Dagur - 03.07.1951, Síða 5

Miðvikudaginn 3. júlí 1951
DAGUR
5
Hafizt handa um að bjarga frá glöfun sögulegum
minjum í héraðinu
Orðsending til Eyfirðinga um vísi byggðasafns
ÚR BÆNUM:
Sundiaiigm okkar er of köld - það þarf
að setja rafmagnshitunartæk i hana
Ölluin hugsandi mönnum virð-
ist Ijóst, að þessir tímar, sem við
liíum, eru byltingatímar í margs
konar skilningi. Við, áem eldri
erum en svo sem fertugir, þykj-
umst vera komnir í nýjan heim.
Unglingurinn í dag á erfitt með
með að skilja þau skilyrði, sem
afi hans óx upp við. Svo hrað-
fara er breytingin.
Forn menningarverðmæti
glatast.
Á slíkum tímum skolast margt
burt og týnist af menningarleg-
um verðmætum, ef ekki er að,
gætt. Mætti margt um það segja,
svo mikilsvert sem það er, að
slíku sé athygli veitt, en lítt
verður út í þá sálma farið hér,
heldur komið beint að því efni,
sem hér átti að drepa á. Gamlir
munir, gömul áhöld við atvinnu-
Jíf til sjós og sveita, eru að týn-
ast og hverfa. Hver kynslóð lærði
af annarri að beita þessum
áhöldum, því að þau breyttust
lítið frá öld til aldar. Þau urðu
samgróin þeirri menningu ,sem
þau eru sprottin af, og ómissandi
í lífsbaráttu kynslóðanna. En nú
er allur fjöldinn af þessum tækj-
um og áhöldum horfinn úr lífi og
starfi nútímamannsins. Ný
áhöld og tæki éru að ryðja sér til
rúms, og hafa raunar gert það.
Og það, sem ekki er nothæft
lengur verður fyrir og til ama, og
hverfur loks með öllu af vett-
vangi daglegs lífs, og smá
gleymist og týnist. Þetta er hinn
eðlilegi gangur lífs og tíða, og
ber eigi að sakast um það. Hitt
ætti hver samtíð að skilja, að
henni ber jafnan að varðveita
menningartengsl frá fyrri tíð til
framtíðar, eftir því sem kostur
er á. Þótt hætt sé að nota ýmis
urelt tæki í atvinnulífi og menn-
ingarlífi þjóðar, af því að önnur
miklu betri eru komin í staðinn,
mega þau ekki týnast með öllu.
Við það glatar fortíðin þeim
svip, sem afkomendurnir þurfa
að þekkja og skilja.
Björgunarstarf.
Þess vegna þarf nú að hefjast
handa með að bjarga miklu frá
glötun. Það hefur sennilega í
allri okkar sögu aldrei verið jafn
áríðandi slíkt björgunarstarf. —
Ymsar sveitir hafa þegar byrjað
cg margar mikið aðhafzt í þeim
efnum. Og nú hafa menn einnig
raumskazt hér í Eyjafirði. Kaup-
félag Eyfirðinga hefur hreyft
málinu, og mælzt til þess við mig,
að eg reyndi að hrynda því af
stað. Og þótt eg viti vel hve lé-
legur eg hlýt að vera til slíkra
hluta, þá virtist mér hitt þó varla
sæmandi að neita því með öllu,
þar sem þetta þolir enga bið, og
átti raunar að vera hafið fyrir
löngu. En vitanlega reynir nú
mest á vilja og skilning héraðs-
búa. Héí gerizt ekkert án þess að
þeir skilji og vilji bjarga því sem
bjargað verður og enn kann að
vera til af fyrri tíðar tækjum,
áhöldum og munum. Og þessu
þarf að koma á öruggan stað til
geymslu meðal bollalagt er um
það, hvar og hvernig eigi að
geyma það. Það er björgunar-
starfið, sem hefja þarf strax.
Smærri hlutir og viðráðanlegir
td geymslu eiga að sjálfsögðu að
geymast sjálfir, en af ýmsu
stærra verður að gerast líkan
(model). Svo er t. d. með skip og
báta, og sjálfsagt margt fleira,
sem nú er sennilega hvergi til
lengur. Skyldi t. d. nokkurs stað-
ar vera lengur til heyhrip, tað-
kláfar, krókar o. fl. slíkt, sem
voru algeng áhöld víða um sl.
aldamót og lengur.
Umboðsmaður í hverjum hreppi.
