Dagur - 29.10.1952, Blaðsíða 1

AUGLÝSINGAR í DEGI
lesa flestir Akurcyringar
og Eyfirðingar!
Dagur
\ t.
Áskrifendur úti ú landi, sem
ekki hafa innleyst póstkr. fyrir
árgjaklinu, cru áminntir um
að gera það hið fyrsta.
XXXV. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 29. október 1952
43. tb!
Þsð er hægf a
Ólafsfjarððrmúlð - en það kosfar
tvær og hálfa milljón króna
Vegamálaskrifsfofan hefur láíið alhuga vegarsfæðið
Á sl. ári lét vegamálaskrifstof-
an fara fram athugun á vegar-
stæði í Olafsfjarðarmúla að
beiðni bæjarstjómarinnar í ÓI-
afsfirði. Gerði Sveinn Sveinsson
verkfræðingur þessa athugun, og
að hcnni lokinni gerði vegamála-
skrifstofan lauslega áætlun um
kostnað við slíka vegargcrð og
cr hann talinn ncma 2 '/■> millj.
króna miðað við góðan, breiðan
veg alla leið frá Dalvík og til
Ólafsfjarðarkaupstaðar.
Sigurður Guðjónsson bæjarfóg-
eti í Ólafsfirði var gestkomandi
hér í bænum fyrir helgina, og
skýrði hann blaðinu frá þessu, er
það ræddi við hann um samgöngu-
mál Ólafsfjarðar og nærliggjandi
byggða.
Stutt leið, en erfið.
Leiðin fyrir Ólafsfjarðarmúla
er ekki nema 18 km löng, en hún
er mjög erfið, enda er Múlinn sæ-
bratt fjall, og mundi vegur framan
í fjalíinu verða ólíkur öðrum veg-
um á Islandi, en verkið er vel
framkvæmanlegt að áliti kunnáttu-
manna.
Óiafsfirðingar hafa að sjálfsögðu
mikinn hug á því að komast í betra
vegarsamband en þeir nú hafa.
Vegurinn um Lágheiði er aðeins
sumarvegur, og leiðin um hann til
kaupstaðanna og þá sérstaklega til
Akureyrar, er löng og erfið. Mundi
leiðin fyrir Múlann verða 62 km.
en 214 km. eru í milli Ólafsfjarðar
og Akureyrar, þegar farið er eftir
þjóðveginum yfir Lágheiði, til
Skagaf jarðar og um Oxnadalsheiði.
Vegagerð í Ólafsfjarðarmúlanum
mundi og gjörbreyta samgöngum í
milli Akureyrar og Siglufjarðar
landleiðina, og stytta leiðina um
74 km.
Versta torfæran er Ófærugjá.
Tiltöíulega auðvelt má telja að
gera veg allt aö svonefndri Ófæru-
gjá. Telja kunnáttumenn sæmilegt
ýtufæri í framhaldi af Dalvíkur-
vegi ,allt að svonefndu Flagi, en
þaðan er um 1 km í Ófærugjá.
Mundi þurfa að sprengja veginn
inn í hamrana á köflum á þessari
leið. Líklegt er, að yfir Ófærugjá
sjálfa mundi þurfa að gera brú.
Vegur mundi hvergi liggja hærra
en 200—210 metra yfir sjó, og
Prentmyndagerð lögð
niður á Akureyri
Ólafur J. Hvanndal prent-
myndameistari hefur nú hætt
starfrækslu prentmyndagcrðar
hcr-á Akureyri og er að flytja
vélar fyrírtækisins til Rcykja-
víkur. Er þar með lögð niður
öll prcntmyndagcrð hér á Ak-
ureyri og er það til mikiUa
óþæginda fyrir alla útgáfu-
slarfemi hér og lil mikilla von-
brigða, að ckki skuli hafa
reynst unnt að reka hér prent-
myndagerð. Verður nú að
sækja allar prentmyndir til
Reykjavíkur sem margt fleira.
mundi hann verða fær í flestpm
veðrum, því að snjó festir ekki
framan í Múlanum að neinu ráði.
Sérkennileg leið.
