Dagur - 27.10.1954, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 27. okíóber 1954
Þess ber að gefa, sem gerl er
Ur erlendum bíöðum
Það virðist vera ólíkt ríkari
þáttur í sálarlífi okkar íslendinga
að deila á og finna að, ef okkur
þykir illa haldið á stefnum og
málefnum, heldur en hinn að við-
urkenna það, sem vel og skyn-
samlega er gert. Þetta er þjóðar-
galli og virðist frekar fara í vöxt.
Má vera og jafnvel víst, að hið
mikla flokksræði er nú er uppi í
íslenzkum þjóðmálum eigi hér
mikla sök á. Lof um lítilverða
hluti, ef eigin flokkur á í hlut, en
níð og vanþakklæti um góða hluti,
ef andstöðuflokkur hefur aðstoð-
að, er starfsregla er íslenzkir
stjórnmálaflokkar beita. Og þetta
smitar, því að ekkert er meira
lesið í landi hér en flokksblöðin.
Þessi andlega ólyfjan síast því inn
í meðvitund lesandans og truflar
dómgreind hans.
Ekkert er þó í raun réttri sjálf-
sagðara en það, að játa það, sem
vel er gert, en gagnrýna vitleys-
una og ráðleysið, hvar sem það er
að finna. Hvort heldur það er hjá
ríkisstjórn, Alþingi, stjórnmála-
flokki eða einstaklingi. Hvort
heldur hjá stjórnmálaandstæðingi
eða samherja. Mundi vissulega
margt betur fara í landi voru en
er, ef meira gætti réttlætis, sann-
gii-nis og samleitar í landsmála-
umræðum en nú er.
Árið 1953 skrifaði eg greinar-
korn í blaðið Dag um vegamál í
Eyjafjarðarsýslu ög talaði aðal-
lega um þjóðveginn frá Akureyri
til Dalvíkur og nauðsyn þess að
fá hann endurbyggðan í köflum
og færði rÖk að. En 'aðalerindi
þeirrar greinar var þó fyrst og
fremst almenns eðlis, það, að taka
undir og benda á það, að Alþingi
yrði að taka upp nýja stefnu í
vegamálum, þá að fara nú þegar
að ráðstafa einhverjum hluta af
því fé, sem ákveðið er til vega-
mála, til uppbyggingar á höfuð-
leiðum gömlu þjóðveganna, en
þær voru fyrst byggðar með
ófullkomnum tækjum og fyrir
allt önnur samgöngutæki en nú
tíðkast. Þessir gömlu vegir full-
nægðu alls ekki sínu hlutverki, en
eyðilegðu not hinna nýju og betur
byggðu vega, er lægju yfirleitt
fjær miðstöðvum samgangnanna.
Eg lét í ljósi þá, efa um að Al-
þingi hefði skilning á þessu eða
gerði breytingu í þessa átt.
Nú er mér Ijúft að játa, og líka
skylt, að hér gerði eg Alþingi get-
sakir að óreyndu. Ætlaði því of
mikla þröngsýni. Því að á fjárlög-
um 1954 er tekin upp sérstök
fjárveiting til endurbyggingar
gömlu þjóðveganna. Sé á valdi
vegamálastjóra að ráðstafa því,
hvar skuli fyrir þetta fé unnið.
Enda sjálfsögð ráðstöfun, þar sem
honum er ljósast hvar þörfin er
mest á hverjum tíma. Ekki dett-
ur mér í hug, að mín litla grein
hafi vakið Alþingi til athugunar á
þessu, og verið nokkru valdandi
um þessa fjárveitingu. Það skipt-
ir heldur engu máli. En hitt skipt-
ir miklu máli, að Alþingi hefur
hér áreiðanlega stigið rétt spor.
Það ber að játa og þakka. Fjár-
hæðin, sem veitt var að þessu
sinni, var tiltölulega lítil, og það
verður að teljast eðlilegt, en von-
andi verður þessi fjárhæð hærri á
fjárlögum næstu ára.
f sambandi við þetta verður
mér hugsað til annars máls er
nokkurt hark varð um á sínum
tíma og stóð í sambandi við hafn-
armál Ólafsfjarðar, þegar Eyja-
fjarðarsýsla neitaði að taka á sig
þá fjárhagslegu ábyrgð, er henni
var ætlað að gangast undir við
hafnarframkvæmdirnar, samkv.
