Dagur - 05.06.1957, Blaðsíða 5

Miðvikudaspnn 5. júní 1S57
D A G U R
5
II.

Niðurlaa
GUÐMUNDUR B. ARNASON:
En betur má ef duga skal, þótt
allmikið liafi verið unnið að því að
prýða bæinn, er þó enn mikilla um-
bóta þörf. Það hafa líka sumir bæj-
arlniar fundið, því að fyrir nokkr-
um árurn var hér stofnað félag, er
hlaut nafnið „Fegrunarfélag Ak-
urevrar". Eg hef ekki fylgzt svo vel
með s;<",:íum þess og framkvæntd-
um. að ég geti mikið um það sagt.
Finnst þ >, að stórhug skorti í fé-
laginu. En hugmyndin var góð og
bcr að þakka forvígismönnunum
fyrir hana.
Engin stiirvirki hefur þetta félag
unnið enn. Því grasvöllurinn við
Eyrarveg — sent mun gerður af því
að mestu eða öllu leyti — getur
tæplega borið ]>að nafn. Hins vegar
mun félagið hafa kvatt ráðamenn
bæjarins til ýmissa umbóta og stutt
að þeim einkum með blómskrúði
og Ijósadýrð. En Iivorugt er varan-
legt. Blóntin fölna skjótt — eftir
aðeins fáar vikur. Og jólaljósin eru
ekki kveikt á réttum tíma og ná þvi
ekki þeim tilgangi, sem þeint var
ætlaður frá upphaíi: Að gera jóla-
hclgina hátíðlegri. Það varri því
æskilegt að félagið færðist í aukana
og vddi sér verkefni, sem orðið
gæti bænum til mikillar prýði og
því sjálfu til verulegs cg langvar-
andi sóma.
Einn cr sá staður hér í bænum,
sem mér finrfst að þurfi alveg scr-
slaklcgn skjótra og gagngerðra um-
bóta við. Það er gilskoran, sem
gengur upp i Brekkuna rétt sunn-
an við Ráðhústorgið. Gilskora þessi
á sér ofurlitla forsögu, og vil ég
fyrst víkja lítið eitt að henni.
Fyrir nálægt tuttugu árunt hóf-
ust skátar bæjarins handa, komu á
kvöldin, þegar önnum dagsins var
lokið, með skóflur og hjólbörur og
hófu ólaunaða vinriu í gilbotnin-
urn, undir stjórn J<>ns heitins Norð-
fjörðs og Tryggva Þorsteinssonar.
Þeir stungu og pældu upp jarðveg-
inn og færðu moldina til í hjólbör-
unum, gerðu hleðslu þvert yfir gil-
ið, fylltu upp með rnold ofan við
hana og mynduðu þar sléttan, fall-
egan grasflöt. Annan flöt gerðu þeir
neðar og hhiðu upp stalla báðum
megin í gilinu. Þeir grófu holræsi,
afgirtu blettinn og gróðursettu trjá-
plöntur meðfram girðingunni og
eitthvað á stiillunum. Efni í girð-
inguna gTciddu J>eir úr eigin vasa.
Trjáplöntur ætlaði bærinn að
leggja til. En vanefndir urðu á því,
lr- í ' ' ' V
Betur má ef duga skal
svo að skátarnir urðu einuig að
kaupa eitthvað af plöntum. Er öllu
Jtessu var lokið, afhentu J>eir bæj-
arfélaginu blettinn.
Það var mikil prýði að |>essum
bletti, j>ó að ekki væri meira að
gert, því að Jrarna var áður órækt-
armór. Og liefði þó prýðin af blett-
inum getað orðið meiri, ef honum
hefði verið sónti sýndum. En — því
miður — varð annað uppi á ten-
ingnum. Ekkert hefur verið gcrt.
fyrir ]>ennan blett síðan. Trjá-!
plönturnar, sem ekki náðu Jrroska,1
voru ekki endurnýjaðar. Girðing-
unni var ekki haldið við, og er hún
nú alveg horfin. Og lokræsið er
sigið saman, svo að vatnið leitar nú
upp á yfirborðið. í stuttu máli:
viðurstyggð eyðileggingarinnar hel-
ur haldið innreið sína á þennan
fallega blett og er nú að gera liið
fómfúsa starf skátanna að engu.
