Dagur - 24.10.1956, Blaðsíða 8

8
Miðvikudaginn 24. október 1956
Baguk
Á fyrsta Bændðklúbbsfundinum var rætt
m
Framsöguraenn voru Bjarni Arason og
Árni Jónsson
Bændaklúbburinn hefur nú byrjað starf sitt með fróðlegum er-
indum Bjarna Arasonar héraðsráðunauts og Árna Jónssonar til-
raunastjóra .Var fyrsti fundurinn haldinn að Hótel KEA í fyrra-
kvöld og sóttu hann um 50 manns.
Bjarni Arason, sem fékk nokkra
vikna frí frá störfum í sumar,
dvaldiist um tíma í Englandi og
víðar og kynnti sér rekstur sæð-
ingastöðva búfjárins og búnaðar-
háttu þar í landi. Sagði hann
ferðasögu sína og frá því mark-
verðasta, sem fyrir augu bar. í
ræðu Bjarna komu fram þrjú
eftirtektarverð atriði, sem voru
eins konar niðurstöður í ræðu-
lok.
Tæknifrjóvgun búfjárins.
í fyrsta lagi hin merka nýung
á sviði tæknifrjóvgunar búfjár,
þar sem farið er að geyma sæði
nauta djúpfrosið um langan tíma
og að öllu óskemmt. Gefur þetta
kynbótamönnum ný og áður
óþekkt tækifæri til margháttaðra
hluta og gerir tæknilega auðvelt
að notfæra erfðakosti úrvals
kynbótadýra, löngu eftir að þau
eru sjálf dauð. Ennfremur gerir
þessi aðferð mögulegt að senda
sæðið milli landa og heimsálfa.
Nú þegar er opin leið fyrir ís-
lenzka bændur að notfæra sér
þessa nýjung, með útvegun
þeirra frystitækja, sem nauðsyn-
leg eru til þessa og þurfa ekki að
eiga á hættu smitandi sjúkdóma,
sem mjög er óttast um með flutn
ingi kynbótadýra milli landa og
þegar er ill reynsla fengin af.
Ráðunauturinn sagði einnig frá
framhaldstilraunum sæðinganna,
sem þegar eru nokkuð á veg
komnar, þar sem frjóvguð egg
eru færð á milli mæðra. Sá hann
nokkrar tilraunaær með lömbum,
sem svo var ástatt um, að lömbin
voru algerlega óskyld mæðrun-
um og líktust þeim ekki að neinu.
Þau voru sem sagt ekki alin í
móðurkviði, heldur í fóstru.
Votheysverkun í skurðgryfjum.
í öðru lagi kynntist ráðunaut-
urinn íotheysverkun, sem all-
mjög stingur í stúf við þær að-
ferðir er hér er keppt að. Bæði í
Englandi og Skotlandi, sagði
hann, að hætt væri við turna-
byggingar fyrir vothey. Þættu
of dýrar og löngu niður lagðar.
Áleit hann að síðustu 20 ár hefði
enginn votheysturn verið byggð-
ur í Englandi, í svipuðum stíl og
hér hefur verið gert um skeið.
Samt er votheysverkun hreint
ekki úr sögunni. En hagkvæmara
þykir að verka heyið í eins konar
skurðgryfjum. Þá eru veggir
hafðir lítið eitt fláandi, eða um
1 :12 og 1% metri að hæð. Lengd
skurðgryfjunnar er svo eftir at-
vikum. í veggina eru notaðar
steyptar plötur eða bárujárn, er
liggja þá gjarnan að jarðveginum.
Breidd gryfjunnar þarf að vera
minnst tvær dráttarvélarbreiddir.
Heyið er pressað með vél og æki,
sem alltaf er ekið yfir stæðuna
við heimflutning. Jarðvegslag var
síðan látið yfir, en ekki þykkt.
En nú er plastsyfirbreiðsla farin
að ryðja sér til rúms. Heyið
virtist ágætlega verkað með
þessum hætti. Á vetrum var
skorið af endanum og urðu þá
engar skemmdir, eins og verða
vill í gryfjum af venjulegri gerð.