Við þetta björgunarstarf þarf
ákveðin og skipulögð vinnu-
brögð, og hafa þau í byrjun ver-
ið ákveðin þannig: Fenginn sé
einn maður í hverjum hreppi
sýslunnar til þess að hafa á
hendi athugun á þessu í Kreppn-
um og söfnun á munum, sem til
næst. Merkir hann hvern hlut,
hver hann er og hvaðan, og get-
ur jafnframt um það, ef hlutur-
inn á sérkennilega eða merka
sögu. Þessum hlutum er svo safn
að á stað, sem hann og eg ákveða
innan hreppsins. Næsta ár yrði
svo fenginn maður, sem fróður
er um söfnun og söfn, til þess að
athuga það sem safnazt hefur í
hverjum hreppi. Yrði þá athugað
og ákveðið hvað ber að geyma
og varðveita, t. d. frá sjávarút-
vegi, heyskap, tóskap, mjólkur-
iðnaði o. fl. o. fl.,‘ og hið bezta af
því tekið og geymt, en hinu skil-
að aftur. En það sem veltur á er,
að fólkið skilji það, að aðeins
með þessu móti, er sennilegast
að varðveita megi hluti til fram-
búðar, en alls ekki á annan hátt.
Þótt okkur þyki vænt um hlut og
viljum ekki af honum sjá, er
ekki víst að barnabarnið kæri
sig um hann ,eða 4. eða 5. liður,
sem slitinn er gjörsamlega úr
þeim tengslum, sem gáfu honum
gildi í okkar augum. Þetta ber
öllum að hafa hugfast. Og því er
þess fastlega vænzt, að menn
verði fúsir til að láta hluti af
hendi til safnsins, sem síðar er
fyrii-hugað. En í svip verður allt
geymt hér á Akureyri, sem
ákveðið er að varðveitt skuli.
Til þess að menn viti um þessa
safnara í hverjum hreppi, spjalli
við þá og aðstoði þá, skulu þeir
hér nefndir:
í Öngulsstáðahreppi, Bolli
Sigtryggsson, Stórhamri, Saur-
bæjarhreppi, Jón Sigurgeirsson í
Hólum, Hrafnagilshreppi, Hann-
es Kristjánsson, Víðigerði, Glæsi
bæjai-hreppi, Ólafur Tómasson,
Garðshorni, Arnarnesshreppi,
Bjarni Pálmason, Hofi, Árskógs-
hreppi, Jóh. Óli Sæmundsson,
Árskógi, Dalvíkurhreppi, Tómas
Jónsson frá Hrafnstaðakoti,
Svarfáðardalshreppi, Hjörtm'
Eldjárn, Tjörn, Hríseyjarhreppi,
Filippus Þorvaldsson, Hrísey,
Öxnadalshreppi, Brynjólfur
Sveinsson, Efstalandskoti, Skriðu
hreppi, Stefán Ámason, Stóra-
Dunhaga, Grímsey, Kristján Egg
ertsson. Og í þeim hreppum S.-
Þing., sem eðlilegt má telja að
yrðu með, a. m. k. í byrjun: Sval
barðsstrandarhreppi, Benedikt
Baldvinsson, Dálksstöðum,
Grýtubakkahreppi, Stefán Ingj-
aldsson, Hvammi.
Eg vænti þess að hér verði haf-
izt handa af dugnaði og þegnleg-
um þroska, að allir leggi þessu
merkismáli það lið, er þeir mega,
svo að við getum komið hér ey-
firzku minjasafni á laggir, er
bæri þeirri menningu vott, sem
þjóð vor hefur búið við og vaxið
í, en sem nú er að þoka úr sessi
fyrir nýjum tíma. Það er tví-
mælalaus skylda við þjóðmenn-
ingu vora og framtíð.
Örnefni.
Þá vildi eg mega minna á ör-
nefnin. Þau týnast óðum með
breyttum atvinnuháttum, þegar
þeirra er ekki lengur not í dag-
legu lífi og starfi. Nú eru þeir að
verða aldrað fólk, sem áður voru
smalar og þekktu hvern hól og
hvert gil ,hæð og drag með nafni.
Áður en þetta allt týnist og
hverfur þarf að bjarga þessum
örnefnum frá algerðri glötun.
Þess vegna þarf í hverri sveit að
fá hinn fróðasta mann, sem nú
er uppi, í landareign hverrar
jarðar ,til þess að skrifa upp ör-
nefni hennar. Ætti að vera nefnd
áhugamanna í hverri sveit, sem
sæi um þetta og safnaði loks öllu
slíku saman í eina bók, — ör-
nefnalýsingu hverrar sveitar. —
Víða hefur þetta verið gert af
ungmennafélögum sveitanna, eða
af öðrum áhugamönnum. En þnð
þarf að gera alls staðar, og má
ekki dragast.
Snorri Sigfússon.
Ávexfir
Appelsínur
Apríkósur
Sítrónur
Rúsínur
Sveskjur
Kaupfélag Eyfirðinga
Nýlenduvörudeild
og útibú.
Frón-kremkex
nýkomið.
Kaupfélag Eyfirðinga
Nýlenduvörudeild
og úlibú.
