
verkfallsréttinn og gera allan verkalýð áígeriéga
háðan boði og banni valdhafanna. Þannig hafa þeir
skipað málum verkalýðsfélaganna fýrir austan
járntjald. Þegar Stalín marskálkur kvártaði yfir
því á stríðsárunum við Harry Hopkins, sendimann
Roosevelts ,að afgreiðslá sumra vara téfðist óhæfí-
lega frá Bandaríkjunum, og Hopkins svaraði því
til, að þar væri verkföllum um áð kenna, sagði
marskálkurinn: Verkföll? Hafið þið ekki lög-
reglu? Þurfa þessi orð ekki skýringa við.
ÞAÐ ER HLÁLEGT að heyra forsvarsmenn
kommúnista halda því fram nú, að erfiðleikar þeir,
sem íslenzka þjóðin á við að etja um þessar mund-
ir, séu að kenna gengisfellingarlögunum. í einni
ræðunni á útifundinum hér 1. maí, var því haldið
fram, að gengisfellingin gerði allt í senn, launþega
fátæka, útgerðarmenn ríka og þó fátæka, því að
útgerðin væri að fara á hausinn, þrátt fyrir geng-
isfellinguna! Vitnaði ræðumaður óspart í ástand
ið á landi hér á tímum nýsköpunarstjórnarinnar,
sem dæmi um það, hvernig ætti að stjórna með
hagsmuni alþýðunnar fyrir augum. Um það þarf
ekki að deila, að -útflutningsverzlun með sjávaraf
urðir er arðvænlegri nú, er 45 krónur fást fyrir
sterlingspundið, en meðan 26 krónur var hið
skráða gengí. Hitt er svo annað mál, hvort reynsl-
an á eftir að leiða í ljós, að óstjórn og óhóf fyrri
ára hafi verið búin að leika fjárhag atvinnuveg
anna svo grátt, að þessi gengisfelling reynist ekki
nægileg til þess að rétta slagsíðuna. Um það verð
ur ekki dæmt að sinni. En það er fáránlegt að
heyra því haldið að fólki, að erfiðleikar útflutn-
ingsframleiðslunnar nú séu að kenna gengisfell-
ingunni. Ekki reyna þessir postular að útskýra,
hvernig ástandið væri nú, ef ekkert gengisfall
hefði orðið, og ekkert hefði verið gert annað en
leggja á nýja skatta og tolla, svo numið hefði
hundruðum milljóna, til þess að halda áfram að
greiða hækkandi útflutningsuppbætur. Hver hefði
þá orðið hlutur launþeganna?
Engin tilraun er gerð til þess að
svara þeirri spurningu af neinni
skýnsemi Kommúnistum er tam-
ast að tala um þessi mál eins og
ástandið í landi hér geti um alla
eilífð orðið eins og það var n?eð-
an þeir voru að sóa hundruðum
milljóna í erlendum gjaldeyri
með aðstoð braskaranna á árun-
um 1944—-1947. Eða með öðrum
orðum, að efnahagsmál íslands
geti um alla framtíð grundvallast
á styrjaldarástandi í heiminum
og þeim mörkuðum, sem hafn-
bönn og hernaðaraðgerðir skapa
hjá sveltandi þjóðum.
ÍSLENZK ALÞÝÐA skilur það
mæta vel, að gróðatímabil stríðs-
áranna er liðið, að gálauslega og
illa var stjórnað í stríðslokin og
upp úr þeim og þjóðin er nú að
súpa seyðið ef þeirri óstjórn. —
Kommúnistar áttu þar gildan hlut
að máli. Eyðslustefnan var þeiiTa
stefna. Það er ekki hagsmunamál
fyrir verkalýðinn að málpípur
kommúnista heimti það hvern 1.
maí, að fjármál íslands séu rekin
eins og eilíft stríð væri ríkjandi í
heiminum. Það væri í meiru sam-
ræmi við hag launþegasamtak-
anna, að verklýðssamtökin tækju
upp baráttu fyrir því að gengis-
fellingarlögin og þær aðrar ráð-
stafanir, sem gera þarf, verði vel
og heiðarlega framkvæmd og
knúð verði á dyr ríkisvaldsins, að
það taki sjálft til að gera hreint í
sínu húsi með sparnaði og hag-
sýni í eigin rekstri, jafnframt því
sem það krefst nokkurra fórna af
launastéttunum. Þennan skyn-
samlega tón vantaði algerlega í
1. maí-ræðurnar. Það var ekki af
því að fólk flest viti ekki hvað að
því snýr, heldur af því, að kömm-
únistarnir vita líka mæta vel,
hvað að þeim snýr og hvernig
flokki þeirra þykir hentast að
snúa snældu sinni að þessu sinni.

FOKDREIFAR
Fóðrun og hirðing hesta.
