Dagur - 21.03.1951, Blaðsíða 6

6
DAGUR
Miðvikudaginn 21. marz 1951
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa i Hafnarstræti 87 — Sími U6£
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinr. kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F,
Falsaðir reikningar
I ALÞÝÐUBLAÐINU sl. sunnudag er að finna
greinargerð Alþýðuflokksforustunnar um fyrir-
huguð verkföll með vordögunum og réttlætingu
þess að krefja atvinnuvegi landsins um hærra
kaupgjald. Segir svo í greininni: „Verklýðssam-
tökin óska þeirra ekki (þ. e. vinnustöðvana) og
ríkisstjórninni er vafalaust innan handar að hafa
þau áhrif á atvinnurekendasamtökin, ef hún að-
eins vill, að verkalýðurinn fái fulla dýrtíðarupp-
bót á kaupið án þess að til nokkurra vinnustöðv-
ana komi.“ Hér er um athyglisverða yfirlýsingu
að ræða. Þeir menn, sem nú hvetja til verkfalla
og tilheyrandi framleiðslustöðvunar, virðast þeirr-
ar skoðunar, að unnt sé að leysa kaupgjalds- og
efnahagsvandamál heimilanna í landinu með einni
bendingu frá ríkisstjórninni. Það, sem um er að
ræða, að dómi þessa aðalmálgagns hinnar „misk-
unnarlausu" stjórnarandstöðu, er aðeins það,
hvort atvinnurekendur og ríkisvald „vilja“ hækka
kaup alls almennings í landinu. Um getuna er
ekki spurt og þá ekki heldur, hvort nokkur grund-
völlur er fyrir slíkum aðgerðum. Þarna er á ljós-
an hátt gripið á þessu vandamáli að hætti Alþýðu-
flokksmanna. Kaupgjaldsmálin eru túlkuð þannig,
að það sé fyrir áhugaleysi eða jafnvel illvilja at-
vinnurekenda og valdhafa, að tregðast er við að
mæta vaxandi dýrtíð að fullu. Þegar blöð þessa
flokks skrifa um kaupgjaldsmálin, þykir þeim
hentast að slíta þau úr samhengi við afkomu at-
vinnuveganan og þjóðarbúskaparins í heild og
gera þau að nokkurs konar kefli, sem atvifmurek-
endur og launþegar henda í milli sín, og er þá svo
að skilja, að það sé undir leikni og dugnaði aðila
komið, hvor á þar síðast leik. Þannig er málið
túlkað nú. Alíur galdurinn er, segir Alþýðublaðið,
að ríkisstjórnin gefi atvinnurekendum bendingu
um að samþykkja fulla vísitöluuppbót á kaup, þá
er málið leyst og þá geta allir verið ánægðir!
ÞAÐ ER EKKI glæsilegt til frásagnar, að þeir,
sem telja sig aðalforsvarsmenn launþeganna, skuli
leyfa sér að túlka kaupgjaldsvandamálin á þenn-
an hátt. Það er hin mesta nauðsyn fyrir alla þjóð-
félagsþegna að gera sér þess fulla grein, hvert
órofasamband er í milli afkomu atvinnuveganna
og útflutningsverzlunarinnar og þeirra eigin af-
komu. Það er furðulegt ábyrgðarleysi að halda því
fram, að það sé fyrir áhugaleysi eða illvilja, sem t.
d. sjávarútvegurinn tregðast við að greiðá hærra
kaup en nú er á hann lagt. Hag þessa atvinnu-
reksturs var svo komið, að brýn nauðsyn þótti að
gera sérstakar neyðarráðstafanir honum til við-
reisnar. Þar var um að ræða tilflutning tekna frá
öðrum atvinnugreinum til sjávarútvegsins, í gegn-
um verzlunina. Þær ráðstafanir eru að vísu harð-
lega gagnrýndar af Alþýðuflokksaiönnum, sem þó
varast að benda á, hverjar aðrar leiðir hafi átt að
fara. Þegar þeir eru spurðir að því, svara þeir því
til, að það sé „ekki skylda" stjórnarandstöðunnar
að benda á úrræði. „Úrræðin eiga valdhafarnir að
finna,“ sagði blað flokksins hér nú á dögunum.
