Dagur - 30.01.1954, Blaðsíða 5

(Laugardaginu 30. janúar 1954
D A G U R
5
Arður, sem ekki er greiddur, segir ísl.:
Endurgreiðsla til viðskiptamanna K E &
757.000 krónur á s. I. ári - Innstæða
félagsmanna í stofnsjóði er 6,1 millj. kr.
Útborganir ór stofnsjóði nema
tugran þúsunda á ári
Skattamála- og samvinnusérfræSingar fhaldsins birtust í nýju
gerfi í síðasta fslendingi. Finna þeir, að þeim er ekki lengur stætt á
skattamálabiekkingunum, því að þeir eru uppvísir að því að hafa
flutt hinar herfilegustu blekkingar um skattamál samvinnufélag-
anna og skjóta sér undan að geta um greiðslur sem nema hundruð-
um þúsunda í bæjarsjóð. Ofan á þessar falsanir staðreynda, reyndu
þeir í fyrri viku að blekkja bæjarmenn um hverjir væru stærstu
atvinnuveitendur bæjarfélagsins.
LAUST OG FAST
En þegar búið er að hrekja all-
ar firrur þeirra, hörfa þeir til
nýrra varnarstöðva og halda það-
an uppi sama eiturgashernaðin-
um og fyrr á hendur samvinnu-
rekstrinum.
Enginn arður, segja þeir.
í miðvikudagsblaðinu síðasta er
grein, sem nefnist ,,Skattfríðindi
í skjóli arðs, sem ekki er greidd-
ur“. Uppistaðan í greininni er
dæmi um mann, sem á að hafa
keypt „matvörur11 hjá KEA fyrir
120.00 kr. og ekki fengið arð eða
endurgreiðslu nema af 6 krónum
af upphæðinni. Augljóst er öll-
um, sem til þekkja, að blaðið
hefur þarna valið orðið „matvör-
ur“ af nokkrum slóttugheitum,
því að ekki er urri'annað að ræða
en að maðurinn hafi keypt kjöt
eða mjólk eða fóðurbæti. Kjöt og
mjólkurvörur seíur KEA í um-
boðssölu fyrir bændur og eru
þær vörur ekki, og hafa aldrei
verið, ágóðaskyldar. Á fóðurbæti
er nær engin álagning. Ef við-
skiptamaður íslendings hefði aft-
ur á móti lagt leið sína í vefnað-
arvörudeild félagsins eða skóbúð,
hefði allt, sem hann keypti,
hverju nafni sem nefnist, verið
ágóðaskylt, og sama gildir um all
an venjulegan varning í öðrum
búðum.
757000 kr. á sl. ári.
Þarna er því vísvitandi dregin
upp röng myiid, enda sést vel,
hvað hér er um að ræða, þegar
fyrir liggja tölur um endur-
greiðslu kaupfélágsins til félags-
manna sinna á sl. ári, af viðskipt-
um ársins 1952.
Á árinu endurgreiddi * félagið
félagstíiönnúm sítíum af ágóöa-
skyldrí úttekt þeirra á almenn-
um verzlunarvörum 756.919
krónur. Af upphæðinni hefur
þegar verið grcitt út 274.025.00,
en 482.894.00 krónur hafa verið
Iagðar í stofnsjóð félagsmanna.
Þetta kallar ísl. „arð, sem ekki
er greiddur"! Getur blaðið bent
á svipaðan hagnað, sem almenn-
ingur hefur haft af viðskiptum
við ,,máttarstólpana“ í Hafnar-
stræti á einu ári?
Stofnsjóður á 7. milljón.
Á árunum næstu á undan nema
enaurgreiðslur kaupfélagsins
hundruðum þúsunda á hverju
ári. Árið 1952 nam upphæðin
541.650.00, árið þar á undan 359
þús. krónum. Stofnsjóður félags-
manna KEA var um fyrri áramót
um 6,1 milljón króna. Þetta fé
eiga félagsmenn og fá af því góða
vexti. — Vaxtagreiðslurnar einar
á sl. ári námu um 350 þúsund
krónum, og um 300 þúsundm ár-
ið á undan. Úr stofnsjóðnum er
greitt til félagsmanna eftir sér-
stökiun reglum á hverju ári, og
það stórar upphæðir. Á árinu
1950 t. d. 244.665 krónur, á árinu
1951 kr. 66.569 og á árinu 1952
kr. 111.047.00.
Það er þetta fé, sem Sjálfstæð-
ismenn vilja skattleggja sérstak-
lega og þar með ræna þúsundir
manna í bæ og byggð árangrinum
af samstarfinu í kaupfélaginu. —
Þannig eru einkahagsmunirnir
látnir sitja í fyrirúmi fyrir hags-
munum fjöldans.
Stórkostlegur sparnaður.
