Dagur - 19.01.1955, Qupperneq 4

4
D AGUR
Miðvikudaginn 19. janúar 1955
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88. — Simi 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 60.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
íslenzk viðskipti erlendis og ára-
mótaskýrsla 0. E. E. C.
ÞEGAR BEZI og tryggasti fiskmarkaður okkar
íslendinga um margra ára skeið lokaðist algerlega,
sökum ofbeldisaðgerða brezkra togaraeigenda og
fylgismanna þeirra, munu fæstir hafa gert sér í
hugarlund, að hagkerfi okkar gæti staðizt stund-
inni lengur að kalla, ef ekki fengist bót ráðin á
þessu óeðlilega og harla ískyggilega ástandi innan
tíðar. Og sízt mundu menn 'þó hafa trúað því, þótt
það hefði verið sagt fyrir þá, að íslenzka hagkerfið
hefði verið að þokast í jafnvægisáttina, bæði innan
lands og utan síðustu átján mánuðina, frá síðustu
áramótum að telja, og þjóðin væri tekin að safna
sér nauðsynlegum gjaldeyrisforða erlendis. Þessar
staðreyndir verða þó naumast vefengdar, þar sem
þær hafa verið birtar í skýrslum þeim, sem Efna
hagssamvinnustofnunin í París (O. E. E. C.) hefur
nýverið sent frá sér um efnahagsástandið í þátt-
íökuríkjunum. En skýrslur þessar eru m. a.
byggðar á upplýsingum, sem ríkisstjórnir viðkom-
andi landa haEa sjálfav gefið, og svo á öðrum op-
inbérum og vafalausum heimildum. Og ályktanir
og skoðanir þær, sem settar eru fram í skýj-slum
þessum, eru „sameiginlegt álit allra þátttökuríkj.
anna“, eins og það er orðað.
í ÁLYKTUNARORÐUM nefndrar greinargerð
ar segir ennfremur um þetta efni, að „líkindi eru
iil þess, að þetta jafnvægi haldist, á meðan fiskafli
er góður, tekjur af herafla Bandaríkjanna veru-
lega'r og markaðir í Austur-Evrópu hagstæðir.‘“
„Ástandið er þannig mjög ólíkt því, sem var til
ársloka 1952, en þá var innlent verðlag hækkandi
og mikill halli á greiðsluviðskipum. En um það
;ná hins vegar deila, .hvort sú tegund jafnvægis,
sem náðst hefur, sé sú heppilegasta, sem völ er á
íyrir ísland. Jafnvægið byggist ekki aðeins á mikl-
um gjaldeyrishömlum ásamt háum tollum, heldur
einnig á ráðstöfunum, sem ýta undir innflutning
frá ósamkeppnshæfum og gjaldeyrislega veikum
'öndum, en þar af leiðandi hækkar hinn raun-
/erulegi kostnaður innflutnings þess, sem ísland
barf að kaupa.“
! ÞÁ ER Á ÞAÐ BENT í skýrslunni, að enda þótt
nargir gallar hljóti að vera á hinu nýja viðskipta-
bormi, þ. e. vöruskiptaverzluninni við lönd þau,
foar sem verðlagið er hærra en svo að það sé raun-
ærulega samkeppnisfært, hljóti þó ýmis konar
ivinningur að vera þessu samfara í augum fs-
endinga, enda fari hann vaxandi. í fyrsta lagi fari
/iðskipti þessi í æ ríkari mæli fram á heimsmark-
aðsvei-ði, og í þeim dæmum, þegar íslendingar
varði að greiða hærra verð en ella fyrir innflutn-
; ; ng frá þessum löndum, sé það jafnað með því, að
oft fáist þar líka hærra verð fyrir íslenzkar afurðir
en hægt sé að fá annars staðar. En aðalkosturinn
:íé þó sá, að með þessu móti sé létt framboði ís-
enzkra afurða af mörkuðum, sem annars er hætt
'/18 að fljótlega myndu yfirfyllast, þ. e. á E. P. U.
og dollarasvæðinu, og því sé hér, eins og sakir
itanda, helzt um það að ræða að velja milli þess
.að nota vöruskiptamarkaði, þótt óhagstæðari
, funni að vera, og hins kostsins, sem sízt muni
< betri — að draga að mun úr framleiðsl-
i unni.
