Dagur - 24.05.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 24. maí 1950
D A G U K
5
- Ræll við bandarfsku sérlræðingana
ÍÞRÓTTIR
(Framhald af 1. síðu).
lendingar væru númer eitt á
markaðinum, en kæmu ekki á
eftir Norðmönnum, Nýfundna-
landsmönnum, Kanadamönnum
og öðrum keppinautum.
Eins og nú standa sakir, sagði
Mr. Cooley, verður að segja eins
og er, að íslenzka framleiðslan,
sem á boðstólum er í Bandaríkj-
unum, stendur að baki vöru
Norðmanna og Nýfundnalands-
manna. Það er húsmóðirin, sem
gerir innkaupin. Það er hún, sem
ræður því, hvort varan selzt eða
ekki. Þegar húsmóðirin fer til
matarkaupa á hina stóru ,,super-
markets“, sem selja mikið af
neyzluvarningi fólksins, tekur
hún þann fiskpakkann, sem í
hennar augum er fallegastur álit-
um, hentugastur að stærð. Reyn-
ist vörugæðin eins og vonir stóðu
til, kaupir hún sams konar pakka
næst er hún þarf á fiski að halda,
Og hún vill gjarnan hafa nokkurt
úrval. Það er misskilningur að
halda, að bandarískar húsmæður
vilji endilega fá í matinn sams
konar fisk og íslenzkum hús-
mæðrum þykir beztur. Þótt ís-
lendingum þyki kax-fi allt að því
óætur, þykir hann lostæti í
Bandaríkjunum. Hraðfryst karfa
flök, rétt meðfarin og pökkuð,
eru auðseljanleg vara. Ysa, stein-
bítur, lúða o. fl fisktegundir eiga
vísan mai-kað og gott verð, ef rétt
er að fai'ið. Og þannig mætti lengi
telja.
Hráefnið er fyrsta flokks.
Mr. Cooley sér ótal möguleika
fyrir íslendinga að koma fiskaf-
urðum sínum í gott verð í Banda
I'íkjunum, en til þess að svo megi
verða þai-f verulega breytingu í
fiskiðnaðinum hér að hans áliti.
Hann leggur áherzlu á, að undir-
staðan sé fyrir hendi, traust og
örugg. Það er hráefnið. Bæði Mr.
Cooley og Mr. Chiaccio leggja á
það séi'staka áherzlu, að fiskur-
inn, sem þeir hafa séð koma upp
úr bátum og togurum hér við
land, sé miklu fallegri og glæsi-
legri vax-a en Nýfundnalands-
menn, Kanadamenn og Banda-
ríkjamenn di-aga að landi. Fisk-
urinn er ferskur, er hann kemur
að landi, feitur og bústinn. Þorsk
urinn, sem Nýfundnalandsmenn
hraðfrysta, er þunnur og magur,
hér er hann þykkur og feitur, allt
önnur vara segja þeir báðir. Eng-
in þjóð í víðri veröld hefur aðra
eins möguleika til þess að bjóða
aðra eins vöru. En þá er það
meðferðin í landi. Það er þai',
sem skórinn kreppir. Allvíða
Herbergi
óskast strax í miðbænum.
Afgr. vísar á.
Lítið herbergi
óskast sem næst miðbænum.
Afgr. vísar á.
skortir á, að hraðfi'ystihúsin séu
búin eins góður tækjum og fi'ek-
ast verður á kosið. Þau eru yfir-
leitt smá og æði oft er húsakost-
urinn ófullkominn. Sunnan lands
t. d., eru stai-fandi mörg lítil hús
í sömu verstöðinni. Ur þeim hús-
um mætti gera eina fyrsta flokks
hraðfrystistöð, segir Mr. Cooley,
nýta bezta vélakostinn úr þeim
öllum og skapa skilyi-ði til fyrsta
flokks framleiðslu. Þá eru það
vinnubi'ögðin. Þeir telja mjög
æskilegt, að hægt sé að skapa
meiri festu í þessum iðnaði,(
þannig, að húsin starfi ekki að-
eins hluta af árinu, heldur allt
árið, og vinni þær fisktegundir,
sem helzt veiðast á hverri árstíð.
