Dagur - 27.06.1951, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 27. júní 1951
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Gjalddagi er 1. júli.
g PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Blessun kommímismans í eitt ár
„TÍU MILLJÓNIR dauðra og stytt landamæri."
Þannig var eitt sinn skráð ævisaga Napóleons. Á
ái-safmæli ofbeldisárásarinnar í Kóreu má svo
fara, að kommúnistum takizt að sleppa við skert
landamæri, en milljónir dauðra skilja þeir eftir í
slóð sinni. Eftir heils árs bardaga standa komm-
únistar nú í nær því sömu sporum og þeir stóðu’
við upphaf árásarinnar, við 38. breiddarbaug í
Kóreu. En herir þeirra hafa á þessu tímabili farið
yfir landið mest allt og skilið eftir auðn og dauða.
Suður-Kóreumenn tilkynna, að á þessu eina ári,
hafi 3 milljónir óbreyttra borgara fallið í Suður-
Kóreu og 10 millj. misst heimili sín. í Norður-
Kóreu er mannfallið einnig gífurlegt og þar ofan
á bætist mannfall hinna stríðandi herja. Það er
ekki fjarri lagi að áætla, að kommúnistai’ hafi á
einu ári tortímt eins mörgum mannslífum og
Napóleon tókst á áratug. Það er víst að kóreska-
þjóðin minnist þess nú, á ársafmæli kommúnistá-
árásarinnar, hverja blessun kommúnisminn hef-
ur leitt yfir land hennar. Hún hefur notið hinnar
sérkennilegu „blessunar“ ofbeldisstefnunnar með
þeim hætti, að sárin öll munu ekki gróa í tíð nú-
lifandi kynslóðar.
EN KOMMÚNISMINN hefur gert meira en
drepa milljónir friðsamra borgara í Kóreu. Hann
hefur skilið eftir fleiri spor á þessu eina ári. Þeg-
ar ljóst var orðið, að kommúnistar ætluðu ekki
lengur að láta hótanir og digurmæli duga í við-
skiptum við aðrar þjóðir, heldur höfðu ákveðið
að láta vopnin tala, sáu lýðræðisþjóðirnar að þær
höfðu lifað andvaralaust. Þær höfðu í góðri trú
afskráð hermenn sína í lok heimsstyrjaldarinnar
á sama tíma og rússneska heimsveldið hélt áfram
að vígbúast. Landvarnir hins frjálsa heims voru í
molum en ofbeldisárás gat hafizt hvenær, sem var.
Mikið kapp var lagt á að koma upp fullkomnum
varnarkerfum. En slíkt starf varð ekki unnið án
fórna. Vestur-Evrópuþjóðirnar, sem höfðu starf-
að að friðsamlegri endurbyggingu, urðu nú —
vegna ofbeldisaðgerða kommúnista — að leggja
frá sér plóginn og smíða sverð. Þannig tókst
kommúnismanum að stöðva hina friðsamlegu
uppbyggingu Evrópu í bráð. Endurvígbúnaður-
inn varð ekki framkvæmdur nema með efna-
hagslegum fórnum allra þegnanna. Kommúnism-
anum tókst á þennan hátt að skerða kjör milljóna
alþýðuheimila í Evrópu. í dag býr alþýða Evrópu
við þrengri kost en ella, beinlínis vegna ofbeldis-
hyggju kommúnismans. Þar að auki grúfir skuggi
stríðsóttans yfir hverju heimili. Hver veit, hvar og
hvenær kommúnisminn hyggst skapa aðra
Kóreu?
í
ÍSLENDINGAR hafa líka orðið varir við of-
beldisárás kommúnista í Kóreu, vígbúnað þeirra
og ógnun við heimsfriðinn. Endurvígbúnaður
lýðræðisþjóðanna eftir Kóreustríðið hefur haft í
för með sér stórfellda hækkun á flestum varningi.
Þessi verðhækkun þýðir erfiðari afkomu alþýðu-
heimila hér sem annars staðar. íslenzka þjóðin
hefur neyðst til þess að opna land sitt fyrir er-
lendum varnarher vegna hinnar gífurlegu stríðs-
hættu, sem stafar frá ofbeldisstefnu kommúnista.
