Dagur - 23.04.1952, Blaðsíða 7

Mið'vikudaginn 23. apríl 1952
D AGUR
7
Dagskrármál landbúnaðarins á síðasia Búnaðarþingi
Stiklað á aðalatriðum úr ræðu Ólafs Jónssonar,
búnaðarþingsfulltrúa Eyfirðinga, á fundi
bændaklúbbsins á Akureyri nýlega
(Niðurlag).
Franileiðsluáætlanir fyrir
bændur.
Búnaðarfullfr. Bsb. Snæfellsness
flutti erindi um að Búnaðarfélag-
ið og stéttarsambandið í samein-
ingu, ráði erindreka er ferðaðist
um landið meðal bænda, er hafa
óeðlilega lítinn búrekstur. Til-
gangurinn með tillögunni var, að
hvetja smábændur til þess að
efla búrekstur sinn og njóta í því
efni sérlegra leiðbeininga ráðu-
nauts. Þetta yrði ekki vandalaust
verk og þótti ekki fært að af-
greiða slíkt nýmæli undirbún-
ingslítið. Málið fór í nefnd, en
fékk ekki aðra afgreiðslu á þessu
búnaðarþingi.
Sýningarskálar.
Samþykkt var tillaga um að
fela stjórn B. í., að athuga hvort
fært þyki að kaupa tjöld eða
skála, fyrh- búfjársýningar og er
ætlunin að húsakynni þessi verði
færanleg og lánuð búnaðarsam-
böndum til búfjársýninga. Hér
mun haft í huga, að erlendis er
algengt að halda búfjársýningar í
slíkum sérstökum húsakynnum
og má telja líklegt að rétt verði
talið og hentugt að hverfa að því
ráði hér líka, þegar fært þykir.
Varahlutir til Iandbúnaðarvéla.
Búnaðarfélag Islands var af
þessu Búnaðarþingi falið að
kanna það hjá ræktunarsam-
böndunum og Öðrum notendum
landbúnaðarvéla, hvernig ástatt
er nú með' útvegun varahluta í
hinar einstöku tegundir og hvort
umboð framleiðendanna hér á
landi hafi jafnan nægilegar birgð-
ir varahluta. Jáfnfrámt var stjórn
B. f. falið að leita upplýsinga
beint frá framleiðendum um
ástæðuna fyrir varahlutaskorti.
Ef athugun þessi leiðir í ljós, að
einhver umboð geta ekki sinnt
beiðnum notenda um varahluti,
er ætlunin að leiðbeina bændum
í samræmi við þær niðurstöður.
Þetta er þýðingarmikið mál fyrir
bændur. Það er dýrt að láta vél
standa ónotaða langtímum vegna
þess að lítið varastykki fæst ekki.
Ljósavélar til sveitabæja.
Vélsmiður í Reykjavík ræddi
við Búnað'arþing um hentuga
gerð dieselvéla fyrir sveitabæi og
sýndi fulltrúum vélar af þeirri
gerð, er hann taldi henta vel. —
Hefur hann lýst skoðunum sínum
um þessi mál í blaðagreinum. —
Engin ákvörðun var tekin af
Búnaðarþingi í þessu máli, en
stjórn B. í. falið að rannsaka
nánar hvort mótorrafstöðvar
þessar muni reynast hagkvæmar
fyrir búrekstur bænda.
Tala bænda.
Þetta Búnaðarþing ákvað' að
láta afla ótvíræðra gagna um tölu
bænda í landinu og sé miðað við
lögbýli samkvæmt nýjustu
skýrslum hreppstjóra um ábú-
endur. Þótt merkilegt megi kalla,
er ekki vitað með nákvæmri
landinu og sýnist sjálfsagt að ráða
bót á því. f því sambandi verður
ekki komizt hjá að skilgreina
nánar en nú er gert, hverjir geta
borið bóndaheiti og hverjir ekki.
Umbætur.
Þá er komið að síðasta mála-
flokkinum, er Olafur Jónsson
rakti í erindi sínu. Snerta þau
ýmsar umbætur, er Búnaðarþing
vildi koma á, og beindi til Bún-
aðarfélags íslands eða annarra
aðila til þess að greiða úr eftir
því sem ástæður leyfðu. Fyrst á
dagskrá af þessum málum er
grasfræblöndun og smit.
