Dagur - 11.08.1954, Page 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 11. ágúst 1954
ÐAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88. — Sími 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Hefur vandinn þegar verið leystur?
HELZTU STJÓRNARBLÖÐIN í höfuðstaðn-
um, Morgunblaðið og Tíminn, hafa skattyrzt
nokkuð sín á milli að undanförnu út af því, hvor
flokkanna tveggja í ríkisstjórninni hafi fyrr látið
í minnipokann fyrir hinum í hverju einstöku
atriði, er á milli bar í fyrstu, í sambandi við ráð-
stafanir þær, sem nú eru hafnar til hjálpar togara-
útgerðinni. Deilur þessar kunna að hafa nokkurt
sagnfræðilegt gildi, en ekki hafa blöðin úti á
landsbyggðinni aðstöðu til þess að leggja verulega
orð í þann belg. Líklegast er og, að almenningur
láti sig slíkar erjur blaðanna litlu varða, en telji
hitt aðalatriði málsins, að ríkisstjórnin í heild hef-
ur komið sér saman um fyrstu úrræðin í því hjálp-
arstarfi, sem þarna varð að hefja án tafar, þótt
þær fæðingarhríðir hafi vafalaust verið harðar og
allfróðlegar fyrir nærkonurnar — í þessu tilfelli
blöð allra flokka — og hlýtur stjórnin því að bera
sameiginlega ábyrgð á þeim. Enda er það höfuð-
skilyrði þe'ss, að slíkar ráðstafanir — og aðrar,
sem á eftir kunna að fylgja í sama skyni — beri
tilætlaðan árangur, að stjórnarflokkarnir snúi
bökum saman um framkvæmd þeirra og halda
friðinn.
STJÓRNARANDSTAÐAN hefur heldur ekki
hagað sér stórmannlega í þessu þýðingarmikla
máli og sízt á þann veg, að líklegt sé, að hún muni,
nú fremur en endranær, hyggjast setja þjóðarhag
ofar smáskitlegum erjum, ábyrgðarlausum skæru-
hernaði á örlagastundum og þröngum flokkshags-
munum. Málgögn hennar hafa t. d. verið svo
blygðunarlaus að lýst því beinlínis yfir, að það sé
af ráðnum huga gert að draga það á langinn að
ákveða um og.lýsa yfir nýjum kröfum um „kjara-
bætur“ togarasjómönnum til handa, — unz nefnd
sú, er haft hefur þessi mal tibmeðferðar að und-
anförnu, hafi .lokið störfum og ríkisstjórnin þegar
gert sínar ráðstafanir á þeim grundvelli. Virðist
því beinlínis að því stefnt að tefja sem lengst fyrir
því, að málið verði leyst til frambúðar og í heild,
heldur reynist óhjákvæmilegt að hefja nýtt samn-
ingaþóf með tilheyrandi ófriði, töfum og stórskaða
fyrir þjóðarheildina. — En öll virðast vinnu-
brögð stjórnarandstöðunnar lærð á þessa sömu
kokkabók ófrjórrar flokkshyggju, óábyrgrar og.
neikvæðrar andstöðu. Engin jákvæð tillaga til úr-
bóta í'þessum mikla vanda hefur heyrzt úr þeirri
átt, aðeins nöldur og ókvæðisorð í garð þeirra
manna og flokka, er staðið hafa að björgunarstarf-
inu. Og ekki er heldur kunnugt um, að fulltrúar
þessara flokka í togaranefndinni, þeir Emil Jóns-
son og Lúðvík Jösefsson, hafi haft þar nokkra sér-
stöðu, þótt blöð þeirra reki nú upp óp yfir því, að
reynt hefur verið að leysa málið á þann hátt, sem
sú nefnd lagði til, að þessum herrum ekki undan-
skildum.
A
HITT ER SVO ANNAÐ og óskylt mál, að eðli-
legt og sjálfsagt er, að sitt muni hverjum sýnast
um það, hvort úrræði þau, sem ríkisstjórnin hefur
nú gripið til í því skyni að afstýra bráðustu vand-
kvæðum togaraútvegsins, muni reynast fangaráð
nokkurt, eða líklegt til þess að koma að tilætluð-
um notum. Einkum mun hinn hái, nýi bílaskattur
þykja allvafasöm ráðstöfun. Vörubifreiðir og land-
búnaðarjeppar munu að vísu ekki
hækka í verði, enda virðist það
furðulegt, að nokkrum stjórnar-
herrum skyldi til hugar koma að
skattleggja þunglega með eins
konar „lúxus“-skatti svo nauð-
synleg tæki fyrir atvinnuvegina.
