Dagur - 30.01.1954, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Laugardaginn 30. janúar 1954

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Ósanninda-vísitala upp á
mcira en 300 stig
í ANNAÐ SINN á fáum dögum hefur flokks-
blaði Sjálfstæðismanna hér tekizt að koma ósann-
indavísitölu sinni upp fyrir 300 stig. í sl. viku var
fullyrt, að Kaupfélag Eyfirðinga greiddi 190 þús.
kr. til bæjarins af öllum sínum rekstri, en Sam-
bandið 36 þúsund. Svo forhert er íhaldið hér orðið
í fjandskap sínum við samvinnureksturinn, að það
getur ekki einu sinni farið neitt nándar nærri rétt
með tölur, sem kunnar eru hverjurrt- manni er rétt
vill vita um þessi efni. í öllum skattamálaskrif-
um blaðsins að undanförnu hefur verið vandlega
þagað um samvinnuskattinn, sem íjemur hjá KEA
einu 152 þús. kr. á síðastíiðnu ári. Samvinnu-
skattur er viðbót á útsvarið og rennur í bæjar-
sjóð. Raunveruleg útsvarsgreiðsla kaupfélagsins
er því ekki 190 þús. heldur rösklega 340 þúsund.
Þá er eftir að geta um útsvarsgreiðslur hluta-
félaga þeirra, sem kaupfélagið á og rekur, en þær
eru rösklega 55 þúsund kr. Útsvarsupphæð kaup-
félagsins er þá komin í tæpl. 400 þúsund kr. og
ósannindi fslendings upp fyrir 100%. Alveg sömu
blekkingarnar notar blaðið gagnvart Samband-
inu. Segir greiðslur þess í bæjarsjóð 36 þúsund,
sleppir útsvari hlutafélags, sem Sambandið á hér
og rekur, sem greiddi 45 þús. kr. útsvar í bæjar-
£jóð á sl. ári, og auðvitað sleppir það samvinnu-
skattinum ,sem SÍS greiðir í bæjarsjóð, en hann
nam á sl. ári 87 þúsund kr. Útsvarsgreiðsla Sam-
bandsins í bæjarsjóð á sl. ári ncmur því nær 170
þúsund krónum cn ekki 36 þús. eins og fsl. full-
yrðir. Þarna er ósannindavísitalan komin upp fyr-
ir 300 stig. Ofan á þessi gjöld öll greiða svo sam-
vinnufélögin stórar fjárhæðir til bæjarins í fast-
eignaskatti, og starfsmenn þeirra milljónir króna
í útsvör og önnur gjöld til bæajrins. En 10 „mátt-
arstólpar“ Sjálfstæðisflokksins, sem hafa í sínum
höndum verulegan hluta verzlunarinnar í bænum
og lóðum í einkaeign, greiddu á síðastl. ári
samtals um 220 þúsund krónur í útsvar til bæjar-
sjóðs. Það er alveg furðulegt, að málgagn eins
stjórnmálaflokksins skuli leyfa sér að viðhafa
aðrar eins blekkingar um beinar skattgreiðslur
samvinnufélaganna og íslendingur hefur gert nú
um sinn. Hvert mark hálda menn að sé takándi
á öðrum fullyrðingum bláðsins fyrst það leyfir
sér beinlínis að falsa upplýsingar um beinar
greiðslur samvinnufélaganna til bæjarsjóðs?
EFTIR MARGRA ÁRA tilraunir hér í blaðinu
til þess að fá íslending til að ræða útsvars- og
skattagreiðslur á raunhæfum grundvelli, viður-
kennir blaðið loksins sl. miðvikudag, að um það
efni hljóti landslög að gilda, en ekki geðþótti bæj-
arfulltrúa, og ennfremur, að skattalög frá 1942
takmarki rétt bæjarstjórna til að leggja útsvör á
tekjur, sem eru meira en 200 þús. kr. Mikið var.
En það er lærdómsríkt, að blaðið fæst fyrst til að
viðurkenna þetta eftir að stríðsgróðaskattur sam-
vinnufélaga hefur minna gildi fyrir bæjarsjóði —
sem fá hluta hans frá ríkinu — en áður var.
