Dagur - 16.06.1956, Qupperneq 5

Laugardaginn 16. júní 1956
DAGUR
5
frjf *ltlí1i i
Þegar ég tók bakteríuna
Notaleg kennd fór um mig allan, já fram í
fremstu fingurgóma, um leið og
svefninn sigraði mig
Á meðan vetur konungur fer hamförum um landið og ár
og vötn eru ísi lagðar, er örlítil von um að laxveiðimenn tali
stundum um eitthvað annað en lax. Laxinn er nú einu sinni
þeirra töfraorð, og ef þeir heyra það nefnt, verða allir að eyra.
Er það sjúkleiki?
Engin hætta er á, að vatnið fari
að streyma fram í munninn, eins
og á átvöglum. Nei, það er ekki
maginn, heldur eitthvað í sálarlíf-
inu, sem vaknar, dulinn sjúkleiki,
segja sumir, veiðidella, segja aðr-
ir, bakteríur, segja enn aðrir, og
ofnæmi, segja þeir sem eitthvað
þekkja til þeirrar veiki. En hvern-
ig sem þetta verður skýrt eða skil-
greint, er það alveg víst, að laxinn
er stangveiðimönnunum reglulegt
töfraorð, sem allt í einu og á ólík-
legustu stundum getur orðið upp-
haf að langri sögu. Sá kyngikraft-
ur og frásagnargleði fylgir, að
jafnvel málhaltir menn verða flug-
mælskir og áheyrilegir, eins og
svolítill, heilagur andi hafi hlaup
ið í þá. Þetta getur líka verið góð
dægradvöl í skammdeginu og kon
an amast síður en svo við mælsku
bónda síns um lax, á þessum árs-
tíma. Hún veit, að nú er sá fagri
fiskur langt undan.
hroll setur að manni.
Laxinn leitar á
æskustöðvarnar.
Einhvers staðar í hafdjúpinu
eyðir laxinn ævinni, á meðan
hörkur og fannalög hylja ár og
vötn. Ferðir hans eru Htið rann-
sakaðar, en þær eru taldar langar
og Hggja víðs fjarri æskustöðvun-
um.
En þegar kemur fram í mai
liggja þær þó til lands. Tvö eða
þrjú ár var hann í einhverri lax-
ánni, annað hvort borinn þar og
barnfæddur eða fluttur þangað í
mjólkurbrúsa, glært og hálfgegn
sætt grey, enginn lax, en þó laxa-
seiði. En í ánni varð hann að ofur-
litlum laxi á stærð við litla milli
síld, og þá þegar vaknaði útþráin
og seiddi hann til hafs.
Enn líða 4 ár og laxinn er orð-
inn feitur og fallegur fiskur, silfur-
gljáandi, sprettharður og kjark-
mikill.
Bergvatnið lokkar og dregur
En í stað þess að njóta víðáttu
hafsins, vaknar nú eitthvað nýtt
og áður óþekkt með honum, sem
knýr hann til lands. Við getum
kallað það heimþrá eða forvitni
eða einhvers konar löngun að sjá
aftur æskustöðvarnar. Hann legg-
ur af stað í áttina til heimkynna
sinna og fer dýpstu leiðir og allt
upp undir árósinn. Þar dvelzt hann
um hríð og venur sig við ferskt
bergvatnið. Með því berst líka eitt
og annað góðmeti, sem ekki er að
finna úti á hafi. Þó mun það ekki
í fæðuleit, að laxinn velur sér
bergvatnsá. Einhveren daginn
rennir hann sér svo upp árminnið
og lætur þá ekkert aftra sér. Eðl-
ishvatir yfirbuga allt hik og hann
er aftur kominn á fornar slóðir,
heim í ána sína. Það hefur víst
ekki oft komið fyrir að merktur
lax hafi leitaað í „vitlausa" á.
Allir á sömu leið —
í leit að ævintýri.
Hundruð og þúsundir laxa eru á
sömu leið. Allir að „ganga í ána“
og allir óviðbúnir hættum þeim,
sem biða þeirra. Stundum er stað-
næmst lítils háttar neðarlega í
ánni, síðan haldið áfram dag frá
degi. Flúðir, þrengsli og grynning-
ar verður að yfirstíga og smáfossar
eru stokknir. Stundum tekst það
ekki í fyrstu atrennu, en þá er
reynt aftur og aftur.
Ævintýrið heillar. Langt, langt
uppi í ánni eru hrygningarsvæðin.
Þangað er ferðinni heitið.
Þegar laxinn leitar í
straum verður veiðimaðurinn
viðþolslaus.
En þegar fyrstu laxarnir kljúfa
tært en straumhart bergvatnið er
veiðimaðurinn orðinn viðþolslaus.