Með því móti mundi skapast
miklu meii'i festa í vinnubrögð-
unum, starfsfólkið mundi læi'a
stöx-fin í stao þess sem nú er, að
skipt er um starfsfólk að veru<
legu leyti á hvei’ju starfstímabili
Til þess að hægt sé að koma máh
unum í þetta horf, þarf vita-
skuld miklu fjölbreyttari fram-
leiðslu en nú er, vinna ekki að-
eins þorsk og ýsu, heldur kai'fa,
lúðu, steinbít, skelfisk, humar,
krabba, og jafnvel vatnafiska. —
Fyrir allar þessar tegundir er
mai'kaður og miklu fleiri. Eins og
nú standa sakir moka sjómenn-
irnir krabbanum í sjóinn, ekkert
er gert til þess að veiða humar,
en þó mun gnægð af honum við
landið, skelfiskur er ekkert
nýttur, karfi þykir ekki manna-
matur á íslandi og ekki sumar
hinar tegundirnar heldur eins og
t. d. smokkfiskur. En íslendingar
þurfa ekki að hafa áhyggjur af
því, hvort þessi eða hinn fiskur-
inn sé góður til átu eða ekki, svo
lengi, sem þeir ætla ekki að boi'ða
hann sjálfir. Aðalatriðið er að
öðrum þjóðum þyki hann góður
til átu og vilji boi-ga gott verð
fyrir hann.
Betri hagnýting vinnuaflsins.
Hinum bandarísku sérfræðing-
um þykir skorta verulega á það
að vinnuaflið sé hagnýtt á hag-
kvæman hátt og að íslendingar
meðhöndli fiskinn ævinlega eins
og hann á skilið, þ. e. sem dýx'mæt
fæðutegund. Hvenær mundi ykk-
ur detta í hug, að vaða á stígvél-
um innan um kjötskrokka? En
ekki þykir tiltökumál, þótt menn
ösli innan um fiskhrúgur eða
fleygi fiski á óhrein vinnugólf.
Þessu viðhox-fi þarf að bi’eyta.
Það mundi auka vöruvöndunina
og vörugæðin. Mr. Cooley þóttist
hafa orðið þess var, að íslending-
ar bæru takmarkaða virðingu
fyrir baki vei'kamannsins. Hvers
vegna fleygið þið fiskinum alltaf
á gólf vinnuplássins og látið
vei'kamennina bogra við að sækja
hann þangað til hausunar og inn-
anúrtektar, þegar augljóst er, að
verkið mundi miklu léttara með
því að láta fiskinn í upphafi á
vinnuborð? Og hi'einlætið mundi
miklu meii'a með því móti. Mjög
víða er hagnýtingu vinnuafls og
véla , ábótavant. Vinnan er stór
liður framleiðslukostnaðar og það
veltur á miklu fyrir framleiðend-
ur að halda framleiðslukostnað-
inum í horfi.
Með bættu skipulagi er víða
hægt að bæta afköstin og gera
framteiðslukostnaðinn hóflegan.
Þi'jú aukaskref, sem verkamaður
við vinnu, þai'f að stíga á klukku-
stund, verða orðnar mílur að ári
liðnu, og slíkt kostar peninga.
Níu krónur af hverjum tíu frá
sjávarútveginum.
Útflutningsskýrslur íslands frá
síðustu árum sýna, að rösklega
90% af útflutningsvei'ðmæti
landsmanna kom frá sjávarútveg-
inum. Þótt sjávarútvegurinn eigi
vafalaust mikla og glæsilega
fi'amtíð fyrir sér, dylst það samt
ekki, að það er hættulegt fyx’ir
þjóðina að vera svo háð einni at-
vinnugrein. Telja hinir banda-
rísku séi-fræðingar því mikils um
vex't, að áhei-zla sé lögð á aukna
fjölbreytni atvinnulífsins, og þeir
virðast þeirrar skoðunar, að ís-
land hefði mai-ga og mikla mögu-
leika upp á að bjóða. Mr. Cooley
sagði t. d., að hann hefði víða far-
ið, en sjaldan séð meii'i náttúru-
fegui'ð en hér. ísland væri að sín-
um dómi ákjósanlegt land fyi'ir
skemmtifei'ðamenn. Þar væru
faldir möguleikar til verulegrar
gjaldeyrisöflunar. í annan stað
kvaðst hann hafa sannfrétt, að
ýmis efni væru hér til í stórum
stíl, sem hagnýta mætti til iðnað-
ar, svo sem ágætur leir til leir-
vörugerðar, einkum nú, er horf-
ur væru á því að raforka til iðn-
aðar mundi vei’ða nægileg innan
skamms. Og svo mætti lengi
telja.
Fallegt í Eyjafirði.
