Alþýðublaðið - 05.08.1921, Blaðsíða 1

1921
Föstudagina 5. ágúst.
177, tölubl.
líkiS og 3sianðsbanki.
Það er kuonugra ea írá þuríi
að segja, aö ískadsbauki vafði
enn á síðasta þingi þingmötmun-
um um fingur sér. Stefnan setn
verið hefir í bankamálum hér frá
íyrstu tíð sú, að Sáta Landsbank-
ao.n sitja á hakanum, en styrkja
erlendan hlutliaíabanka, öðlaðist
¦«ueð eiahverju raóti fylgi meirihluta
þingsins.
Það skal fúslega Játað, að það
er ekki á færi allra manna, og
•sízt hrekklausra sveitabænda, að
sjá vlð íjármálabrögðum þaulæfðra
og rnargreyndra peningamanna.
Ea vorkunnarlaust hefði þó með-
algreindum mönnum verið að sjá,
\ 'ið sú stefaa. sera um undaníarin
ár hefir ráðið gsrðum þingsins í
bankr.suáhira, var ekki happasæl.
Reynslass hefir &\t of áþreifanlega
sýnt, að ekki dugar að treysta
usa of erlendum fjárgróaðstofnun-
úm. Þær hugsa auðvitað fyrst um
-sinn hag, áður en þær líta á hag
ríkísios. Og þetta er svo auðvélt
í>ð sjá, a3-engino æ*ti að flaska
á þvi. Þó haíÁ' þingmeiæaimir geri
f>að. Þeir virðast altáf gleyma
meginreglu fjárgróðamannanna og
braskaranna, sem felst í þessum
tveiaiur orðum: >eg fyrst*. 5
Lögin, sem samþykt vbru á
síðasta alþingi og íslandsbanka
var sett sjálfdæcni f, hvort hann
íéllist á þau eða ekki, veita að
vísu ríkiau allmikinn íhlutunarrétt
um stjórn bankans, og svo á að
heita sem ríkið Öðlist þessi réttindi
íyrir að bæta ioo°/o við höfuð-
stól baakans.
Bankinn mun að líkindum fall-
ast á lögin, en hvort hann gerir
það fullkomlega — skýtur sér ekki
undan einhverju — sést ekki fyr
en efíir 30. september, því lögin
falia þá úr giídi, „nema þvi að
eins að hluthafar íslandsbanka
verði búnir að gera þær ráðstaf-
aair, sem lög þessi áskilja*
Meðal ákvæða í Iögunum er
það, .að gullforði bankftns skuli
allur vera í Reykjavík og vera
háður eftirliti rfkisstjórnarmnar.
Þessu ákvæði verður að gsnga
sirangt eftir, því það hefir mikia
þýðingu, hvort gullið er í „eríend-
um bönkum", eins og altaf hefir
verið viðkvæðið, eða hér á lasdi.
Sé það erlendis, getur það þýtt
hið sama og ekkert gull sé til,
því oft er bannaður gullútflutniag-
ur, og mun vera það nu mjög
víða.
5. gr. seðlaútgáfulaganna nýju
hljóðar svo;
„Hlutafé fslandsbanka skal auka
um ioo°/o, á þacn hátt, að ríkis-
stjórnin leggur hlutafjáraukann
fram úr ríkissjóði, þegar er hún
hefir Iátið fsra fram nákvæma at
hugun á hag bankans, enda séu
hlutaíjárframlögin þá, að hennar
dómi, tiltækileg. Verð hlutabréfa
þeirra, sem ríkissjóður tekur, skal
ákveðið af 5 mönnum, tveim
kosnum, af sameinuðu Alþissgi með
óhlutbucdnum kosningum, tveim
útnefndum af hluthöfum íslands-
banka, og oddamanni, sem hæsti-
réttur tilnefnir.
Takmarkanir á ákvæðutn eftir
hlutafjáraagni skulu eng« vera,
að þv£ er hlutaeign ríkissjóðs
snértir,"
Væntanlega hefir rannsóknin á
hag bankaas nú þegar farið fram,
því annars mundi ekki talað ura
þsið, að kaupa hluti í bankanum
fyrir npari*. Og ranasóknin virð-
ist eftir þvi hafa leitt í Ijós, að
hagurinn sé ágætur. Þetta mun
þó ekki svo vera. Rannsókninni
mun varla lokið og að nefndin
sem ákveða átti verð hlutabréf
anna, sem ríkissjóður tekur, hafi
þegar ákveðið hæsta verð á
hlutabréfunum er svo lýgilegt, að
/yrir því getur enginn fótur verið.
Hlutabréf íslandsbanka voru
um eitt skeið ekki skráð í dönsku
kauphöllinni og ekki vitum vér
hvort þau skarta þar nú. En það
eitt er víst, að þau eru langt
neðan við „pari". Ög að ríkis-
sjóður greiddi fullu verði hluta-
bréf í baaks', sera hann er „að
bjarga frá hruni", eins og e.inn
þlngmaður komst að orði, nær
engri átt. Ríkissjóður, eða stjórain,
hefir enga heimild til að greiða
hærra verð fyrir bréfin, «n sem
svarar því, er þau standa í, sem
fyrir eiu. Ánnars má í sambandt
við matsnefadina geta þess, að
þeir menn sem þingið katis voru
kosnir með ij atkvceðum, en 22
þingmenn tóku ekki þátt í kosn-
ingunni og skiluðu auðum seðlum.
Þar með lýsti þingið yfir því, að
stjórnin bæri ein ábyrgð á öllu
matinu og grundvelli þess. Þetta
hlýtur Hka að ýta uadir haua
með að fzra varlega, þegar um
kaupin er eð ræða.
Eitt skilyrði fyrir þátttöku ríkis:
ins í bankatutni er það, að ríkis-
stjórnis skipar tvo af þremur
bankastjórurxi bankans. Fyrir
nokkru síðan var ráðinn nýr
bankastjóri við baokann, að soga
til 6 ára. Verði það nú úr að
Iandið leggi bank^num fé, verður
s»ð krefjast þess, að hinir tveir
bankastjórarair feri frá op; uýir
mæfl sktpaðk í þeirra stað, sem
ekkert hafa áður verið riðnir við
stjórn bankaas og ekki eru hlut-
hafár hans. En sá bankastjóri sem
nýráðinn 'er, er hluthafi í bank-
anum og getur því ekki talist
bankastjóri, ráðina af ríkinu.
Rxktan fossvogs.
Viðtál við Sigurð Sigurðsson,
forséta Búnaðarfélagsins.
Vér fórum í gær á fund forseta
Búnaðarfélags íslands til þess að
fræðast um álit hans á ræktua
Fossvogs og áttum við hann eftir-
íaraadi viðtal.
— Hvernig eru ræktunarskil*
yrðin í Fossvogi?