Dagur - 08.08.1957, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Fimmtudaginn 8. ágúst 1957
íSSSSSSSSJSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSÍ
D AGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
Afgreiðsla, auglýsingar, innheiníta:
Þorkell Bjömsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Simi 1166.
Árgangurinn kostar kr. 75.00.
Blaðið kemur út á miðvikudögum.
Galddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
WSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS^
Sjálfstæðisflokknum mistókst
! SJÁLFSTÆÐISMENN eru fremur rislágir
um þessar mundir. Til þess er sú astæða, að enn
ein tilraun þeirra til að koma núverandi ríkis-'
stjórn frá völdum, hefur mistekizt. Sjálfstæðis-
flokkurinn tók ekki stórmannlega afstöðu í
' stj órnarandstöðunni. En hún einkenndist fyrst og
fremst af því að hann gerðist bandamaður erfið-
leikanna í efnahags og atvinnumálum lands-
manna. Síðasta tilraun hans var sú að egna til
langvarandi verkfalls á kaupskipaflota lndsins. Á
þessu verkfalli skyldi ríkisstjórnin falla, sögðu
Sjálfstæðismenn fullum fetum í viðtölum úti á
landsbyggðinni. Verkfallið stóð í 46 daga og hef-
ur skaðað þjóðina um milljónatugi .Er það leystist
varð síðasta vonin að engu orðin og Morgunblaðið
þrætir fyrir þátítöku sína.
Innstu koppar í búri Sjálfstæðisflokksins eru
farnir að óttast sín eigin verk, og er það að von-
um. Útflutningsverzlunin stöðvaðist algerlega og
skortur var orðinn á nauðsynjavörum, bæði til
neyzlu og framkvæmda og mörg iðnfyrirtæki
sögðu upp starfsfólki sínu vegna hráefnaskorts.
Sjálfstæðismennirnir finna ofurþunga almenn-
| ingsálitsins á þessu verkfallsbrölti, enda skilur
almenningur það æ betur, hvert óheillastarf hef-
ur verið unnið af stjórnarandstöðunni í þessu
máli. Geta þeir menn, sem um sárt hafa að binda
' vegna farmannaverkfallsins, svo og farmennirnir
sjálfir, sem létu hafa sig að leiksoppi vikum sam-
an og hafa orðið fyrir verulegum tekjumissi, sent
i Sjálfstæðisflokknum þakkir sínar og eru þegar
farnir að gera það. Sjálfir geta foi-ystumenn þessa
! flokks státað af því að hafa unnið þjóðinni stór-
kostlegt tjón í heild. Þeir geta ennfremur verið
þess fullvissir, að þeir hafa styrkt ríkisstjórnina
| verulega með þessum afskiptum sínum af far-
mannadeilunni, þótt slíkt væri ekki tilgangurinn.
Það mun lengi verða í minnum haft, og ekki
ólíklegt að tækifæri gefist tii að rifja það upp
. síðar, hvernig flokksforysta Sjálfstæðisflokksins
espaði í upphafi til þessa verkfalls og allra ann-
arra verkfalla í tíð núverandi ríkisstjórnar.
Hvernig hún hefur vegið úr launsátri að ríkis-
stjórninni á þennan hátt og jafnvel hælzt um á
milli. Það er og eftirtektarvert að aðalritstjóri
.Morgunblaðsins hefur notað aðstöðu sína hjá
Eimskip til að spilla samningaviðræðum og sam-
! komulagsleiðum deiluaðila. Allur þessi illræmdi
verknaðin: Sjálfstæðismanna vekur ugg hjá
i verkamönnum og almennum launþegum, og al-
menna fyrirlitningu.
Það er eftirtektarvert í sambandi við verkföll
og vinnudeilur, að hinar lægst launuðu stéttir
þjóðfélagsins hafa hvergi fx-eistazt til almennra
verkfalla. Þær standa fast með núverandi ríkis-
stjórn og hafa með því sýnt að þær skilja rétti-
, lega að verkföll eru neyðarúrræði, sem nota ber í
nauðvörn aðeins, þótt pólitískum spekúlöntum
! hafi tekizt að stofna til nokkurra verkfalla vel
launaðra manna að þessu sinni. Fjölmennustu
vinnustéttirnar hafa lært af dýrkeyptri reynslu að
kaup og kjarasamningar eru hagfræðilegs eðlis og
verða að leysast samkvæmt því og einnig að
kauphækkanii-, sem ei-u meii'i en atvinnufyxúr-
tækin geta borgað, eru ekki kjarabætur nema á
[ pappíx-num. Þetta viðhorf kemur meðal annars
mjög glöggt fram í yfirlýsingu
verkalýðssamtakanna á Akureyri
fyrir skemmstu, þar segir m. a.:
,,Nú um skeið hefur það verið
yfix'lýst stefna alþýðusamtakanna
að efna ekki til samningaupp-
sagna í þeim tilgangi að hækka
kaupgjald að krónutölu nema til
nauðsynlegra lagfæringa. Þessi
stefna er grundvölluð á þeirri
vissu, að almennar kauphækkan-
ir mundu gei'a að engu þær til-
raunii', sem stjórnarvöld landsins,
í samvinnu við verkalýðshreyf-
inguna, eru að gei'a til að stöðva
verðbólguna."