Síðan girðingin íór hafa börn og
unglingar þyrpzt inri á blettinn og
eyðilagt grasrótina að nokkru, svo
að flög eru farin að myndast þar. !
Níunu ]>au stækka nteð sívaxandi
hraða, ef ekkert er gcrt til að
hindra ]>að.
Vafalaust hafa skátarnir séö, að
gilskoran var svo upplagður staður
til bæjarprýði, að á betra varð vart
kosið. Og Fegrunarfélaginu og ráða-
mörinum bæjarins mun einnig hafa
verið það ljóst, því að hlerað hefi
ég, að framkvæmdir við gilið hafi
verið ræddar af þessum aðilum, og
jafnvel verið byrjað að gera ráð-
stafanir með það fyrir augum, að
hefja þar róttækar aðgerðir til feg-
urðarauka. En um það verður ckki
rætt hér að sinni, heldur vil ég
bregða mér niður í bæinn og verða
samferða ferðalang, sem kemur til
bæjarins í fyrsta sinn og bið les-
andann að fylgjast með litla stund.
Það er fyrstu dagana í maí. Vor-
inu hefur sótzt ferðin liingað á
norðurhjara veraldar vel. Og sólin
er búin að þíða hið þunna klaka-
lag vetrarins og byrjuð að klæða
jörðina fallega, græna sumarbún-
ingnurn. Við göngum að flugstöð-
inni. Bíll nemur þar staðar og mið-
aldra maður stígur út úr honum.
Hann talar nokkur orð við bílstjór-
ann. Og bílstjórinn bendir lionum
á Hótel K. E. A. og segir um leið, |
að það sé talið annað fullkomnasta
gistihús landsins. Maðurinn gengur ]
þangað og hverfur þar inn. Eftir að
hafa fengið þar fyrsta flokks þjón-
ustu og fullnægt krölum magans
með einhverju lostæti, kemtir hann
út og hefur göngu sína um bæinn.
HRÍÐ í JÚNÍEYRJUN.
Veðurúllit cr ærið Ijótt,
alls staðar él á brúnum,
það liefir fennt í fjöll í nótt
og fölgvað á efstu brúnurn.
Á norðurslóðunr er veður valt,
og vandgæft með sumarfenginn.
Fyrr má nú vera vorið kalt
en vetur sé afturgenginn.
Hafa nú jarðar-hreyfingar
hvarflað frá réttri línu?
Eða cru prentvillur einhverjar
í almanakinu nrínu?
E£ það gerir nú ofsahret,
— annað eins hugsast getur —
lands-skíðagöngu ég lokið get,
mér láðist það hreint í vetur.
Ég hefi sól og sumar þráð,
nú sezt að mér vetrarkviöinn,
til afþreyingar er ekkert ráð
annað — en smyrja skíðin.
DVERGUR.
GuÖmunAnr B. Arnason.
Og við fýlgjumst með. Honum
verður fyrst reikað út Hafnarstræti
að austan og athugar á göngu
sinni stærstu og fallegustu húsin
við götuna. Er hann kemur út á
móts við eyðuna á rnilli húsanna
nr. 97 og 101, stanzar hann snögg-
lega og virðir fyrir sér stórt, Ijótt
og gapandi sár efst í Brekkunni —
jarðfall — sem ekki hefur verið
grætt.