Stofnsjóður félagsmanna KEA,
sem nú er orðinn röskar 6 millj.
króna, sýnir þær stórkostlegu
fjárhæðir, sem samvinnurekstur-
inn sparar almenningi og sem ella
hefði lent í vasa kaupmanna eða
orðið arður af hlutafjáreign
nokkurra einstaklinga. En þó
segir stofnsjóðurinn í dag ekki
nema hálfa söguna. Á hverju ári
eru upphæðir, sem skipta hundr-
uðum þúsunda, greiddar við-
skiptamönnum út í hönd sem
endurgreiðsla á vörukaupum,
auk þess fjármagns, sem lagt er í
stofnsjóð, og að auki fara á ári
hverju fram greiðslur úr stofn-
sjóðnum samkv. reglugerð hans,
og nema þær á 3 undanförnum
árum frá 66 þús. til 244 þús. kr.
á ári, eins og áður er rakið.
LúaSeg biekkingartilraun.
Grein sú, sem ísl birti sl. mið-
vikudag um endurgreiðslu KEA,
er í fyrsta lagi ósvífin árás á
kaupfélagið, byggð á röngum og
villandi forsendum, þar sem ér
kaup á mjólk eða kjöti, sem selt
er í umboðssölu fyrir bændur og
er því ekki ágóðaskylt, og í öðru
lagi lúaleg blekkingartilraun við
almennnig, sem á að skilja það á
greininni, að endurgreiðsla
kaupfélagsins til félagsmanna
sinna pé svo smávaxin, að hún
skipti engu máli.
Staðreynd er hins vegar, að
félagið hefur á liðnum áruni
endurgreití milljónir króna til
félagsmanna sinna af vöru-
kaupum þeirra og að á einu
ári, því síðasta, sem skýrslur
ná yfir
nemur greiðslan 757000
krónum.
Samvinnumenn mega gjörla
sjá, að íhaldið svífst einskis í rógi
sínum og svívirðingum um sam-
vinnureksturinn. Þessi rógsher-
ferð á að efla kjörfylgi íhaldsins
og skapa vantrú á samvinnu-
rekstrinum. Það er siðferðileg
skylda samvinnumanna að
hrinda þessari sókn, hvar í flokki
sem þeir standa .Það gera þeir
eftirminnilega með því að fylkja
sér um B-Iistann á morgun.
Hvernig stendur
á því?
Hverníg stendur á því Uð svo
margir Sjálfstæðismenn forsmá
stefnu einkaframtaksins í verki
og hafa aðalviðskipti sín við
samvinnufyrirtáeki?
Ekki getur það verið vegna
ARÐSINS (því Isl. upplýsir að
KEA steli hortUm að mestu
leyti, þó 757000.00 kr. arð-
greiðsla sl. ár og 6 millj. kr.
stofnsjóður stáðfesti það ekki).
Ekki gétur það verið vegna
hagstæðara vöruverðs (því
kaupmenn bjóða sízt verri kjör,
segir ísl.).
Ekki gera þeir það til að
læltka á sér útsvörin („því
öruggasta leiðin til þess er að
fá kaupmönnunum alla verzlun
bæjarins í hendur,“ segir ís-
lendingur).
Og varla gera þeir það af ást
til samvinnuhreyfingarinnar,
því að þeir hljóta að dá hið
blómlega og þróttmikla einka-
framtak kaupmannanna, sem
fsl. er svo heillaður af.
En hvað er það þá, sem hefur
valdið því að KEA hefur jafnt
og þétt fært út starfsefni sína í
réttu lilutfalli við samdrátt
einkaframtaksins, sem horfir
hefur í _glcymsku og enginn
virðist sakna, því á fslendingUr
eftir að svara.
(Fi-amhald á 7. síðu).
SAMANBURÐUR VIÐ
TOGARASKIPSIIÖFNINA.
Uppáhaldsblekking Sjálf-
stæðismanna er að fullyrða, að
ein togaraskipshöfn hér greiði
meiri skatta til bæjarins en
Kaupfélag Eyfirðinga. Þetta
eru hrein ósannindi, því að til
þess að fá fram hagstæða mynd
sleppa Sjálfstæðismenn að geta
um samvlnnuskattinn, sem er
ekkert nema útsvar og nemur
á annað hundrað þúsund kr.,
ennfremur sleppa þeir útsvör-
um allra hlutafélaga kaupfé-
lagsins, sem nema tugum þús-
unda. En það er athyglisvert
fyrir fólk að í þessum saman-
burði er tekið starfsfólk Út-
gerðarfélagsins og skattar þess,
en hins vegar ckki minnzt á
starfsfólk samvinnufélaganna.
Það er nú upplýst, að launa-
greiðslur þeirra hér í bænum
ncma um 23 millj. króna, cða
sem svarar 40 þxisund króna
árslaunum til 570 fjölskyldu-
feðra. Mundi elcki fslendingur
vilja upplýsa, hversu stóra
fúlgu þessi mannfjöldi greiðir
í bæjarsjóð? Til leiðbeiningar
fyrir blaðið má geta þess, að á
Gefjun innheimti verksmiðj-
an fyrir bæjarsjóð rétt um
hájfa milljón á s. 1. ári, og er
það ekki nema nokkur hluti
útsvara starfsfólksins.