Síðan eru víttar hóflitlar launa-
kröfur háttlaunaðra manna og
lýst yfir að framkoma farmanna
sé alþýðusamtökunum og rétt-
indum þeirra hættuleg. Þessi yf-
irlýsing hefur farið mjög í taug-
ai'nar á Morgunblaðsmönnum,
svo sem öll samstaða ríkisvalds-
ins og fjölmennustu 'dnnustétt-
anna í landinu. Aukið ti-aust ríkis
stjói’narinnar meðal almennings
er mesta hrelíing Sjálfstæðis-
manna um þessar" mxmdir.
Lystigai'ðui'inn á Syði'i-Brekk-
unni og Andapollux'inn í gilinu
neðan við sundlaugina, eru þeir
staðir á Akureyri, sem einna
gleggst vitni bera um það, hve
mannshöndinni getur vel tekizt í
samvinnu við náttúruna. Lysti-
gai'ðurinn veitir blómstóði skjól
noi'ðlenzkum andategundum,
mega Akureyringar horfa upp á
sinn Andapoll í hinni mestu
vanhii'ðu. Þar flýtur óþven'i á
vatni, illgx'esi dafnar í kjarrinu,
grasfletir og kantar brenna af
þurrki. Þar eiga í'ottur bú, en
fuglarnir eru farnir.
Svanur á Andapollinum. (Ljósmynd: E. D.).
ÞANKAR KOIEEINS
Eg kem úr bænum og er rétt að lauma pakkan-
um inn í skrifborð, þegar konan kemur aðvífandi.
„Hvað keypturðu nú?“ spyr hún.
„Ha?“ segi eg og læsi skrifborðinu.
„Hvað var þetta? Hvað keyptirðu?“ spyr hún,
ákveðin í rómi.
„Hvað eg keypti,“ segi eg. „Ja, eiginlega keypti
eg ekkert, a .m. k. ekki neitt að x’áði.“
„Hvað er í pakkanum? Leyfðu mér að sjá það,“
segir hún og er farin að hvessa sig. Eg styn við,
opna skrifborðið og rétti henni pakkann.
„Átti eg ekki á von!“ hrópar hún og tínir fram 3
spæni, 2 flugur, fjórar sökkur og 10 öngla. „Ertu
nú enn tekinn að bruðla peningum'í þennan fjand-
ans óþai'fa! Þú áttir nú meira en nóg af slíku drasli
fyrir. Það var full skúffa af þessu í vor.“
„Já, en elskan mín,“ segi eg blíðlega, „þú veizt
nú hvernig botninn er í Laxá, fullt af steinum og
nibbum og....“
„Hvað kostar spónninni?" spyr hún og hvessir á
mig augun.
„Hver spónn?“ segi eg. „Ja, hann kostar nú engin
ósköp, svona eitthvað um 20 krónur.“
„En flugan?“
„Það kostar nú bara engin fluga yfir 20 krónur,
það get eg fullvissað þig um, og sökkurnar kosta
næi'ri því minna en ekki neitt, því að eg kaupi allt-
af litlar sökkur til þess að spara, og öngl.... “
„Hvað kostaði gi'ammið í þessum eina laxi, sem
kom á hjá þér í fyrra og þú misstir svo að lokum,
má eg spyrja?“
„Graínmið," segi eg. „Maður talar ekki um
grömm í sambandi við laxa, heldur pund. Og það
vár nú enginn smálax, þori eg að fullyi'ða. Heföi
hann farið í reyk, þá hefðirðu ekki þurft að kaupa
álegg til heimilisins fyi'stu vikurnar a eftir, það get
eg bara sagt þéi\“
Hún hnussar við. „Þarna eyðirðu stórfé í þessar
bannsettar veiðigræjur dag eftir dag, en eg fæ eklci
einu sinni peninga hjá þér til þess að kaupa mat
handa börnunum, og það finnst mér hart.“
og bæjarbúum og ferðamönnum
yndis- og hvíldarstundir.
Andapollurinn er einstakur í
sinni röð, og hafa Akureyringar
til þessa með réttmætu stolti sýnt
hann gestum og gangandi. Nátt-
úran hafði lagt til hinn ákjósan-
legasta stað í miðbænum og
nokkrir unnendur hennar og
fuglavinir, sem, með Jakob heit-
inn Karlsson og Kristján Geir-
mundsson í broddi fylkingar,
fengu því áorkað, þrátt fyrir
ríkjandi vantrú á umgengnis-
menningu fólks, að Andapollur-
inn var gerður. Síðan hefui' hann
verið hinn fegursti og fjölsóttasti
staður, bæjarbúum til sóma og
ánægju. Ekki hefur heyrzt að
drápgirni eða skemmdarfýsn fá-
ráðlinga hafi nokkru sinni fengið
útrás á þessum stað og hraksspár
allar um að endurnar yrðu
skotnar eða barðar grjóti, ui'ðu
sér til minkunnar.
