Dagur - 07.11.1951, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginri 7. nóvémber 1951
5 ^/vw'/vv>A/vv'/'/>/'/vv'/v'//v>/>>//'/wV'^//v>/w^m^//vv'í{
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
lílaðið kcmur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
l’RENTVERIv ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Húsnæðismálin og alvara
st jómmálaf lokkanna
SAMKVÆMT FRASOGN sunnanblaða hefur
dómsmálaráðherrann látið þess getið í þingræðu
’jm húsnæðismál, að lildega hafi stjórnmálaforingj-
ar þeir, sem beittu sér fyrir setningu laganna um
aðstoð ríkisins við húsabj'ggingar í kaupstöðum
árið 1946, verið haldnir of mikilli bjartsýni. Þetta
er virðingarverð viðleitni til hreinskilni, en kemur
nokkuð seint. Vafasamt er, að oröið bjartsýni verði
auk heldur talið lýsa bezt hugarfari þeirra manna,
sem sem hömpuðu þessum lögum framan í kjós-
endur í kosningabardaganum 1946. Ábyrgðarleysi
og lýðskrum er nákvæmari skilgreining. Loforðin
frá miðju sumri 1946 voru óframkvæmanleg þegar
á jólaföstu sama ár. Olíklegt er, að þingmenn „ný-
sköpunarfiokkanna" hafi ekki vitað það fyrir og
hafi verið blindaðir af of mikilli bjartsýni. I þess-
um efnum standa flokksmenn dómsmálaráðherrans
þó engan veginn lakar að vígi en samstarfsmenn
þeirra í nýsköpunarstjórninni, enda þótt þá síðar-
nefndu hafi skort kjark og manndóm til þess að
játa syndir sínar og standi í þess stað að því að
bregða upp fyrir sjónum kjósenda fögrum mynd-
•rm af allsherjar-lausn húsnæðisvandræðanna með
samþykkt nýrrar löggjafar á Alþingi. Alþýðuflokk-
’irinn státaði t. d. mjög af húsbyggingalögunum
1946, enda hafði flokkurinn stjórn þeirra ráðu-
rseyta, er framkvæma áttu lögin. Margir kjósendur
lögðu trúnað á fagurmælin. Ymsir ábyrgir aðilar
lentu í sömu fallgröf, þ. é. m. bæjarstjórn Akur
eyrar. Hún ákvað í ársbyrjun 1947 að beita sér
íyrir allmiklum húsabyggingum á grundvelli iag-
anna, og gerði út sendinefnd á fund þáverandi fé-
lagsmálaráðherra, Finns Jónssonar, Alþýðuflokks-
forstjóra. Nefndin fékk greið svör: engir peningar
voru til að framkvæma lögin fáum mánuðum eftir
að þau voru sett, og engar likur fyrir því, að bæjar-
stjórn Akureyrar gæti fengið nokkun fjárstuðning
frá rikinu til húsabygginga sinna, hvað sem öllum
lagabókstaf liði. Ráðherra þessi fékkst ekki einu
sinni til þess að veita aðstoð til þess að fá banka-
ián til framkvæmda. Þessa fyrirgreiðslu sótti Akur-
eyrarkaupstaður í hendur Alþýðuflokksins, þegar
hann réði framkvæmd laganna um aðstoð rikisins
við húsabyggingar í kaupstöðum. Sömu sögu munu
aðrir aðilar hafa að segja. Setning laga þessara og
áróður í sambandi við þau, er eitt gleggsta dæmið
um ábyrgðarlaust lýðskrum, sem um getur í stjórn-
málasögu síðustu áratuga, og er hollt að minnnst
þessarar reynslu, þegar menn lesa nú tillögur frá
sömu aðilum um ný lög og fyrirmæli, um að leysa
húsnæðisvandræði kaupstaðanna með aðstoð ríkis-
ÞINGMENN EIGA ÞAÐ TIL á hátíðastund-
um, að tala fagurlega um þingræðið og lýðræðiö
og vara við gálauslegri umgengni um þessi musteri
vestrænnar menningar. En sumir þessara sömu
þingmanna virðast ekki gæta þess, að ekki ómerk-
ur þáttur viðleitninnar að grafa undan grundvelli
musterisins, er setning laga á Alþingi, sem hvorki
er vilji né geta til að framkvæma, þegar til raun-
veruleikans kemur. Sú opinberun, að forustumenn
stjórnmálaflokka hika ekki við að bæta í lagasafn
xíkisins fyrirmælum, sem á pappírnum eiga að
gagna þegnunum, en í reyndinni eru aðeins til orð-
in til þess að hossa stjórnmálafor-
ingjum á hættustund, er ekki fall-
in til þess að treysta þingræðið í
landinu eða skapa heilbrigt stjórn-
arfar. Því miður sjást þess alltof
oft merki, að stjórnmálamenn noti
sömu vinnubrögð og fyrir kosning-
arnar 1946. Sýnishorn þess eru
sum þau frumvörp og tillögur, sem
stjórnarandstöðuflokkarnir núver-
andi hafa lagt fyrir Alþingi. Þau
eru eins og útstilling í búðar-
glugga í einræðisríki: Skrautlegur
varningur til sýnis, en tómar hill-
ur, þegar inn er komið. Þannig
verður hvorki aukinn vegur þings
né þjóðar.