þágildandi hafnarlögum.
Neitun sýslunefndarinnar var
ekki byggð á því, að hún teldi
ekki Ólafsfirðingum nauðsyn
hafnarbóta. Hún meira að segja
undirstrikaði þá nauðsyn, þó í
annað væri látið skína í hita
dagsins af þeim, er sóttu málið á
hendur sýslunni. Neitun sýslunn-
ar voru mótmæli við því óhæfi-
lega ákvæði hafnarlaganna, að
ætla sýslunum að taka á sig
þungar fjárhagslegar byrðar, sem
þær höfðu ekkert bolmagn til og
hlutu því að verða hinn versti
dragbítur á allar hafnarfram-
kvæmdir.
Þessar röksemdir færði sýslan
fram. Alþingi viðurkenndi rétt-
mæti röksemdanna og breytti
hafnarlögunum þannig, að sýslu-
ábyrgðin var felld niður. Þarna
var vissulega rétt á málum tekið
frá þingsins hendi, og ekkert
vafamál tel eg, að hafnarmál Ól-
afsfjarðar og aðrar hafnargerðir,
er síðar háfa verið framkvæmdar,
væru ekki það á veg komnar sem
nú er, ef ákvæðið um ábyrgð
sýslanna hefði enn staðið í lög-
um.
Hafnarmálið í Ólafsfirði var á
sínum tíma mikið hitamál Ólafs-
firðingum, sem vonlegt var, það
var þeim lífsskilyrði. Ríkið leysti
það mál, sem betur fór, og þó að
því verki sé ekki lokið enn, hafa
lífsskilyrði Ólafsfirðinga ger-
breytzt til batnaðar, og munu enn
batna, eftir því sem höfninni mið-
ar fram, og þá er rétt stefnt.
Nú í dag er annað eigi síður
dagsins mál en hafnarmálið var á
sínum tíma hjá Ólafsfirðingum,
en það er lausn hinnar bi'ýnu
þarfar á bættum samgöngum á
landi, milli Ólafsfjarðar og inn-
Eyjafjarðar, um Dalvík til Akur-
eyrar. Hinn svonefndi Múlavegur.
Ólafsfirðingar hafa nær einir
staðið að málaleitun til Alþingis
um byggingu þess vegar, en það
er ekki réttmætt. Innsveitum
Eyjafjarðar og Siglfirðingum ber
vissulega skylda til að sækja
þetta mál með Ólafsfirðingum,
svo mikilla hagsbóta. sem er að
vænta á samgöngum innan Eyja-
fjarðarsýslu, ef sú vegarlagning
kemst á.
Það ér óþarft hér að fara að
rökstyðja þetta, Ólafsfirðingar
hafa gert það rækilega. En um
það, hvað nauðsynin er aðkall-
andi fyrir Ólafsfirðinga um þess-
ar úrbætur, sannast bezt á þeirri
fórnfýsi er þeir hafa sýnt með því
að leggja fram mikið fé úr eigin
vasa og hefjast handa um lagn-
r
Unga Island
Eigandi: Rauði kross íslands.
Flestir kannast við barna- og
unglingablaðið Unga ísland. Það
hefur komið út í fjölda mörg ár
og hlotið miklar ivnsældir. Nokk-
urt hlé hefur orðið á útkomu
þess og hafá gamlir lesendur beð-
ið þess méð óþréyju í nokkur ár,
að það kæmi út aftur. Og nú er
það komið út í nýjum búningi og
með ný viðfangsefni. Ritstjórar
eru Geir Gunnarsson og Jón
Pálmason og kannast hlustendur
barnatímans í útvarpinu við
þann síðarnefnda. Mikill fróð-
leikur, skemmtilegar sögur og
alls konar gátur og þrautir eru nú
í blaðinu að ógleymdum myndun-
um og þær eru margar. En mest-
an feng tel eg þó að leiðbeining-
um um ýmiss konar föndurvinnu
barna og unglinga, bæði fyrir
stúlkur og drengi. Blað þetta er
því ekki aðeins fróðleiks- og
skemmtirit, heldur einnig
kennslurit í alls konar léttri
handiðju. Hér er því um fjöl-
breytt og glæsilegt blað að ræða
og er vonandi að sem flest börn
og unglingar kaupi það. Væri
leiðínlegt til þess að vita, ef það
hætti að koma út vegna tómlætis
og áhugaleysis á efni því sem það
flytur. Allir vita, að með því að
kaupa blaðið, er líka stutt gott
málefni, þar sem Rauði kross ís-
lands á í hlut. Foreldrar, hvetjið
því börn og unglinga til að kaupa
Unga ísland.