Meðan SÍS og KEA greiddu svo stórar fúlgur til
ríkisins samkvæmt þessum lögum, að hlutur bæj-
arsjóða skipti tugum þúsunda, þá var dauðaþögn
í íslendingi. Þá var sá hluti aldrei talinn með
greiðsliim samvinnufélaganna til bæjarsjóða, né
heldur metinn sanngjarnlega,
sem hluti af öllum skáttgreiðslum
þeirra. Þannig eru ádeilur blaðs-
ins á samvinnufélögin jafnan
reistar á blekkingum og beinum
rangfærzlum.
EN ÍSL. er samt ekki af baki
dottinn, þótt þessi haldreipi séu
nú úr höndum hans .Blaðið kemst
að þeirri niðurstöðu, að veltuút-
svar KEA mundi nema 500—800
þúsund krónum éf það Væri ein-
staklingsfyrirtæki. Þessar töíur
býr blaðið til með þeim hætti, að
leggja jafnt til grundvallar af-
urðasölu fyrir bændur og fiski-
menn, sem kaupfélagið annast,
og almenna vörusölu og iðnaðar-
framleiðslu. Með þessu er blaðið
að gefa í skyn, að tekjuafgang-
ur á sölureikningum innlendra
afurða, sem teknar eru í umboðs-
sölu, sé skatt- og útsvarsskyldur,
enda þótt honum sé úthlutað til
þeirra, sem vörurnar eiga, svo
sem framleiðenda mjólkur og
kjöts og fisks. En þetta væri mjög
óréttlát skattheimta, auk þess
lögbrot. Samband ísl. fiskfram-
leiðenda fékk útsvari afþessutagi
hrundið með dómi fyrir nokkrum
árum, og hafði það þó einkasölu á
saltfiskverzlun. Þar átti SÍF í
höggi við bæjarstjórnaríhaldið í
Reykjavík, en það hefur hvorki
haldið uppi árásum á SÍF í blöð-
um vegna þessa máls, né heldur
reynt að fá lagaákvæðum um
þetta breytt. Sýnir það, að íhald-
ið í Reykjavík er vandara að
vopnum í kosningabardaga en
skriffinnar íslendings og er langt
jafnað. Fyrir bændúi- og aðrá
framleiðendur er þessi kenning
„íslendings" sérstaklega lær-
dómsrík. Þeir eiga, að kröfu
blaðsins, að greiða útsvar í bæj-
arsjóð hér af afúrðum sínum, sem
kaupfélagið tekur af þeim í um-
boðssölu. Verður fróðlegt að vita,
hvort 2. þingmaður Eyfirðinga
vill taka málið að sér fyrir ís-
lending og freista þess að koma
þessum skatti á bændur og út-
vegsmenn í héraðinu.
ÞAÐ ER HÆGT að rökræða
rneð skynsamlegu móti um ýmis
ákvæði skattalaga, en þó því að-
eins að umræðugrundvöllurinn
sé lögin sjálf, með kostum sínum
og göllum. Það er líka hægt að
rökræða um skattgreiðslur ein-
stakra fyrirtækja, en því aðeins
að tölulegár upplýsingar, sem
lagðar eru til grundvallar, séu
réttar. Hvorugt er gert í fslend-
ingi. Ástæðan er augljós. Sann-
leikurinn hentar ekki pólitísk-
áróðri íhaldsins hér í bæ í þess-
ari kosningahríð. Það heiitar
heldur ekki að dregið sé fram í
dagsljósið, að útsvarsgreiðslur
„máttarstólpa" flokksins hér eru
hvergi nærri eins miklar og hlað-
ið vill vera láta. Einmitt vegna
þess, hve framkvæmdir svo-
nefndra athafnamanna Sjálf-
stæðismanna eru hér smávaxnar
og bundnar við smásöluverzlun-
ina að langt mestu leyti, leggst
skattabyrðin þyngra en ella á
millistéttina og allan almenning.
Það er þetta, sem Sjálfstæðis-
menn vilja tlylja fyrir bæjar-
mönrtUm.
FOKDREIFAR
Að Þönglabakká.