Þessum góðu gestum þótti fal-
legt um að litast hér í Eyjafirði,
og þeim leizt vel á þau fyrirtæki,
sem þeir skoðuðu, þótt þeir bentu
á sitt hvað, sem þeir töldu að bet-
ur mætti fara. En allar þær á-
bendingar voru gex-ðar af góðum
hug og með þeirri ósk, að með
þeim hætti gætu fyrirtækin not-
azt betur og oi'ðið til meii-i upp-
lyftingar fyrir athafnalífið og
fólkið, sem hér býr.
Mr. Cooley og félagar hans eru
nú um það bil að hvex-fa af landi
burt. Þess er að vænta, að for-
ustumenn sjávarútvegsins taki til
rækilegi’ar athugunar þau atriði,
sem hann mun einkum leggja á-
herzlu á í skýrslu sinni. Oruggur
mai'kaður fyrir fiskafurðir í auð-
ugasta landi heims, Bandaríkjun-
um, ætti að vera keppikefli lands-
manna á næstu árum. Til þess
þarf verulegt átak hér heima fyr-
ir í aukinni vöruvöndun, aukinni
fjölbreytni framleiðslunnar, betri
hagnýtingu vinnuaflsins, en það
þarf líka nýtt átak vestur á mark-
aðinum sjálfum, mikið starf ti,
þess að koma íslenzkum fiskaf-
urðum í efsta sess. Til þess þarf
sennilega að taka upp annað og
betra skipulag á söluaðferðum og
gera útflutninginn fi'jálsari en nú
er, en það er önnur saga og verð-
ur ekki rædd hér.
Hraðkeppni í knattspyrnu
var háð á Þórsvellinum s. 1.
miðvikudagskvöld. Þrjú félög
tóku þátt í keppninni: Þór, K.A.
og í. M. A.
Þór hafði ennþá heppnina með
sér í útdi'ætti. Fyi'st skyldu K.A.
og 1. M. A. keppa og það félag
sem sigraði átti svo að leika úr-
slitaleikinn við Þór. Hálfleikur
var 20 mín.- í öllum leikjunum.
K. A. — í. M. A. 3 :1.
Á fyi'stu mínútum fékk Í.M.A.
gullvægt tækifæri til að skora,
en þó tókst að koma knettinum
yfir markið. En fljótlega hóf K.A.
sókn, sem endaði í netinu, eftir
þrumuskot frá Júlíusi. Litlu
seinna jafnaði Í.M. A. Virtist sól-
in hafa blindað markmann K.A.,
svo að hann sá ekki knötlinn,
sem rann fremur hægt í markið.
Fyrri hálfleikur endaði 1 : 1.
Seinni hálfleikinn átti K. A.
að mestu. Leikmenn í. M. A. voru
mun ójafnari og þrekminni.
Hálfleikinn vann K. A. 2 : 0.
Þór : K .A. 2 : 0.
Eftir fyrri leikinn fengu K. A,-
menn 10 mín. til að hvíla sig, en
síðan byrjaði seinni leikurinn,
Þessi leikur var mun betri en
sá JFyrri. Örlaði oft á samspili.
Þó voru háu og löngu boltarnir
allt of mai'gir; Einnig bar allmik-
ið á því, að leikmenn höfðu ekki
fullt vald á knettinum. Bendir
það til fremur lítillar æfingar hjá
knattspyrnumönnum almennt.
Þór virtist hafa yfirhöndina og
fengu þeir nokkur tækifæri við
mai'k. Hins vegar komst mark
Þórs aldrei í neina hættu þenna
hálfleik. Þegar nokkuð var liðið
af leik skoi-aði Jóh. Egilsson með
snöggu og laglegu skoti í neðra
hornið. Endaði hálfleikur 1: 0
Þór í vil.
Seinni hálfleikur var jafnai'i,
enda hafði nú K. A. undan sól og
vindi að sækja. Vörn Þórs vh’tist
mjög föst fyi-ir og örugg. Eftir vel
skipulagt upphlaup var skorað
annað mark fyrir Þór og endaði
leikurinn þannig.
Þessi fyrsta knattspyi'nukeppni
sumarsins sýnir, að mai'gir góð-
ir knattspyrnumenn eru hér í
bænum. Séi'staklega munu mai'g-
ir ungir piltar vera efnilegir. Má
vænta góðra leikja í sumar. Völl-
urinn var ekki beti'i en það, að
hann háði góði'i knattmeðferð og
þyrfti hann að vera betur valtað-
ur. Dómari var Jakob Gíslason
og dæmdi hann báta leikina vel.