Er dýrmætt og þakkarvert, að
því varð afstýrt. Hinn nýi skattur
leggst því einvörðungu á fólks-
bifreiðir.
BLÖÐ STJÓRNARANDSTÖÐ-
UNNAR þykjast bera hag at-
vinnubílstjóra mjög fyrir brjósti
í þessu sambandi. Þessi sömu
málgögn hafa þó fram að þessu
haldið því mjög á lofti — og mun
raunar öllu meiri hæfa fyrir því
en mörgu öðru, sem þau hafa
raupað — að atvinnubílstjórar
hafi að undanförnu átt lítinn kost
nýrra bifreiða eftir hinni réttu
boðleið innflutnings- og gjald-
eyrisleyfanna, og hafi þeir því
tíðast orðið atvinnu sinnar vegna,
að afla sér bílakosts á annan og
óhagfelldari hátt, jafnvel oftast á
„svörtum markaði", og þá auð-
vitað með uppsprengdu verði. Ef
þessi rök eru rétt, ætti að mega
búast við því, að aðstaða atvinnu-
bílstjóra til þess að afla sér þess-
ara nauðsynlegu verktækja sinna,
batnaði stórlega nú, ef allt reynd-
ist með felldu um framkvæmdina,
og ætti þá breytingin, samkvæmt
þessu, fremur-að þýða verðfall
fyrir þessa menn frá því, sem
verið hefur, -en ekki hið gagn-
stæða.......• —
BÍLASKATTURINN NÝI mun
þanriig skipta méstu máli á bif-
reiðum í einkaeign. Engir aðrir en
efnamenn munu, meðan svo.
standa sakir ,geta leyft sér þann
munað að eignast nýjan heimilis-
bíl. Það er kapítuli út af fyrir sig,
sem ekki gefst hér tóm til að gera
nokkur veruleg skil að sinni, að
það er í rauninni sorgarsaga, ef
við íslendingar neyðumst um
langan aldur til þess að líta á
einkabíla á heimilum venjulegra
borgara sem „lúxus“ eða munað-
arvarning, jafn nauðsynlegur og
sjálfsagður gripur sem bíllinn
ætti þó annars að skoðast nú á
tímum, ekki sízt hér í þessu landi
strjálbýlisins og hinna miklu
fjarlægða, að tiltölu við fólks-
fjölda, þar sem engar jáxnbrautir
eru, svo sem langvíðast gerist er-
lendis.
EN ÞESSI ÓTÍÐINDI höfðu
löngu gerzt, áður en bílaskattur-
inn nýi kemur nú til sögunnar. Æ
ofan í æ hefur í þennan hinn
sama knérunn verið vegið af ísl.
stjórnarvöldum, hverjir sem set-
ið hafa hér undir stýri síðasta
áratuginn, og þó raunar miklu
lengur. Og víst mun almenning-
ur fús til að fresta enn um sinn
hinum fagra — en að því er virð-
ist fjarlæga — draumi um fjöl-
skyldubíl venjulegra borgara, ef
það mætti verða til þess að bjarga
einum þýðingarmesta atvinnu-
vegi þjóðarinnar úr bráðum voða.
En hvenær skyldu annars ráða-
menn íslenzkir telja tímabært að
snúa við á þessari braut og taka
að boða sinn „Volkswagen"?
EKKI MUNU ÞEIR reynast
margir hér úti á landsbyggðinni,
sem sjá sér fært að kaupa nýjan
bíl, eftir þau tíðindi, sem nú hafa
gerzt í þessum efnum. En vafa-
Jaust renna „togarabílarnir“ út í
Reykjavík, og er það þá enn ein
sönnun fyrir því, hversu geipi-
lega ójafnt fjármagninu og að-
stöðunni er skipt í landinu. Og
frá því sjónarmiði séð mun þá
heldur enginn hér harma það,
þótt bróðurparturinn af hugsuð-
um styrk til togaraútgerðarinnar,
er aflað skal með þessu móti,
lendi á breiðu bökunum og ríku
mönnunum í Reykjavík.
„Ekki velder sá, er varar..