Þeir neita því ekki, að „úrræða“ hafi verið þörf,
því að ella hefði bátaflotinn stöðvast og stórfellt
atvinnuleysi og skortur haldið innreið sína. En
það átti ekki að gera þetta, heldur eitthvað annað,
sem þeir fást þó ekki til að segja hvað er. Þetta
viðhorf til atvinnuveganna, afkomu launþeganna
og þjóðarbúskaparins, er full-
korríléga ábyrgðarlaust. Það virð-
ist stefna að því eina marki, að
hafa allgóða aðstöðu „á „krossgöt
um kosninganna“, sem formaður
Alþýðuflokksins ræddi um í út-
varpsumræðunum á dögunum.
ALÞJÓÐA vinnumálastofnun |
hefur nýlega birt skýrslu um
verðhækkanir í ýmsum löndum
síðustu mánuðina. Hún sýnir að
verðlag hefur farið hækkandi í 26
löndum nú að undanförnu, sums
staðar allmikið. Meðal þessara
landa eru Bretland og Norður-
löndin. Nú eru sumar þessara
þjóða svo heppnar, að útflutn-
ingsvörur þeirra hafa hækkað í
verði. Þær hafa því, að öðru
jöfnu, sæmilega aðstöðu til þess
að bæta verðhækkanir með dýr-
tíðaruppbót á laun. En þær hafa
ekki gert það enn sem komið er.
f mörgum þessum löndum sitja
jafnaðarmenn við stjórn. Flestar
þær vörur, sem íslendingar þurfa
til reksturs atvinnuvega sinna,
hafa hækkað í verði, en útflutn-
ingsframleiðsla okkar hefur enn
ekki hækkað, nema að mjög tak-
mörkuðu leyti, þ. e. af sjávaraf-
urðum aðeins síldar- og karfa-
lýsi. Samt er krafizt fullra dýr-
tíðaruppbóta á laun hér. Það er
hverjum manni augljóst, sem
nokkuð kærir sig um að vita
um þessi mál, að hér er eng-
inn grundvöllur fyrir slíkum
uppbótum eins og sakir standa.
Með því væri aðeins verið að
falsa reikninga þjóðarbúskapar-
ins. Verðhækkun erlendis meðan
framleiðsluvörur okkar standa i
sama stað er kjararýrnun, sem
ekki verður bætt nema með auk-
inni framleiðslu eða tilsvarandi
verðhækkun á erlendum mark-
aði. Þetta er staðreynd, sem eng-
ir samningar verkamanna og at-
vinnurekenda breyta. Hin fulla
uppbót, sem Alþýðuflokkurinn
krefst nú fyrir hönd launþeganna,
getur eins og sakir standa ekki
orðið annað en falskur ágóði með
aukinni seðlaprentun og vaxandi
dýrtíð, sem gleypir „kjarabótina"
nær því strax, en skilur alla eftir
verr á vegi stadda en þeir áður
voru.

Kjólasýning í Lóni
Frk. Jóhanna Jóhannesdóttir saúmakennari sýnir
kjóla til ágóða fyrir Dagheimilið Pámlholt. —
Á morgun, þ. e. skírdag, verður opin sýning á
kjólum og ýmsum öðrum fatnaði í Lóni. Það er frk.
Jóhanna Jóhannesdóttir saumakennari, sem komið
hefur þessari sýningu upp, og hefur hún ánafnað
Dagheimilinu Pálmholti allan ágóða af sýningunni.
í tilefni af þessu hitti eg frk. Jóhönnu að máli og
spurði hana frétta af saumanámskeiðinu og hinni
væntanlegu sýningu.
Frk. Jóhanna hefur verið sísaumandi frá því að
hún man eftir sér. Lærði hún fyrst af móður sinni,
er fengizt hefur við saumaskap um langan aldur,
en síðar að sníða í Kaupmannahöfn og kynnti sér
þar þáverandi aðferðir við kjólasaum. Einkasauma-
stofu rak hún um margra ára skeið, kenndi eitt ár
við Húsmæðraskólann hér í bænum og annað ár á
vegur Heimilisiðnaðarfélagsins. Síðan hefur hún
haft námskeið fyrir konur í bænum, og er þetta
fjórða árið, sem hún kennir í slíkum námsflokkum.
Konur á öllum aldri sækja námskeiðin.
FOKDREIFAR
Skraddaraþankar í leikhúsinu.