Hafnarstræti er að þessu sinni
hið þrifalegasta, sjálfsagt nýbúið að
sópa það, svo að umgengnismenn-
ingar sælgætisneytenda bæjarins
— sem flestir eru af yngri kynslóð-
inni — gætir ekki. En oft er um-
búða og bréfaruslið á þessari fjöl-
förnu götu þeim lítt til sóma og
setur leiðinlegan svip á bæinn.
Nyrzt í Hafnarstræti dettur ferða-
manninum í hug að bregða sér upp
á brekkuna og fá útsýn yfir bæinn.
Hann gengur upp tröppurnar
sunnan við Útvegsbankann. En
vart hefur hann klifið þær,fer. hann
snarstanzar og hvessir sjónir á forn-
an skúr, allmikinn ummáls, lágan
og svo lágreistan, að efri brún
þaksins, sem er flatt og rautt af
ryði, er nál. 1 íc-t til jafnaðar ofar
jörðu. Ekki ber þakið — eða skúr-
inn yfirleitt — nein merki þess, að
málningu hafi nokkurn tíma verið
á hann slett. Annar skúr blasir einri-
ig við auga ferðamannsins þar rétt
sunnan við, einnig ómálaður, en
hefur það frarn yfir stallbróður
sinn, að þakið er skjöklótt, því að
nokkrar af hinum fornu járnplötum
hafa verið fjarlægðar og óryðgaðar
plötur settar í staðinn. Brekkan,
sem lækkar snögglega upp af syðri
skúrnum, helir ckki verið klædd,
svo að þar er ber, gróðurlaus mclur.
Hefir þeim, er verkinu stjórnaði
líklega fundizt það vera í litlu sam-
ræmi við skúrana að klæða þann
litla blett, því að kostnaður hefir
ekki getað komið þar til greina. —
Ferðamaðurinn heldur göngu sinni
áfram upp Brekkuna. En áður en
upp er komið, eða neðan við brún-
ina, mætir honum rnikil sand-
dyngja, scm farið hefir vaxandi ár
frá ári. Er upp á Brekkuhornið er
komið, fer ferðamaðurinn að litast
um. Fyrst verður honum litið til
suðurs. Þar er dálítil gróin land-
spilda neðan við Gilsbakkaveginn,
tilvalinn staður til mikillar prýði
við fjölfarinn veg, ef liann væri af-
girtur og fegraður. Eu á blettinum
er ekkert að sjá til fegurðarauka.
Hins vegar liggur þar talsvert af
steypujárni, rautt af ryði eftir að
hafa hvílt sig þar í 2 ár. Annað
vekur líka eltirtekt þar. Það er grár
og ljótur sinuþófi á miðri spildunni
er bendir til ]>ess, að bletturinn
var ekki sleginn á sl. sumri, enda
varla fært nema góðum sláttumauni
eins og t. d. Friðriki Skagfirð-
ingi, sökum leifa af girðingu er
þar hafði verið. Er ferðamaðurinn
snýr sér við og lítur ofan í gilið,
tekur ekki betra við. í stað þess að
ganga meðfram handriðinu upp og
ofan Brekkuna, hefir fólkið lagt
leið sína eftir gilinu og troðið þar
götur í grassvörðinn. Síðan hefir
vatnið tekið við og er nú byrjað að
grala sig niður í göturnar og flytja
aur, sand og möl í skólpræsi bæjar-
ins, til lítilla hagsbóta fyrir bæjar-
sjóðinn eða þæginda fyrir þá, er
vinna það óþrifalega verk að
hreinsa skólprörin. Vegbrúnin á
Gilsbakkaveginum er einnig mjög
óásjáleg, sundurtætt af vatnsrennsli
og troðningi. Og. áfram heldur
ferðamaðurinn upp að gilsbotn-
intxm, stanzar þar litla stund og
horfir, að því er virðist, undrandi
og vonsvikinn á liinn vanhirta, nið-
urnídda blett, hristir höfuðið og
lieldur sem skjótast leiðar sinnar. —