Svar til Helga Valtýssonar.
í FOKDREIFUM Dags 26. apríl
sl. treður rithöfundurinn fram,
fullur vandlætingu, og að því er
mér virðist á rithætti hans, með
næg rök og kunnugleik að baki
sér. Það, sem svo’ mjög hefur
raskað ró hans, er fóðrun og hirð-
ing hesta hér í bæ. Hér vil eg
taka upp orðrétt úr grein hans, ef
hann kynni að vilja leita að rök-
um fyrir orðunum. Áherzlur hans
íylgja með leturbreytingum. „Yf-
irleitt virðast hestamir nær allir
vel aldir í prýðilegum holdum, en
allir eiga þeir eitt sameiginlegt:
Þeir eru illa hirtir! — Eða
féttara sagt — óhirtir! — Eða
er ljót sjón og ömurleg! Það kvað
þó vera einn maður á Akureyri,
sem hirðir reiðhest sinn! Jæja þó
það!“
Þetta er vitnisburðurinn, sem
rithöfundurinnJ gefur okkur,
hestaeigendum hér í bænum, það
er ekkert hik á að fella áfellis-
dóminn, eitthvað af horuðum
reiðhestum, og allir, að undan-
teknum einum, óhirtir, ljótir og
ömurlegir ásýndum. Hvað viljið
þið hafa það meira, getur dýra-
verndunarfélagið eða lögregla
látið slíkt afskiptalaust, eða er
þetta skáldadraumur?
Þessu er eg ekki sammála, því
að eg tel að hirðing hesta hér í
bæ sé í mjög sæmilegu lagi, og
óska því eftir, að Helgi vildi góð
fúslega segja, hvað kom honum
til að fara að skrifa svívirðingar
um þá menn, er hirða hesta hér í
bæ. Og með allri virðingu fyrir
honum efa eg stórlega, að hann
hafi kunnugleik og þekkingu til
að skrifa um hirðingu hesta í al
vöru og með rökum.
allt, og er lítill frami fyrir bæinn
eða nágrennið, að svona sögu-
burði, því að ókunnugir geta ef
til vill oi’ðið til þess að trúa því,
sem illt er um aðra sagt.
Jóhannes Jónasson,
ritari Hestamannafél. Léttir.
Erlend tímarit.
ÞAÐ VAKTI athygli mína, er
eg var á ferð í Reykjavík nú fyr-
ir skemmstu, að í mörgum bóka-
búðum höfuðstaðarins gat að líta
nýleg ensk og amerísk blöð og
tímarit. Ennfremur talsvert úrval
arlendra bóka. Er svo að sjá, sem
bókaverzlanir þar syðra fái leyfi
til þess að flytja þennan varning
inn, og skal það sízt lastað. En
manni utan af landi kemur þetta
samt undarlega fyrir sjónir, því
að hér um slóðir sést nær aldréi
erlent blað eða bók. Er það af því
að bókaverzlanir hirði ekki um
að hafa þaú á boðstólum?. Eða
skortir leyfin hér? Fróðlegt væri
að heyra, hvað bóksalarnir hér
hafa um þetta að segja.
Þar sem sólin skín.
VORIÐ hér nyrðra hefur verið
kalt og illhryssingslegt, svo að til
vandræða hefur horft. Sunnan-
lands hefur aftur á móti vorað
mjög vel. í apríl var yfirleitt veð-
urblíða víða sunnanlands, t. d. í
Reykjavík. Þar er snjólaust með
öllu, jörð tekin að grænka og
blóm springa út í görðum. Valda-
menn þar syðra, sem búa við
hlýja veðráttu Faxaflóans, eiga
bágt með að skilja erfiðleika þá,
sem Norðlendingar og Austfirð-
ingar eiga við að etja af völdum
tíðarfars og snjóa á vorin. Þeir
skilja ekki, að samgöngur úti um
landið eru enn mjög strjálar og
Já, vel á minnst, Helgi hefur erfiðar, þótt sumar sé komið í
það eftir einhverjum, að einn
maður muni hirða hest sinn sæmi
lega. Nú skora eg á Helga að gefa
upp nafn hans, því aðnógumargir
munu samt verða til þess að
þakka Helga hugulsemina, og það
að verðleikum.
HESTAMANNAFÉLAGIÐ
Léttir starfrækir hesthús hér í
bænum, og tekur hesta í fóður og
til hirðingar. Félagið hefur ráðið
fyrir hestahirði mann, sem er
viðurkenndur ágætis hestamaður
og hestahirðir af öllum, sem til
þekkja, getur því ekki tekið
þegjandi fleipri, eins og er. í um-
ræddri grein, þar sem hún að
sjálfsögðu verður lesin um land
Reykjavík. Það tekur landsmenn
vikur að koma erindum sínum
suður til nefndanna og ráð-
anna og fá svar. Þannig tefst
mörg framkvæmd og mörg ævi-
stundin fer forgörðum.
