Dagur - 17.04.1957, Page 5

MiðviJtudaginn 17. apríl 1957
DAGUR
5
Skyggnist §nn i iorflðina og
leik í lelur - Þingeyingaskrá
Vilhjálmssonar miðar vel
Stutt viðtal við höfundimi
Konráð Viliijálmsson skáld og fræðimaður á Akureyri hefur um
árabii unnið að umfangsmiklu og einstæðu verki, er blaðinu lék
forvitni á að fá fregnir af. Var tækifærið gripið fyrir fáum dögum,
lægar hann var á sinni daglegu göngu á Amtsbókasafnið og bornar
fram nokkrar spurningar er hann svaraði góðfúslega á eftirfar-
andi hátt.
rir fróð-
Konráðs
Hvaða fræðisíörf hefur {aú
einkum unnið?
Konráð segir að það séu fyrst
og fremst tvö verk, sem komi til
með að liggja eftir sig. í fyrra
lagi mannanafnaregistur yfir
sýslumannaævirnar. Var hann
í'áðinn til þeirra starfa af dr. Jóni
Þorkelssyni, sem þá var forseti
Bókmenntafélagsins, og þó með
ráði dr. Hannesar Þorsteeinsson-
ar.
Hvar vannstu að því verki?
Eg vann það í hjáverkum
heima á Hafralæk í Aðaldal, seg-
ir Konráð, og tók það mig 4 vet-
ur .Og ef þig langar til að vita,
hváð eg fékk fyrir það, bætir
hann við, fékk eg 300 kr. fyrir
livert bindi eða 1200 krónur sam-
tals og þættu lítil ritlaun nú. Svo
fékk eg að lokum 400 kr. auka-
þóknun í viðurkenningarskyni
og þótti mér það bezta greiðslan.
Utgáfan lagði til pappír og var
hann að mestu sundurskornar,
gamlar póstskrár.
Konráð tók öll nöfnin upp á
seðla og fyllti sá seðlabunki
stóra ferðatösku, þegar hann
skilaði handritinu suður. Því má
skjóta hér inn í, að dr. Hannes
Þorsteinsson skrifar í formála að
Sýslumannaævurh, að Konráð
Vilhjálmsson hóndi að Hafralæk,
hinn góði og glöggi fræðimaður,
hafi verið í’áðinn til að skrásetja
á seðla öll mannanöfn í öllum 4
bindum Sýslumannaævanna og
hafi hann lokið því verki á 4—5
árum og hefði það verið rösklega
gert.
En hvert er svo síðara fræði-
mannsstarf þitt?
Annað aðalverkið, sem orð er á
gerandi, er í-itverk það er eg
kalla Þingeyingaskrá. En það er
greinargerð um alla Suður-
Þingeyinga á 19. öld, karla og
konur, unga og gamla. Hefst hún
1. janúar 1801 og nær til 31. des-
ember árið 1900.
Hvað verða það á að gizka
mörg nöfn? Og lzvernig vinnur
þú að þessu?
Eitthvað um 15000 þús. nöfn.
Hvern einstakling hef eg sér á
blaði og eru blöðin því jafnmörg
og mennirnir og er verkið í
spjaldskrárformi.
Hefur siík slvi'á áður verið
samin hér á landi?
Nei, ekki veit eg til að nokkur
maður hafi reynt það í nokkru
héraðí. Þetta mun ekki vera
áhlaupaverk, á skrifborði Kon-
ráðs, heima hjá honum, eru nú
61 bindi (möppur), sem hann
gerir þó ráð fyrir að megi þjappa
saman í 15 bindi í prentun, með
því þó að nota kvartbrot, tví-
dálka með smáletri.
Hvaða npplýsingar eru um
livern einstakling?
í fyrsta lagi nafn og föðurnafn,
í öðru lagi fæðingar- og dánar-
dagur og fæðingar- og dánar-
staður, í þriðja lagi maki við-
komanda, sem oftast er þó líka
skráður annars staðar, í fjórða
lagi foreldrar og í fimmta lagi
staðlegur ferill frá vöggu til
grafar. '
Hvenær hófstu þetta fræði-
starf?
Það eru 10 ár síðan, og hafði
eg áður athugað þetta mál
gaumgæfilega og freistaði það
mín því meira sem eg velti því
lengur fyrir mér. Var eg þúinn
að leggja vel niður fyrir mér,
hvernig að skyldi vinna.