Hreiðar Eiríksson á Lauga-
brekku skrifar blaðinu:
„í NÝÚTKOMNUM blöðum er
skýrt frá því, að skemmdarverk
hafi enn verið unnin í skipbrots-
mannaskýlinu að Þönglabakka í
Þorgeirsfirði, og hafa eftirlits-
menn, sem þangað fóru þann 12.
des. sl., þessa sögu að segja.
Fyrir einu eða tveimur árurn
var svipað athæfi framið þar án
>f)ess að úpp kæmist hverjir þar
voru að verki, urðu nokkur
blaðaskrif um þetta og þótti með
ólíkindum að sjómenn hefðu hér
nokkuð nærri komið.
f FRÉTTUM af skemmdarvcrk-
um hinum nýrri, er því slegið
föstu, að hér hafi „umrenniúgár“
á skemmtiferðalagi unnið að, —
og þá helzt að skilja — þeir, sem
landleiðina hafa komið, því að
urnrenningar verða þeir síður
kallaðir, sem á sjó sigla. Heitir
Slysavarnafélagið og yfirvald á
aðstoð allra þeirra, sem hjálpað
geti til að finna hina seku og er
þess full þörf, því að segja má að
mannsmorði gangi næst að gera
leik að því að eyðileggja björg-
unarmöguleika þeirra, sem þarná
kunna að verða stáddir á heljar-
þröm.
ÞANN 6. sept. síðastliðið haust
fór eg undirritaður, ásamt fleira
fólki, landleiðina út í Fjörðu,
tjölduðum við og gistum framar-
lega í Hvalvatnsfirði. Daginn eft-
ir gengum við 5 saman vestur
yfir hálsinn og ofan í Þorgeirs-
fjörðinn og um garð á Þöngla-
bakka.
Þar sem segja má — með orða-
lagi blaðamanna — að við höfun
verið „umrenningar á skemmti-
ferðalagi", og vegna þess að þess
ferð var farin að mínu undirlagi
vil eg, fyrir kurteisissakir, fríí
okkur félaga af grun um að haf;
stofnað til veizlufagnaðar o;
skemmdarverka á hinum forn;
kirkjustað.
ÞVÍ ER EKKI að neita að við
stigum fæti okkar inn í sæluhús
ið á Þönglabakka og e. t. v. má
segja að það hafi verið óþarfa
hnýsni, en varla brot á lögum eða
almennu velsæmi. Enginn okkar
hafði komið í skipbrotsmanna-
skýli áður, það var því ekki án
lotningar að við röktum snæris
spotta ofan af nagla, en sá út
búnaður heldur þarna hurð að
stöfum; er það hin frumstæðasta
læsing, en fráleitt sú öruggasta.
Fyrst er komið þarna inn í for-
stofu, eru þar geymd gömul am-
boð og netræksni, sennilega
minjar frá fornri ábúð, frekar en
að þessir hlutir tilheyri skip-
brotsmannaskýlinu, því að ólík
lega er nauðleitarmönnum ætluð
svo löng dvöl þarna, að þeir þurfi
að stunda bjargræðisvegi til
lands og sjávar.
OKKUR félögum var vitanlega
með öllu ókunnugt um hvaða
hlutir áttu að vera í skýlinu og
hverjir ekki og getum því ekki
sagt um hver bein skemmdarverlc
hafi þarna verið unnin, en um
gengni var hin hraklegasta. Hit-
unartæki höfðu sýnilega verið
notuð og borðhald farið fram,
voru óhreín matarílát og skran
alls konar á víð og dreif.
. (Framhald á 7. síðu).
Gróandi iSnaður er bezta
trygging fyrir vaxandi
atvinnuöryggi í þessu
bæjarfélagi
ÞAÐ er athyglisvert hve andstæðingar samvinnu-
hreyfingarinnar hér, forðast rækilega að tala um
þann iðnað, sem samvinnuhreyfingin rekur hér í
þessum bæ. Þess í stað er látlaust tönnlast á því,
hve þessi iðnaður og samvinnufélagsskapurinn
borgi litla skatta til bæjarfélagsins. í síðasta tölu-
blaði „Dags“ hefur verið gerð rækileg grein fyrir
ósannindavaðli andstæðinga okkar um skattamálin
og sýnt og sannað með tölum, að þessir háu skatt-
greiðendur, „máttarstólpar" íhaldsins hér í bæ,
greiða aðeifis lítinn hluta af þeirri upphæð sem
KEA og Sambandið greiða bæjarfélaginu í skatta.
