Dagur - 07.04.1954, Síða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 7. apríl 1954
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa 1 Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
2
SjálfstæðisOokkurinn og bruna-
tryggingarnar
OFT HEFUR veri'ð bent á það hér í blaðinu,
hve erfitt sé fyrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins
utan af landi að þjóna kjördæmum sínum af trú-
mennsku og flokki sínum um leið. Þetta fer nefni-
lega ekki saman ævinlega. Ef annars vegar er
höfuðborgin og ímyndaðir hagsmunir hennar en
hins vegar hagsmunamál „utanbæjarmanna“, sem
Reykvík-ingar kalla okkur, þá tekur stjórn Sjálf-
stæðisflokksins alltaf skýlausa afstöðu með
Rvík, og þá hefjast andlegar þrengingar vesal-
ings þingmannanna, sem fólkið úti á landi kaus
til að gæta þess að hlutur þess væri ekki fyrir
borð borinn. Flokksstjórnin heimtar, að þeir fylgi
Reykjavíkursjónarmiðinu skilyrðislaust, en sam-
vizkan segir þeim líklega eitthvað annað. Ósköp
er þá erfitt að geta ekki þjónað tveim herrum:
kjördsemi sínu og Reykjavík, og úrslit sálarstríðs-
ins verða því miður alltaf á eina leið. Þegar hönd-
in læðist upp við atkvæðagreiðsluna, húkir betri
vitundin í hlekkjum í sálarkjallaranum, en flokks-
stjórnin sendir blíðubros inn um gluggana á efri
hæð.
UNDANFARIN ÁR hefur höfuðborgin haft sér-
stöðu um brunatryggingar, eins og reyndar margt
annað. Sjálfstæðisflokkurinn fékk það lögfest, að
Reykjavík mætti bjóða út sínar tryggingar en
þyrfti ekki að vera bundin Brunabótafélaginu
eins og önnur sveitarfélög. Þetta reyndist í fram-
kvæmdinni eins og fyrirfram var vitað, og síðan
hafa reykvískir húseigendur þurft að greiða mikl-
um mun minna fyrir tryggingar húsa sinna en
aðrir landsmenn. En þetta þykir reykvískum
Sjálfstæðismönnum ekki nóg, því að nú hafa þeir
borið fram frumvarp á Alþingi þess efnis, að
Reykjavík sé ekki aðeins heimilt að bjóða út
brunatryggingar eins og áður hefur verið, heldur
sé bænum heimilt einnig að taka þær í sínar eigin
hendur. Segjast þeir munu gera það af þessu
tvennu, sem hagkvæmara þyki, en grunur leikur
á, að þeir vilji þarna eiga bakdyr til að skjótast
út um ef svo hörmulega skyldi einhvern tíma til
takast, að lægsta tilboð kæmi frá Samvinnutrygg-
ingum, því að þangað þætti þeim óbærilegt að
greiða peninga sína.
j
EINS OG skýrt var frá i blaðinu fyrir viku síð-
an, fór fram atkvæðagreiðsla um það í Neðri deild
um daginn, hvort önnur sveitarfélög skyldu öðl-
ast þennan sama rétt og Reykjavík, hvort þau
mættu bjóða tryggingarnar út eða taka þær í
eigin hendur, ef þau kærðu sig um. Óskir um að
losna við skyldutryggingu hjá Brunabótafélaginu
hafa iðulega komið fram frá sveitarfélögum utan
af landi, meðal annars héðan, en þeim hefur ekki
verið sinnt. Allir þingmenn Sjálfstæðisflokksins í
Neðri deild greiddu atkvæði gegn því, að önnur
sveitarfélög hlytu sama rétt og Reykjavík í þess-
um málum. Þingmaður Akureyrar greiddi at-
kvæði gegn því, að Akureyri fengi þennan rétt.
