Dagur - 29.10.1952, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 29. október 1952
Dagskrármál landbímaðarins:
FÓÐURSÖLT
Eftir Sigurjón Kristjánsson, Brautarhóli
A SÍÐASTLIÐNU VORI rit-
Fimm þúsund nemendur hafa
sfundað nám í Bréfaskóla SÍS
Kennsla veiff undir landspróf í mörgum greinum
uðu Guðbrandur Hlíðar dýra-
læknir og Gísli Kristjánsson rit-
stjóri í Búnaðarþótt „Dags“, um
notkun fóðursalts handa kúm.
Hefi ég tilhneigingu til að leggja
hér orð í belg og geta ögn um
reynslu mína af notkun vissra
salta, sem ég hefi fengið handa
kúnum.
Er þá bezt að byrja söguna þar,
sem ég sumarið 1950 verkaði vot-
hey í turni í fyrsta sinn og gaf
kúnum mikið magn þess veturinn
1950-51. Sögur heyrði ég um það
úr ýmsum áttum að heyið væri
stórskemmt eða jafnvel ónýtt og
þóttust aðrir þar vita betur en ég
sjálfur, þó ég gæfi fóðrið dag-
lega. Það var þá heldur enginn
vafi á því, að áliti almennings, að
votheyið átti sök á því að í júní-
mánuði um vorið missti ég 3 kýr.
Sú saga var sögð að ekki gæti
leikið vafi á, að „votheyið úr
turninum góða“ ætti sökina. Síð-
ar um sumarið fannst kýr dauð
úti í haga eftir að kýrnar höfðu
verið á beit nokkurn tíma. Ef til
vill var erfiðara að kenna vot-
heysgjöf um þetta dauðsfall, en
líklegt þó, þar sem fleiri kýr
höfðu verið lasnar.
Um veturinn og vorið hafði ég
gefið kúnum fóðursalt það sem
fékkst á verzlunarstöðum hér
norðan lands, og það allmikið, svo
tæpast var hægt að álíta að þar
skorti sölt, enda notað reglulega.
Þrátt fyrir það var bersýnilegt að
eitthvað skorti í fóðrið, heilsu
gripanna var ábótavant og kýr
sem báru reyndust ekki. Um vor-
ið þegar þær voru látnar út voru
nokkrar það illa farnar (en sem
lifðu þó) að þær gátu alls ekki
fylgt hinum kúnum eftir, það
brast og brakaði í þeim við hverja
hreyfingu.
—o—
EFTIR ÞESSA ATBURÐI, og
eftir að hafa séð kýrnar, sendi
Gísli Kristjánsson ritstjóri, mér
salt nokkurt ásamt lyfi er ég
skyldi gefa kúm þeim, sem enn
voru lasburða og varla komust
af básum og alls ekki gátu fylgt
hinum kúnum í hagann. Notaði
ég hvorutveggja eftir hans fyrir-
mælum með góðum árangri, það
liðu ekki margir dagar áður en
kýrnar fengu annað yfirbragð.
Þær hresstust, og fóru að ganga
svo að þær gátu eftir skamman
tíma fylgt hinum kúnum án
þess að á þeim sæi í göngulagi,
þótt þær hefðu áður naumast get-
að í neinn fótinn stigið. Leið svo
fram á haust.
Eg beitti svo kúnum á fóður-
kál eins og eg hafði verið vanur
að gera undanfarin haust.
Mjólkuðu þær prýðilega, en
mjólkin var mögur. Virtist mér
að kúnum fara heldur aftur að
útliti, höfðu þær þó ágæta beit og
fóður með eftir vild. Leið svo á
veturinn og allt gekk vel. Eg gaf
vothey svipað og árið áður, og
það var gott eins og mér hafði
reynzt það árið áður. En svo fékk
eg fóðursalt frá Gísla seinni part
vetrar. Hafði hann fengið nokkuð
af hráefnum og blandaði sjálfur
og mun hafa látið ýmsa hafa
nokkuð til reynslu. Kveðst hann
hafa hagað samsetningu þess
með tilliti til að nokkuð muni
vanta af ákveðnum steinefnum í
fóður kúnna almennt og hafi fóð-
ursölt þau, sem að undanförnu
hafa verið notuð, og eg hafði not-
að eins og aðrir, ekki verið sam-
sett eins og skyldi.