Og ótti við styrjöld hvilir eins og mara á þessari
FOKDREIFAR
Einn fiskkaupmannana
andinælir.
Steinþór Helgason fiskkaup-
maður skrifar blaðinu:
„Heldur finnst mér anda
kalt til okkar fisksal-
anna frá „bæjarbúa“ í síðustu
fokdreifum Dags, og er það ekki
nema mjög að vonum, ef hann
skal kaupa hverja sína fiskmáltíð
slíku verði, sem smáýsurnar
tvær, er kostuðu 7—8 krónur. í
aví sambandi vil eg benda höf-
undi á það, 'að þó að fisksalarnir
í bænum séu ekki betri, en hann
vill vera láta, um rán og aðra
ómennsku, þá vei-ða þeir þó enn
sóttir að lögum, sem aðrir menn
ef tilefni gefst til.
Þá er það fisksalan á torgun-
um og þeir sem við hana fást. Eg
vil hér með vísa þeirri fullvrð-
ingu höfundar heim til föðurhús-
anna til nánari athugunar, að
allir, sem við fisksölu fást í bæn-
um fari með aðal neyzluvöru
bæjarbúa, sem þar væri um
óþverra að ræða, en hitt er rétt,
að æskilegt væri að bærinn sæi
sér fært að koma upp góðu fisk-
sölutorgi fyrir bæinn, þar sem
allir ættu kost á því að selja sína
Vöru, ef hún væri óskemmd og
þriflega meðfarin.
Reynslan hefur orðið sú, að
íólk vill heldur kaupa sér í mat-
inn á torginu, oft og tíðum við
léleg skilyrði, eins og nú er,
'héldUr én að skipta við fiskverzl-
anir, þó góðar séu, og sú tilgáta
höfundar að fisksalarnir séu nú
einráðir á torgjum bæjarins, er
fjarri lagi, nema þá tíma og tíma
ársins. Því að‘ bæði bæjarmenn,
og þó ennþá meira aðkomumenn,
selja fisk í stórum stíl langa
tíma ársins, og er það mín skoð-
un, eftir að hafa unnið hér við
fiskverzlun í 12 ár, að bæjarbú-
um myndi ekki reynast það
neinn búhnykkur, ef torgsalan
yrði bönnuð.
ÞÁ ERU ÞAÐ nú vogirnar,
eins og höfundur kemst að orði.
Hann vill láta hvern þann, sem
við fisksöluna fæst á torginu,
koma með löggilta pallvigt. Það
held eg að yerði erfitt í reynd-
inni, því að bæði eru það dýrari
verkfæri, en það passi fjöldan-
um, sem þar er, að selja fisk,
tíma og tíma, og annað hitt, að
þær myndu ekki lengi verða
réttar á þeim eilífa hrakningi. —
Hitt er jafn sjálfsagt, að þeir sem
fisksölu stunda, hafi réttar
reyzlur, og ef höfundur hefur
áhuga á því, er honum hér með
boðið að koma með löggilt lóð,
og reyna borðvigt og reyzlur
þær, sem notaðar eru við fisksölu
mína. — Læt eg svo þessum
hugleiðingum lokið, með þeim
ummælum að gagnrýni sé nauð-
synleg, þegar hún er skrifuð af
meiri velvild og sanngirni,
heldur en kemur fram í síðustu
fokdreifum Dags í garð okkar
fisksalanna.“
Núverandi fyrirkomulag
fisksölunnar ekki til frambúðar.
EG ÆTLA ekki að svara þessu
bréfi Steinþórs Helgasonar fyrir
hönd „bæjarbúa", er ræddi um
fisksölumálin hér í síðasta þætti.
