Dagur - 18.05.1955, Qupperneq 2

DAGUR
Miðvikudaginn 18. maí 1955
Klemes Krisfjánsson á Sáms-
stöðum sexfugur
Hinn 14. maí síðastl. varð Kle-
mens Kristjánsson tilraunastjóri
sextugur.
Árið 1927 fluttist hann að Sáms-
stöðum í Fljótshlíð. Búnaðarfélag
íslands hafði keypt jörðina með
það fyrir augum að stofna þar til-
raunastöð.
Klemens var þá ungur maður,
fullur áhuga og trúnaðar á gróðrar-
mátt moldarinnar. Og hann gerði
garðinn frægan. I dag kannast allir
við Klemens á Sámsstöðum, og
það þrekvirki, sem hann hefur
unnið. Smájörðin er orðin að stór-
býli. Er það að vísu ekki einsdæmi
hér á landi. Hitt er meira um vert,
að jafnhliða umfangsmiklum til-
raunum í jarðrækt og grasfrærækt
er rekið myndarbú, þar sem vís-
indaleg þekking og reynsla er út-
færð við venjulega, sunnlenzka
staðhætti. Þetta hefur tekizt svo
vel, að búið hefur borið uppi til-
raunastarfsemina.
Er það mála sannast, að Kle-
mens er hygginn og harðduglegur
bóndi og jafnframt vandvirkur og
athugull tilraunamaður, er ekki
sniðgengur vísindalega nákvæmni.
Hann hefur ritað allmikið um til-
raunir og kornræktina, sem hann
er frægastur fyrir. Þó lætur hon-
um betur að stjórna umsvifamikl-
um störfum, hafa margt hjúa og
sjá miklu dagsverki skilað að
kveldi. Sjálfur er hann og vinnu-
víkingur, og gengur að öllum störf-
um með fólki sínu.
Engan mann hef eg þekkt, sem
jafnvel segir fyrir verkum. Gerir
hann það oftast áður en gengið er
til vinnu, og gerir það af þvílíkri
nákvæmni, að hvergi skeikar og
hver meðalmaður getur gengið að
verki án nokkurs handahófs eða
vandræða. Og hann hefur innleitt
nýjar aðferðir við hversdagsleg-
ustu störf, sem seint verður full-
þakkað af þeim er hjá honum hafa
verið við vinnu eða nám.
Klemens kvæntist ungri, mynd-
arkonu frá Kirkjulæk í Fljótshlíð,
Ragnheiði Nikulásdóttir. Er hún
látin fyrir nokkrum árum. Heimili
þeirra var stórmyndarlegt.
Klemens hefur þá sérstöðu
meðal íslenzkra tilraunamanna í
jarðrækt, að hann tók snemma ást-
fóstri við kornræktina og hefur
ræktað bygg, hafra og fleiri korn-
tegundir, allt frá árinu 1923. Má
fullyrða að ræktun þessi væri
löngu niður lögð á Sámsstöðum, ef
hún hefði ekki yfirleitt gengið vel.
Mun brautryðjendastarf hans í
kornrækt lengi geyma nafn hans í
íslenzkri sögu. Bændastétt Iands-
ins stendur í mikilli þakkar-skuld
við Klemens á Sámsstöðum og
sendir honum hlýjar kveðjur á
þessum tímamótum. Og þeir, sem
notið hafa leiðsagnar hans í starfi
Vegleg gjöf
Kvenfélaginu Hlíf hefur borizt
vegleg gjöf frá _frú Guðrúnu Jó-
hannsdóttur frá Ásláksstöðum. Eru
það kr. 20.000.00 í verðbréfum.
Gjöfin er til minningar um mann
hennar, Sigurión heitinn Sumar-
liðason, fyrrverandi póst.
Frú Guðrún óskar þess, að fé
þessu verði varið í þágu Dagheim-
ilsins Pálmholts. Sýnir það göfug-
an hugsunarhátt þessarar mætu
konu að vilja hlynna að hinum
unga gróðri mannlegs lífs. Gjöfinni
fylgja blessunaróskir til félagsins í
starfi þess fyrir börnin.
