Dagur - 05.06.1957, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 5. júní 1957
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Þorkell Björnsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangtfrinn kostar kr. 75.00.
Blaðið kemur út á miðvikudögúm.
Galddagi er 1. júlí.
Prenlverk Odds Björnssonar h.f.
Þeir féllu á prófinu
Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra-sýndi glögglega
fram á það í nýlega afstöðnum stjórnmálaumræðum,
hve Sjálfstæðisflokkurinn er gersamlega á flæðiskeri
staddur, málefnalega. Sjálfstæðismenn hafa svo glögg-
lega þverbrotið allar fyrri yfirlýsingar í kaupgjalds-
málum að þeir vinna nú um land allt bæði leynt og
ljóst að verkföllum. Skilur þó á milli þeirra og
kommúnista áður, að hinn nýi kaupkröfuflokkur
þorir ekki að játa þetta opinberlega, J)ótt sannanir
liggi fyrir um verknáðinn og það í sjálfu aðalmál-
gagni flokksins, Morgunblaðinu. Og epn fremur er
Jjað vitað að Sjálfstæðisflokkurinn neyddi flokks-
bræður sína og atvinnurekendur til að hækka kaup í
Iðju óumheðið, til að koma af stað verðhækkunar-
öldu og hældust um, svo sem Bjarni Benediktsson
gerði á fundi á Akureyri fyrir stuttu.
Fara hér á eftir tveir stuttir kaflar úr ræðu fjár-
niálaráðlierra um Jreua efni:
„Þau úrræði í efnahagsmálum, sem ni'iverandi
stjórnarmeirihluti beitti sér fyrir á s. 1. vetri, voru
byggð á samkomuiagi við þýðingarmesfu heildar-
samtök stéttanna í landinu.
Einn þáttur í Jjeirri stefnu sem tekin var, var sá,
að heiidarsamtökin ákváðu að vinna gegn verð-
liækkunum og almennum kauphækkunum fyrst um
sinn og reyna þannig að stöðva Jrá óheillajjróun í
þessuni efnum, sem við höfum bi'iið við.
Fullyrða má, að Jjjóðin fagnaði Jjessu samkomulagi.
Þessi samtiik urðu á hinn bóginn einskonar próf-
steinn á forystu Sjálfstæðisflokksins.
Hér fengu Sjálfstæðismenn stórfellt tækifæri til
Jress að sýna manndóm sinn og styðja J>essa stefnu
með ráðum og dáð og sýna Jjað í verki, að Jjeir voru
málefnalega trúir, Jjótt Jjeir væru ekki við völd.
Enginn hefði átt að fagna Jjví meira en Jjeir, sam-
kvæmt Jjví, sem þeir höfðu áður haldið fram áratug-
um saman, að aljjýðusamtökin voru ráðin í Jjví að
vinna gegn Jjví, að ný verðbólguskriða færi af stað.
En pvi miður héjur Island orðið fyrir þvi áfalli,
að forusta Sjálfstaðisflokksins hefur gjörsamlega
fallið á þessu prófi. Forusta flokksins hefur reynzt
ábyrgðarlausayi og ófyrirleitnari en verslu óvinir
þeirra hafa haldið frarn.
Það ótrúlega skeði, að forusta Sjálfstæðisflokksins
hóf Jjegar í stað lieiftarbaráttu gegn stöðvunarstefn-
unni. Þeir sneru svo gersamlega við blaðinu og ó-
merktu sig svo rækilega, að Jjeir hafa æ síðan núver-
andi stjórn náði samkomulági við forustu aljjýðusam-
takanna um stöðvunarstefnuna, gert allt, sem í þeirra
valdi hefur staðið, til Jjcss að koma á kauphækkun-
um, sem gætu orðið upphaf að almennri kauphækk-
nn í landinu.