Á síðasta surnri voru uppi há-
værar raddir meðal bænda víða
um Norðurland, Austurland og
víðar, að grasfræblöndur, er þá
fengust, væru óheppilegar og
smitið mjög lélegt. Þessi mál voru
tekin til rækilegrar athugunar á
Búnaðarþingi. Jarðræktarnefnd
þingsins rannsakaði kvartanirnar
og ræddi við þá aðila, er hafa með
höndum innflutning og dreifingu
grasfræs. Þessi athugun leiddi í
Ijós, að' sú breyting var nú orðin
á grasfræblöndum, að í þær
vantaði háliðagras, sem var áður
35% fræsins, ennfremur vantaði
língresi, sem áður var 8—10%
fræsins. Tilraunaráð landbúnað-
arins hafði einnig vakið athygli
innflytjenda á þessari breytingu
og óskað að' fræinu yrði aftur
komið í fyrra horf. Ástæðan til
þessarar breytingar er aðallega
vandkvæði að fá þessar grasteg-
undir erlendis. Ræddi jarðrækt-
arnefndin m. a. þá möguleika við
forráðamenn SÍS, er innflutn-
inginn hefur með höndum, að
þessar grastegundir yrðu ræktað-
ar sérstaklega fyrir ísland er-
lendis, til þess að tryggja hag-
stæðar grasfræblöndur fyrir ís-
lenzkan landbúnað. Úr þessu
mun rætast að verulegu leyti í ár
og mun háliðagras fást frá Finn-
landi, og vafalaust að þessar við-
ræður og athuganir bera þann
árangur að kapp verður lagt á
það að tryggja þeim, er þess óska,
þessar grastegundir í framtíðinni.
Um smitið er það að segja, að
upplýst var, hvernig stóð á lélega
smiti á sl. ári, og er ekki ástæða
til að ætla að það endurtaki sig.
Ólafur taldi bæði háliðagras og
língresi grastegundir, sem mjög
gagnlegar væru, en einkum hefðu
þær gefist vel norðanlands.
Sunnanlands væru ekki allir á
eitt sáttir um háliðagras, og væru
sumir andvígir því. — Vel mætti
vera, að þessi mismunandi afstaða
orsakaðist af því að þessi grasteg-
und hentaði betur, þar sem þurr-
viðrasamt væri og hún sprytti
seinna úr sér.
Skógræktargirðingar.
um styrk til þess að girða skóg-
ræktarlönd og til skóggræðslu. Fé
það, sem Alþingi hefur ætlað til
þessara styrkja, hefur hvergi
nærri hrokkið til þess að mæta
eftirspurninni, og skoraði Búnað-
arþing því á Alþingi að hækka
fjárveitinguna svo að þessi að-
stoð við skógræktina í landinu
komi að fullum notum.
Þá lagði Búnaðarþing til að í
skógræktarlögin yrðu sett nánari
ákvæði um gerð skógargirðinga
og skyldur eigenda að hafa þær
fjárheldar. Þessi krafa er sprottin
af reynslu síðustu ára og af mála-
rekstri af komu fénaðar í skóg-
arlönd, um ófjárheldar girðingar.
Er nauðsynlegt að þessi ákvæði
séu skýr allra hluta vegna.
Sala garðávaxta.
Búnaðarþingi þótti reynslan
hafa sýnt að ekki væri nógu gott
skipulag á sölu garðávaxta í
landinu, grænmetis og gróður-
húsaframleiðslu, og lagði því til
að innlendum matjurtaframleið-
endum yrði veitt sama stoð í lög-
um til skipulagningar framleiðslu
og sölu afurða sinna, og mjólkur-
og kjötframleiðendur njóta. Skor-
aði þingið á landbúnaðarráðherra
og framleiðsluráð landbúnaðarins
að vinna að því að nýjum kafla
um þetta atriði verði sem allra
fyrst bætt við lögin um kjöt- og
mjólkurframleiðslu.
Starfsíþróttir.