Hvaða heimildir notar þú?
Þetta verk er aðallega þyggt á
manntölum presta. En til þess að
geta notfært sér þau, þurfti eg
einu sinni eða tvisvar á ári
hverju til Reykjavíkur og nota
Þjóðskjalasafnið um mánaðar-
tíma í senn. En síðan allar
kirk j ubækurnar komu hingað
norður á Amtshókasafnið á
mikrofilmum, fyrir 2—3 árum, er
vinnan auðveldari og er eg mjög
ánægður með filmurnar. Eg vinn
að jafnaði 2—3 klukkustundir á
safninu dag hvern og hefur mið-
að vel að undanförnu, segir Kon-
ráð. En svo vinn eg fram á hátta-
tíma heima hjá mér.
Er þá farið að síga á seinni
lilutann?
Eg byrjaði á Máná á Tjörnesi
og hélt vestur. Nú er eg staddur
á Dálksstöðum á Svalbarðs-
strönd, og sérðu á þessu, að eg er
að verða kominn í síðustu kirkju
sóknina. Enn er þó 2ja til 3ja ára
starf eftir, þótt hringfez’ðinni sé
um það bil að ljúka.
Er þetta ekki leiðigjarnt starf?
Þeirri spurningu hefði verið
óþarft að varpa fram. En fræði-
maðurinn tekur henni þó vel og
svarar: Eg hef alltaf jafnmikla
ánægju af þessu verki, og þó því
meiri sem á líður. Og hann getur
þess jafnframt, að oft rekist hann
á skemmtileg og fræðandi ati’iði.

Ga rðy rkju i>vmi;
é

Konráð Vilhjálmsson.
En hvað berðu mikið úr bítum
fjárhagslega?
Pappírinn, sem eg er búinn að
nota, kostar samkvæmt núgild-
andi verðlagi, rétt um 2000 krón-
ur. Nokkur síðustu ár hefur
Menntamálaráð úthlutað mér 2
þús. kr. og sýslusjóður S.-Þing-
eyjarsýslu hefur lagt mér til 1
þús. kr. síðustu árin. Og hann
bætir við hlæjandi: Þetta er nú
ííklega ekki til að vera óánægður
yfir. Hann getur þess og að þessi
tillög hafi komið sér vel og aldrei
hafi sér komið til hugar að van-
þakka þau.
Hvað svo um útgáfuna?
Um útgáfuna er algerlega
óráðið ennþá, segir Konráð. En
Þingeyingaskráin er nú þegar
það bezta heimildarrit, sem eg
hef aðgang að um þingeyska
ættfræði.
Notar þú ekki eimiig heimildir
eldra fólks?
Yfirleitt er eg hættur að
byggja á þeim. En þær leiða oft
til rannsókna, og eru því hvers-
kyns upplýsingar eldra fólks vel
þegnar.
Hefur ekki verið erfitt að sýsla
með yfirgripsmiklar spjaldskrár í
heimahúsum, þar senz rúm hefur
verið takmarkað og börn á öllum
aldri?
Nei, konan mín er mjög hlynn-
andi að þingeyskum fræðum
mínum, og um börnin er það að
segja, að þau hafa vanizt á að
snerta ekki á neinu viðkomandi.
þessu verki, lærðu að líta á
Þingeyingaskrá eins og helgan
dóm.
Blaðið þakkar viðtalið og hin
alúðlegustu kynni af Konráði
Vilhjálmssyni fyrr og síðar. Og
innan stundar situr hinn aldni
fræðaþulur við mikrofilmuna,
skyggnist inn í fortíðina og færir
fi'óðleik í letur.
E. D.
Nú er jörðin sem óðast að1
koma upp úr snjónum og garð-
yrkjustörfin koma í hugann.
Klakinn er mjög lítill að þessu
sinni, og ef tíð verður hagstæð,
tekur jörð að grænka fyrr en
varii'. í heimilisgörðunum bíða
vorstörfin, og er þegar kominn
tími til að hefja þau.
En áður en lengra er haldið, er
full ástæða til að fara nokkrum
orðum um umgengni almennt á
þeim stöðum, sem sérstaklega
eiga að prýða umhverfið og sam-
félagið hefur skipulagt og fegrað
til augnayndis og menningar-
auka.