TROMP ALÞÝÐUFLOKKSINS.j
Aðaltromp Alþýðuflokksins
í bæjarstjórnarkosningunuin í
Reykjavík er, að bæjarútgerð-
in þar, sem er íósturbarn Al-
þýðuflokksmanna, og cinka-
rekstrarílokkurinn styður, hafi
greitt um 27 milljónir í vinnu-
laun á s. 1. ári í þeirri stóru
borg Reykjavík. Ef menn bera
þessi vinnulaun saman við 23
miílj. kr. vinnulaunagreiðslu
samvinnufélaganna hér í þess-
um litla bæ, sést skýrar en áð-
ur, hversu geysilega stór þátt-
ur í atvinnu- og efnahagslífi
bæjarmanna samvinnurekstur
inn er. Kjörorð íhaldsins í þess
um kosningum er: Burt með
KEA, burt með SÍS! Þegar
sú stefnuyfirlýsing er orðin að
veruleika eiga bæjarmenn áð
lifa á athafnasemi kaupmanna
og lóðaeigcndanna í Hafnar-
stræti. Glæsilegt fyrirheit um
blómlegan bæ!
STUÐNINGUR VIÐ
TOGARAÚTGERÐINA
Sjálfstæðismenn þykjastallra
manna mest hafa stutt togara-
útgerðina hér þcgar þeir skrafa
við kjósendur fyrir ltosningar.
En þykja þó fáorðir um kaup-
in á Sléttbak. Kjósendur gætu
spurt þá að því, hverjir haíi
unnið að því að útvega þau lán,
sem gerðu mögulegt að káupa
Harðbak. Voru það Sjálfstæðis
menn? Ennfremur 1 mætti
grennslast um það hver sé
stærsti hluthafinn í Útgcrðar-
félagi Akureyringa og hafi
verið frá upphafi annar en
bæjai’sjóður. Eru það kannske
„máttarstólparnir“ og athafna-
mennirnir í Hafnarstræti? Eðá
er það Útgerðarfélag KEA? —
Loks væri fróðlget að vitá,
hvaðan hafi komið lnásfé til
þess að kaupa stærsta atvinnu-
tæki sjálfstæðishetjanna hing-
að til baéjarins, togarann Jör-
und? Það skyldi þó aldrei vera
að samvinnufélögin, sem að
sögn ísl. hafa komið „mjög nið-
ur á ahnenningi“ hér í bæ, hafi
Iagt þar fram verulegan stuðn-
ing til þess að fá hingað þettá
atvinnutæki?
ARAS Á LÍFSAFKOMU
2500-3000 MANNA
Kjörorð íhaldsins í þessum
kosningum, sem birt var á
gleðisamkomu flokksins um síð
ustu helgi, er: Burt með KEA
burt með SIS. Skrif íslendings
sanna, að þarna hefur engum
ílialdsunglingi orðið mismæli.
Þetta er stefnumál og yfirlýs-
ing um, að bæjarmönnum sé
vorkunnarlaust að lifa á at-
hafnasemi Sverris, Valgarðs,
Odds, og annarra slíkra mátt-
arstólpa. Er því og yfirlýst í
Snuddu-stefnuskránni með var
nöglunum, að slíkir athafna-
menn ætli nú að hefjast handa
um að stofna ný iðnaðarfyrir-
tæki í bænum. Fyrir starfsfólk
samvinnufélaganna hér er
þetta góð lexía. Það er blátt
áfram stefnumál fhaldsins að
eyðilcggja atvinnumöguleika
þess hjá samvinnufélögunum.
Hér er gerð bein árás á afkomu
möguleika 2500-3000 manna í
bænum, en á loft er haldið yf-
lýsingu um iðnaðarfyrirtæki
sem „máttarstólparnir" ætli af
framkvæmdasemi sinni og ör-
læti að reisa einhvern tíman í
framtíðinni. Skyldu starfsmenn
samvinnufyrirtækjanna vilja
skipta?
EFNILEGUR GRÓÐUR.
í útvarpsumræðunum á
fimmtudagskvöldið talaði
Bjarni Arason, þjóðvarnarliði,
og ræddi margt og mikið um þá
spillingu, sem ríkti meðal
gömlu flokkanna og hreinleika
þjóðvarnarmanna. — Eftir að
Bjarni hafði lýst því spillingar-
innar díki, sem hann sagði
gömlu flokkana vera, sagði
hann: „Upp úr þessum jarðvegi
er Þjóðvarnarflokkurinn sprott
imr.“ Héldu sumir að hann
væri þarna að skensa Bárð,
eða kannske einhverja aðra
fulltrúa heilagleikaflokksins,
sem reynast kynnu jafn efni-
legur gróður í landnámi hrein-
leikans.
BRANDARASMIÐIR.
Kommúnistar koma nú fram
í nýju hlutverki, birta brandara
í hverju Verkamannsblaði. f
gær segir blaðið t. d. að mál-
flutningur þeirra í útavrp-
inu hafi verið „röggsam-
legur og snjall“ og á líklega
einkum við Tryggva Helgason.
Já, Tryggvi var einstaklcga
áheyrilegur, það má nú segja.