Þeir hafa látið alla þjóna flokksins vinna að Jjcssu
alls staðar, þar sem þeir 'hafa talið að þcir gætu haft
áhrif. Þeir hafa látið þá atvinnurekendur, sem Jjeir
ráða yfir, bjóða fram kauphækkanir, til Jjess á Jjann
liátt að rcyna að sprengja stöðvunina í framkvæmd
og til Jjess raeð Jjví að reyna að gera Jieim forustu-
mönnum verkalýðsins, sem vilja vinna að stöðvunar-
stefnunni, óbærilegt.að lialda þcirri stefnu í fram-
kvæmd.
Er Jjað eitt glcggsta dæmið úr Iðju, Jiar sem Jjcir
létu atvinnurckendur úr flokknum leika þennan leik
á sama tíma, scm Jjessir atvinnurekendur linna ekki
látum að heimta hærra vcrðlag á vörur sínar.
Þeir hafa lálið handlangara sina i verkalýðsfé-
lögunum ráðasi á þá menn i fé-
lögunum, scm staðiðhafa gegn
því að koma af stað nýrri kaup-
hrekkunar- og verðheckkunaröidu.
Þcir hafa í blöðum sinum stork-
að þessum leiðtogum og skorað á
fólk að yfirgefa þá, þar sem þeir
hafi svikizt um i kjarabaráttunni.
Því að nú heitir það á máli
Morgunblaðsins og þessara pilta
kjarabarátla, sem áður var sagt
að leiða hlyti bölvun yfir þjóð-
ina, og launamenn þá alveg sér-
staklega.
Strax í sambandi við vísitölu-
bindinguna sl. sumar var byrjað á
Jjessum áróðri. Þá sagði Morgun-
blaðið t. d.: „Járnsmiðir kjósið
gegn vísitölubindingunni".
Tilrœði við heilbrigt fólk.
ENN ERUM við á svo lágu stigi
í verklegum efnum, að leitun er á
húsakynnum, sem fjöldasamkom-
um eru ætluð, að þar sé viðun-
andi loftræsting. Á síðasta sam-
söng Geysis í Samkomuhúsi bæj-
arins, var heitt í veðri og hitinn
í húsinu óbærilegur venjulegu
fólki. Má það furðulegt heita, að
rafmagnsviftur séu ekki notaðar,
þar sem þær Jjó eru til. Verður
að ætlast til þess að samkomu-
gestir séu ekki að óþörfu kvaldir
af loftleysi og hita á samkomum
og mannamótum, svo sem nú er
algengt.
Spói skrifar blaðinu eftirfarandi:
SINFONÍUHLJÓMSVEIT ÍS-
LANDS skrapp hingað norðtu’ á
föstudaginn var og hélt hljóm-
leika í Matthíasarkirkju á Akur-
eyri um kvöldið, undir stjórn
Thor Johnson. Aðsókn var mikiL
Hljómsveitin mun telja það
skyldu sína að gefa landsfólkinu
öðru hvoru kost á að sjá og hlýða
á hina miklu sinfoníuhljómsveit,
þar sem ástæður leyfa. Enda er
fyrirtækið ekki lengur kennt við.
höfuðborgina, eins og áður var,
heldur við ísland. Ekki svo að
skilja, að Reykjavík sé hér með
að afsala sér nokkru nema þá
tapinu af rekstrinum, því að hún
getur sér að meinalausu séð af
henni dag og dag.
Ekki fer það milli mála, að
mikill menningarauki er að slíkri
hljómsveit. Um það eru tón-
menntaðir menn og margir aðrir
sammála. Það fer heldur ekki hjá
því að venjulegt fólk hafi í æ
ríkara mæli og vaxandi, ánægju
og nautn af tónleikum slíkra
hljómsveita á verkum meistar-
anna og vissulega er þess að
vænta að lifandi tónlist, þar sem
maður heyrir bæði og sér 40
manna hljómsveit, gefi mönnum
nýja sýn og nýjan skilning á
þessum vettvangi, svo að menn
njóti hennar fremur síðar gegn-
um útvarp. Er þá vel farið. —
Einkum vegna þess að nauðugur,
viljugur verður maður að með-
taka og það í allstórum skömmt-
um frá ríkisútvarpinu, þessa teg-
und hljómlistar, hvort sem er.
