Dagur - 16.01.1952, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 16. janúar 1952
, ^^A/v/>/^«/v^/>/vvv'/^v\^/'/^>/vv>/vvvV'/>/'/vvv>/N/v^/yvwv'^/'«í
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
átt hefur sér stað innan útgerð-
arinnar í því efni að koma bættu
skipulagi á sín mólefni, útiloka
þar óþarfa kostnað og milliliða-
starfsemi. Er áreiðanlega mikið
rúm fyrir endurbætur á því sviði.
En aðgerðir til úrbóta verða þar
ekki framkvæmdar með skjótri
svipan. Þess vegna verður ekki
séð að þjóðarbúskapur íslendinga
hafi átt annars úrkosta en leggja
enn fé fram til þess að tryggja
rekstur þeirra framleiðslutækja,
sem mestum gjaldeyri skila í land
á ári hverju. Án þeirrar gjaldeyr-
isöflunar mundi neyðarástand við
hvers manns dyr.
FOKDREIFAR
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Nýi bátavörtilisíinn
RÍKISSTJÓRNIN hefur nýlega tilkynnt, að hinn
svonefndi bátavörulisti, sem stofnaður var vegna
óhagstæðrar verðlagsþróunar er lendis um fyrri
áramót, hafi verið aukinn, og Landssamband ís-
lenzkra útvegsmanna hefur að sínum hlut til-
kynnt ,að það telji þessar aðgerðir nægja til þess
að tryggja útgerð bátaflotans á vertíð þeirri, sem
nú er hafin. Þannig leystust þau vandamál, sem
undanfarin ár hafa haldið bátunum í höfn fram
eftir þessum mánuði, þegar um áramót. Það þýðir
lengri vertíð en áður og vonandi meira fislcmagn
og gjaldeyri í þjóðarbúið. Bátagjaldeyrisskipulag-
ið hefur sætt mikilli gagnrýni, einkum hafa blöð
stjórnarandstæðinga verið hávær í sambandi við
þessi mál og halda því fram um þessar mundir, að
engir hagnist á bátagjaldeyrisfyrirkómulaginu
nema heildsalar höfuðstaðarins. Þetta er öfga-
kenndur málflutningur. Bátagjaldeyrisskipulag-
inu má finna margt til foráttu, en ur vöndu var að
ráða. Átti heldur að hefja milljónatuga uþpbótár-
greiðslur úr ríkissjóði? Eða átti að horfa upp á
framleiðslutæki, sem skila í land 60—70% af út-
flutningsverðmæti þjóðarinnar, liggja bundin við
hafnargarða? Hvorugum þessum spurningum
hafa stjórnarandstöðuflokkarnir svarað játandi,
enda væri það þeim erfitt. Þeir gágnrýna skipu-
lagið en benda ekki á, hvernig hefði mátt komast
hjá því. Gagnrýni þeirra er því neikvæð og mark,-
laus.
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR vilja einkum
beina athygli almennings að verzluninni í sam-
bandi við bátagjaldeyrinn. En þeir þegja lengst af
um þá staðreynd, að vegna þessara aðgerða tókst
að hækka fiskverðið til sjómanna á sl. ári úr 75
aurum í 96 aura, miðað við slægðan þorsk. Var
það hagnaður fyrir braskara? Þessar ráðstafanir
hækkuðu einnig fiskverðið til útgerðarinnar
sjálfrar og tryggðu áframhaldandi rekstur hennar.
Um þessi áramót blasti enn við sú staðreynd, að
hlunnindin frá í fyrra nægðu ekki til að halda
bátaflotanum á miðunum á vertíðinni. Óhagstæð
verðlagsþróun hér heima hefur aukið útgerðar-
kostnað og eðlilegt er einnig að laun 'sjómanna
hækki, ekki síður en annarra stétta.
Þar á ofan bætist staðreynd, sem margir
láta sér yfirsjást, en er alvarleg ániinning fyr-
ir þjóðina: Aflabrestur á vetrarvertíð syðra
hefur aukizt jafnt og þétt sl. ár. Meðalafli í
róðri í Faxaflóa var 1949 7,1 Iest, 1950 6,1 lest
og 1951 5,2 lestir.
Átti að grípa til uppbótanna úr ríkissjóði til þess
að vinna gegn þessari þróun í afkomu útvegsins?