Fyrir hönd Kvenfélagsins Hlíf
færi eg frú Guðrúnu beztu þakkir
fyrir þessa höfðinglegu gjöf og bið
guð að blessa ókomin æviár
hennar.
Élinborg Jónsdótíir.
á tilraunastöðinni og reynt hafa
hann að drengskap og trygglyndi
fyrr og síðar, senda honum vinar-
kveðjur.
Erlingur Davíðsson.
Norðanmenn hljóta löf-
samlegan vitnisburð í
Stýrimannaskólanum
Á vorprófum Stýrimannaskól-
ans, sem nýlega er lokið, hlutu Ey-
firðingar lofsamlegan vitnisburð.
Hæstu einkunn við fiskimannapróf
hlaut Sigurbjörn Árnason,- Akur-
eyri, og meðal efstu manna var og
Guðmundur Hauksson, Akurayri.
Hæstu einkunn á farmannaprófi
hlaut Páll Þ. Finnsson, Grenivík.
Hlutu þessir menn allir verðlaun
úr styrktarsjóði Páls Halldórsson-
ar skólastjóra. Aðrir Norðlending-
ar, sem nú luku prófi,
farmenn: Benjamín Antonsson,
Akureyri, Emil Guðmundsson,
Dalvík, Daníel Traustason, Gríms-
ey, Guðjón Björnsson, Húsavík,
Hákon Magnússon, Skagaströnd,
Hreiðar Bjarnason, Húsavik, Jónas
Guðmundsson, Húsavik, Pafn
Þórðarson, Olafsfirði, Sigurður
Viktorsson, Siglufirði og Þorsteinn
Guðmundsson, Húsavík. Fiski-
mannapróf: Magnús Þorleifsson,
Hrísey.
Orðsending fil leikhúsgesfa frá
Leikfélagi Ákureyrar
Nú eru að hefjast sýning-
ar á franska gamanleiknum „Skóli
fyrir skattgreiðendur", en það er
fjórða og síðasta verkefni L. A. á
þessu starfsári. Leikstjórn annast
Jón Norðfjörð og leikur jafnframt
eitt hlutverkið. Aðalhlutverkið í
þessum leik leikur Júlíus Júlíusson
leikari frá Siglufirði, sem gestur L.
A., en Július setti leik þennan á
svið á Siglufirði sl. haust, og fór;
þá jafnframt með þetta hlutverk
og gat sér góðan orðstír.
Jónas Jónasson, sem alþjóð
þekkir frá hinum vinsæla útvarps-
þætti „Léttir tónar“, fer þarna með
allstórt hlutverk. Jónas hefur num-
ið leiklist um árabil og mun marga
fýsa að sjá hann hér á leiksviði.
Auk þessara manna fara þarna
með hlutverk ýmsir kunnir akur-
eyrskir leikarar.
Það hefur verið venja undanfar-
ið að leiksýningar hafa að mestu
verið bundnar við helgar og miðja
viku, en með því móti fer óeðlilega
mikill tími í að leika einn leik, t. d.
sýningar. Með tilliti til þess hve
seint þessi leikur er á ferðinni og
þó öllu fremur vegna aðkomuleik-
arans, sem þarf, vegna starfs síns
heima fyrir, að losna eins fljótt og
auðið er, hefur verið ákveðið að
hraða sýningum meira en venju-
lega. Gert er ráð fyrir að leika allt
að því daglega, svo að sýningarnar
taki sem allra stytztan tíma. Mörg-
um finnst Akureyringar óvenju
tómlátir og seinir til ákvarðana, og
er ekki fráleitt að Leikfélag Akur-
eyrar hafi orðið þess vart á stund-
um. Oft hefur félagið sýnt. leiki
fyrir hálftómu húsi til að byrja
með, þótt aðsókn hafi orðið góð er
frá leið. Þetta er mjög bagalegt og
dýrt fyrir félagið, þar sem kvöld-
kostnaður er sá saini, hvort sem
setið er á einum bekk leikhússins
eða öllum. Afleiðingin verður sú
að sýningar verða of margar, mið-.:
að við tölu leikhússgesta, o'g kostn-
aður þar af leiðahdi alltof mikill.