Bæjarmaður, sem kallar sig
bai'a Jón, skrifar blaðinu.
„EG BRA MÉR í leikhúsið í
gærkveldi. Ekki fyrir það, að það
sé venja mín að koma þar, þó
eitthvað sé um að vera, heldur af
því að mér datt í hug, að gaman
væri að sjá gamla Gúttó eftir þá
breytingu, sem gerð hefur verið
á því og staðið yfir í allan vetur.
Eg brá mér því í beti'i fötin mín
og rölti sem leiðin liggur, þó ill-
fært væri um göturnar vegna
fannarinnar, sem Ásgeir hefur
ekki unnist tími til að moka nú
síðustu vikui-nar. Það vakti at-
hygli mína, hvað margir fólksbíl-
ar voru að þvælast um göturnar
og datt mér í hug, hvort Akur-
eyringar væru vii’kilega oi’ðnir
svo latii', að þeir nentu ekki að
gangan þennan spöl í leikhúsið.
Þegar eg kom í forstofuna var
allmargt fólk þar fyrir, og þegar
eg gáði betur að, sá eg að kon-
urnar voi-u í dragsíðum kjólum
og karlmennii'nir líka allmai-gir í
kjólum. Nú það er þá svona,
hugsaði eg. Bæjarbúar eru bara
of fínir til þess að ganga í leik-
húsið. Eg fór nú að spyrjast fyrir
um aðgöngumiða, hvar þeir væru
fáanlegir. Allir uppseldir fyrir
möi'gum vikum, sagði einhver.
Jæja, hugsaði eg, það er þá bezt
fyrir mig að hypja mig fyrst
svona er, en rétt í því keraur ein-
hver maður til dyravarðarins og
segist hafa einn miða afgangs, ef
einhver kynni að vilja nota hann,
og af því að eg stóð nærri dyrun-
um varð eg fyrstur til að nota
tækifærið, og á þessari tilviljun
smáug eg inn. Þegar inn úr dyr-
unum kom, sá eg bara rautt fyrir
augunum, þá fálmaði eg mig
áfram og komst inn í salinn, er
þetta gamla Gúttó, hugsaði eg,
nýtt blóð, rautt fortjald, allt út-
saumað, nýir stólar, allir skinn-
fóðraðir, nýtt gólf hallandi, nýr
ljósaútbúnaður og ljósin auðvit-
að „dempuð" og „rómantísk“,
dreglar á göngum eins og í Þjóð-
leikhúsinu, og svo annað tjald
aftan við sætin, líklega til þess að
Gestur trufli ekki leikhúsgestina
eftir að hann hefur hleypt þeim
inn í sætin, hugsaði eg. Ungur
maður vísar mér á sætið mitt,
það var ágætum stað og sást vel
yfir allt húsið, annai's leit eg svo
á að sama væri hvar setið væri,
alls staðar myndi jafngott að vera.
ÞAÐ VAR HLÝTT og notalegt
í húsinu, enginn trekkur eins og
áður var meðan gluggarnir voru
á salnum, ekkert brak í bekkjun-
um og algerð þögn, þótt fólkið
væi'i í óða önn að koma sér fyrir.
Eg hagi-æddi mér nú í sætinu og
hugsaði sem svo, að vel gæti svo
farið að eg blundaði einhverja
stund, ef ekki yrði mjög mikill
hávaði á leiksviðinu. Þegar hæfi-
lega var orðið fx-amorðið sté for-
seti bæjai-stjói'nar upp á ræðu-
pallinn og sagði sögu hússins,
lýsti breytingum á því fyrr og nú,
þakkaði fyrir hönd bæjarins,
þeim, sem að því hefðu unnið og
óskaði bæjarbúum góðrar
skemmtunar og fróðleiks í þess-
um sal, bæði nú og í framtíðinni.
Honum sagðist vel að vanda og
fékk glymjandi lófaklapp að
launum. Þessu næst voru dx'egin
fi-am nokkur hljóðfæri og leikið
á þau sjálfsagt af mikilli list.
Ojá, ekki ætlar nú að verða
svefnsamt, hugsaði eg og geisp-
aði.
Að þessu loknu byrjaði leikur-
inn, Ókunni maðurinn minnir
mig hann hcti. Eg treysti mér
ekki að dæma um það, hvernig
hann hefur gengið, en eg tel alveg
víst, að það hafi verið í bezta lagi,
því að Kvai-an hefur aldi'ei sett á
svið nema ágæta leiki er mér
sagt.