FOKDREIFAR
Sextíu ár að heiman og
óloppinn á tungunni.
MÉR HAFA borizt nókkrar
vísur, vestan um haf, sem eg ætla
að birta hér á eftir ,og kannske
nokkrar fleiri síðar. Höfundurinn
er Albert J. Goodman (Guð-
mundsson) í Winnipeg, kallar sig
hér Albert frá Tjörn, en sú Tjörn
mun vera í Sléttuhlíð í Skaga-
firði. Albert hefur dvalið fjarri
fósturjöriðnni í 62 ár, fluttizt
vestur 1889, þá 12 ára, og.hefur
síðan átt heima í Winnipeg. Mun
hafa komið heim a.m.k.einusinni.
Þeir, sem óttast nú svo mjög um
móðurmálið, ættu að lesa þessar
vísur, kveðnar eftir meira en 60
ára sambúð við enskuna. Og þeir,
sem sletta ensku í tíma og ótíma,
mættu líka staldra við og minn-
azt þess, að menn þurfa ekki
endilega að gerast tunguloppnir
þótt erlendur kliður heyrist
stundum í návist þeirra.
Vísur Alberts..
Og svo fara hér á eftir nokkrar
vísur Alberts frá Tjörn.
Skagfirzk „vesturheimska".
Tilveran mér talsvert gaf
af tímans afleiðingum,
ríkur er því orðinn af
ýmsum tilhneigingum.
Aldrei fyllist andans þrá,
ævin spilling tvinnar,
oft því villist vegi frá
vonarhillu minnar.
Á klerka held eg kæmi fát
og kölska fær’i af gaman,
ef allir vær’u á einum bát
og öllum kæmi saman.
Þeir, sem óvart segja satt,
sjaldan gleðja nokkurn mann,
einatt tildra háum hatt
og halda laust um grallarann.
Alheimsborgarinn.
Einn á bát’i og einn á tali,
einn við diskinn sinn,
einn í hóp og einn í vali
og eini kjósandinn.
Þrír og kvart.
(Þá ólöglegur netamöskvi í
Manitoba.)
Þessa ef teldi eg sögu sanna
sumum mundi þykja hart,
að sálir fjölda fiskimanna
fáist helzt í þrjá og kvart.
Sálarriðann sumir vilja teygja,
þótt sanngirnina til þessi verði að
beygja,
allir hafa ósköp til að segja,
því alla skortir vizku til að þegja.
Bót í máli.
Ekkert skrifað upp á blað,
enginn hefur neitt að segja,
en allir ferðast upp á það
einhvern tíma mega — deyja.
Skyldur lífs ef skiljum vér
og skynseminnar njótum,
skál að drekka skylt oss e'r
á Skagfirðingamótum.
(Staddur á Sauðárkróki 1913.)
Jón ferjumaður við „Ósinn“.
Uf C»a>*a.«*.4 •••'Ijrj .. 3 t, j (9 ■*awú3t&
Vorsins Ijós þá lýsa fer
og lifna blóm í haga,
Jón við Ósinn unir sér
- alla sumardaga.
Bergmál víða leiftra um lönd
leikmanns sögu góða,
en aðeins mína hægri hönd
hef eg þér að bjóða.
Sporin liggja fjær og fjær
feðra og vina-tjöldum,
en tíminn líður nær og nær
náðar-töðugjöldum.
Áttræður síðastliðinn
mánudag
Keppa lengra kýs eg sízt
klækja hála — veginn,
ef eg mætti eiga víst
Síðastl. mánudag varð Jónas
A. Jónasson trésmíðameistari,
Víðivöllum 12 hér í bæ, áttræður.
Jónas er fæddur að Ytri-Bug á
Snæfellsnesi og ólst þar upp. -
Hann lærði trésmíði hjá Sveini
Jónssyni í Stykkishólmi (bróður
Björns ritstjóra). Að námi loknu
hvarf Jónas til Þingeyrar í Dýra-
firði og giftist þar 1899 Ingi-
björgu Bergsdóttur Pálssonar frá
Pálshúsum í Reykjavík. Þau
eignuðust 4 börn, tvö þeirra
komust til fullorðinsára, þau
Emilía leikkona í Rvík og Gústaf
rafvirkjameistari hér í bæ. Jónas
varð kunnur iðnaðarmaður á
Vestfjörðum. Árið 1915 fluttu þau
hjón hingað til Akureyrar og hér
hefur Jónas átt heima síðan. —
Ingibjörgu konu sína missti Jónas
1932. Seinni kona hans er Odd-
rún Jónsdóttir frá Miðhúsum i
Á’ftaneshreppi.