Eg er bréfritaranum sammála um
að gagnrýni sé nauðsynleg og að
hún eigi að vera skrifuð af sann-
girni, en er ekki þörf á því að
andsvör við gagnrýni séu líka
þjóð eins og öðrum Vestur-Ev-
rópuþjóðum. Þannig höfum við
heldur ekki farið á mis við
blessun kommúnismans á einu
ári.
sanngjörn? Það mun mála sann7
ast um fisksöluna í bænum, acS
almenningur er ekki ánægður
með fyrirkomulag hennar. Hvað
sem Steinþór Helgason eða aðrir
kunna um þau mál að segja, er
pað engin mynd á fisksölu að
selja fisk úr opnum ílátum við
eina aðalumferðagötu bæjarins.
Bæjarbúi var óánægður með
reyzlurnar, og virtist hafa rök að
mæla. Steinþór sér engan annan
milliveg en pallvigtar. Hvers
vegna ekki venjulegar borðvigt-
ar? Ef núverandi fyrirkomulagi
fisksölu undir berum himni
verður ekki breytt til stórra
bóta, hlýtur að reka að því að
slík verzlun verði bönnuð, af
heilbrigðisástæðum, þótt ekki
væri af öðru. En eg vil taka undir
þau úmmæli hans, að bærinn eigi
að koma upp viðunandi fisksölu-
torgi með rennandi vatni og ann-
arri aðstöðu. Bæjarbúar er heim-
ilt rúm hér í blaðinu til þess að
svara bréfi Steinþórs Helgasonar
ef honum sýnist svo.
Norrænufræðingamir og blaðið í
Þjoðskjalasafninu.
EITT AF BLÖÐUM höfuðstað-
arins réðist í sl. viku mjög
harkalega á prófessora norrænu-
deildar háskólans og taldi þá
litla andans skörunga, en þó
kvað það eitt há þeim öðrum
fremur og varna því að nokkur
lífræn merki sæust eftir störf
þeirra, en það væri fyrirbrigði,
sem blaðið kallaði Nordalsótta,
þ. e. að þeir fyndu sig ekki menn
til þess að rísa undir háðglósum
frá prófessor Sigurði Nordal ef
verk þeirra gæfu tilefni til ein-
hverrar gagnrýni. Ljót var lýs-
ingin og skal enginn dómur
lagður á hana hér, en satt er það,
að ýmsum virðist lítil forusta í
andlegum efnum koma frá hin-
um sprenglærðu háskólaprófes-
sorum og lítið gætir þeirra opin-
berlega og ekki eru þeir leiðtog-
ar, sem fólkið telur sér hald í.
En þessi mál öll koma i huga, er
lesin er lítil saga að sunnan, sem
snertir norrænuprófessora og
norrænufræðinga. Það er sagan
um blaðið úr Heiðarvígasögu,
sem Magnús Már Lárusson fann
á þjóðskjalasafninu íslenzka og
hafði það þó verið talið týnt og
tröllum gefið fyrir langa löngu.
Hefur þjóðskjalasafnið íslenzka
aldrei verið kannað til hlýtar?
spyrja menn og að vonum. Séra
Magnús er fræðimaður góður,
þótt rannsóknir á fornsög'unum
séu ekki hans fag. Norðlenzkur
búhöldur og þingmaður er nú
uppvís að því að hafa notað eitt
blað úr skinnbók til þess að
binda í kver, og má af því sjá,
hver hafa orðið örlög fornra
handrita, er jafnvel íslenzkur
alþingismaður var svo hirðulaus
um að gæta þeirra. Séra Magnús
fann blað bundið á kver í þjóð-
skjalasafninu og þar með er þessi
saga heilsteypt orðin eg er þessi
fundur hinn markverðasti, en
menn undrast að hann skuli ekki
hafa orðið fyrr og spyrja: hvað
voru séi'fræðingarnir að gera öll
þessi ár?
Til sölu:
Farmall sláttuvél.
Afgr. vísar á.
Mjaltavélar
til sölu með tækifærisverði,
Afgr. vísar á.

Ertu búin að synda?