ÞESS í STAÐ er þess vandlega gætt, að ræðá
sem minnst um þau margþættu áhrif, sem hinn
stórfelldi iðnrekstur samvinnufélaganna hefur fyrir
þetta bæjarfélag. Þann merka þátt sem iðnaðurinn
hefur öllu öðru fremuf átt í, að á undangengnum
árum hefur verið gróandi í bæjarfélaginu. Iðnað-
urinn hefur samhliða og hann hefur verið og er ein
traustast atvinnustoðin í þessu bæjarfélagi átt
merkan þátt í mörgum öðrum merkum framförum
sem hér hafa orðið. Eitt af þeim óbeinu áhrifum
er bygging raforkustöðvarinnar við Laxá, sem
hvort tveggja í senn er tilkomin vegna fólksfjölgun-
ar í bænum og þarfa iðnaðarins. Margt fleii'á mætti
benda á þessu hliðstætt, en öllum sem eitthvað fylgj
ast með því sem er að gerast er það full ljóst, að
þar sem vaxandi atvinnuöryggi er fyrir hendi, þar
fylgir margt fleira í kjölfarið sem miðaf að því að
bæta hag fjöldans. í þessu sambandi er eigi úr vegi
að líta til margra annara bæjarfélaga þar sem full-
komin kyrrstaða ríkir í atvinnumálum viðkomandi
staðái’. Þar eru litlar framfarir og þar er hið opin-
bera tregt til allra athafna.
IÐNAÐUR samvinnumanna í þessum bæ er nú
í örum vexti, þar er verið að fara inn á ný og ný
svið, og eru miklar vonir tengdar við margt sem
þar er að gerast.
Þessi iðnaður, sem í dag veitir um 5—600 manns
fasta atvinnu árið um kring, vinnur jafnt og þétt
áð því marki að auka tölu þeirra sem hann getur
tekið við og veitt trygga atvinnu.
FYRIR þjóðfélagið í heild er þessi iðnaður stór
merkur, þar sem hann sparar nú þegar fjölda millj-
óna í erlendum gjaldeyri árlega, en er auk þess
merkur þáttur í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar, í því
tilliti að vera sjálfri sér nóg á sem flestum sviðum.
Sá mikli fjöldi manna sem við iðnaðinn starfar
skilur þetta og finnur í æ ríkai'i mæli þann styrk,
sem þeim sem einstaklingum er að þessari starfsemi
og hver stoð hann er fyrir bæjarfélagið í heild. —
Þetta vita líka andstæðingar samvinnuhreyfingar-
innar þó þeir auglýsi það eigi í blöðum sínum, þess
í stað grípa þeir til annara meðala, svo sem skatt-
fríðinda samvinnufélaganna og reyna af veikum
mætti að gera þau tortryggileg í augum fólksins
frá þeim sjónarhóli. Þeim láist bara eitt í því efni
og það er að þeim sést yfir að íslensk alþýða er nú
orðið mjög vel upplýst og skilur málin eins og þau
liggja fyrir og lætur því eigi toga sig á neinar hlið-
argötur til þess að blinda sig þar. —
IÐNAÐUR samvinnumanna er rekinn fyrir fólk-
ið í landinu og það fólk sem við iðnaðinn starfar er
með starfi sínu að vinna iðnaðinum æ traustari
festu í þjóðlífi voru. Þannig vinnur það með störf-
um sínum að því að tryggja lífsafkomu sína og sinna
um langa og ókomna framtíð. Þetta fólk skilur að
örugg afkoma iðnaðarins er öryggi fyrir þess eigin
velferð.
Þess vegna munu iðnaðarmenn samvinnu-
hreyfingarinnar hér, ganga fylktu liði að kjör-
borðinu á sunnudaginn kemur og kjósa þá menn
er hafa barist og munu ávalt berjast fyrir velferð
iðnaðarins í þessu bæjarfélagi, frambjóðendur
F ramsóknarf lokksins. — Samvinnumaður.