Vegirnir, umferðin og slysahættan
Þegar maður situr í þægilegum bíl og þeysir eftir
upphleyptum vegum, þar sem áður voru ýmis kon-
ar torfærur, þá kemst maður ekki hjá því að viður-
kenna merkilegar framfarir, þakka framtak ötulla
manna og furða sig á þeim stórfelldu breytingum,
sem orðið hafa í samgöngumálum okkar hin síðari
ár. Þó að ekki séu teknar nema samgöngurnar á
landi, er breytingin gífurleg, næstum því bylting,
hvað þá ef með eru teknar aðrar greinir samgangn-
anna, svo sem flugið. Þrátt fyrir öll okkar bröttu
fjöll, djúpu dali, beljandi fljót og apalhraun, getum
við á einum sólarhring þotið landshorna milli. Það
þóttu fyrir fáum árum nokkur tíðindi, að geta kom-
izt á bíl milli Akureyrar og Reykjavíkur á einum
degi, en nú er hægt að komast þá leið 'á 7—8 stund-
um. Alltaf er verið að reyna að hnekkja eldri met-
um á þessu sviði sem öðrum. Meiri hraði, ennþá
meiri hraði er tíma vorra tákn.
Ekki er laust við, að sumum standi nokkur stugg-
ur af þessari þróun, einkum því, hversu ör hún er,
og raunar ekki síður þeim áhrifum, sem hún hefur
á líf okkar og viðhorf. Þeir, sem af eigin reynd
þekkja gamla seinaganginn, sjá þetta í nokkuð öðru
ljósi.en hinir ungu, sem nú eru að alast upp við
þennan feikna hraða. Fer það að vonum.
Eg er einn af þeim, sem ekki er að öllu' leyti
ánægður með þennan mikla -hraða og sumt, sem
virðist sigla í kjölfar hans. Hér mun þó ekki verða
gert að umtalsefni annað en það, sem snýr að um-
ferðinni á götum og þjóðbrautum. Ennþá er mest af
umferðinni þar, og hérlendis eru það bílarnir, sem
koma þar mest við sögu. Þeir munu áreiðanlega
verða okkar aðalsamgöngutæki um langt skeið og
þess vegna eru þeir, og sú stétt manna, sem þeim
stjórnar, mikillar og almennrar atþyglijverð,
Eg hef nokkrum sinnum undanfarna ^fðustu daga
verið áheyrandi að, og tekið þáttj^umj'cpðum um
hirin nýja, breiða og beina veg, sem nú -er-; .yerið að
fullgera norðan úr Kræklingahlíðinni og inn í Gler-
árþorp. Senn hvað líður mun um þennan myndar-
lega veg liggja meginstraumur bifreiðaumferðar-
innar á aðra hönd Akureyrarbæjar.,,1 ,q11 .skiptin,
sem eg hef átt tal við menn um þenn,an nýja ,ygg„he£
ur gætt uggs um það, að jafnframt því sem hann
verði tekinn í notkun, muni aukast slysahætta á
þessari leið, á þessum nýja, góða vegi, vegna stór-
aukins hraða á akstrinum.
Þetta hefur hitt mig eins og hnífsstunga og
minnt óþyrmilega á þá öfug-þróun sem á sér stað í
sambandi við fullkomnari vegi og breiðari brýr.
Eg tilfæri hér nokkrar setningar úr þessum sam-
tölum. Þær skýra málið bezt.
„Það verður einhvern tíma „blússað11 eftir honum
þessum.“ — „Mikið andskoti getur maður farið hart
á þessurmvegi.11 — ,JHér verður ekki vandi að keyrá
á 100.“ — „Á þessum vegi ætti.þó ekki að þurfa að
slá af, þó maður mæti bílum, eða skutlizt fram úr
þeim.“ — „Hætt er við að einhvern tíma verði ekið
fullhratt um þennan veg.“
Því er sem sagt slegið föstu, að svona samgöngu-
bót fylgi aukinn hraði í akstrinum, meiri glanna-
skapur, og svo kannske fleiri siys. Þessar ályktanir
<standa í beinu sambandi við þá venju, að leggja allt
kapp á að stytta tímann, sem í það fer að komast
milli staða. Þetta kann í einstökum tilfellum að
geta komið sér mætavel, en almennt skoðað er hér
ekki um neina nauðsyn að ræða, heldur þvert á
móti algerðan óþarfa og fullkomna hugsunarvillu.
Við höfum nú þegar náð þeim hraða í umferðinni á
vegunum, að vel má telja viðunandi, svo.að nýjar
umbætur á vegakerfinu (eins og breikkun veganna,
fækkun krókanna og lagfæringar á kröppum beygj-
um) ættu í flestum tilfellum að geta þýtt rólegri
akstur, mcira öryggi.
Þetta mál þarf ekki langrar athugunar við, til
þess að hverjum heilvita manni hljóti að verða það
ljóst, að yfirleitt liggur okkur alls ekki svo mikið
á, að þetta standist ekki. Okkur er miklu meiri þörf
á fullkomnara öryggi á vegunum, færri slysum og
minni skemmdum á ökutækjunum. Árekstrar
færast svo í vöxt hin síðari ár, að til fullkomins
(Framhald á 7. síðu).