Vegur fyrir Múlann mundi hafa
mikla hagnýta þýðingu fyrir Ólafs-
fjörð, Siglufjörð og Akureyri. Auk
þess væri þar fundin óvenjuleg og
skemmtileg ferðamannaleið, og
mun óvíða fegurra um að litast í
góðviðri en á Ólafsfjarðarmúla,
einkum þó á öndverðu sumri, er
miðnætursólar nýtur. Eg hef, sagði
Sigurður Guðjónsson, bent for-
manni ferðanefndar Ferðafélags
Akureyrar á, að tilvalið væri fyrir
félagið að vinna að því að koma
vegi, miðnætursólarvegi, út að
Flagi, því að það er ekkert ákaf-
lega erfitt verk eða dýrt. Ólafs-
firðingar mundu, þegar slík vegar-
gerð væri hafin Eyjafjarðarmegin,
fara á stað og brjótast eitthvað út
með firðinum, kannske alla leið
að Ófærugjá. Slíkt framtak mundi
lyfta öllu málinu og auka mögu-
leikana fyrir því að opinberir að-
ilar leggi hönd á plóginn.
Þetta vegagerðarmál allt var m.
a. til umræðu á almennum borg-
arafundi í Ólafsfirði nú á þessu-
hausti, sem haldinn var að tiihlut-
un bæjarstjórnar Ólafsfjarðar, og
var Bernharð Stefánsson alþingis-
maður þar mættur. Var samþykkt
áskorun til þingmanna kjördæmis-
(Framhald á 7. síðu).
Menntaskólinn
25 ára í dag
1 dag cru 25 liðin síðan
,Jónas Jónsson þáv. kennslu-
málaráðherra tilkynnti ncm-
endum og kcnnurum Gagn-
fræðaskólans á Akurcyri —
sem þá hét svo — að ríkis-
stjórnin hefði ákveðið að veita
skólanum heimild til að halda
lærdómsdeild eftir sömu
rcglum og giltu um mennta-
skólann í Reykjavík. Var þar
með stofnaður menntaskóli á
Akureyri og merkum áfanga
náð í menningarsögu þessa
bæjarfélags og raunar fjórð-
ungsins alls. Þessari ákvörðun
ríkisstjómarinnar var ákaft
fagnað hér nyrðra. Sigurður
Guðmundsson skólameistari
lét svo ummælt í ræðuviðhina
hátíðlcgu athöfn fyrir 25 árum,
að mikill sigur væri hér unn-
inn, en eftir væri að fram-
fylgja sigrinum. Skólastofnun-
in væri því aðeins sigur, að
hún í íramtíð landsins yrði
þjóðarsigur, að hún yrði fröin-
úður þroska og dáða með
þjóðinni. Nú mun það allra
manna mál, að þessi sig-
ur hafi unnizt, cn enginn
lokasigur verður þó unninn á
þeim vettvangi, því að barátt-
an fyrir menningu og þroska
er ævarandi. — Á þessum 25
árum hefur Menntaskólinn á
Akureyri útskrifað 845 stú-
denta, þar af 559 úr mála
deild en 286 úr stærðfræði
deild. Þessara tímamóta í sögu
skólans mun verða minnst „á
sal“ nú í dag.
lag
a
nyja
sjúkrahússins
Fulltrúar bæjarins hafa rætí við ráðherra, landlækni,
fryggingaforstjóra og fleiri valdamenn í Reykjavík
Nefnd sú, er bæjarstjómin
kjöri til þess að raiða reksturs-
fyrirkomulag nýja fjórðungs-
sjúkrahússins við stjórnarvoidin,
hefur að undanförnu átt við-
ræðufundi með heilbrigðismála-
ráðherra, fjármálaráðherra, land-
læltni og forstjóra Almanna-
trygginganna, valdamönnum o. fl.
Eru nefndarmcnn flestir
komnir heim aftur úr förinni, en
rekstursmálefni spítalans bíða þó
óleyst ennþá og eru í athugun hjá
ríkistjóminni.
Ekki kröfupólitík heldur •
krafa um jafnræði.