Á. M. R.
ingu vegar fyrir Múlann. Slíkt
gera menn ekki nema brýn nauð-
syn knýi á. Þetta hefur Alþingi
þegar skilið og veitt Ólafsfirðing-
um fé til þessa vegar, sem enn er
þó ekki tekinn í þjóðvegatölu.
Þetta tel eg þakkaverðan skiln-
ing og getur ekki þýtt annað en
það, að vegur þessi verði tekinn
í tölu þjóðvega, þegar vegalög
verða opnuð næst, og ætlunin sé
að hraða byggingu vegarins sem
mest.
Eg efast ekki um, að alþingis-
menn allir innan Eyjafjarðar-
sýslu, fylgi þessu máli vel í þing-
inu, og þarf því ekki fleiri orð um
að hafa.
Með þessum línum vil eg und-
irstrika, að Ólafsfirðingum er
Múlavegur hið mesta nauðsynja-
mál, að hann er ekki mál Ólafs-
firðinga einna, og að lokum, að
Ólafsfirðingar eiga það skilið að
ríkið rétti þeir virka hönd í þessu,
því að atorka þeirra og sjálfs-
bjargarviðleitni er slík, að óvíða
mun betur ástatt í þeim efnum.
Þetta ber að virða og viðurkenna
í verki.
Hér eru engir gullhamrar slegn-
ir Ólafsfirðingum til handa frá
minni hendi, heldur aðeins viður-
kennt það, sem vitað er og al-
mennt játað.
Þór. Kr. Eídjárn.
Eftir að grein þessi var skrifuð
flutti útvarpið, að þegar væri
komin fram tillaga í þinginu um
upptöku Múlavegar. Er það vel.
Ofdrykkja í Sovjet.
Rússnesk blöð ráðast nú allhart
á æskulýðinn, rithöfunda og
verkamenn fyrir sívaxandi
drykkjuskap, sem talinn er vera
mesta þjóðarvandamál um þéssar
mundir. Til þessa hafa það helzt
verið rithöfundarnir, sem orðið
hafa fyrir barði blaðanna. En nú
fyrir skömmu hefur „Komsomol-
skaya Pravda" m. a. ráðist á
verkamennina í Rovstov við Don.
Segir þar, að ekki líði svo dagur,
að lögreglan verði ekki að flytja
heim ofurölva verkamenn, eða
stinga þeim í steininn. „Áfengis-
nautn er að eyðileggja æskuna.“
„Literaturnaya Gazeta“ ræðst
sérstaklega á rithöfundana og
bregður þeim um drykkjuskap og
telur að það komi fram í lélegum
bókmenntum þeirra og spilli áliti
þeirra meðal almennings. „Gegn
hömlulausri áfengisnautn verður
að berjast af öllum mætti, áður
orðin er að þjóðarmeini," segir
blaðið að lokum.
Gamall langferðamaður.
101 árs gamall maður í Þrænda-
lögum í Noregi fékk óvænt Ame-
ríkuferð fyrir skömmu, og er ný-
skeð kominn heim aftur úr þeirri
för.
Jóhann Selliás (Selhlíðarás) er
vistmaður á gamalmennahæli í
Smása í Þrændalögum. Hann er
elzti hluthaf í N.A.L. (Norsku
Ameríku-Línunni), og hafði
stjórn útgerðarfélagsins boðið
honum til fararinnar sem heið-
ursgesti, og tók karl boðinu með
þökkum. Fyrst var hann gestur
félagsins 2 daga í Ósló, og síðan
þá 3 daga, er staðið var við í New
York. í varúðai'skyni hafði félag-
ið fengið sóknarprestinn, Harald
Rönning, til að fylgja karli. Var
för þessi með skipinu „Stavang-
erfjord“. Var Jóhann gamli hress
og hraustur á allri ferðinni, og
kvað hafa haft frá mörgu að
segja, er hann kom heim aftur á
elliheimilið! Er talið að hann
muni vera sá elzti ferðamaður,
sem farið hafi um Atlantshaf.