Enginn vafi er á ]>\y, að Akureyrar-
bær eða íbúar hans — hafa fengið
stóran „mínwS“ í liuga ferðamanns-
ins eftir þessa gönguför hans. —
Eg hef hér að framan látið í ljós,
að mér fyndist Fegrunarfélagið —
og þá fvrst og fremst stjórnendur
þess hafa sýnt allt of lítinn stórhug
og framtak. Það liefir verið lögð
mest stund á að prýða bæinn mcð
blómuhi eins og áður er sagt, og er
það að vísu þakkarvert. En það er
ekki nóg. Blómin fölna skjótt. Og
eftir er svört moldin. Vilji félagið
vinna verulega hvlli og fylgi bæjar-
búa, verður það að lyfta merkiriu
hærra; ráðast í framkvæmdir, sem
orðið gætu til varanlegrar prýði
fyrir bæinn og því til sæmdar. Og
þá er urnrædd gilskora, sem liggur
í hjarta bæjarins, sjálfkjörinn stað-
ur til að byrja með. Hann gæti
orðið Akureyringum til álíka sóma
og Hellisgerði er Hafnfirðingum, ef
rótækar og vel skipulagðar fram-
kvæmdir yrðu hafnar þar.
Eg býst við, að félagsstjórnin segi,
að ]>að sé ekki hægt að ráðast í stór-
ar framkvæmdir, sökum þess, að
Fegrunaríélagið hafi ekki fé fyrir
hendi til þess. Og nmn það rétt. En
]>á vil ég spyrja: Hefir stjórn fclags-
ins leitað allra bragða til að afla
félaginu fjár, eða annars stuðnings?
Því að ]>ar getur fleira komið til
greina. Eg hefi ekki orðið þess var.
Og ég trúi ekki öðru en að Akureyr-
ingar mundu bregðast vel við fjár-
söfnun og aðstoð við félaglð, ef þeir
vissu, að fénu yrði varið til varan-
legra, raunhæfra umbóta.
Mér er ljóst, að það eru margar
leiðir til að hrinda þessu máli fram,
til sigurs. Og ég ætla mér ekki þá
dul, gamall og sljór, eins og ég er
orðinn, að geta gefið Eegrunarfélag-
inu bezta ráðið. En mig larigar þó
til að varpa fram einni tillögu: Væri
ekki reynandi fyrir stjórnina að fá
skáta bæjarins í lið með sér, láta
þá fara í hvert einasta hús í bænum
á þeirn tíma, ]>egar fólkið er flest
við, með tvíþsett skjal. Öðrum meg-
in væru skrilaðar stærztu upphæð-
irnar, sem menn létu af hendi
rakna eða lofuðu að greiða. Hinum
megln væri salnað loforðum um
ókeypis vinnu. Merki hefðu skát
arnir meðferðis handa þeim, sem
minna leggðu fram. Eg er viss um,
að skátar bæjarins mundu bregðast
vel við þcirri málaleitan. Þeir liafa
áður, sér til mikils sóma, unnið
mðrg störf endurgjaldslaust af mikl
um dugnaði og áhuga. Meðal ann-
ars það að hefjast handa — eins og
áður er sagt, við fegrun gilsins. Og
þeir munu áreiðanlega styðja að
því, að það verk verði fullkonmað
sem fyrst á sómasamlegan hátt.
Nei, það er ekki fé, sem fyrst og
fremst vantar til framkvæmdanna
við gilið, heldur miklu fremur
áhuga og fórnfýsi. Konur á Akur-
eyri voru margfalt færri en nú
fyrir 55 áruiri, þegar Lystigarðurinn
var gerður. Og siimuleiðis yfirleitt
miklu fátækari. Aldamóta-kynslóðin
sem vann mikið og gott starf með
því að taka heita vatnið upp í Gler-
árgili norðan við ána og leiða það
í Sundlaug bæjarins á erfiðustu ár-
um þessarar aldar — kreppuárun-
um — liafði ekki yfir miklum fjár-
munum að ráða. Og fleira mætti
telja.