Fulltrúar bæjarins munu.hafa
gert grein fyrir því, að hvorki
bæjarstjóm né almenningur hér
ræðir þessi málefni við ríkis-
stjórnina til þess að heimta fé úr
hendi hennar hingað, heldur til
þess að fá framgengt þeirri rétt-
lætiskröfu, að ríkisvaldið geri
ekki ráðstafanir til þess að fyrir-
byggja að unnt sé að i-eka spítal-
ann. Eins og nú standa sakir
ákveður ríkisvaldið daggjöld
sjúklinga á Landspítalanum langt
neðan við kostnaðarverð og er
hallinn á þeim reikningum
greiddur Úr ríkissjóði af fé, sem
ætlað er til þess að standa undir
þessum hallarekstri á fjárlögum.
Af þessu hefur skapast mikið
misrétti. Ríkið hefur haldið uppi
Landsspítalanum — sem er í
flestum greinum bæjarspítali
fyrir Reykjavík — en bæjarfé-
lögin hafa mátt bera hallann af
rektri spítalanna úti á landi, með
ófullnægjandi fjárstyrk frá rík-
inu. Ef ríkið heldur áfram upp-
teknum hætti, að ákveða dag-
gjöld lægri en kostnaðarverð, ber
því skylda til að greiða mismun-
inn, ekki aðeins á Landsspítalan-
um heldur einnig á öðrum spítöl-
um, sem eru neyddir til að hafa
(Framhald á S. síðu.)
íslenzk skip í algert löndunarbann
r
Brezkur maður fekur svari Islendinga í bréfi, sem birl
er í „Fishing News" - Blaðið falar um „úthaldssfríð"
Brezku blöðin Grimsby Evening
News og Hull Daily Mail skýrðu
svo frá um miðjan okfóber, að
Mark Hewitson, þingmaður Verka-
mannaflokksins, mundi bera fram
þau tilmæli á þingi, að ríkisstjórn-
in setti algert föndunarbann á ís-
fenzk skip, þangað til íslendingar
teíji sig fúsa til að endurskoða nýju
landhelgisreglugerðina.
Þessi sami heiöursmaður á að
hafa lýst yfir því, samkvæmt frá-
sögn blaða þessara, að hann fagn-
aði þeirri ákvörðun togaraeigenda
að neita að leigja Islendingum
löndunartæki í Hull og Grimsby.
Ummæli Edens.
Rétt um sama leyti og brezku
ríkisstjórninni barst orðsending ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar út af
landhelgismálinu og banni brezku
togaraeigendanna, var Anthony
Eden utanríkisráðherra ræðumað-
ur á almennum flokksfundi íhalds-
manna í Hull, og drap hann þar
meðal annars á deilu þá, sem risin
er milli Bretlands og Islands út af
fiskimiðunum. Ráðherrann lét við
það tækifæri orð falla á þessa leið,
eftir að hafa bent á, að mál þetta
væri flókið og erfitt viðfangs:
„íslenzka ríkisstjórnin skýrði
okkur frá fyrirætlunum sínum, og
við báðum liana að fresta fram-
kvæmdum. Við lögðum til að reynt
yrði í félagsskap að leysa málið
með þeim hætti, að tillit væri tekið
til löglegra hagsmuna allra, sem
hlut eiga að máli. Við hörmum, að
þetta var ekki gert. Þegar reglu-
gerðin var sett, létum við í ljós
álit okkar við íslenzku ríkisstjórn-
ina. Við vonum enn, að lausn sé
íinnanleg eftir þeim leiðum, sem
við höfum bent á. Við garum allt
sem við getum, til þes að hjálpa
útgerðinni yfir þessa erfiðleika, og
munum halda því áfram. . . . “
Breti leggur íslendingum lið.
Brezk blöð hafa rætt þessi mál
mjög að undanförnu. Hafa t. d.
birt greinar í Lundúnablöðunum
um þau, t. d. er bent á það í News
Chronicle, hver áhrif löndunarbann
Breta muni hafa á húshaldskostnað
húsmæðranna, sem kaupa fiskinn.