Ekki hafa stjórnarandstæðingar beinlínis haldið
því fram. Ríkisstjórnin tók þann kost, sem áður er
lýst, að auka bátavörulistann og er erfitt að sjá
hver önnur úrræði voru fyrir hendi eins og ástatt
er.
Vegna þessara aðgerða hækkar fiskverðið
til sjómanna úr 96 aurum í 105 aura og gjör-
breytir það viðhorfinu á vertíðinni.
ÞÓTT ILL NAUÐSYN hafi þannig rekið lands-
stjórnina til þesasra aðgerða, er ekki þar með sagt
að ekki megi sitt hvað finna að framkvæmdinni
og þó miklu fremur því framkvæmdaleysi, sem
Framhaldssaga með nýju sniði.
I SIÐASTA HEFTI „Radio
Times“ — útvarpsblaðsins brezka
— er skýrt frá því, að langt sé
komið að flytja hlustendum sögu
Dickens um Davíð Copperíield.
Er sagan framhaldssaga í leik-
ritsformi og skiptist í 12 útvarps-
þætti. Það tíðkast mjög í brezka
útvarpinu að snúa kunnum
skáldverkum í leikritsform í að-
alatriðum og flytja með þessum
hætti. Er þetta vinsælt útvarps-
efni og girnilegt til fróðleiks og
skemmtunar ef góðir og smekk-
vísir listamenn hafa fjallað um
leikritssmíðina og valdir leikarar
kynna sögupersónur, sem hlust-
endum eru þegar kunnar úr vin-
sælum sögum. Þessi tegund út-
varpsssögu er ekki kunn hér hjá
okkur, en víst mundi hlustendum
þykja fengur að því, að tilraun
væri gerð með slíkt framhalds-
söguform. Ymsar kunnar íslenzk-
ar skáldsögur eru allvel til þess-
arar umbreytingar fallnar og
ekki hörgull á háefum leikstjór-
um og leikurum. En vissulega
mundi slík framkvæmd kosta all-
mikið undirbúningsstarf og mun
meira; en oftast verður vart við í
dagskránni. Kannske strandar
þessi hugmynd aðallega á því, að
hér hjá okkur er ekki lagt það
starf í dagskrárundirbúning, sem
er undirstaða slíkrar nýjungar.
Heimur versnandi fer.
Eg liekl að útvarpiuu fari aftur
í þessu efni og mátti það þó
vissulega, ekki við því. Manni
virðist dagskrárundirbúningur
svífa í lausu lofti og impróvíserað
allt fram á síðasta augnablik. —
Grammófónninn er enn sem
fyrrum látinn bera hita og þunga
dagsins. Lítið dæmi frá sl. helgi
sýnir, hvernig starfað er að dag-
skránni. í barnatímanum á sunnu
dagskvöldið skiptust á upplestur
tveggja smásagna og grammó-
fónsmúsík. Sögurnar voru eins og
gengur og gerist, en músíkin í
engu frábrugðin því, sem glym-
ur í eyrum manns í hádegisút-
varpi eða morgunútvarpi. Plöt-
urnar — gamlir þýzkir trafarar
— auk þess gamalkunnar úr því
útvarpi. Skyldu börnin ekki hafa
orðið hrifin? Þennan „barna-
tíma“ hefði mátt setja upp á
hvaða heimili í landinu sem er,
sem hefur útvarpstæki eða
grammófón. í þennan tíma var
ekkert undirbúningsstarf lagt.
Höf. hans hefði getað „undirbú-
ið“ hann allan á meðan hann
sigldi í lyftunni upp á efstu hæð
Landssímahússins. Svona trakte-
ment er til þess fallið að drepa
áhuga fólks fyrir útvarpinu, og
sannfæra börnin um að í þeirra
„tíma“ þar sé ekkert að sækja
nema hversdagsleikann gráan og
ömurlegan. Þegar eftirvæntingin
er öll á burt, er útvarpsdagskráin
dauð í vitund fólksins. Það kostar
starf að halda eftirvæntingunni
lifandi. Það starf var ekki merkj-
anlegt í barnatím. um sl. helgi,
en ekki er það einsdæmi. Þannig
er allt of oft starfað að dagskrár-
undirbúningi. Meðan sá andi rík-
ir er vonlítið að fá framhaldssögu
með nýju sniði eða aðrar nýjung-
ai’, sem uppörvun er að.