Hringrás leyfanna.
SÝNISHORN af vinnubrögð-
unum á þessu landi er hringrás
innflutnings- og gjaldeyrisleyí
anna. Eins og kunnugt er verða
allir landsmenn að sækja leyfin í
hendur nefndar í Reykjavík. Hér
er dæmi um það, hversu skjótlega
gengur að fá þau mál afgreidd.
Eftir mikið stapp á sl. ári tókst
fyrirtæki hér loksins að útvega
(Framhald á 11. síðu)
Vorið og garðarnir
í síðasta blaði ræddum við nokkuð um lóðirnar
okkar og garðana, og að við þyrftum að herða okk-
ur, eins og stundum er sagt við illa læsa krakka, til
þess að hægt yrði með sönnu að segja, að Akureyri
væri þrifalegasti bær landsins. Um hirðingu lóð-
anna, vísast til þess, sem þar var sagt, þótt fjöl-
mörgu mætti þar við bæta. En svo eru það hinir
staðirnir, staðimir, sem enginn á, eða öllu heldur,
sem við eigum öll sameiginlega. Hér á eg við svæð-
in utan við hinar girtu lóðir, svæði meðfram göt-
um og vegum, milli húsa o. s. frv. Slíkir staðir vilja
oft verða útundan, en þeir setja líka svip sinn á
bæinn, engu síður en garðarnir. Hvað getum við
gert til þess að bæta úr þessu? Mér hefur dottið í
hug, að með samtökum gætum við e. t. v. komið
einhverju góðu til leiðar hér, eins og víða annars
staðar, og konur væru líklegar til að beita sér fyrir
slíku. Hvernig væri t. d. að konur, sem búa við
sömu götu tækju sig saman og ynnu nokkrar kvöld-
stundir að því að hreinsa til við götu sína? Kann-
ske væri hægt að fá mennina með, eða stálpuð
börn, þær sem þau eiga? „Margar hendur vinna
létt verk,“ segir máltækið, og ef konur hæfust
handa á slíkri kvöldvinnu, nokkrum, sinnum á
hverju vori, myndi áreiðanlega vera hægt að bæta
margt, og koma ýmsu góðu til leiðar. Auk þess, sem
unnið væri menningarstarf fyrir bæinn með slíku,
gæti þetta verið skemmtilegt fyrir þá, sem þátt
tækju í því. Grannkonur, sem sjaldan sjást og
þekkjast kannske ekki, gætu kynnst með garðhrífur
og gamla hanzka og fengið sér hressandi útivist,
góða hreyfingu fyrir líkamann, sem flestum er
nauðsynleg. Eg skýt þessu hér til ykkar, bæjarkon-
ur. Skyldi nokkur verða svo framtakssöm að hefjast
handa?
GÓÐUR SILDARRÉTTUR.
Sumir segja, að íslendingar kunni ekki að borða
síld. Kannske er þetta ofsagt, en það er ekki ofsagt,
að við erum ekki dugleg við það. Samt höfum við
svo góða síld í landinu, að flestar aðrar þjóðir öf-
unda okkur af því. Síldin er mjög auðug af D-víta-
mínum, bæði ný og Söltuð, og er talin næringar-
efnaríkust allra fisktegunda. Við ættum því aldrei
að láta vanta síld á kvöldborðið. Þessi síldarréttur
getur e. t. v. aukið á fjölbreytnina.
Síld í tómat.
3 saltsíldar. — 1/2 dl. matarolia. — 1/ dl. edik. —
2 matsk. vatn. — 1/2 dl. tómatkraftur. — IV2 matsk.
sykur. — Pipar á hnífsoddi.
Síldin er hreinsuð og afvötnuð. Skorin í 3 cm.
breiðar sneiðar. Raðað í ílát. Tómatkrafturinn er
þeyttur út í olíuna og allt kryddið sett saman Við.
Hellt yfir síldina.
GLUGGAÞVOTTURINN.
f hreingerningunum er gluggaþvotturinn eitt af
því, sem ekki má verða útundan. Það birtir í stof-
unum, þegar þeir
hafa verið þvegnir.
en það er ekki alltaf
\ jafn auðvelt að kom
! ast að gluggunum,
sérstaklega utan
frá, t. d. á annarri
og þriðju hæð. En
þeir, sem eru svo
lánsamir, að glugg-
arnir eru þannig opnaðir, að hægt sé að sitja í þeim,
geta fari, að eins og sú hér á myndinni. Gott er að
fægja rúðurnar upp úr blöndu ediks og vatns, og
fægjja vel með hi-einum klút á eftir. Þeir, sem eiga
þvottaskinn, nota það, og sérstaka gluggasápu, sem
stundum hefur verið á markaðnum.
Puella.