Þar lagðist lítið fyrir góðan dreng. Magnús frá
Mel greiddi atkvæði gegn því, að Eyfirðingar
fengju þennan rétt til jafns við Reykvíkinga.
Mikilli fui'ðu gegnir um báða þessa menn eink-
Jónas Rafnar, að þeir skuli af
fylgispekt við flokksforustu
ganga svo mjög í berhögg við
hagsmuni kjósenda sinna.
Hvers vegna berst Sjálfstæðis-
flokkurinn fyrir því með hnúum
og hnefum, að brunatryggingar
húsa úti á landi séu lögbundin í
ríkisviðjum hjá einu félagi? Hví
vill hann ekki leyfa, að önnur
tx-yggingafélög keppi við Bruna-
bótafélagið? Er flokkurinn ekki
fylgjandi frjálsri samkeppni, og
heldur hann, að illt -myndi af
hljótast, ef tryggingafélögin keppi
við Brunabótafélagið? Er flokk-
urinn ekki fylgjandi frjálsri sam-
keppni, og heldur hann, að illt
myndi af hljótast, ef trygginga-
félögin færu að bjóða niður ið-
gjöldin hvert fyrir öðru? Þykjast
ekki Sjálfstæðismenn vera mót-
fallnir óþörfum afskiptum ríkis-
valdsins? Og hvers vegna mega
„utanbæjarmenn“ ekki hafa sama
rétt og Reykvíkingar í þessu
þjóðfélagi?
ER ÞETTA er skrifað, eru úr-
slit mála þessara á Alþingi öld-
ungis óviss, og vel má vera, að
Reykjavíkursjónarmiðið sigri í
þessari atrennu, en málið er ekki
þar með úr sögunni. Það verður
ekki unað við það til lengdar, að
tvenns konar réttur ríki i landi
hér, og Reykvíkingum mun holl-
ast að treysta varlega þessari sól
sérréttinda sinna. „Sól tér sortna".
Svo miklar töggur eru enn í „ut-
anbæjarmönnum“, að þeir munu
ekki skiljast við þetta réttlætis-
mál fyrr en það hefur náð fram
að ganga.
Ársliátíð í Gagnfræðaskólanum.
Björn O. Björnsson, prestur að
Hálsi, sendir blaðinu eftirfarandi:
„ÞAÐ ER í sjálfu sér ekki í frá-
sögur færandi, þó að venjuleg
árshátíð sé haldin í Gagnfræða-
skólanum hér á Akureyri, — en
skólastjórinn flutti við slíkt tæki-
færi í gærkveldi smáræðu, er
hafði nokkur ummæli að geyma,
sem mér finnst ástæða til að
halda á lofti.
Ummæli þessi lutu að því, að
vonandi væri, að námið í Gagn-
fræðaskólanum, og öðrum því-
líkum skólum, ætti það eftir, áður
en langt um liði, að verða frjáls-
ara og frjórra en verið getur við
núverandi ströngu og þröngu
námsgréinaskorður. Kom fram í
ræðu skólastjóra heit tilfinning
og sannfæring um gildi samfé-
lagsins í skólum til ræktunar á
mannfélagslegri hæfni unglinga,
— en til þess væru skólar að
stuðla að því, að unglingar yrðu
sannir menn og hollir þjóðfélags-
þegnar. Sagðist skólastjóri sakna
þess mjög, að félagslíf innan skól-
ans væri ekki miklu fjölskrúð-
ugra og tímafrekara.
Tildrög þess, að hugur og ræða
skólastjóra beindust einkum í
þessa átt, munu hafa verið atvik,
er hann og sagði frá í ræðu sinni:
Málsmetandi maður hér í bæ,
ónafngreindur, en góður kunn-
ingi hans, hafði samdægurs fund-
ið að því við hann, að haldnar
væru slíkar og aðrar skemmti-
samkomur í skólanum; hélt, að
nóg væri af slíku annars staðar.