Handknattleiksráð í. B. A. sá
um mótið.
Frjálsíþróttamót K. A.
hefur staðið yfir undanfarna
daga. Árangrar mega teljast mjög
sæmilegir svo snemma sumars.
Nýr félagi, Haraldur Jóhannsson,
hefur vakið athygli fyrir góða
árangra og fjölhæfni. Helztu úr-
slit:
100 m. hlaup: 1. Haraldur Jó-
hannsson 11,7 sek., meðvindur.
200 metra hlaup: 1. Haraldur
Jóhannsson 24,7 sek., meðv.
400 m. hlaup: Hreiðar Jónsson
58,6 sek.
Langstökk: 1. Haraldur Jó-
hannsson 5,94 m.
Þrístökk: 1. Hai'aldur Jóhanns-
son 13,16 m., jafnt meti.
Stöng: Jón Steinbei-gsson 2,83
m.
Kringlukast: 1. Hai-aldur Jó-
hannsson 32,75 m.
Spjóthkast: Agnar Tómasson
49,10 m.
Kúluvai-p: Guðm. Örn Ái-nason
10,65 m.
Fimmtai'þraut, drengja: 1.
Hi-eiðar Jónsson 1874 stig.
Kúluvarp kvenna: 1. Anna
Sveinbjarnai'dóttir 9,25 m. Nýtt
íslandsmet, en kúlan reyndist of
létt. Langstökk kvenna: 1. Ásdís
Kai'lsdóttir 4,18 m.
- Fokdreifar
(Framhald af 4 .síðu).
hirtu á umræddum vettvangi!
En nú hefur vinur J. J. bætt úr
þessari „forsóman“ minni og sagt
allt það, sem eg hvorki sá né
hugsaði, og „svo ekki meir um
það“! — En síðan krefst hann
þess, að eg auglýsi þennan eina
hrossahirðumann, sem kunningi
minn einn kvaðst þekkja hér í
bæ. Að vísu var eg ekki svo for-
vitinn, að eg spyrði: „Hver er
maðurinn?“ en af grein J. J. í
„Degi“ er augljóst, að þetta hlýt-
ur að vera hinn stórágæti hrossa-
hii'ðir „Léttis"! Virðist mér því,
að hestamannafél. megi vel við
una, er farið hefur verið svo lof-
samlegum orðum um fulltrúa
þess og trúnaðarmanna! Enda er
það að vei'ðleikum: — Setjum
svo að þessi mæti mann hirði 30
—40 hesta fyrir „Létti“ — og fer
a. m. k. ein klukkustund í dag-
lega hirðu hvers reiðhest, svo að
sæmilegt sé, — verður þá öllum
skiljanlegt, að „drjúgur verður
síðasti áfangi“ hrossahirðis „Létt
is“ í skammdeginu! — Er því
slíkum afrekum aldrei um of á
lofti haldið!
AÐ LOKUM aðeins þetta: Það
vill svo furðulega til, J. J. vinur,
að eg hefi raunverulega komið
harla nærri hestahirðingu sjálf-
ur, en þó í enn nánari kynni við
pi'ýðishii'ðingu, sem ungur landi
lærði erlendis, er hann daglega
varð að kemba, bui'sta og nudda
tvo púlshesta húsbónda síns á
aði-a klukkustund á hverjum
moi'gni, áður en hann fór út með
þá til vinnu í vetrarkuldanum.
Enda gljáðu þeir þá og glóðu eins
og „Léttis“-gæðingur um hásum-
ar, er móðir náttúra hefur tekið
að sér hestahii'ðinguna! — En hér
heima virðast þið hestamennirnir
almennt ekki gera greinanmm á
eldi reiðhesta og hirðingu! — Þar
liggur ykkar „hundur grafinn",
að því er virðist í oi'ði og vei'ki,
og læt eg svo útrætt um það
atriði máls!
Ef hið virðulega Hestamanna-
félag „Léttix-“, sem eg á ekkei't
sökótt við, lætur sér nægja þessa
gi'einai'gerð mína, heiti eg því að
loka mínum kjafti um mál þetta.
En eg vona innilega, að „Léttir“
sjálfur hafi af umræðum þessum
fengið þann ginklofa, að hann
loki ekki sínum, fyrr en allir
óhreinir reiðhestar eru hreinsaðir
úr götum Akureyrar á öllum
tímum árs! Hefir þá „Léttir“
unnið þarft verk og þakkarvert,
og H. V. ekki steytt kjaft til
einskis.
Og komið þið nú með kvik-
myndina!“