VÍST FYLGJA mörg óþægindi
slíku ástandi, og þá ekki sízt þau,
að íslenzkir neytendur geta síður
en ella valið varninginn eftir
þörfum, smekk og geðþótta. Og
slík viðskiptastefna getur aldrei
orðið æskileg, heldur aðeins
nauðvörn, því að hún kostar
flókið kerfi alls konar hafta,
verðuppbóta á útflutninginn, en
álagna á innflutninginn. En sann-
arlega kjósa landsmenn fremur
að taka á sig slík óþægindi og
jafnvel beinan skaða í bili, frem-
ur en að láta beygja sig undir
jarðarmen ójafnaðar og yfirgangs
hinna brezku togaraeigenda og
þeirra fylgifiska, sem hamast
með lítilli sæmd og sanngirni
gegn réttum málstað vinveittrar
smáþjóðar. Ef unnt værj að leysa
þessa deilu með jöfnuði, mundi
okkur reynast auðveldara en nú
er að hefja viðskiptin við þátt-
tökuríki Efnahagsstofnunarinnar
að nýju, eins og við mundum
kjósa helzt að öllu sjálfráðu. —
Vaxandi viðskipti á frjálsum
markaði við Bandaríkin eru
vissulega mikið gleðiefni. En þó
mundi það fullmikil bjartsýni að
gera sér vonir um, að þau verði á
næstunni það mikil, að unnt
reynist þeirra vegna að afnema
útflutningsstyrkina og innflutn-
ingshöftin.
VIÐ ÍSLENDINGAR eigum
miklu minni varaforða erlends
gjaldeyris en flest önnur þátt-
tökuríki Efnahagsstofnunarinnar,
að því er segir í áður nefndri
skýrslu, en þyrftum þó raunar að
vera þeim mun birgari en þau í
þeim efnum sem aðalútflutnings-
vörur okkar eru meira þáðar
sveiflum, en þeirra — bæði að því
er viðkemur vörumagni og verð-
lagi á heimsmarkaðinum. En
þrátt fyrir þetta er þó vissulega
gott til þess að vita nú um þessi
áramót, að eftir óvænt og stór-
kostleg skakkaföll, sem við höf-
um nú upp á síðkastið orðið fyrir
í þessum efnum, m. a. af völdum
næstu nágranna okkar og góð-
vina, að því er við áður töldum —
miðar þó nokkuð í rétta átt, einn-
ig á þessu sviði. Og sannarlega er
það vonandi, að nýja árið, og
næstu árin öll, megi færa okkur
vaxandi blessun hins daglega
brauðs og aukið öryggi í efna-
hagsmálum yfii’leitt, ásamt öðr-
um gæðum. Af því mundi sann-
arlega ekki veita fó:tækri og fá-
mennri þjóð á frumbýlingsárum
nýs lýðfrelsis og lýðveldis.

Kærkominn hvalreki!
Einhver náungi, sem kallar sig
„fúxinn í bckknum“, skrifar
blaðinu á þessa leið:
SKELFING ÞÓTTI MÉR fyrir
því að sjá á eftir þér, Dagur sæll,
sem eg hef þó annars velþóknun
á — steypa þér í vikunni, sem
leið, að þarflausu ofan í þá hina
sömu fallgryfju forheimskunnar,
hvatvísinnar og sleggjudómanna,
sem eg hafði áður séð ýmis höf-
uðstaðarblöðin hverfa niðrí, er
þau birtu fregnina um úrslit
„skoðanakönnunar" þeirrar eða
„þekkingarprófs", eins og sum
þeirra láta sig ekki muna um að
nefna skrípaleik þennan, sem
fram fór nú fyrir skemmstu í
einni bekkjacdeild eins gagn-
fræðaskólans í Reykjavík — án
nokkurra skynsamlegra athuga-
semda eða skýringa af sinni
hálfu, heldur þvert á móti í þeim
dúr sem þarna sé um einhverja
ótvíræða úrslitasönnun að ræða
fyrir eigi aðeins þekkingarskorti,
þröngsýni og hundavaðshætti
skólanemenda og æskulýðs nú á
dögum yfirleitt, heldur einnig
fyrir stórgöllum og algeru fánýti
— ef ekki skaðsemi — „skóla-
fargansins“ og kennslukerfisins
alls sér í lagi!