En þi’átt fyrir góðan vilja út-
varpsins á að tónmennta alþýðu
manna á þennan hátt, er árang-
urinn ekki meiri en svo, að allur
þorri manna dregur sig í hnút
eins og hræddur broddgöltur, svo
að broddarnir standa í allar áttir
þegar sinfoníur bylja í eyrum
manns.
í Matthíasarkirkju stóð maður
svo augliti til auglits við hinn
mikla skelfi, bæði sem áhorf-
andi óg áheyrandi. Sem áhorf-
andi fékk sá, er þessar línur ritar,
nokkuð fyrir sinn snúð. En sem
áheyrandi verður útkoman allt
önnur, Jjví að ef eg á að segja
eins og er, vissi eg ekkert hvað
var verið að fara með og naut
þess ekki að neinu ráði. Flöfuð
mitt var jafn tómt og áður og
eitthvað innra með mér gerði
jafnvel hálfgerða uppreisn gegn
hinu mikla og margbreytilega
tónaflóði. En vona einlæglega að
eg sé einn um þessi áhrif og eg
skal reyna að læra betur, áður en
hljómsveitin kemur næst. — Eg
mundi verða óumræðilega þakk-
látur ef viðfangsefnin væru skýrð
fyrirfram í prógrammi eða efni
hvers verks sagt fram áður en
það er leikið, svo að ekki fari
eins og nú, að eg vissi lítið um
hvað fjallað var, einkum í síðari
hluta hljómleikanna. Mér datt
svo sem eitt og annað í hug, en
væri það ekki synd að hugsa sér
tvær fylkingar gráar fyrir járn-
um renna saman með stríðsösk-
ir og vopnabraki og kvalaóp
limlestra manna í blóðugum
valnum, ef höfundur og læri-
sveinar hans og boðberar eru að
segja okkui' eittlivað allt annað.
Mai'kmiðið hlýtur að vera það,
að almenningur skilji og njóti
æðri tónlistar. Til þess að ná Jjví,
þarf meiri fræðslu. Þar á ríkisút-
varpið að gera betui' og meira og
hjálpa mönnum til skilnings.
Spói.
Hinn nýi heimsmeistari í skák,
Rússinn Smyslov, lærði skák 6
ára gamall, og er hann vai' orðinn
17 ára, var hann þegar með beztu
skákmönnum heims.
Smyslov er nú 36 ára. Hann er
rauðhærður, grannvaxinn, flug-
verkfræðingur að menntun,
ágætur sundmaðui', skíðamaður,
píanóleikari og bassasöngvari. —
Fróðir menn telja, að hann hefði
getað skapað sér heimsfrægð sem
tónlistarmaðui', a. m. k. er tón-
listin Jjað eina, sem togað getur
hann frá skákborðinu.
Á hinu mikla skákmóti í Am-
sterdam, þai' sem gert var út um
það, hver rétt hefði til þess að
skora á Botvinnik til einvígis,
þótti tíðindum sæta, er Smyslov
og Petrosjan hespuðu skók af í
10 leikum, sömdu um jafntefli, og
þutu út. Þeir höfðu keypt sér að-
göngumiða að Mozai'ttónleikum.
Það er dálítið skrýtið, en gír-
affinn og músin hafa nákvæm-
lega jafnmarga hálsliði, munur
inn er bara sá, að hálsliðir gír-
affans eru Jjó nokkuð lengri.
Bretar hafa ekki borðað rúg-
brauð til þessa, en nú eru Danir
teknir að flytja þangað 1—2 tonn
af rúgbrauði mánaðarlega, og
hefur salan gengið ágætlega.