„Ertu búin að taka tvö hundruð metrana?“ segja
menn í kveðju skyni, þegar þeir hittast þessa dag-
ana. Sumir taka hreyknir í jakkahornið og sýna
merkið, sem er kvittun fyrir því, að viðkomandi
hafi lokið sundinu. Aðrir hafa ekkert merki, en
svo er hinn hópurinn: Eg kann ekki að synda, eg
get það ekki, eg er of gömul, eg er kvefuð, eg
treysti mér ekki o. s. frv. í þessum hópi er líka
flokkur manna og kvenna, sem ætlar að synda, en
er ekki búinn að koma því í verk. „Eg tek þá
seinna, það er nógui' tími,“ segja þeir, sælir í sinni
trú, að það sé nægur tími til þess arna.
Hvemig er þátttakan hér?
Héi' á Akureyri hafa aðeins um 900 manns lokið
sundinu, og verður það að teljast léleg þátttaka í
7000 manna bæ. Eg hef raunar engar tölur til sam-
anburðar og veit ekki, hvernig útkoman muni vera
annars staðar, en allir sjá, að það er alltof fátt, enn
sem komið er, af hálfu Akureyringa, sem stuðlar að
jví, að ísland standi sig vel í þessari keppni. Við
verðum að gera miklu betur, ef duga skal, og ekki
megum við með nokkru móti vera eftirbátar ann-
arra bæja í landinu. Við höfum enga afsökun, því
að í hjarta bæjarins eigum við ágæta sundlaug og
einmitt þessa dagana er hún vel notaleg og veðrið
ákjósanlegt til þess að fara í hana.
Allir verða að gera skyldu sína.
Kvennasamtök höfuðstaðarins hafa birt í blöðun-
um áskorun til allra félaga sinna um að taka þátt í
sundkeppninni. Engin slík áskorun hefur sést hér,
en engu að síður verðum við að gera skyldu okkar
og mæta til sundsins. Það kostar lítið að reyna, og
allir, sem á annað borð eru syndir (og það hljóta að
vera miklu fleiri en 900), geta a. m. k. reynt. Konur
hér í bænum ættu að taka sig til og sjá um það,
hver á sínum stað, að allir heimilismenn reyni við
sundið, og svo að sjálfsögðu synda sjálfar, þær, sem
geta. Minnið unglingana, börnin, eiginmennina og
annað fólk, sem búa kann í húsum ykkar, á að
synda og gera það sem allra fyrst. Verum allar
samtaka um það, að reyna að fá sem flesta til þess
að synda tvö hundruð metrana og stuðli þannig að
því, að ísland verði ekki eftirbátur hinna Norður-
landanna.
MYNDARLEGT KVENNABLAÐ.
„19. júní“.
Kvenréttindafélag íslands gaf út mjög myndar-
legt rit hinn 19. júní sl., en þann dag árið 1915 hlutu
konur með lögum stjórnmálalegt jafnrétti við karla,
sem kunnugt er. í útgáfustjórn eiga sæti fimm kon-
ur úr K. R. F. í., en ritstjóri er Svava Þórleifsdóttir.
í grein er ritstjórinn skrifar segir, að blaðið muni
ekki koma út fyrst um sinn nema þennan eina dag
ársins. Þetta fyrsta tölublað hefur tekizt með ágæt-
um og má segja, að ritið fari vel af stað. Fjöldi
ágætra greinar eftir kunnar konur eru í blaðinu
svo og ljóð, viðtöl o. fl. og margar myndir prýða
það.
19. júní er merkisdagur, sem við megum vel
muna. Ættu allar konur að styrkja viðleitni K. R.
F. í. til þess að vai'ðveita minningu þessa dags með
því að kaupa ritið „19. júní“ og styrkja um leið
starf félagsins, en það vinnur ötullega að margvís-
legum menningar- og réttindamálum kvenna, sem
kunnugt er.
RÉTTUR VIKUNNAR.
Góður drykkur.
Ein eggjarauða og þrjár teskeiðar af sykri er
þeytt saman, þar til það er ljóst og létt. Þá er safa
úr einni appelsínu hellt saman við og hrært í á
meðan. Drykkurinn er tilbúinn, og hann er bæði
ljúffengur og heilnæmur.
A. S. S.