Byrjaði eg að gefa þetta salt
upp úr miðjum marz, og notaði
það eftir forskriftum. Árangur-
inn af notkuninni hefur gefið
mér tilefni til að skrifa þessar
línur, en hann varð sá, að í fyrsta
lagi voru kýrnar hraustar og bet-
ur útlítandi en nokkru sinni, en
svo skeði annað, sem eg hafði
ekki búizt við, og það var breyt-
ing á fitumagni mjólkurinnar.
—o—
VIKU EFTIR að eg byrjaði að
gefa kúnum umrætt salt, hækk-
aði fitumagnið í mjókinni, sem
fór til samlagsins, úr 3,80% í
4,60%. Aðeins einu sinni var þó
fitan svona há, en lækkað ögn í
næstu viku ,en hækkaði svo aft-
ur og fór þá upp í 4,40% og var
þar þegar saltið þraut í maílok.
En þegar það var þrotið brá svo
við, að fitan hrapaði um leið, á
einni viku, úr 4,40% niður í
3,40%, og svo þegar votheyið
þraut, í fyrstu viku júní, fór fitu-
magnið niður. í 3,30%. Voru hér
snögg umskipti á einni viku og ég
get ekki séð nokkra átæðu til
breytinganna nema notkun salts-
ins. Fyrst þegar ég byrjaði á salt-
inu hélt eg að aukning fitunnar
stafaði af því, að votheyið færi
batnandi og væri að þakka
snemmsleginni töðu, en það getur
varla staðizt, því að þegar enn
neðar dró var sama snemmslegna
taðan, og það allt til þess að vot-
heyið þraut. Og svo má bæta því
við, að þegar kýrnar voru komn-
ar á sumarmbeit á túni mátti við
því búast að fitumagnið hækkaði
aftur eins og venja er á nýgræð-
ingi. En þetta skeði ekki, það
reyndist í júnílok aðeins 3,70%
eða eins og fitan var minnst á
meðan eg notaði fóðursaltið.
Nú veit eg auðvitað ekki hvort
hér er saltinu einu að þakka eða
eitthvað annað óþekkt kemur til
með að hafa þessi áhrif. Væri
fróðlegt að vita hort aðrir, sem
fengið og notað hafa umrætt salt,
hafa sömu sögu að segja.
—o—
GÍSLI HEFUR sagt mér, að
þetta hafi ekki komið sér á óvart,
en þó ekki búizt við að áhrifin
yrðu svona mikil, en hann mun
hafa ályktað um þörf þessa efnis
eftir því hvernig almennt er borið
á túnin, og eftir efnasamsetningu
fóðursins, sem eg og aðrir nota,
en veigamesta ástæðan til að
hann hlutaðist til um útvegun
umrædds salts var þó, að slá því
fötu, að óhætt er að gefa mikið
vothey ef samtímis er séð fyrir
því að skepnurnar fái nægilegt
magn þeirra steinefna, sem ann-
ars skortir í grösin á túnunum, og
þá auðvitað líka í töðuna og vot-
heyð, eða með öðrum orðum:
Skepnurnar fái á annan hátt þau
steinefni, sem þurfa til samræmis
við næringarefnamagnið í fóðr-
inu.
Prímusar
Olíuvélar
Jám- og glervörudeild.
Stórt skrifborð
til sölu. Tækifærisverð.
Afgr. vísar á.:
Stúlka,
með gagnfræðaprófiv óskar
eftir atvirlnu. Má vera vist.
Afgr. vísar á.
Fegrunarfélagið veitir
verðlaun fyrir
skrúðgarða
Formaður Fegrunarfélags Akur-
eyrar, Sig. L. Pálsson menntaskóla-
kennari, hefur skýrt blaðinu frá
3ví, að félagið hafi veitt þrenn
verðlaun fyrir skrúðgarða á síðastl.
sumri, og að auki 20 húseigendum
viðurkenningu fyrir fallega garða.