Þá hefur Fishing News birt bréf
frá Ereta, John Theed að nafni,
þar sem tekið er á málinu með
öðrum hætti en venja er á þeim
vettvangi. Þessi Breti segir meðal
annars svo:
„Nokkur atriði í fiskveiðadeil-
unni virðast hafa farið fram hjá
blöðum landsins. Fulltrúar Islands
lögðu sig fram við að benda á, að í
tveimur styrjöldum hafi togara-
floti þeirra lagt fram talsverðan
skerf í matarbúr Breta. Minntu
þeir okkur á, að meira en 20% af
togurum þeirra týndust af óvina-
völdum í síðasta stríði, er þeir
færðu okkur 75% af þeim fiski,
sem landað var í Bretlandi á þeim
tíma. Þessir flutningar kostuðu til-
tölulega mörg íslenzk mannslíí.
Gömul, stolt þjóð snýst hart
gegn tækifærisstefnu. Þegar öll
tilfinningasemi er talin frá á ann-
að borð (ef hægt er að kalla það
tilíinningasemi, að meta þjónustu,
sem hefur kostað mannslíf), hlýt-
ur maður að efast um, hvort það
sé viturlega að farið, með tilliti til
landafræði og stjórnmála, að gefa
kinnhest þeim, sem kunna að þurfa
að láta Vesturveldin fá afnot af
landi sínu til mikilvægra flug-
stöðva við Atlantshaf. Almennings-
álitið i Bretlandi er enn ekki vakn-
að til þessa máls, en eg leyfi mér
að láta í ljósi þá skoðun, að togara-
eigendasambandið brezka standi
ekki á siðferðilega sterkum grund-
velli, og ef almenningur fær á-
hyggjur af málinu, muni útgerðin
ekki sjást í því ljósi réttlætisins,
sem hún nú baðar sig í. Þegar haft
er í huga, að hagkerfi Islands er í
rauninni byggt á útgerðinni, er
ljóst, að það er lífsnauðsyn fyrir
þjóðina að fá markaði fyrir fiskinn
— ef til vill í Rússlandi. Hér ei
vissulega málefni, sem nauðsyn og
siðferðilegur réttur krefja að tekið
sé öðrum tökum en samband tog-
araeigendanna brezku hefur gert,
og ákvarðanirnar ætti að taka með
nægilegu tilliti til hemaðarþarfa.
Ef ríksstjórnin skellir skollaeyrum
við mögulegum áhrifum á verðlag
og framþoð til neytenda, eru aðrar
ástæður sem sýna, að rétt er að
taka með meiri áhuga á þessum
málum. . . .“
Cioft-Baker svarar.
Þannig hljóðar bréf þessa Breta
í lauslegri útleggingu, en í næsta
blaði á eftir geysist formaður tog-
araeigendasambandsins brezka, J.
Croft-Baker, fram á ritvöllinn og
lýsir undrun sinni yfir þessum
slcrifum og hneykslast yfir því, að
úr því að Mr. Theed fór að tala
um manntjón, skuli hann ekki hafa
nefnt þau mörgu brezku mannslíf,
sem týndust á brezkum fiskiskip-
um á stríðsárunum.
I sama blaði er einnig birt bréf
frá fiskimálaráðunaut ísl. sendi-
ráðsins í London, Huntley Wood-
cock, þar sem hann lýsir ánægju
sinni yfir bréfi Mr. Theed og bend-
(Framhald á 7. síðu).
Jónas Krisfjánsson
kynnir sér mjólkuriðnað
í Bandaríkjunum
Nýleg blöð frá Winnipeg
herma, a<V Jónas Kristjónsson
mjólkursamlagstjóri hér á Ak-
ureyri, sem fór í kynnisför til
Bandaríkjanna í sept. sl, hafi
í byrjun þessa mánaðar dvalið
á Glenboro í Manitoba í heim-
sókn bjá ættingjum sínum þar.
Áður hafði Jónas heimsótt
Washington, höfuðborg Banda-
ríkjanna, Chicago og Minnea-
polis. f Chicago skoðaði hann
Dairy Industries sýninguna,
sem er umfangmesta og stærsta
mjókuriðnaðarsýning, sem
haldin er í Bandaríkjunum. —
Mun Jónas kynna sér ýmsar
nýjungar í mjólkuriðnaði með-
an hann dvelst vestan hafs.