Ein aðalástæðan fyrir þessari
breyttu aðferð var talin sú, að
votheysturnarnir þóttu of orku-
frekir í notkun.
V erkaskiptingin.
Þriðja meginniðurstaðan í er-
indi Bjarna Arasonar, og það
sem honum þótti einkenna mjög
kvikfjárræktina, sérstaklega í
Skotlandi, var verkaskipting
bænda.
Þannig var algengt að bændur
í fjallahéruðum, sem lifðu af
sauðfjárrækt, kæmu gimbrunum
í fóður lambsveturinn, til þeirra
bænda, er við meiri veðursæld
bjuggu. Ærnar entust víða ekki
lengur en 2—3 ár við harðrétti
hálendisins, en voru þá seldar
bændum, er bjuggu við betri
skilyrði, og þar gátu þær gefið
mikinn arð í nokkur ár.
Svipað gilti í nautgriparækt-
inni. Margir bændur keyptu ár-
lega ungkálfa og seldu síðan
beint til slátrunar eða þriðja að-
ila, sem fitaði þá að síðustu til
slátrunar. Kaup og sala á gripum
fer fram á markaði, þar sem off
er glatt á hjalla og margir
bændur sóttu fast.
r
Ymis tíðindi úr nágrannabyggðum
Bíða enn í Djöflaskál
Ófeigsstöðum í gær.
Nú eru aðeins eftir 3 kindur í
skálinni austan í Ogöngufjalli.
Er það tvílembd ær. Er henni
enn gefinn frestur til að snúa til
baka, en annars verður hún skot-
in, þótt aðstaða til slíks sé hin
versta.
Voru 5 kindur búnar að vera í
skálinni, sem nú er kölluð
Djöflaskál, um lengri tíma og í
algerri sveltu, að því er bezt er
vitað. En nú fyrir 2—3 dögum
fóru tvær kindur af sjálfsdáðum,
og var það dilkær, sem nú er
komin í Litlufjörutorfu og eru
þar góðir hagar.
Komið hefur til tals, að Grím-
ur Sigurðsson hreindýraskytta
freisti þess að skjóta þær kindur,
er enn eru eftir, ef þær ekki af
eigin rammleik yfirgefa hinn illa
stað og óhugnanlega.
Nýr bátur
Húsavík í gær.
Nokkrir Húsvíkingar eru að
láta smíða 55 smálesta bát í Dan-
mörku og mun hann verða tilbú-
inn til heimferðar að mánuði
liðnum. Eigendur eru Maríus, er
verður skipstjóri, Jón, Helgi, og
Sigurður Héðinssynir, Sig. Jóns-
son og Jón Bergmann Gunnarss.
Lítið er um rjúpu og er hún
tekin verðlaus í verzlanir.
Slátrun lokið
Svalbarðseyri í gær.
Slátrun er lokið og var slátrað
9 þús. fjár, sem er 1500 fleira en í
Ársþing Skíðasambands íslands
NYTT RIT
eftir dr. Jón Dúason:
Die koloniale Stellung Grönlands
Eftir að birzt hafði í „Degi“ síðast greinarstúfurinn „Hvað
sagði Danmörk SÞ um réttarstöðu Grænlands?“ barst mér í
hendur nýtt rit á þýzku eftir dr. Jón Dúason, og er það þess
vert, að vakin sé almenn athygli á því, enda eigi vanþörf hér
með oss. Er rit þetta 60 bls. og vönduð útgáfa: Die koloniale
Stellung Grönlands von Jón Dúason. Musterschmidt-Verlag,
Göttingen, Berlin, Frankfurt.