Kristján Geirmundsson á Ak-
ureyri ól á sínum tíma upp flest-
ar íslenzkar andategundir og
krafðist ekki annarrar þóknunaí,
en að þeim væri landvist leyfð
við Andapollinn. Nú hefur hann
tvö sumur alið upp nokkrar teg-
undir sundfugla fyrir Reykjavík-
urbæ, Akureyri varð Reykjavík
fyrirmyndin í þessu efni.
En hvers vegna er þetta rifjað
upp nú?
Á meðan Reykvíkingar kosta
allmiklu fé og fyrirhöfn til að
koma upp sínum fuglagarði með
Bæjaryfirvöldin eða þeirra um-
boðsmenn hafa hraklega brotið af
sér við þennan fagra stað, með
fádæma hirðuleysi, sem almenn-
ingur sættir sig ekki við og á
ekki að sætta sig við.
En hvers vegna týndust fugl-
arnir af Andapollinum?
Girðingin umhverfis hann er
hin vandaðasta. En sums staðar
hefur jörð sigið lítils háttar, án
þess við það væri gert. Afleiðing-
in varð sú, að endurnar, þótt
vængstýfðar væru, fundu sér
kærkomna leið út í heiminn og
lögðu land undir fót. Hefur orðið
vart nokkurra þeirra hingað og
þangað.
Þær andategundir, sem eru al-
gerlega horfnar af pollinum, eru
m. a. þessar: Grafönd, rauðhöfða-
önd, gráönd, skúfönd, ui'tönd og
skeiðönd. Eftir eru: svanir, gæs-
ir, 3 duggendur og nokkrar
stokkendur.
Það er minsta krafa, sem gera
verður til ráðamanna bæjarins,
að girðinjgin verði trygg, svæð-
inu innari hennar haldið þrifa-
legu, 'tyg að síðustu þarf að end-
urnýja stofninn og ala upp þær
andategundir, sem tapazt hafa.
Þá þarf einnig að endurbæta
vatnsrennslið í tjarnirnar.
Nú er aðeins um tvær leiðir að
velja: Bæta fyrir það sem aflaga
hefur farið eða gera Andapollinn
að óþverrabæli. Vonandi kýs
bæjarstjórnin þá fyrrnefndu,
þegar hún hefur kynnt sér málið.
„Mat handa börnunum! Eg held að þau séu nú
nógu feit. — Hvað gerðirðu við tíkallinn, sem'eg
fékk þér í fyrradag til þess að kaupa fyrir?'1
Hún einhendir einum spæninum af afli út í horn-
og strunsar fram. Hann skemmist ekkert, til allrar
hamingju. Nei, konur hafa aldrei vit á veiðiskap
manna sinna sinna og meta ekki dugnaðinn að
verðleikum. En við eiginmenn tökum öllu slíku
með þolinmæði, það megum við eiga.
En það er auðvitað satt, að það fara dálitlir pen-
ingar í flugur, spæni, sökkur og allt þar í kring-
um, en þetta eru nauðsynlegir hlutir. Þetta eru
veiðarfæri. Og eru þaS ekki framleiðslustörf að
veiða fisk? Hvenær mætum við stangveiðimenn
nokkrum skilningi í starfi okkar, sem er bókstaf-
lega allt unnið sem þegnskylduvinna? Hvenær hef-
ur þing og stjórn gert þá sjálfsögðu skyldu sína að
veita okkur styrk, gefa okkur gjaldeyrisfríðindi eða
lækka tolla á veiðarfærunum? Eg kýs ekki næst.
Eg skal.... Nei, eg má ekki hleypa mér í æsingu,.
taugarnar þola það ekki.
Eg byrja venjulega að skoða dótið mitt í febrúar.
Eg strýk stengurnar og þukla á þeim, stel nagla-
lakki frá konunni og rýð á vafningana, ber sauma-
vélarolíu á hjólin og sný þeim til þess að heyra
hljóðið og kasta tölu á flugur, spæni og sökkur. Svo
fer eg að kaupa til vertíðarinnar. Einn daginn kaupi
eg flugu, annan spón, þriðja sökku og lauma £
veiðikassann. Það er asnaskapur að kaupa margt í
einu, því að þá kemst konan að því. Og svo hugsa
eg ekki um annað en lax og silung það sem eftir er
ársins. Rétt í því að eg sofna á kvöldin stekkur lax
í hugskoti mínu og eg heyri hvin í hjóli, stórar
bleikjur bylta sér í hyljum drauma minna, og þegar
eg er syfjaður á morgnana, sýnist mér stundum eg
sjá urriða, er eg lít í spegil.
Það hlýtur að hafa verið góð veiðiá hjá Adam f
Paradís.
Kolbeinn grön.