Það eru því vinsamleg tilmæli
L.A. til leikhúsgesta í bæ og byggð,
að þeir sem hafa í hyggju að sjá
þennan leik komi sem allra fyrst,
og einskorði sig ekki við helgam-
ar, þar sem óhjákvæmilegt er eins
og áður er sagt, að leika nær því
alla daga vikunnar, þar til sýning-
um er lokið. Tryggið yður að-
göngumiða í tíma, að þeirri sýn-
ingu sem þér óskið að sjá, í síma
1639 milli kl. 1 og 2 daglega. Að-
göngumiðasalan er í afgreiðslu
Morgunblaðsins kl. 4.30-—6 leik-
dagana og í leikhúsinu milli kl.
7 og 8.
L.A. er það ljóst að vöxtur þess
og viðgangur, er að verulegu leyti,
háð þvi að gott samstarf takist
milli þess og leikhúsgesta. Það er
von þess og ósk að þetta samstarf
megi ætíð verða sem traustast og
bezt til nokkurs ávinnings fyrir
báða aðila.
Leikfélag Akureyrar.
Sameining Þýzkalands á dagskrá
sfórveldafundar, en lausnin
enn fjarlæg
Yfirráð Pólverja yfir miklu þýzku landsvæði,
verður vandamál framtíðarinnar
] Þakjárn er komið . Byggingavörudeild KEA.

«ý < epli l Nýlenduvörudeild
Nú er að hefjast undirbúningur
að fundi æðstu ntanna stói veld-
anna og uppi miklar umræður
um, hvað þar mundi gerast, og
hvort takast muni að lægja öldur
ósamlyndis og tortryggni.
Eitthvað virðast Rússar vera
blíðari í skapi síðustu vikurnar en
áður var, og bólar því á bjartsýni í
sumum blöðurri, en ekki eru allir
þar á einu máli. Einn glöggskyggn-
asti höfundur, sem ritar um al-
þjóðamál, Walter Lippmann, hefur
nýlega birt grein um horfurnar, og
treystist hann ekki til að vera mjög
bjartsýnni.
Þýzkalandsmálið er flókið.
Lippmann minnir á, að þegar
samningaviðræður fari í hönd, sé
ekki til nein sameiginleg stefna
Vesturveldanna gagnvart framtíð
Þýzkalands, en Þýzkalandsmálið
hlýtur að vera eitt helzta mál stór-
veldafundar. Og málið er nú allt
annað og flóknara en fyrrum Nú
er ekki um að ræða aðeins, að
talsmenn Vesturveldanna séu sam-
mála um, hverju eigi að neita og
hverju játa, er þeir hitti Molotoff
á undirbúningsfundunum, heldur'
sé vandamálið nú orðið það,
hvernig hinir vestrænu bandamenn
eigi að gæta hagsmuna sinna í Ev-
rópu, er að því rekur að Þjóðverj-
ar og Rússar taka i sínar hendur
forustuna um að hefja samninga-
viðræður um frið við Þýzkalar.d.
Beinar viðræður milli Bonn og
Moskvu?
En að þessu telur Lippmann nú
stefna. Hann segir, að ef hinir
vestrænu bandamenn geti ekki
sannfært Þjóðverja um, að þeir
geti hafið viðræður, sem miði i þá
átt til sameiningar Þýzkalands,
hljóti næsta skref í stjórnmála-
þróun Evrópu að verða beinar
viðræður í milli Bonn og Moskvu.
Og eins og allt er í pottinn búið, er
alls ekki ósennilegt að diplóma-
tískar aðgerðir Sovétstjórnarinnar
að undanförnu stefni einmitt að
þessu marki, og Molotoff muni
gráta þurrum tárum, þótt komandi
ráðstefna fjórveldanna fari ger-
samlega út um þúfur.
Aðalatriði fyrir Rússa ætti þá
að vera að gæta þess, að ráðstefn-
an strandi á málefnum, þar sem
hernaðarlegar interessur Vestur-
veldanna virðast reka sig á þjóð-
ernislegar interessur Þjóðverja, í
sambandi við sameiningarmálið.
Þá væri búið að plægja jarðveginn
fyrir fund, sem gæti orðið mjög á
sömu lund og fundur rússneskra og
austurrískra ráðherra í Moskvu í
síðasta mánuði.