Verðlaunin hlutu: Haraldur Jóns-
son, Eyrarveg 25A, 1. verðlaun,
Helgi Steinar, Ægisg. 24, 2. verðl.,
Garðar Olafsson, Eyrarlandsv. 27,
3. verðlaun. Viðurkenningu hlutu
garðar við þessi hús: Helgamagra-
stræti 21, Ægisgata 21, Helga-
magrastræti 26, Rauðamýri 22,
Laxagata 7, Brekkugata 4, Munka-
Dverárstræti 17, Bjarmastígur 1,
Helgamagrastræti 1, Helgamagra-
stræti 3, Þingvallastræti 20, Þing-
vallastræti 2, Gilsbakkavegur 13,
Aðalstræti 58, Aðalstræti 46, Aust-
urbyggð 4, Skólastígur 7, Möðru-
vallastræti 4, Eyrarlandsvegur 24
og Þrastalundur.
Fegrunarfélagið telur nú um 300
manns. Það reynir sífellt að hrinda
áleiðis ýmsum umbótamálum og
verður nokkuð ágengt, enda þótt
fjárráð þess séu lítil, engin önnur
en félagsgjöld og svo tekjur af
samkomum, er félagið reynir að
efna til í fjáröflunarskyni. Hafði
um 5700 krónur af merkjasölu og
hlutaveltu á þessu ári. — Félagið
hefur í hyggju að ráða garðyrkju-
mann næsta vor til þess að hjálpa
fólki til að skipuleggja garða sína.
Kvöldskóli í íeikningu
og myndamótun
Jónas Jakobsson myndhöggvari
opnar kvöldskóia í teikningu og
myndamótun hér í bænum nú á
næstunni. Mun skólinn hefjast 3.
nóvember. Nemendur geta snúið
sér til Jónasar nú þegar, í Hafn-
arstræti 88, II. hæð, sbr. auglýs-
ingu í síðasta tbl.
Bréfaskóli SÍS hefur nú starfað
í tólf ár. A því tímabili hafa inn-
ritast í skólann rúmlega fimm
þúsund nemendur, — Nemendur
bréfaskólans eru bókstafiega
sagt úr því nær öllum stéttum og
starfsgreinum í Iandinu, karlar
og konur á ýmsum aldri.
Ýtarleg kennslubréf.
Þessir nemendur eru í höfuð-
borginni eða öðrum bæjum, en
einnig í innstu sveitum og á yztu
nesjum, jafnvel margir á íslenzk-
um bátum og skipum og nokkrir
í öðrum löndum. Dvalarstaður
nemenda skiptir eigi máli, en það
er vegna þess að kennslan fer
fram bréflega. Kennslan byggist
í aðalatriðum á því, að bréfaskól-
inn gefur út kennslubækur í
hverri námsgrein, svokölluð
kennslubréf, sem nemandinn fær
send í röð eftir því sem honum
sækist námið. Þessi bréf eru
einkum að því leyti frábrugðin
venjulegum kennslubókum, að í
þeim eru meiri útskýringar á
námsefninu, vegna þess að munn-
legum skýrngum kennara verður
eigi við komið. Einnig eru í
hverju kennslubréfi verkefni sem
nemandinn á að leysa úr og senda
til skólans, en kennarinn leiðrétt-
ir og gefur þær skýringar sem
þarf. Þannig fara fram margar
bréfasendingar milli skólans og
hvers nemanda, sem stundar
nám. — Á síðasta ári voru t. d.
afgreidd 12600 bréf í bréfaskólan-
um, ýmist til nemenda eða frá
þeim og til kennara. Bréfanámið
krefst dugnaðar og ástundunar
eigi síður en annað nám ef ár-
angur á að nást. — Þessi kennslu
aðferð, bréfakennslan, er viður-
kennd og mikið notuð í flestum
löndum. Oftast eru það sérstakir
bréfaskólar, sem annast kennsl-
una, eins og t ,d. „Hermods brev-
skola“ í Svíþjóð og „Folkets
brevskola" í Noregi, sem báðar
eru með mikinn fjölda náms-
greina með mikilli kennslu, t. d.
kennslu til stúdentsprófs o. þ. h.
Ódýr kennsla.
Aðaltilgangur með starfi Bréfa-
skóla SÍS er sá, að gefa kost á
ódýrri og góðri kennslu. Það er
æltun skólans að veita fólki tæki-
færi til náms jafnhliða daglegum
störfum, að skapa möguleika til
góðrar tómstundaiðju með bréfa-
náminu, að veita nemendum
fræðslu er kemur.þeim að bein-
um notum við störf þeirra og að
búa nemendur undir nám í öðr-
um skólum.