OG AUÐVITAÐ hefur svo al-
menningur, meira og minna, ginið
feginsamlega við þeirri flugu, sem
blöðin hafa þannig komið í munn
honum, svo að nú koma menn
naunmast svo inn fyrir dyrastaf á
nokkru heimili eða vinnustöð, að
ekki kveði við: „Ja, þarna sér
maður það svart á hvítu, hvaða
gagn muni að allri þessari
ítroðslu og skólagöngu! — Ekki
nema það þó: 20 af hverjum 30
skólapemendum fullyrða, að hann
Haukur okkar Morthens sé
hvorki meira né minna en mesti
maður íslands að fornu og nýju!
Sjálfur Ólafur Thórs nálgast það
ekki einu sinni að vera hálfdrætt-
ingur á borð við réttan og slétt-
an dægurlagasöngvara, svo að
maður nefni nú ekki ósköpin, að
sjálfur Jón Sigurðsson varð að
láta sér nægja eitt skitið atkvæði
og sömuleiðis snillingurinn
Snorri! — Og svo keppast raemi
við að hrista í heitri hneykslan
og heilagri vandlætingu grá
hærða og lífsreynda kollana,
blekfulla af ættjarðarást og ís.
landssögu, yfir hinum sauð.
heimsku, gersamlega þekkingar.
snauða og fordjarfaða æskulýð,
og andvarpa hótt og í hljóði:
„Þarna sést það bezt, að hvaða
gagni það kemur að moka öllu
þessu fé í kennarana og skólana,
þegar árangurinn er ekki annar
og meiri en þetta!“
Svarað út j hött.
TIL SKAMMS TÍMA hefui það
naumast þótt sérstakt heimsku-
merki, né heldur órækt vitni um
þekkingarskort, að „svara útúr“
eða „út í hött“„ þegar heimsku-
legar eða hvatvíslegar spurningar
hafa verið lagðar fyrir menn. Og
segðu mér nú í einlægni, Dagur
sæll, hin blöðin líka og allir ís
landssöguspekingarnir, sem
hneykslast hafa og hrist kollana
svo ákaft yfir þessum úrslitum
„þekkingarprófsins“: „Hver ER
mésti maður fslendinga fyrr og
nú?“ Takið eftir: Ekki: hver
álítur þú að verið hafi mesti
maður þjóðarinnar að fornu og
nýju? (og mundi þó sú spurning
ærið erfið mörgum) heldur: hver
ER mestur? — Staði’eyndir, góðjr
hálsar, en engar ágizkanir, líkur
né órökstuddar einkaskoðanir
annars eruð þið úr leik!
Hverjir hafa „gejigið í vatnið“?
SEJÁLFSAGT ÞÆTTI okkur
öllum geysi fróðlegt að kynnast
þeim algilda og einhlíta. mæli-
kvarða á mikilleik manna, sem
einn mundi þarna duga, hvenær
hann var fundinn, hvar og af
hvei-jum! Mér finnst satt að cegja
unglingunum fyllsta vorkunn
þótt þeir tækju slíka spurningu
ekki sérlega alvarlega, heldur
kæmu sér saman um eitthvert
(Framhald á 7. bls,).
VALD. V. SNÆVARR:
Þegar þysinn liljóðnar.
„Far þú; syndga ekki upp frá þessu.“ —
Jóh. 8, 11 -
I nýárshefti merks tíviarits, er út kom fyrir
hálfri öld, er eftirtektarverð viynd. Hún sýnir
dálítinn vegarspotta. Mörg ökntæki fara þar um,
en einn vagninn liggur þar brotinn. Vagnstjórinn
situr á vegarbrúninni, heldur inn höfttð sér og
horfir eyðilagður á brotna vagninn og ónýtan
farminn. Hann á sýnilega bágt. — Skyldi ekki
mörgum verða svipað farið nm þessi áramót? Vér
sjáwm visast flest, að margt mistókst oss á liðna
árinu. Sjálfsagt hafa margar bljtigar bænir stigið
upp úr djúpttm hjartnaima á áramótastundinni.
Var það ekki svo? — Enskt skáld lýsir áramóta-
tHfinnmgum simtm á þessa leið:
Eg nálgast hásætið. — Hjarta mitt skalf,
þvi horfið var árið sem tár. —
„F.r, HERRA, enn nýtt ár til handa mér?