í HLÉINU eftir annan þátt
risu allflestir úr sætum sínum til
að fá sér hressingu hjá Söru. Eg
staulaðist líka á fætur, en dró
mig þó heldur í hlé, því að bæði
þekkti eg fátt af þessu fólki og
svo datt mér í hug, að sumum
þætti kannske ekki mikil pi'ýði
að mér í grámórauðu fötunum
innan um alla kjólana og smok-
ingana, sem þarna voru. Eg tók
mér stöðu innan við dyi'nar,
framan við rauða tjaldið, sem
Gefjun fi-amleiddi, og máske gaf,
þaðan hafði eg gott útsýni, en var
þó ekki fyrir neinum. Þá heyi'i
cg að einhverjir eru að tala sam-
an innan við tjaldið, eg fer svona
í'étt hinsegin að leggja við hlust-
(Framhald á 11. síðu).
„Aðsóknin að námskeiðunum hefur aldi'ei verið
meiri en í vetur,“ segir Jóhanna, „og hef eg nú ný-
lokið fimrnta námskeiðinu frá því i október í haust.
Hvert.námskeið hefur staðið um mánaðartíma, og
hafa konui'nar mætt ýmist 4 sinnum í viku eða 2-
var, þegar eg hef orðið að tvískipta hóp, vegna
fjöldans.11
Hverjar sækja þessi námskeið og hvað er imnið?
„Eg hef haft konur á öllum aldri á námskeiðun-
um, eða frá 14—65 ára. Saumaður er alls konar
kvenfatnaður, mest kjólar, einnig mikið af öllum
algengum bai'nafatnaði, og mjög mikið hefur verið
gert af því að breyta gömlum fötum og sauma upp
úr gömlu. Hefur þetta komið sér vel, séi’staklega
fyrir margar mæður, er hafa þannig getað saumað á
börn sín, og hefur þetta mælzt ákaflega vel fyrir.
Það er algengt, að konui’, sem duglegar ei-u og
vinna vel heima, ljúki 10 flikum á hverju nám-
skeiði. Annars gefst nú bæjarbúum kostur á að sjá
sýnishorn af því, sem konur hafa unnið á xxám-
skeiðunum í vetur.“
Tízkan hefur eitthvað fyrir alla.
Geturðu ekki sagt okkur eitthvað um tízkuna,
spyr eg frk. Jóhönnu að lokum.
„Ef maður í'ennir augunu myfir tízkublöðin, fer
ekki hjá því, að manni finnist þar vei'a eitthvað
fyrir alla, svo „rúm“ er tízkan, ef eg má svo að orði
kveða. Það er bæði þröngt og vítt, slétt og í’ykkt og
þar fram eftir götunum. Allur vandinn er að kunna
að vinza úr og velja það, sem hæfir og klæðir hvert
vaxtarlag og hverja einstaka konu. Annars vil ég
minna á það í sambandi við kennslu mina á nám-
skeiðunum, að hér er fyrst og fremst um hagnýtt
fyi-irtæki að ræða, en ekki neina tízkuverksmiðju,
þótt reynt sé eftir megni að hafa flíkui’nar smekk-
legar og við hæfi hvei’s og eins.“
Jóhanna segist að lokum vilja leggja áherzlu á
það, að málefnið, sem styi’kja eigi með sýningu
þessai'i-------„ef einhver kemur,“ bætir hún við
brosandi----------sé miklu mikilvægara en allir
heimsins kjólar.
----o----
Eg þakka Jóhönnu fyri rabbið. Hagnýt sauma-
kennsla fyrir konur er þjóðþrifamál, og mai'gfalt
mun notagildi slíks fyrir húsfreyjur á við ýmislegt
annað, sem tíma er eytt í. Enda hefur reynslan orð-
ið sú af námskeiðum þessum, að margar kvennanna
hafa komið aftur og aftur.
Bæjarkonur munu eflaust fjölmenna á sýning-
una bæði til þess að sjá fallega kjóla, smekkleg
bai-naföt og ýmsan annan fatnað og ekki síður til
þess að styrkja gott málefni, þ. e. sumardvöl yngstu
boi'gai’anna í Pálmholti.
A. S. S.