Skólastjóri sagðist hins vegar
álíta það nokkurs virði að vita
unglingana skemmta sér fremur
á skólans vegum, við kennara
umsjá, heldur en á almennum
skemmtistöðum. Hefði ég haldið
það mála sannast,svomyndarlega
og prúðmannlega sem á málum
var haldið á þessari árshátíð, en
fjórðu-bekkingar voru þar gest-
gjafar, og var öjl frammistaða
þeirra til sóma — kurteislega og
umhyggjusamlega tekið á móti
eldri gestum; fallega og skyn-
samlega búin hin stóra skyndi-
stofa; prýðilegar veitingar, sem
stúlkur IV. bekkjar höfðu séð
einar um; vel samdar og fluttar
ræður nemenda fyrir minni fs-
lands og skólans, — kom í hinni
síðarnefndu fallega fram sá hlýi
hugur, sem kennurum og skóla-
stjóra hefur auðnast að vekja
með nemendum í sinn garð — og
þá ekki hvað sízt mannúðlegt og
hófi stillt frjálslyndi skólastjór-
ans. Sannarlega var það dýrmæt
ánægja að sjá hinn stóra, prúð-
búna — já, fallega hóp unglinga.
— Það skal tekið fram, að ég hefi
ekki haft aðstöðu til að vera á
skemmtisamkomu í skólanum
fyrr.
Já, skólastjórinn lét í ljós von
um, að Gagnfræðaskólinn ætti
það eftir að verða frjálsari í
námsgreinahaftinu. Þetta álít ég
orð í tíma talað, — og legg þá e. t.
v. meira í það en skólastjóri
hefir haft í huga. Ég álít, að verja
mætti tímanum til muna heilla-
vænlegar í almennum gagn-
fræðaskóla með því að ætla nem-
endum ekki að lesa svo, tiltölu-
lega, nákvæma og þurra greinar-
gerð um hluti, sem eru fjarlægir
í tíma og rúmi og munu ýmsir
aldrei framar koma þeim fyi'ir
augu né eyru, þegar þeir eru
farnir úr skólanum, hversu
menntaðir sem þeir verða. Að
mínu áliti er slíkt að vísu gagns-
laust en alls ekki meinlaust, og
gæti ég rökstutt þá skoðun hve-
nær sem væri. Þann tíma, sem
ynnist við að fækka stundum
í sumum námsgreinum, álít ég að
nota mætti til uppbyggingar
unglingunum með því t. d. að láta
þá: lesa (heima) vel valda kafla
úr góðum bókmenntum og ræða
hið lesna við þá, og öðru þvílíku.
Einnig álít ég, að sumar þær
námsgreinar, sem ég vil taka tíma
frá, yrðu unglingunum gagnlegri,
ef hætt yrði við yfirheyrslur að
mestu, en kennarinn segði sem
sögulegast frá atriðum, er lexíuna
snerta og til slíks væru fallin, en-
skyndipróf færu öðru hvoru fram
— líkt og nú tíðkast.
Að svo stöddu læt ég þessa
smáádrepu nægja um mikilvægt
mál.
P. t. Akureyri, 4. apríl 1954.
Björn O. Björnsson.“
Gleraugu fundin.
Vitjist í Hafnarstxæti 15.
Shni 1282.
Ný kvenkápa
til sölu. Nýjasta tízka (víð).
Afgr. vísar á.
Til sölu:
Vegna brottflutnings er til
sölu nýlcgur dívan og góð
saumavél mcð rafmagnsmótor
og hnappagatatæki.
Afgr. vísar á.
Heimili sklúbburinn
Þeir eru orðnir allmargir klúbbarnir á landi hér,
og skal það sízt lasta, því að margt af þeim er
kjarngróður og öllum mannskepnum þóknanlegt,
og á það ekki síst við um blessaða saumaklúbbana.