Annað viðhorf í Austurriki.
Að þessu leyti er fordæmi Aust-
urríkis mjög mikilvægt fyrir
Þýzkaland. En það er óraunhæft
að halda því fram, eins og rússnesk
blöð hafa gert, að hægt sé að yfir-
færa skipulagið á málefnum Aust-
urrikis yfir á Þýzkaland. Á málefn-
um þessara landa er mjög mikill
munur. Og í nokkrum mikilvægum
greinum eru þau gjörólík.
Aldrei hefur verið við líði nema
ein ríkisstjórn i Austurríki, og
engin deila hefur staðið um valds-
svið hennar, hún er löglega skipuð,
og þjóðin er einhuga um það við-
horf til hennra. Enda þótt her-
námssvæði hafi verið í Austurríki
hafa þau aldrei verið eins og í
Þýzkalandi, þar sem landið er
raunverulega klofið í tvö ríki, með
tvö mjög andstæð efnahags- og
félagsmálakerfi. Vínarborg hefur
alla tið verið höfuðborgin í öllu
Austurriki og gegnir þar öðru hlut-
verki en Berlín. Þar á ofan, og það
er ekki minna um vert, hefur land-
ið ekki verið limað sundur, og
landamerki þess eru löngu ákveðin
og samþykkt af öllum aðilum.
I Austurríki voru því fyrir hendi
frumskilyrði þess, að landið gæti
orðið sjálfstætt. Þar var ein lögleg
ríkisstjóm og landamerkin lögleg
og ákveðin. En öðru máli gegnir
með Þýzkaland. Þar eru þessi
frumskilyrði ekki'fyrir hendi. Enn
er eftir að skapa ; aðstæður fyrir
þau. Vandamál það, sem leysa
þarf er, hvernig búa megi til eina
löglega ríkisstjórn úr þeim tveimur
stjórnum, sem nú eru, og hver eru
þau .l?Psls»Pl97ki .alls .rjkisins, sem
hlotið geta alþjóðaviðurkenningu,
ef Þýzkaland væri sameinað
<5*-
Lausn fæst ekki á fjórveldafundi.
Það er erfitt að sjá, hvernig
þessi mál geta fengið lausn.á fjór-
veldafundi. Jafnv^l -þótt Rússar
fengjust til a3 saniþyíkja- skilyrði
um alfrjálsar kosningar, og ef
Vesturveldin fengjus't til að sam-
þykkja skilmála þeirra um algert
hlutleysi, þá er málið samt þannig
vaxið, að Vesturveldin geta ekki
samþykkt að kalla á brott hcrafla
sinn meðan ekki er neitt sam-
komulag um austurlandamerkin,
sem ætla má að geti orðið til fram-
búðar.
En öllum, sem hugsa uro al-
þjóðamál í ljósi sögunnar, hlýtur
að vera Ijóst, að brotthvarf vest-
rænna herja án fyrirfrarogerðra
samninga um austurlandamerkin,
mundi framkalla beina samninga í
milli þýzkrar ríkisstjórnar og
Rússa um breytingar á Postdam-
gerðinni um landamerkin. Og af-
leiðingin gæti ekki orðið nema
ein: Annað þýzk-rússneskt banda-
lag, byggt á nýrri skiptingu Pól-
lands. Ekkert er líklegra en að
Sovétstjórnin hugsi sér slík við-
skipti við stjórn sameinaðs Þýzka-
lands. En það er mjög ólíklegt, að
hún hugsi sér slíkt eins og sakir
standa. Oljós árangur og ótiygg
vinátta Þjóðverja er ekki nægilegt
til þess að freista Rússa til að
kúga Pólverja til að skila aftur
þýzkum löndum, a. m. k. eins og
sakir standa. Það er því í meira
lagi ósennilegt, að Rússar fáist til
að semja um austurþýzku landa-
merkin fyrr en þýzk rikisstjórn,
sem þeir þekkja, er tekin við
stjórnartáumunum.
Þýzkalandsmálin verða lengi í
deiglunni.
Þegar málin eru skoðuð þannig,
er ljóst, að sameining Þýzkalands,
Framhald á 7. síðu.