Veggurinn í milli Eyfirðinga
og Þingeyinga.
ÞESSI VETUR hefur verið all-
snjóþungur sunnanlands nú upp
á síðkastið, en hér nyrðra hefur
verið fremur snjólétt lengst af og
er svo enn. Utvarpið hefur skýrt
okkur allnákvæmlega frá sam-
göngumálum þar syðra og víð-
tæku starfi vegamálastjórnarinn-
ar að halda vegum akfærum.
Ekki aðeins aðalleiðum til höfuð-
staðarins, heldur líka vegum inn-
anhéraðs t. d. í Árnessýslu. Fjöl-
margar ýtur og snjóheflar virðast
að verki þar hvenær sem þörf
krefur. Snjóruðningurinn þar
syðra hlýtur að kosta stórfé. Nú
er það síður en svo að álasa beri
vegamálastjórninni fyrir þessar
framkvæmdir. Þetta er eins og
það á að vera og koma skal víðar.
Greiðar samgöngur eru líka ein
aðalundirstaða blómlegs atvinnu-
og menningarlífs. En mönnum
verður hugsað til þess, hvernig
vegamálastjórnin hér býr að Ey-
firðingum og Þingeyingum. Þar
er uppi önnur stefna en syðra.
Þrátt fyrir snjólétta tíð allt frá
haustdögum er engin tilraun gerð
til þess að halda opinni bílleið í
milli Eyjafjarðar- og Þingeyjar
sýslu. Strax í fyrstu snjóum lok-
ast þesSi leið og er síðan látið
kyrrt liggja, stundum fram á
sumar. Jafnframt stöðvast að
verulegu leyti eðlileg verzlunar-
samskipti í milli héraðanna. Það
er alveg vafalaust, að það er
verulegt áfall fyrir atvinnulíf
þessa bæjarfélags, að ekki skuli
sæmilegar samgöngur til hinna
blómlegu og fjölmennu byggða
austan Vaðlaheiðar. Vel má vera,
að forráðamenn vegamálanna hér
þyki góðir ráðsmenn suður
vegamálaskrifstofu og sparsamir
á fé ríkisins og víst er sparsemi
dyggð, þar sem hún á við. En hitt
dylst engum, að fyrir þetta bæj-
arfélag og héruðin umhverfis,
hefur þetta verið léleg ráðs
mennska og til tjóns fyrir at
vinnulíf byggðarlagsins. Ef vel
væri, ættu umboðsmenn vega
málastjórnarinnar hér að vera í
fylkingarbrjósti í sókn fólksins
hér nyrðra til bættra samgangna.
Þeir ættu að benda á áfangana og
hvetja til þess að þeim yrði náð á
sem stytztum tíma. Þeir ættu að
vera málsvarar fólksins hér gagn
vart ríkisvaldinu að þessu leyti
En því fer víðs fjarri að svo sé,
Frá þeim kemur fátt nema úr-
tölur. Þeir sjá fjárskort vega-
málastjórnarinnar miklu betur
hér en syðra. Enda er engin til
raun gerð til að halda opinni leið
milli Eyfirðinga og Þingeyinga
jafnvel ekki í snjóléttri tíð eins
og í vetur. Segja kunnugir, að
lítið átak hefði þurft til þess að
halda opnum veginum til Húsa
víkur lengst af í vetur. Skilnings
leysi og sljóleiki þeirra aðila, sem
þarna ættu að vera vakandi, er
veggur, sem skilur Eyfirðinga og
Þingeyinga, báðum til tjóns,
Þessum vegg þarf að ryðja úr
vegi og taka samgöngurnar í milli
héraðanna nýjum tökum.
Atvinnuleg uppörvun.
Iðnaðarmenn hér eiga við ei
iðleika að etja. Markaður þeir
(Framhald á 7. síðu).

íslenzkt tweed eða útlent
gabardine?
Við höfum Iesið um það í blöðunum að bátagjald-
eyrislistinn, svonefndi hafi verið aukinn. Þar er nú
að finna ýmsar vefnaðarvörur, sem ekki voru þar
áður. Þetta þýðir í reyndinni, að þessar vörur verða
dýrari fyrir notendur en áður var. Um réttmæti
jessara ráðstafana ætla eg ekki að fjölyrða, enda
utan verkahrings þessa þáttar. En þessi breyting
hlýtur að skipta máli fyrir heimilin í landinu og
3ví er hún tekin hér til umræðu. Fá munu þau
heimili, sem telja sig með góðu móti geta greitt
hærra verð fyrir nauðsynjar sínar en nú er gert.