En úr því rætt er um fjárskort
Fegrunarfélagsins, finnst mér ekki
úr vegi að minnast lítillega á einn
útgjaldalið þess, sem að vísu num
ekki stxír, en er að mér virðist
þannig vaxinn, að eg álít að hann
ætti að hverfa. Það eru verðlaunin
ijTÍr íegursta skrúðgarð bæjarins.
Fyrst og fremst munu þau oftast
orka mjög tvímælis. Ekki auðvelt
að gera upp á milli garðanna. í
öðru lagi eru fjárhæðirnar, sent
veittar erti ekki svo stórar, að þær
hvetji menn til að leggja sig veru-
lega fram víð ræktun skrúðgarð-
anna. Þar mun einkum ráða feg-
urðarþrá livers og eins. Enda garð-
arnir að mestu gerðir fyrir eigend-
urna sjálfa. Ef til vill getur metn-
áður átt nokkurn þátt í að menn
kappkosti að eiga fegurstan garð.
En þeirri kennd mætti íullnægja
alveg eins með því að athuga garð-
ana, fella dóm urn þá og birta úr-
slitin í blöðum bæjarins, eins og
gert hefur verið.
Aður cn eg lýk máli nrinu vildi
eg með nokkrum orðum minnast á
þann flokk manna hér á Akureyri,
sem er á aldrinum 16—30 ára. Á
því skeiði ævinnar er fjörið og ork-
an mest. Það hlýtur því að vekja
athygli og undrun margra og verða
þessu " fólki til álitshnekkis að
reynsla undanfarinna ára hefur
leitt í ljós, að það hefur tekið til-
tölulega langminnstan þátt í gróð-
ursetningu trjáplantna í landi Ak-
ureyrar og nágrennis bæjarins. Það
eru aðeins örfáir menn á þeinr
aldri, sem hafa verið við það. Eldra
fólk og börn um og innan við
fermingu, liafa borið hitann og
þungann af því starfi. Þessi stað-
reynd er til mikillar óvirðingar
fyrir þetta unga fólk. En það getur
bætt fyrir þessa vanrækslu sína
með tvennu móti: Með því að fara
hér eftir í eina skógræktarför á
hverju sumri. Og að vinna citt
dagsverk árlega ókeypls við fegrim
bæjarins — fyrst gilsins. Eða leggja
fram fé, sem því svarar til þess.
Hvort tveggja væri næsta auövelt,
cf ekki skorti vilja. Flestir munu
hafa 16 stunclir á hverjum sólar-
hring sér til hvíldar og eigin af-
nota. Það þyrfti því hver og einn
ekki nema 2 kvöldstundir til að
inna af höndum eitt dagsverk. Og
andvirði dagsverksins gæti fólkið
auðveldlega sparað, sér að skað-
lausu. Annað hvort mcð því að fara
ekki í nokkur kvöld í sælgætis- og
tóbaksholurnar, sem bæjarstjórn
Akureyrar hefur miðlað bæjarbúum
af mikilli rausn og veitt eigendum
þeirra þau sérréttindi fram yfir
aðrar verzlanir, að mega hafa þess-
ar kompur opnar fram á nætur,
rétt eins og það sé hið mesta vel-
ferðarmál fyrir bæjarfélagið, að
börn og unglingar geti daglega átt
sem lengst kost á því að losa sig
við peninga sína og venja sig á
ýmsar ntiður hollar nautnir. Eða í
öðru lagi með því að neita sér um
iað horfa á nokkrar lélegar og lítt
siðbætandi kvikmyndir.
Eg skora á Fegrunarfélagið að
taka þetta mál — fegrun gilsins —
til rækilegrar athugunar og fram-
kvæmda. Og eg hciti á alla Afcur-
eyringa tið bregðast vel við, cf fé-
(Framhald á 7. síðu.)