Námsgreinum fer fjölgandi.
Síðan í fyrrrahaust hafa bæzt við
8 nýjar námsgreinar og eru þær
nú samtals 24. Eftir næstu ára-
mót munu væntanlega bætast við
tvær námsgreinar. íslenzk mál-
fræði og íslenzk setningafræði,
kennari verður Bjarni Vilhjálms-
son, cand. mag.
Keiuisla fyrir landspróf.
Kennsla er veitt í eftirtöldum
námsgreinum undir landspróf:
íslenzkri réttritun og bragfræði,
dönsku, ensku, eðlisfræði og
stærðfræði. Eru kennslubréfin
ýmist samin eða yfirfarin af próf-
dómurum í larulsþró'fsnefn{Ív Þeir
néméhdur, sem þessár |reínar
lesa með landspróf í huga ættu
að geta þess þegar þeir innrita
sig í skólann.
1690 nemendur skráðir um ára-
mót.
Á síðastliðnu ári innrituðust í
bréfaskólann 960 nemendur og
um áramót voru skraðif'néméncl-
ur í skólanum 1690--eanatals-.---
Síðustu tvö árin hefir verði fram-
burðarkennsla þ' vgguxn bréfa-
skólans í Ríkisútvafpinú í ensku,
dönsku, Esperantó og frönsku. f
frönskukennslunni er sérstök
samvinna milli útvarpsins og
bréfaskólans. Útvarpið á þakkir
skildar fyrir velvild og góða sam-
vinnu við skólann.
Námsgreinar skólans eru:
íslenzk réttritun og íslenzk
bragfræði, kennari Sveinbjörn
Sigurjónsson, magister. Danska
í tveimur flokkum, kennari Ágúst
Sigurðsson, cand mag. Enska í
tveimur fidkkum, kennari Jón
Magnússon, fil. cand. Þýzka,
kennari Ingvar Brynjólfsson,
menntaskólakennari. Franska,
kennari Magnús G. Jónsson,
menntaskólakennari. Esperantó,
kennari Magnús Jónsson, bók-
bindari. Bókfærsla í tveimur
flokkum, kennari Þorleifur Þórð-
arson forstjóri. Reikningur, sami
kennai'i. Skipulag og starfshætt-
ir samvinnufélaga, kennari Eirík-
ur Pálsson lögfræðingur. Fundar
stjórn og fundarreglur, sami
kennari. Búreikningar, kennari
Eyvindur Jónsson, búfræðingui'.
Algebra, kennari Þóroddur
Oddsson, menntaskólakennari.
Eðlisfræði, Sigurður Ingimundar-
son, dipl. ing. Mótorfr&ði í
tveimur flokkum, kennari Þor-
steinn Loftsson, vélfræðingur.
Siglingafræði, kennari Jónas Sig-
urðsson, stýrim. sk. kennari.
Landbúnaðarvélar og verkfæri,
kennari Einar Eyfells, landbún-
aðarverkfræðingur. Sálarfræði,
kennarar frú Valborg Sigur'ðar-
dóttir, uppeldsfræðingur og Dr,
Broddi Jóhannesson. Skák i
tvelmur flokkum, k'ennáfi Báídur
Möller, skákmeistari.
©
±
Hjartans þökk —!
Sem farfuglahópar á hausti
sér hraða um bláan geim,
jafn vængléttar konnC ykkar kveðjur
á kappflugi til mín heim!
I haustdagsins úrsvöiu heiði
með hundruð vængja blak,
þær færðtt mér óvænt yndi
og yl-huga fjölbreytt kvak!
Loks flugu hér fjórir svanir,
— þeim förlast ei veguf né sýn —
frá öræfa yndis-löndum
með ástarkveðjur til nún!
Hvers ætti ég frekar að óska
— ofan við grænan svörð —
en eiga að ævilokum
ítök á himni og jörð!
Sá auður er öllum meiri,
og ekkert grandað fær!
Guðs ást af hrærðum huga!
O g hjartans þ ökk! — fjær og nær!
25.-26. október 1952.
Helgi Valtý sson.
*