Einhver ókyrrð hefur líka gripið
hann. Hann athugar veiðistöngina
sína og alla „útgerðina“ eins og
hún leggur sig. Hann er þegar bú-
inn að tryggja sér veiðirétt í beztu
ánni og sumárfríið er auðvitað
miðað við véiðidagana, sem hann
hefur í ánni. Eítthvert óskiljanlegt
afl dregur laXVeiðimenn hvora að
öðrum, og þeir,’ sem ekki eru und-
ir sömu sökina seldir, forða sér hið
bráðasta í burt. Þeir vita svo sem
um hvað talað er, og það er bezt
að þeir eigi sinn lax og sínar laxa-
sögur. Jafnvel rétt fyrir kosningar
gleyma pólitískir andstæðingar
hinum fráleitu og ósvifnu stjórn-
málaskoðunum hins, og eru sálu-
félagar í laxinum.
Nauðsynlegt að taka úr sér
hrollinn.
Sparsamur veiðimaður verður
allt í einu dálítið rausnarlegur við
sjálfan sig og kaupir veiðistöng af
nýjustu gerð, og eitthvert óskiljan-
legt afl (eins og hjá laxinum) knýr
hann í næstu búð í leit að viðeig-
andi hlutum og verðugum, nýrri
stöng, og ekki má nestið vanta.
Kalt getur orðið á árbakkanum og
læknir hvergi nálægur, en lungna-
bólgan alltaf á næstu grösum, ef
að manni.
Og laxveiðimaðurinn verður líka
hugulsamur við heimili sitt, þegar
hann er að ferðbúast. Hann er til
dæmis vís til að minna á hve gott
sé að hafa reyktan lax ofan á
brauð og eitthvað gagnlegt megi
nú kaupa fyrir allan laxinn, sem
ekki sé hægt að torga heima, það
eru nú líka peningar, og í því sam-
bandi eru almennar rökræður til
gangslausar. Ef hann er minntur á,
að ekkert hafi hann nú fengið í
fyrra, veit hann alveg fyrir víst
hvers vegna það var, en nú er allt
öðru máli að gegna, og loks verð-
ur konan fegin að hann fer. Það er
nefnilega ekki hægt nema stutta
stund að þola laxveiðimanninn í
ferðahug og í heimanbúnaði.
Hvernig þetta byrjaði.
Það greip mig einu sinni þessi
skolli, að langa til að veiða lax.
Allt kom það til af því, að eg greip
i stöngina fyrir vin minn, meðan
hann náði í treyjuna sína. Það var
nefnilega enginn lax og ekkert
gaman og eg var ósnortinn af þess-
um ósköpum, sem laxveiðimenn
eru haldnir af. En viti menn. Hann
er ekki einu sinni kominn í treyj-
una, þegar allt ætlar út úr hönd-
unum á mér. Eg varð gramur við,
og ef einhver annar en vinur minn
hefði átt í hlut, mundi eg hafa
fleygt stönginni og öllu heila dót-
inu, og það á samri stundu. Línan
dróst út með ofsa hraða og vinur-
inn æpti einhvers konar heróp:
„Hann er á! Hann er á! Haltu á
móti maður!“ Já, hvort eg vissi að
hann var á. Skyldi mér vera það
ókunnugt. Vinurinn hljóp eins og
stuttir fætur hans orkuðu, og það
var mesta furða hvað þeir, jafn-
suttir og óvanir hlaupum, gátu
borið minn ágæta vin með ístruna
og allt það af miklum dugn
aði.
Enginn skyldi forsmá
þyngdarlögmálið.
Laxinn var nú búinn með fyrsta
sprettinn og eg vatt dálítið inn á
hjólið .Eg ætlaði að hafa nóg til
að „gefa út“, þegar djöfsi tæki
annan sprett. Það var ekki um
annað að gera en að standa sig
þangað til veiðimaðurinn kæmi og
eg leit útundan mér. En hvað
haldið þið að eg hafi séð? Vinur-
inn var á góðri leið með að láta
sig þyngdarlögmálið engu varða.
Hann var í háalofti, en kom því
miður niður á girðinguna, sem
hann ætlaði að stökkva yfir. Sárs-
aukablandið gremjuóp kvað við og
eitthvað á eftir, sem eg ekki
heyrði hvað var. Svo hækkaði
hann röddina og kallaði:
„MARGS ÞARF BÚIÐ MEÐ.“
Laxveiðimaður atliugár hvort ekkert vanti. Hér sést það
lielzta: 3 veiðistengur, hjól, flugur, spænir, hnífur, pundari,
maðkabox, goggUfj vöðlur, veiðitöskur og margt fleira. Rot-
arann vantar þó sjáahlega; aftur á móti er vasapela ofaukið.
kom engu orði upp fyrir mæði, en
þreif af mér stöngina, ruddi úr sér
skömmum og blótaði kröftuglega.
Þetta voru þakkirnar. Smám sam-
an skildi eg hváð . hann sagði.