Eg hagnýtti' ei liðið ár.“
Var ckki áramóta-andvarp vort eitthvað á þessa
leið? — Vér hlustuðum og biðum svars, unz nýárs-
morguninn rann upp. Þá öðluðumst vér nýja
reynslu, er sama skáld lýsir svo:
HANN tók aftur saurgað og ónýtt árið,
og annað gaf nýtt, jafn hreint sem tárið.
í hjartað þreytt brosti sem GUÐ einn getur:
„Nú gjörir þú, barnið mitt betur.“
Svo blcssaði Guð oss til ferðarinnar af óumræði-
legum kærlcika sinum, án tillits til þess, hvernig
oss hafði farnazt á umliðnum árum, og gaf oss
vý tækifæri, nýjar vonir, ný viðfangsefni, trúði
oss fyrir dýrum verðmætum og kvaddi oss til
samvinnu við sig. En — við sérhvert af oss segir
hann: Syndga ekki upp frá þessu.“ Það er nýárs-
bæn hans til vor. — Oss hlýnar i huga. Kærleikur-
inn vermir. Vár leggjum af stað með þeim ásetn-
ingi að reynast mi þatnandi menn. „Andinn er
reiðubúinnP Sumir af oss aka hratt úr hlaði. Nú
skal met sett. F.n — gæt þin, þú sem hratt ekur!
Vegurinn cr viðsjáll. — Aðrir aka ef til vill af
stað án þess að hafa áttað sig á vegarljósunum og
hættumerkjunum. Það er ckki sama, hvert ljósið er.
Villuljósin eru mörg. Vetdu rétt Ijós! Fylg honurn,
sem er „hcimsins ljós“. = Þeim gengur öllum bezt,
sem gæta varúðar og athuga gang sinn. Að vísu
geta þeir orðið fyrir áfekstriim. Enginn er svo
fullkominn, að honum geti ekki fatazt. En þá sker
úr, hvernig menn .smiast við árekstrum og erfið-
leikum. Sumir gefast strax upp, þegar á rcynir.
Mæla sig undan viðnámsskyldunni. Reyna engu
að bjarga. Níðast jafnvel á því, sevt þeim var trúað
fyrir. Flýja af hólmi yfir til meiri hlutans. — Aðrir
gjöra sitt ítrasta. Bjarga þvi, scvt bjargað verður.
Yfirgefa ekki réttan málstað, þótt á móti blási.
Reynast trúir til dauða. Að slikum mönnum er
þjóðarsómi. Guð gefi oss sem flesta slika menn!
Ekki veitir af. Oss er trúað fyrir svo miklu: Menn-
ingararfi og menningarlífi þjóðarinnar, frclsi lands-
ins og trúar- og kirkjulífinu. — Gegn hvers konar
ómemúngu ber oss að vinna af alefli; frelsis og
sjálfstæðis að gæta, og sannarlega ber oss að fylla
kirkjuna af lífi og starfi. Finnist þér kirkjulífið
dauft, þá er að rcyna að glæða það. Leggðu sjálf-
ur hönd á plóginn og reyndu að fá aðra í lið með
þér. Bið fyrir trúar- og kirkjulífimt. Bið fyrir
presti þínunt. Bið fyrir sigri fagnaðarerhtdisins.
Bið fyrir þjóðinni og málum hennar. Þetta er allt
á dagskrá ársins 1955. Vinnir þú i þessnvt anda,
þá er ólíklegt, að það verði þú, sem situr stprinn
á vegarbríninni u mnæstu áramót. — Sá, cr gaf
oss leyfi til að hef ja ársferð vora, sagði: „Far þú;
syndga ekki upp frá þessu.“ Verum minnug þess,
að ein syndin er, að ncita góðum málum um liðs-
styrk sinn!
„Afram því með dug og dáð,
i'.t.
f Drottins studdur ást og náð.
j; Sé hann með oss, ekkert cr
^ ótrúlegt, þá sigrum vcr.“
r , , d>
| GLEÐILEGT NYAR!
Hljóðbylgjur gegn
kikhósta
í Bandaríkjunum er unnið að framleiðslu nýs
efnis gegn kikhósta.
Hljómbylgjur með hæstu tíðni verka þannig á
sýkilinn, að hann myndar vökva, sem nota má setm
móteitur. Enn er meðal þetta á tilraunastigi.
©
I