Nýlega er látin józk húsfreyja,
sem fékk lömunarveiki 1943 og
varð alla tíð síðan að vera í stál-
lunga.
*
VALD. V. SNÆVARR: I
F
ÞEGAR ÞYSINN HLJÓÐNAR.
Jak. 3. 5—6 og 10: Þannig er einnig tungan %
litill limur, en leetur miltið yfir sér. — Sjá, hversu J;
^ lilill neisli getur kveikt í miklum skógi, Tung- %
g- an er líka eldur. Tungan er ranglcetis heimur. —
1
& _
Af sama tntinni gengur fram blessun og bölv-
‘i- un, þetta má ekki svo vera, brceður minir.
6>
*
©
-)■
é
■i■
©
Eitt orð, eitt kaldrcent kersknisorð,
ofl kvöl og gremju vekur.
Eitt orð er jajnvel andlegt morð,
þóll ettgittn finnist sekur.
Það smýgttr Ukt og eitruð ör
að innslu hjartarótum,
og gelur latnað gleði’ og fjör
að grimmum hcetti’ og Ijótum.
Eitt orð, eitt hlýlt og ástrikt orð,
er undir hjarlans blccða
og syrtir að við sorgarborð, —
má sárin djúþu grceða.
Og þeim, er harm. i hjarta ber
og horfinn ástvin grceíur,
hið hlýja vinar-orðið er
setn unaðshljómur scetur.
Eilt orð, sem lofar Ijúfri náð,
til Ufs margt.dáið vekur.
Þá gleymist tregi, gefast ráð
og góðvild eflast tekur.
Gitðs helgur andi, tncel iil min .
það máilarorð, sem hreki
allt hatur burt, en helgi þin
i hjarta kcerleik veki!
Anders Hovden,
norskur skáldaprestur.
*
<r
<3
-)-
f
t
t
t
<3
r
?
f
f
i’/.
jr
&
~r
I
<3
V
F
<3
-V
f
<3
f
I
f
<3
-)-
?
&
F
4-
?
<3
-)-
f
<3
■k
f
<3
4-
*
<■
f
f
f
f
!
*(•
(Lausleg þýð. Vald. V. Snævarr.) <3
-)-
A I
Ánægjuleg keppnisför
Eg fór í vikunni keppnisför í annað hérað, skyldi
eg keppa í skák við meistara þess héraðs um titil—
inn: „Mesti skákmaður á norðurslóðum". Það var
tekin mynd af mér og fararstjórunum þremur, áður
en við stigum upp í flugvélina. Þetta var ógurlega
gaman. Þegar við komum á áfangastað, tók eg til
við taflið, og eg varð heimaskítsmát í 8. leik. Það
varð mikil hrifning í salnum, en Jjar voru 20 manns
að horfa á, auk fararstjóranna minna. Það var tek-
in mynd af mér og hún birt í blaði bæjarins, og Jjað
var birt viðtal þar við alla fararstjórana. Viðtalið
og umsögnin um keppnina var mjög vinsamleg, og
okkur var hælt á hvert reipi. Þetta varð því mjög
ánægjuleg ferð.
Það er að vísu heldur verra, að eg skyldi tapa
skákinni svona fljótt, en á Jjví má gefa skýringar.
Skákborðið, sem eg æfði mig á í hitteðfyrra, en eg
hef ekkert teflt síðan, var úr pappa, en nú varð eg
að hafa menn mína á marmaraborði, sem er miklu
harðara, og andstæðingur minn, sem vanur var
sliku borði, hafði Jjví betri aðstöðu. Þar að auki var
mjög heitt í salnum.
Að öllu samanlögðu má fullyrða, að eg hafi orðið
héraði mínu til sóma, um Jjað eru fararstjórarnir
alveg sammála mér. Þetta var mikil og góð auglýs-
ing fyrir sveit mína og hérað, og eg hef nú öðlazt
mjög dýrmæta keppnisreynslu. Brátt mun eg halda
í aðra keppnisför.
Dufgus.