Hér á Akureyri varð Jór.as
brátt í hnpi kunnustu iðnmeistarri
•bæjarins og tók auk þess veru-
elgan þátt í félagsmálum, m. a. í
stofnun og starfi Leikfélags Ak-
ureyrar og í Góðtemplararegi-
unni.
Margir minntust þessa mrc.ta
borgara á afmælisdaginn. Dagui
sendir honum beztu árnaðarósk-
ir.
ftlatreiðslubók Sameiniiðu þjóðaima
Dagsins, sem helgaour var Sameinuðu þjóðunum,
hins 24. okt. sl., var minnst víða um heim og á
margvíslegan hátt. Fyrir tilstilli nefndar þeirrar,
sem vinna átti að því að auka þekkingu Banda-
ríkjamanna á öðrum þjóðum í sambandi við hátíða-
höld dagsins, var gefin út matreiðslubók þar í landi
þennan dag S. Þ. Bókinni var gefið nafnið „Heims-
ins beztu réttir“, og skrifar frú Eleanor Roosevelt
formála að henni. Segir þar m. a., að bók þessi muni
færa Ameríkumenn nær hinu daglega lífi fólksins í
ýmsum .löndum.
Þótt mikill mismunur sé á þjóðarsiðum hinna
ýmsu landa, á tungu þeirra og sögu, hafa þær allar
eitt sameiginlegt, en það er að borða. Nefnd sú, er
vinna átti að því að vekja áhuga Ameríkumanna á
öðrum þjóðum í sambandi við dag S. Þ. ákvað því
að nota þessa vinsælu aðferð, kynna fyrir löndum
sínum matarsiði hinna ýmsu þjóða og birta upp-
skriftir af beztu réttum hverrar þeirra.
Að matreiðslubók þessari, sem í eru um 1000
uppskriftir frá 60 þjóðum, hefur verið unnið af
hinni mestu kostgæfni færustu manna og kvenna.
Hefur verið höfð samvinna við fulltrúa og sendi-
nefndir á þingi S. Þ. til þess að afla hinna beztu
uppskrifta frá hverju landi, en eftir það tóku amer-
ískar matreiðslukonur og sérfræðingar af ýmsu tagi
við og unnu úr upplýsingum þeim, er fengizt höfðu
hjá fulltrúunum. Er bókin talin mjög nákvæm um
mál og vog, bökunarhita, stærð skammtanna o.
s. frv.
Pönnukökur frá íslandi.
í septemberblaði New York Times Magazine er
sagt frá væntanlegri útkomu þessarar bókar. Segir
þar að réttir þessir muni áreiðanlega falla Ameríku
mönnum vel í geð. Nokkrir réttanna eru sérstaklega
nefndir fyrir það, hve góðir þeir séu og auðvelt að
gera þá, t. d. sítrónueggjasúpa frá Grikklandi,
pönnukökur frá fslandi, sem fylltar séu með þeytt-
um rjóma og sultu og fyllt kálblöð frá Saudi Ara-
bíu.
Utgáfustjóri bókarinnar, frú Hawkins að nafni,
segir að útgáfa þessarar bókar hafi verið hið
skemmtilegasta starf, og segist hún þess fullviss, að
allir þeir, sem eigi eftir að nota þessa bók, muni
finna það, að hún hafi vérið samin með það fyrir
augum að stuðla að aukinni kynningu á milli þjóð-
anna. Væntanlega verður einhvern tímá síðar hægt
að birta einhverjar uppskriftir úr matreiðslubók
Sameinuðu þjóðanna í kvennadálkinum.
Sólarsápuspæoir
Sápuverksmiðjan Sjöfn hefur nýlega hafið fram-
leiðslu á sápuspónum, og er vara þessi nú komin á
markaðinn. Er hér um að ræða algera nýjung í ís-
lenzkum iðnaði, því að sápuspænir hafa aldrei verið
framleiddir áður hér í landinu.
í tilefni af þessu bað eg verksmiðjustjórann,
Ragnar Ólason, efnafræðing, að segja lesendum
kvennadálksins, hver væri höfuðmunur á sápu-
spónum og venjulegu þvottadufti.
----o----
„Aðalmunurinn á sápuspónum og venjulegu
þvottadufti er sá, að sápuspænirnir eru framleiddir
úr hreinni sápu, og í þeim er ekkert óbundið alkalí
eða sódi. Efni þessi eru aftur á móti í öllu vénju-
legu þvottadufti, og eru þau oft orsök þess, að ull-
arföt hlaupa, og þau þykja ekki fara vel með alla
fínni vefnaði. Þess vegna eru sápuspænirnir fram-
leiddir sérstaklega með það fyrir augum að nota þá
í þvott á ullarflíkum, barnafatnaði ýmiss konar,
nærfötum, solckum, blússum og yfirleitt öllu, sem
viðkvæmt er.“
----o----
Sjöfn hefur fengið hinar fullkomnustu vélar, og
í hinum nýendurreistu húsakynnum er framleioslan.
í fullum gangi og ýmsar nýjungar væntanlegar.
A. S. S.