Ferjur og brýr.
Eins og kunnugt er liggur
byggður eyjagarður meðfram
ströndum Noregs endilöngum og
er aðeins rofinn á örfáum stöð-
um. Eru sumar eyjar þessar heil-
ar sveitir, allstórar. Langir fii'ðir
skerast frá hafi og allt að 180 km.
inn í hálendi landsins.
Á síðustu áratugum er tekið að
bæta úr þessu með stórum bíl-
ferjum, sem felldar eru inn í
vegakerfi landsins, eins og eins
konar „flotbrýr" yfir firði og milli
eyja og lands. Eru ferjur þessar
mjög mismunandi að stærð og
geta flutt frá 10—30 bíla, eða
jafnvel enn fleiri, enda er þess
full þörf á helztu ferðamanna-
slóðum landsins.
Nú er komið að því, að bíleig-
endum þykir flutningskostnaður
bíla þungur skattur og óréttlát-
ur, sérstaklega fyrir þá, er á eyj-
um búa. Hefur Hið Konunglega
Norska félag (KNA: Konge-
lig Norsk Autombilforbund), eða
yfirstjórn þess, nýskeð sent út
ávarp, þar sem því er haldið fram,
að bílferjur beri að telja sem brýr
í samgöngukerfi landsins, og því
ekki krefjast sérstaks flutnings-
gjalds fyrir bíla, — eða þá aðeins
í samræmi við það, er kosta
myndi að aka sömu vegalengd á
landi.
Stjórn bílasambandsins er auð-
vitað ljóst, að vegna fjárhagsörð-
ugleika muni vegamálastjórn
landsins verða ofviða að koma
þessu í framkvæmd fyrst um
sinn, en heldur því hins vegar
fram, að á þessu verði að finna
viðunandi úrlausn, eins fljótt og
auðið er.
Hæringur.
Frá því hefur áður verið sagt,
að síldarverksmiðjuskipið Hær-
ingur va rloks selt, og keypti það
félag í Álasundi í Noregi. Sóttu
Norðmenn skipið og sigldu því til
Björgvinjar síðari hluta ágúst-
mánaðar. Er Hæringur nú í þurr-
kví í Laxavogi hjá Velaverkstæði
Björgvinjar og skipabyggingar-
stöð í útjaðri borgarinnar (Berg-
ens Mekaniske Verksted). Verð-
ur skipið þar til yiðgerðar um
skamma hríð, en fer síðan til
Storðar, þar sem verksmiðjuvél-
arnar verða athugaðar rækiléga,
svo að allt verði fullbúið til notk-
unar upp úr áramótunum.
Skipstjóri lét vel af skipinu á
leiðinni og telur það gott sjóskip.
Og sérfróðir menn, sem hafa
skoðað það í Björgvin, voru mjög
hrifnir af fleytunni og telja, að
hér hafi verið gerð góð kaup.
Mun hið forna spakmæli enn
rætast. — En ekki er sú saga
skemmtileg, að láta góðan grip
úr höndum sér og verða síðan að
sjá eftir getuleysi sínu.
Góðar kýr.
I norskum blöðum er nýskeð
sagt frá tveimur kostakúm, sem
talið er að muni vera mesta met-
fé „sinnar stéttar" á Norðurlönd-
um. Heitir önnur þeirra „Bella“,
Kolbúðum á Upplöndum. Mjólk-
aði hún í fyrra 9894 ldló með
4,5 % fitu, en það samsvarar 446
kg. smjörfitu.
„Kronilla“ heitir hin og er á
bæ einum á Eiðsvöllum. Mjólkaði
hún í fyrra 9330 kg. með 4,9%
fitu, og samsvarar það 467 kg.
smjörfitu. Kronilla er af rauð-
kollukyni og hefur gefið af sér
yfir 400 kg. smjörfitu árlega síð-
ustu fjögur árin.
Gullhringur í sardínudós.
Fyrir jólin í fyrra missti kona,
sem vann í niðursuðuverksmiðju
í Sunnfirði í Noregi, giftingar-
hring sinn, og fannst hann hvergi
síðan. En nú fyrir skömmu fann
maður í Ástralíu hringinn í sar-
dínudós, sem hann hafði keypt,
og eru nú líkur til að konan fái
hring sinn aftur.
(,,Sminmörsposten“).