En er þess kostur eftir að hinni nýju skipan er kom-
ið á? Sjálfsagt ekki að öllu leyti, en ekki þarf öll
jessi verðhækkun að koma niður á hagsýnum
heimilum. Innlendu efnin — dúkarnir, sem spunnir
eru úr íslenzkri ull — eru ekki beinlínis snortnir af
breytingunni. Verð þeirra hækkar ekki af þessari
ástæðu. Getum við því ekki notað þau meira og
betur en nú er gert?
Eg er ekki í vafa um, að við getum notfært okkur
innlendu efnin miklu betur en nú er gert. Tökum
til dæmis tweed-efnin. Tweed er ein af dýrmætustu
útflutningsvörum Breta. Gott tweed, t. d. hið fræga
Harris-tweed, þykir hvarvetna erlendis efni í hinn
vandaðasta sport- og útifatnað fyrir karla og kon-
ur, ungt fólk og gamalt. Bretar og Skotar nota það,
mikið, enda er það endingargott, hentar sérlega vel
í hinu svala og raka loftslagi Bretlandseyja. Vestur
í Ameríku er skozkt tweed í fatnað, t. d. vetur og
vor, talið kennimark efnamannsins, enda eru þessi
innfluttu tweed-efni dýr þar. Þótt undarlegt megi
virðast hafa íslendingar ekki tileinkað sér þessa
tízku nema að litlu leyti. Á stríðsárunum virtust
hermennirnir, sem hér dvöldu t. d. miklu betur
kunna að meta hin fallegu og vönduðu tweed-efni
Gefjunar en við hér heima. Þeir keyptu þessi efni
og sendu heim og þar þóttu þau afbragð og ekki
standa að baki skozkum tweed-efnum. Augljóst má
því vera, hvei-su larigtum hentugri fatnaður úr
þessu efnum er hér í okkar svala loftslagi en út-
lendu „gaberdine“-efnin, sem hver apar eftir öðr-
um að ganga í. Gaberdine-tízkan á íslandi er fyrir
löngu komin út í öfgar. Það er blátt áfram hlægilegt
að sjá fólk í þessum gabei'dine-fatnaði í frostum og
stórhríðum vetrarins. Sagt er, að menn fari jafnvel
í fjallgöngur í gabei'dine-dressi! En svo að öllu
gamni sé sleppt, þá virðist hér hafa orðið öfugþróun
í klæðatízku okkar. Við höfum flutt inn erlenda
tízku en ekki þá exiendu tízku, sem hentaði okkur
bezt. Tízkan í karlmannafatnaði og útifatnaði
kvenna hér er sótt til Bandaríkjanna og Frakklands
en ekki til hinna tápmiklu og praktísku Skota, sem
sköpuðu sjálfir þá tízku er hentaði þeirra landi og
lífsskilyi'ðum bezt og gerðu það þannig, að hún varð
útflutningsvara — þótti fín í öðrum löndum. Falleg
tweed-útidragt eða karlmannaföt eru miklu menn-
ingarlegri fatnaður hér á norðurslóðum en gaber-
dineföt eða annað skjóllítið efni. Og þegar augljóst
er, að hið íslenzka tweed kemur til með að verða
miklu ódýrara en innflutt efni, þá er sannaxiega
kominn tími til að breyta um stefnu í fatagerð okk-
ar og fatakaupum og innleiða hér stóraukna notkun
hinna fjölbi'eyttu og fallegu tweed-efna, sem fáan-
leg eru hér heima. Kannske gætu framleiðendur
þessai’a efna líka gei’t eitthvað til þess að vekja sér-
staka athygli fólks á kostum þeiri-a?
HEIMILISHJALP I VIÐLÖGUM.
Alþingi hefur samþykkt frumvarp frk. Rann-
veigar Þorsteinsdóttur um heimilishjálp og er hér
mai'kvert nýmæli, sem húsmæður um land allt
veita athygli. Greint er fi'á aðalatriðum hinna nýju
laga annai's staðar í blaðinu í dag.