Steinninn í ánni og laxinn. Ekki
kenndi hann mér um að steinninn
var þarna, þó að mér hálfpartinn
skyldist það í fyrstu, og; að lþxinn
væri hinum megin en ekki hérna
megin. Hefði eg svo sem átt að
segja laxinum það, hvoru megin
hann átti að vera? Og þarna tók
hann eina rokuna enn og vinurinn
hélt fast um stöngina og setti fram
ístruna og stöngln- svignaði
ískyggilega undan átokum riíáttns
og fisks. Svo vaf þetta allt í einu
búið. Laxinn var farinn með öng-
uiinn og vinurinn sagði ekki neitt
og tómlegra andlt hef eg aldrei
séð. Það var þá steinninn eftir allt
saman. Hann var öfugum megin
við laxinn.
Laxinn vitjaði mín aftur og
eg tók bakteríuna.
Svona byrjaði það, og mér var
svo sem sama. Það var ekki fyrr
Misstu hann ekki!
„Misstu hann ekki, haltu í við
hann, gefðu eftir, lempaðu hann“
og einhver fleiri góð ráð hefur
hann víst gefið mér. En hleypur
þá ekki skrattinn í hann aftur,
nefnilega laxinn, og hvílíkur darra-
dans. Hann þurrkaði sig upp út
vatninu og skellti sér svo beint
undan straumnum í áttina að foss-
inum. Það söng og hvein í hjólinu,
þegar línan rann út, og þó hljóp
eg niður árbakkann, datt, stóð upp
aftur og enn var hann á, en hægði
nú ferðina. Hann lagðist við stór-
an stein, sem stóð upp úr straumn-
um. Þarna mundi hann nú víst una
sér um stund.
Steinninn og laxinn.
í sama mund kemur vinurinn
hlaupandi, svo að undir tók. Al-
blóðugur var hann og treyjan hans
hékk ennþá á girðingunni. Hann
en um kvöldið, rétt áður en eg
festi blund, að laxinn „kom á hjá
mér“, sami laxinn. Hann kippti
snöggt og þungt í tauminn eins og
ótemja, sem lagt er við í fyrsta
sinn, og tók svo sprettinn. Hvílík-
ur sprettur. Stöngin svignaði í
hálfhring og línan rann út með
ofsahraða. Laxinn stökk upp úr
vatninu, og hinn silfraði og fjaður-
magnaði fiskur glampaði í sólskin-
inu. Eg stóð sjálfan mig að því í
rúminu að taka á móti, mjúkt og
ákveðið, gefa eftir, en hálda þó
jöfnu átaki á móti, til að þreyta
hinn sundfráa andstæðing. Vit-
leysa. Var ekki eins gott að hugsa
um vin minn í loftstökkinu eða
eitthvað annað skemmtilegt? —
Það tókst ekki, en laxinn,
hinn dásamlegi vatna- og úthafs-
fiskur, þreif öngulinn og kippti dá-
lítið í um leið, áður en snögg og
þung átök hans hófust fyrir al-
vöru. Notaleg kennd, engri annarri
lík, fór um mig, alla leið fram í
fingurgóma, um leið og svefninn
lagði blessun sina yfir mig. Eg
hafði tekið bakteríuna.
Nýr utanríkisráðh. í Sovétríkjunum
Hinn nýi utanríkisráðherra Sovét
ríkjanna, D. P. Sheþilov, helyr ekki
niikla reynslu í utanríkis'málum.
Hann var skipaður formaður utan-
ríkismálanefndar yEðsta ráðsins fyr-
ir tveimur áruth, en síðan hefur
hans gastt æ meira við ákvörðun
stefnunnar.
Shepilov hefur verið ritstjóri
„Pfavda", málgagns kommúnista-
flokksins, og hefur því nær daglega
haft samband.við Krustjov, en hon-
um mun hatin eiga embættið að
þakka.
A 20. flokksþinginu var ekki farið
dult með þá ágizkun, að Shepilov
myndi taka við af Molotov. Vitað
er, að hann er sömu skoðunar og
Krustjov, að kommúnista- og „auð-
valds“-ríki geti lifað friðsantlega
hlið við hlið, og í ræðum, er hann
hefur haldið nýlega og gagnrýnt í
. utanríkisstéfnu Bandaríkjanna, hef--
ur hann gætt hins mesta hófs. Marg-
ir telja þó, að sent utanríkisráðherra
muni hann aðeins vcrða málpípa
Krustjovs.
Það er verk Shepilovs, og það
mun hafa átt þátt í útnefningu
lians í embættið, að Rússar gerðust
athafnasamir í löndunum við hotn
Miðjarðarhafs. Það var Shepilov,
sem fyrst fór til Kaíró og lagði
grundvöllinn að samskiptum Rússa
og Egypta, og það var áreiðanlega
hann, sem kom í kring vopnasöl-
unni, sem styrkt hefur mjög aðstöðU
Rússa í löndum Araba.
Haft er eítir honurn, að Rússar
verði að hætta að láta scr nægja að
réiða sig á hina næstu nágranna,
héldur þurfi þeir að seilast miklu
lengra til myndunar vináttutengsla.
Hann er talsmaður þess, að aukin
séu verzlunarviðskipti við þjoðir
Vestur-Evrópu. — The Timés. _