Á laugardaginn var hitti eg Jón
Rögnvaldsson á götunni. Þrátt
fyrir að maðurinn var að flýta
sér, enda orðinn garðyrkjuráðu-
nautur Akureyrarkaupstaðar,
vannst tími til viðræðna örlitla
stund um almenna umgengni og
fyrstu garðyrkjustörfin.
Garfðyi'kjuráðunauturinn vildi
sérstaklega taka fram og leggja
áherzlu á, að menn foi'ðuðu
gróðri og grasköntum frá óþarfa
yfirtroðslu og hinir eldri væru
fyrirmyndÍL' og leiðbeinendur
iiinna yngri manna í þessu efni.
Bæjarfélagið leggur árlega
fram nokkra fjárhæð til fegrunar
í bænum og viðhalds þeim stöð-
um, sem eiga að vera fagrir stað-
ir og friðhelgir. Má þar nefna
Lystigarðinn, staííana við kirkju-
tröppurnar, Ráðhústorg, Anda-
pollinn, Eiðsvöll o. fl. Þessir
staðir eru ógirtir og hefur um-
gengni reyndar verið mikið betri
en ætlað var í fyrstu. Lystigarð-
urinn einn er girtur.
Nú skyldi enginn ætla, að hin
opnu svæði bæru þess engin
merki, að þau eru opin almenn-
ingi, bæði sumar og vetur. Því
miður er það svo, að þegar þlautt
er, treðst grassvörðurinn niður í
svaðið og flög myndast og er ekki
hægt að komast hjá allmikluzn
lagfæringum á hverju ári.
Fer þá ekki hjá því að veru-
legur hluti þeirrar fjárhæðar,
sem bærinn leggur til fegrunar,
gengur til viðhalds. Þá verður
lítið um nýjar framkvæmdir, sem
þó væri æskilegt að geta gert
einhvefjar á hverju ári. Ábend-
ingar um að fólk eyðileggi ekki
að óþörfu, það sem því er gert til
yndisauka, er hér með komið á
framfæri.
Fyrstu garðyrkjustörfin má
hefja strax og snjórinn hverfur
úr görðunum. Og nú vill svo til
víðast hvar, að það er hægt og
fer þá vel á að tækifærið sé grip-
ið nú þegar fyrir helgidagana er
í hönd fara. Það á að hreinsa
garðana. Fjarlægja feiskjur, sinu
og aðskotahluti og raka lóðina
alla með garðhrífu.
Næst er að hugsa fyrir gul-
rótabeðunum. Gulrótum á að sá
eins fljótt og mögulegt er, og er
gott að fræið hafi legið í bleyti
nokkra daga áður. Ennfremur er
kominn tími til að setja kartöfl-
urnar til spírunar. Þær eiga að
spíra á björtum stað og ekki of
heitum.
Margir munu nú vera búnir að
sá blómafræi, til dæmis stjúpum,
morgunfrúm, nemesium og flehri
fallegum, auðræktuðum plöntum.
Óhætt má ráðleggja fólki að
reyna að ala sumarblómin sín
upp sjálft. Það kostar lítið, en
sparar verul. í útlögðum pen., ef
vel teksl. Þá er líka frekar vonað
plönturnar verði ekki sparaðar
um of í blómabeðin í sumar. Fátt
er öllu vesældarlegra í görðum,
en blómabeð með alltof gisnum
plöntum. Blómabeð eiga að
mynda samfellt blómskrúð.
E. D.
Hús til sölu
EINBÝLISHÚS VIÐ HELGAMAGRASTRÆTI (6
herbergi) er til sölu, ef viðunandi boð fæst.
UPPLÝSINGAR í SÍMA 1799.
Næsti bæodaklúbbs-
fundur
verður mánudaginn 29. apríl.
Fruinmælandi verður Ólafur
Jónsson og talar um vorstörfin.
Fundarstaður og tími liinn
sami.
ATYINNA! - Stúlka vön jakka- eða kápu-
saum, óskast uú þegar.
JÓN M. JÓNSSON, klœðskeri.
Sími 1599.
Oisaið - Útsala - Útsala
frá HERRABÚÐINNI verðuf opnuð á þriðjudag eftir
páska að GEISLAGÖTU 5, búsi Kristiáns Kristiánsson-
ar, III. bæð.
Allar vÖrur í verzluninni seklar með 25—90% afslætti.
Notið þetta einstaka tækifæri.
GLEÐILEGA PÁSKA!
Sh&*.BÚÐIN
AKUREYRI.