Búnaðarþing taldi keppni í
starfsíþróttum athyglisverða nýj-
ung, sem líkleg er til þess að
vekja áhuga og virðingu æskunn-
ar í landinu fyrir hinum ýmsu
starfsgreinum landbúnaðarins og
hafa uppeldisleg áhrif.
Búnaðarþing mælir því með
því að efnt verði til slíkrar keppni
hér á landi og ákvað að B. í.
skyldi gefa farandbikar til þess
að keppa um. Er ætlast til að það
héraðssamband ungmennafélag-
anna, sem hæsta stigatölu hlýtur
í slíkri keppni á landsmóti UMFÍ,
hreppi bikarinn, en þingið taldi af
ýmsum ástæðum eðlilegast að
ungmenanfélögin tækju þetta mál
upp á arma sína. Búnaðarþing
lagði ennfremur til að skipuð
verði fjögurra manna nefnd til
þess að semja keppnisreglur og
skipi hana' fulltrúar landbúnaðar-
ráðuneytisins, UMFÍ, B. í. og
Stéttarsambands bænda.
Framleiðsla Fenjagass.
Erindi barst frá þýzkum manni,
að fá að reisa hér á landi útibú
frá þýzku fyrirtæki, er smiði vél-
ar til að framleiða fenjagas í
þarfir landbúnaðarins. Búnaðar-
þing gat ekki tekið ákvörðun í
þessu máli vegna ófullnægjandi
upplýsinga, en fól stjórn B. I. að
afla þeirra. Leiði athugun í ljós,
að þarna geti verið um ódýra
orku að ræða fyrir sveitabýli,
sem ekki eiga von á orku frá al-
menningsrafveitum, taldi Búnað-
arþing rétt að mæla með því að
dvalar- og atvinnuleyfi verði
veitt til þess að hefja þessa fram-
leiðslu hér.
Atvinnufræðsla í framhalds-
skólum.
Að lokum drap Ólafur á álykt-
un Búnaðarþings um atvinnu-
fræðslu í framhaldsskólum, sem
hann taldi hið merkasta mál. —
Milliþinganefnd hafði haft mál
þetta til meðferðar og samþykkti
Búnaðarþing tillögu hennar um
að skora á næsta Alþirigi að skipa
milliþinganefnd til að endurskoða
fræðslulöggjöfina og verði í þeirri
nefnd einn maður af hálfu land-
búnaðarins. Búnaðarþinng vildi
að eftirfarandi atriði yrðu tekin
til greina við endurskoðun lag-
anna:
Tekin verði upp í öllum
framhaldsskólum, fræðsla um
höfuðatvinnuvegi þjóðarinnar.
Ákvæðum. fræðslulaganna um
skólaskyldu 13—15 ára barna
breytt í heimild fyrir viðkom-
andi fræðsluhéruð, og þar sem
slík heimild vcrður notuð,
Sunnanblöðin geta þess, að ís-
lenzka listsýningin í Briissel veki
athygli Qg sé gpð kynning á ís-
lenzkri list. Gott er það, að
Belgíumenn vaða ekki lengur í
villu og reyk hvað þetta áhrærir,
en því miður eru líkindi til þess
að margir íslendingar geri það og
þekki harla lítið til íslenzkrar
myndlistar. Ástæðan er einfald-
lega sú, að nú um skeið hefur
minna verið gert að því að kynna
þeim þessa listgrein, þ. e. a. s.
fólkinu, sem utan Reykjavíkur
býr. Óraangt er síðan nokkur af
hinum „stóru“ í íslenzkri mynd-
list hafa sýnt verk sín utan
Reykjavíkur ,og ekki virðist lista-
safn ríkisins telja það hlutverk
sitt, að gefa fólki úti á landi tæki-
færi til þess að kynnast úrvals-
verkum meistaranna. Líklegt má
telja, að ástandið í heimi tónlist-
arinnar væri ekki ósvipað hvað
fólkinu úti á landi við kemur, ef
ekki nyti hér við sérstakra sam-
taka, er láta sig þau mál skipta.