Rit þetta hefst á mjög athyglisverðum formála eftir útgef-
anda, laga-prófessor og forstöðumann Þjóðréttarstofnunar há-
skólans i Göttingen: Dr. jur. Georg Erler, Professor der
Rechte, Direktor des Instituts fiir Völkerrecht des Univer-
sitiit, Göttingen.
f þessu nýja riti dr. Jóns er samanþjappaður útdráttur úr
hinni traustu röksemdafærslu í ritverki hans: Réttarstaða
Grænlands, nýlendu íslands, skiptist ritið í XV kafla, og
er hver þeirra rækilega logsoðinu ,með óhrekjandi, fræðileg-
um riikum. Virðist svo sem þýzkrr fræðimenn á þessum vett-
vangi líti öðrmn augum á mál þetta en ísl. stéttarbræður
þeirra. .
Helgi Valtýsson.
Framhaldshfundur 10. Skíða-
þings var haldinn hér á Akureyri
sunnudaginn 7. þ. m., en fyrri
hluti þingsins var haldinn á ísa-
firði 30. marz sl. og þá frestað af-
greiðslu fjárhagsáætlunar og
kosningum.
Þingið sátu 15 fulltrúar frá 5
sambandsfélögum. Auk þess sátu
þingið Benedikt G. Waage, forseti
í. S. í., Ármann Dalmannsson,
form. í. B. A. og úr stjórn Sam-
bandsins Einar Kristjánsson,
Halldór Helgason og Gísli B.
Kristjánsson, auk nokkurra
áheyrnarfulltrúa.
Fundarstjóri var Jón Sigurðs-
son, en fundarritari Halldór
Helgason.
Miklar umræður urðu um ým-
iss hagsmunamál skíðaíþróttar-
innar og framtíðarmál þess og
samþykktir gerðar. M. a. var
ákveðið að reyna að koma á fyr-
irtækjakeppnum í stærstu kaup-
stöðunum til fjárhagslegs stuðn-
ings fyrir sambandið og skíða-
ráðin og láta gei-a afreksmerki,
sem síðan verði til sölu handa
þeim, er til þeirra vinna, en slík
merki eru mjög notuð meðal
annarra skíðaþjóða og eru þar
mjög vinsæl og eftirsótt.
Þá var ákveðið að leita til
Norðmanna um gagnkvæmar
heimsóknir skíðamanna, er þátt
tækju meðal annars í Skíðamóti
íslands og Holmenkollenmótinu.
Samþykkt var að fjölga í stjórn
samþandsins þannig, að nú skipa
hana sjö manns.
Formaður og gjaldkeri sam-
bandsins, Einar Kristjánsson, og
Halldór Halldórsson, báðust ein-
dregið undan endurkosningu, en
í stjórn voru kjörnir:
Formaður: Hermann Stefáns-
son, Akureyri.
Meðstjórnendur: Haraldur Sig-
urðsson, Akureyri, Björgvin Júní
usson, Akureyri, Einar B.
Ingvarsson, ísafirði, Bragi Magn-
ússon, Siglufirði, en fyrir eru í
stjórninni: Gísli B. Kristjánsson,
Reykjavík, og Georg Lúðvíksson,
Reykjavík.
Á sunnudagskvöld bauð stjórn
sambandsins þingfulltrúum og
gestum til kvöldverðar í tilefni
10 ára afmælis sambandsins.
Fráfarandi formaður sambands-
ins, Einar Kristjánsson rakti þar
sögu sambandsins, og ræður
fluttu, auk hans, Benedikt G.
Waage, Ármann Dalmannsson og
hinn nýkjörni formaður Her-
mann Stefánsson, sem skýrði frá
því, að hin nýja stjórn hefði þeg-
ar komið saman og samþykkt að
gera Einar Kristjánsson að heið
ursfélaga sambandsins fyrir hin
miklu og frábæru störf í þágu
sambandsins og skíðaíþróttarinn-
ar í landinu.
fyrra. Meðalvigt var 15,9 kg., en
var sl. haust 15,3 kg.
Þyngsta dilk átti Hermann
Guðnason bóndi í Hvarfi í Bárð-
ardal, 27 kg., og þyngstu meðal-
vigt Valdimar Kristjánsson,
Bakka í Fnjóskadal, 18,7 kg.
Helgafell tekur hér gærur
næstu daga.