Blöðin gátu um það í síðustu
viku, að þátttaka í norrænu sund
keppninni mundi í lakara lagi
hér á Akureyri. Var skorað á
menn að hefjast handa og bæta
hlut bæjarins. Hefur sjálfsagt
orðið nokkur árangur af því. En
þessar fregnir vekja spurning-
una: Hvers vegna er sundáhugi
hér minni en sums staðar annars
staðar? Hefur sundkunnáttu okk
ar hrakað? Eg hef undanfarna
daga rætt þessar spurningar við
ýmsa borgara, þ. á. m. þá, sem
kunnugastir eru þessum málum.
Virðist allt bera að sama brunni:
Sundkunnáttu manna hér um
slóðii' hefur að vísu ekki hrakað,
enda er kennt sund hér alla daga,
bæði í frjálsum tímum og á veg-
um skólanna. En sundáhuga
manna hefur hrakað verulega og
sundfærni hefur eitthvað hrakað.
Hér fyrr á árum var sundið ein
mesta uppáhaldsíþrótt unga
fólksins hér. Þá voru háðar
spennandi sundkeppnir í sund-
lauginni og ungt fólk spreytti sig
á sundmótum í höfuðstaðnum og
stóð sig með prýði. Nú eru sund-
mótin í sundlauginni ekki leng-
ur og menn koma þar ekki
hundruðum saman til þess að
horfa á spennandi kappsund og
„hrópa á“ sundmennina. Hvað
veldur þessu? Aðallega, að að-
staðan til sundiðkana ei' ekki
eins góð og áður var. Súndlaug-
in okkar er orðin of köld, mun
kaldari en hún.var á.blóm.askeiði
sundsins.hér,.fyrir styrjöldina. —
Mönnum ber ekki saman úm,
hvort upþspretturnar hafi kólnað
eða hvort einangrun á leiðslunni
í bæinn þurfi gagngerðra endur-
bóta við. En hvort heldur sem er,
veldur þetta því, að færra fólk
en í ýmsum öðrum kaupstöðum,
t. d. í höfuðstaðnum eða ná-
grannabæ okkar Ólafsfirði, hef-
ur enn skila ðsínum hlut í 200
metra sundkeppninni.
★
Nú standa yfir gagngerðar
endurbætur við sundstæðiið, en
þeim miðar hægt vegna fjár-
skorts. Er unnið fyrir nokkra
upphæð á ári, en svo bíða fram-
kvæmdirnar næstu fjárveitingar.
Þannig sniglast þetta mannvirki
áfram. Meðan þessar framkvæmd
ir standa yfir er óvistlegra við
sundlaugina en ella mundi og
bætir það ekki aðsóknina. Þegar
nýja innilaugin verður fullgerð,
batnar aðstaða manna stórum til
sundiðkana hér. Ætlunin mun
vera að hita hana með rafmagni,
enda ekki annað fært því að
laugarvatnið okkar er orðið of
kalt, sem fyrr segir. En það er
full þörf á að gera betur. Það
þarf að hita útilaugina líka með
rafmagni. Það er vel hægt. Sigl-
firðingar nota næturrafmagn til
sundlaugarupphitunar með góð-
um árangri.
★
Norræna sundkeppnin hefur
komið mörgum, sem höfðu lagt
sundiðkanir á hilluna, út í vatnið
aftur, og gerir mikið gagn á þann
hátt. Kannske getur hún líka
vakið þá, sem vaka eiga, svo að
nú verði undinn bráður bugur
að því að Ijúka endurbótunum
við sundstæðið — jafnvel þótt
taka þurfi lán til þess í bráðina
— og koma upp rafmagnshitun í
útisundlaugina og tryggja þannig
að hún verði sambærileg við
aðrar heitar laugar hér á landi,
og þá það með, að Akureyringar
verði aldrei aftur eftirbátar ann-
arra í sundiðkunum.
w
Innilega pakka ég öllum peim, sem glöddu mig á |>
60 ára afmcelinu, 27. f, m.
BJÖRN SIGMUNDSSON.
skrá
um útsvör í Akureyrarkaupstað árið 1951
liggur frammi, almenningi til sýnis, í skrifstofu bæjar-
gjaldkera, frá 30. juní til 14. júlí n. k., að báðum dög-
um meðtöldum.
Kærurn út af skránni, ber að skila á skrifstofu bæjar-
stjóra innan loka framlagningarfrestsins.
Bæjarstjórinn a Akureyri, 29. júní 1951.
Steinn Steinsen.
Bólusefning barna
fer fram í. Saurbæjar- og Hrafnagilsbreppi 8. júlí,
Hralnagili kl. 2 eftir hádegi, Saurbæ kl. 5.
í 'Öugulsstaðahreppi 15. júlí, Munkaþverá kk 2 e. h.,
Þverá kl. 5;
Til frunibólusetningar mæti börn 6 mánaða til 11
ára,"sem ekki hafa verið bólusett með árangri.
Til endurbólusetningar mæti börn 11—16 ára, sem
ekki liafa verið bólusett með árangri eftir 8 ára aldur.
Espihóli, 2. júlí 1951.
Sigrún Hjálmarsdóttir.
L