Ósennilegt er til dæmis að kúnn-
ustu tónlistarmenn þjóðarinnar
legðu það á sig að koma hingað til
hljómleikahalds, ef þeir nytu ekki
uppörvunar og aðstoðar þessara
samtaka. Starf Tónlistarfélagsins
hér vekur þá spurning, hvoft við
þuffum ekki.annað félag, er hefði
það takmark að; kynna okkur
myndlist samtímans, eða hvort
Tónlistarfélagið ætti ckki að
færa út kvíarnar og láta, fleiri
listgreinar til sin taká.
Þetta er vissulcga engin fjar-
stæða. Menn voru margir dauf-
trúaðir á að Tónlistárfélagið
hvert verði styttur. Loks að at-
hugað verði hvaða raun lands-
próf hafi gefið og hvort rétt sé
að halda því áfram.
Á meðan slík endurskoðun
fæst ekki framkvæmd, vildi
Búnaðarþing að B. í. leitaði
samvinnu við Stéttarsamband
bænda um erindaflutning um
landbúnað í öllum framhalds-
skólum landsins. Séu valdir til
þess færir memi og fræðslu-
málastjóra og forstöðumönnuin
skóla gefinn kostur á slíkum
erindaflutningi og ennfremur
að fengnar verði innlendar og
crlendar landbúnaðarkvik-
myndir til sýningar í skólum.
Onnur mál.
Af öðrum málefnum, er Búnað-
arþing f jallaði um, og ekki er rúm
til að rekja hér að sinni, má nefna
kornmölun, alifuglarækt, korn-
y rk j umál, m j ólkurflutningamál
og endurbætur vega, fram-
kvæmdir á ríkisjörðum, aukin
fjárráð ræktunarsjóðs, varnir
gegn gin -og klaufaveiki, smjör-
sölumálin og fjárskiptamál. Ólaf-
ur Jónsson drap á þau öll í ræðu
sinni, en eigi er rúm til þess að
rekja þau nánar að sinni og lýkur
hér að segja frá þessum fróðlega
fundi í bændaklúbbnum á Akur-
eyri og hinni greinargóðu skýrslu
Ólafs Jónssonar um störf -síðasta
mundi gera nokkurt gagn, er það
var stofnað. Nú verður því ekki í
móti mælt, að fyrir starfsemi þess
hefur bæjarmönnum gefizt kost-
ur á að njóta ágætrar hljómlistar,
sem annars hefði farið fram hjá
okkur að meira eða minna leyti.
Ef Tónlistarfélagið fengi áhuga
fyrir því að kynna bæjarmönnum
hið bezta í íslenzkri myndlist, er
mjög líklegt að kunnir málarar
fengjust til að koma hingað með
verk sín annað slagið. Þeir ættu
þá vísan stuðning hér og aðstoð
við undirbúning sýningar. Þeir
vissu fyrirfram, að aðsókn mundi
verða góð. Þannig væri steininum
lyft úr götunni og líkindin fyrií
því að við hér nyrðra gætum not-í
ið góðrar myndlistar einu sinni til
tvisvar á ári, væru stóraukin.
—o—
Þótt eg hafi hér nefnt Tónlist-
arféalgið, er ekki þar með sagt,
að forráðamenn þess séu skyldir
til að taka þetta mál upp á arma
sína. Þeir hafa þegar gert vel. En
fordæmi þeirra sýnir, hvað hægt
er að gera. Á meðan opinberum
forvígismönnum í höfuðstaðnum
þykir meii'a um vert að kynna út-
lendingum íslenzka myndlist en
sinni eigin þjóð, eru litlar líkur
að nokkuð gagnlegt af þessu tagi
fljóti að okkar fjörusteinum
nema við verðum okkur úti um
það sjálfir. Félagsskapur áhuga-
manna á borð við tónlistarsam-
tökin er líklegasti aðilinn til þess
að verða þarna að liði. Og kann-
ske vilja þeir góðu menn, sem
hafa fengið góða hljómlistarmenn
til þess að heimsækja okkur á
liðnum árum, greiða götu málar-
anna með sama hætti?
í skógræktarlögunum er ákvæði
vissu, hve margir bændur eru.ium að heimilt sé að veita bænd-
verði áherzla lögð á verklegt
nám. Námstími í skólum ár1 Búnaðarþings.
Ú R BÆNUM:
Starfserai Tónlistarfélagsins og kynni
bæjarmanna af rayndlist