Frá Höfðakaupstað
13. okt. ’56.
Barnaskólinn var settur éins og
venja er 1. okt. sl. I skólanum eru
nú 88 börn. Þrír kennarar eru starf-
andi við skólann. Hér er gamalt
skólahús og þröngt, svo aðstaða er
mjög erfið, með svo miirg börn.
liyrjað er að byggja nýjan skóla.
Byrjað var á býggingunni 7. júní
s 1., en nú á að fara að leggja þakið
á húsið. Hafa þeir, sem um verkið
sjá, staðið mjög vel í starfi.
3. okt. brast hér á norðanstór-
hríð eins og annarsstaðar um norð-
ur land, en ekki urðti fjárskaðar,
svo teljandi sé.
7. okt. var haldinn hér héraðs-
fundur prófastsdæmisins. Þar flutti
sr. Robert Jack prestur á Tjörn á
Vatnsnesi predikun. Sr. Birgir Snæ-
björnsson, prestur að Æsustöðum,
og sr. Pétur Ingjaldsson, prestur að
Höskuldsstöðum, þjónuðu fyrir
altari.
Prófasturinn, sr. Þorsteinn B.
Gíslason, stjórnaði liéraðsfundin-
um. Þar flutti sr. Gíslí Kolbeins,
prestur á Melstað fróðlegt og gott
erindi, sem hatih kallaði „Vinnan
í ljósi kristindómsins”. Prestaöld-
ungurinn sr. Friðrik Friðriksson sat
þennan fund. Hann er nú 88 ára
gamall, en er íurðu ern og hress í
anda. I lok héraðsjundarins flutti
hann bæn.
Sóknarnefnd Skagastrandark irkju
bauð fundarmönnum öílum til kaffi
drykkju, en sóknarpresturinn bauð
í matarsveislu að H<>skuldsstöðum
um kvöldið.
Lokið er nú að leggja sínia á alla
bæi hér í Höfða- og Skagahrepp-
um, áður var kominn sími á alla
bæi í Vindhælishreppi. Er þetta
mikil og góð samgöngubót, þar sent
Skaginn er ekki í góðu vegasam-
bandi við aðalsamgönguleiðir lands-
ins.
Póstur kemur hér aðeins tvisvar
í viku. Enn hefur ekki fengizt betri
lausn á því máli.
Sauðfjárslátrun er nú lokið hér.
Slátrað var um 6 þús. fjár. Dilkar
reyndust vænni nú en síðastliðið
haust. Þyngsti dilkur vóg 26i/<> kg.
Eigandi hans var Sigurður Pálsson,
bóndi í Króksseli. Sáuðfjárræktar-
félög eru hcr starfandi í hreppun-
um, og mikill álmgi fjáreigenda að
kynbæta fjárstofn sinn og tryggja
sem mestar afurðir af hverri skepnu.
Heyskapur var hér góður og mik-
ill í sumar. Kauptúnsbúar setja á
vetur margt fé. Það er prýðilega
vænt og afurðir þess til mikilla
iiagsbóta, Ei'ilk stundar jarðrækt og
sauðfjárrækt, mest í hjáyerkum, og
framleiðir nægilegt kjöt, og fast að
því mjólk fyrir þorpið. Hér eru bú-
settir yfir 500 manna.
Fiskiveiríar. I sumar stunduðu
nokkrir smábátar (trillur) hand-
færa- og línu-veiðar og iifluðu yfir-
leitt vel. Nú eru stærri bátarnir að
byrja veiðar með línu. Afli hefur
reynzt sæmilegur, 5 eða 6 bátar
imimi stunda veiðar héðan í vetur.
Fiskurinn er frystur. Hér hefur
verið nægileg atvinna í sumar og
líðan fólks yfirleitt góð.
10. okt. voru flest skólabiirn hér
bólusett með Salk-bóluefni. Fram-
kvæmdu þeir bóíusetninguna hér-
aðslæknirinn hér í Höfðakaupstað
cg héraðslæknirinn á Blönduósi.
P. J•