Eg held, að karlmennirnir séu ekki of góðir til þess
að gæta barnanna við og við. Hér þrífast líka prýði-
lega skemmtiklúbbar, (sbr. Allir eitt, sem hlýtur
að vera kominn til ára sinna), spilaklúbbar og
bændaklúbbar. Allt eru þetta þénanleg samkvæmi
góðra manna ,en af þeim er sjaldan of margt, því að
„maður er manns gaman“, ekki sízt í fásinninu ut-
an Reykjavíkur.
Hér skal nú stuttlega skýrt frá klúbbi einum
óþekktum og fátíðum mjög, heimilisklúbbnum. Eg
þekki hann á einu heimili hér í bæ og hvergi ann-
ars staðar.
Miðaldra hjón eiga 4 börn. Það elzta 19 ára, en það
yngsta 5. Meðlimir heimilisklúbbsins eru því 6. Eitt
ákveðið kvöld í viku heldur þessi heimilisklúbbur
fund, og hann er undirbúinn af tveim, cg þeir hafa
stjórn á hendi. Það eru sagðar sögur, leikið, spilað
og farið í alls konar leiki lengi kvölds. Góðgerðir
eru veittar, og sjá stjórnendur um það. Allt er
skipulegt og fyrirfram ákveðið, og kvöldið líður við
glaum og gleði.
Hjónin segja mér, að aldrei hafi inn á sitt heimili
komið betra uppátæki en þessi heimilisklúbbur, því
að börnin hlakki til kvöldsins alla vikuna, og þrátt
fyrir elli sína, segjast þau gera það líka. Þau byrj-
uðu á heimilisskemmtun þessari fyrir nokkrum ár-
um, og bjuggust þá við, að elztu börnunum tæki að
leiðast þetta, er þau nálguðust tvítugsaldurinn, en
nú segja þau, að ekkert beri á því, nema síður sé.
Það er oft sagt, að heimilið eigi að vera fyrir
börnin. Jú, satt er það, að ef getan leyfir, miða
menn herbergjafjölda íbúðar sinnar við fjölda
heimilisfólks, — en er það ekki stundum allt og
sumt? Foreldrar senda krakka sína í bíó eða eítt-
hvað annað, og þar er þeim ætlað að skemmta sér,
en heima má ekki ólaga í stofunum eða hafa hátt.
Þá §r farið að tala um hið dæmalaust munntama
umræðuefni: óþekktina. Eru ekki foreldrar margir
allt of litlir félagar barna sinna í gleðimálum öll—
um? Væri ekki ráð að stofna fleiri heimilisklúbba?
Væi'i þá ekki von til þess, að unglingar hændust
meira að heimilum sínum og foreldrar þyrftu síður
að kvarta um, að æskan tylldi aldrei heima á
kvöldin?
X.
----o----
KARTÖFLUKtJLUR.
(Uppskrift fyrir 6 manns)
750 g kartöflur — 3 matskeiðar kartöflumjöl —
2 egg — pipar — salt.
Kai'töflurnar eru soðnar, flysjaðar og saxaðar
einu sinni. Kartöflumjölinu, eggjunum, piparnum
og saltinu blandað vel saman. Deiginu rúllað sam-
an í smákúlur og lítill kjötbiti látinn inn í hverja
kúlu. Kúlunum er svo velt í brauðmjöli og soðnar
í fitu. Með þessu er borin brædd fita, rófustappa
eða annað grænmeti í jafningi.
----o----
FISKUR í EGGJAHLAUPI.
4 egg, 2 matskciðar hveiti, hálf teskeið salt, pipar
6 dl mjólk.
Fiskafgangur soðinn eða steiktur er látinn í mót,
og er þá gott að hafa ögn af soðnum gulrófum eða
gulrótum með. Jafningur er hrærður úr eggjunum,
hveitinu og mjólkinni, og honum hellt yfir fiskinn.
Bakaður þar til jafningurinn er vel hlaupinn og
ljósbi'únn, í 30—50 mínútur.