Dagur - 11.12.1957, Blaðsíða 8

8
Baguir
Mtðvikudaginn 11. des. 1957
Stjórnarfrumvarp um miklar breylingar
w
a
Á tnánudag var lagt fram á Alþingi stjórnarfrumvarp um breyt-
ingar á kosningalögunum. Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra fylgdi
frumvarpinu úr hlaði á fundi efri deildar í fyrradag og rakti þar
tilgang stjórnarvaldanna með írumvarpinu. Miðast breytingar þær,
sem gerðar eru á gildandi Iögum við það, að gera kosningarnar
friðsamari og virðulegri en verið hefur og koina í veg fyrir það að
fulltrúar stjórnmálaflokka geti fylgzt með því hverjir kjósa.
Ráðherra benti á það í ræðu
sinni, að mörgum þætti orðið nóg
um aðganginn á kjördag og full-
komin ástæða væri til að reyna
að koma því til leiðar, að kjós-
endur fengju að vera meira í friði
um einkamál sín á kosningadag-
inn. Rakti ráðherra ýtarlega lið
fyrir lið breytingar þær, sem
frumvarpið hefur í för með sér.
FLOKKARNIR FYLGIST EKKI
MEÐ HVERJIR KJÓSI.
Hann benti meðal annars á það
að í framkvæmdinni yrði sums
staðar óljóst hvenær kjörfundi
ætti að ljúka, og reyndin hefði
orðið sú, að sums staðar hefðu
kjörfundir staðið fram á nótt.
Væri mönnum vorkunnarlaust að
ljúka kosningu á sjálfan kjördag-
inn, án þess að láta kosningar
standa fram á næsta dag. í frum-
varpinu er gert ráð fyrir að kjör-
fundarhúsum verði lokað klukk-
an ellefu að kvöldi, og yrði þá
öllum kosningum lokið fyrir
miðnætti.
Þá sagði ráðherra, að það
væri óeðlilegt að hafa þann
hátt á frjálsum kosningum, að
fulltrúar flokkanna hafi full-
trúa í sjálfum kjördeildunum
og skrifi upp nöfn og núrner
þeirra, sem nota kosningarétt
sinn. f frumvarpinu væri gert
ráð fyrir að tekið yrði fyrir
þessa starfsemi. Ennfremur
Frá kristniboðsstöðinni í Konsó
Eins og kunnugt er, starfa nú
5 íslendingar í hinni íslenzku
kristniboðsstöð í Afríku, Konsó í
Eþíópíu. — Samkvæmt fréttum,
sem borizt hafa þaðan, gengur
starfið að mörgu leyti vel.
Átrunaður Konsómanna er
frumstæður. Þeir trúa á illa
anda og kalla hinn æðsta þeirra
Satan. Ottast þeir andana og
færa þeim fórnir til þess að
blíðka þá. Kristniboðarnir segja,
að meðal margra Konsóbúa búi
sterk löngun til þess að losna
undan oki þessarar djöflatrúar.
En flesta brestur kjark til þess
að segja skilið við hin sterku öfl,
þess muni verða hefnt.
Það vakti því mikla athygli,
þegar einn töframannanna af-
neitaði hinni fornu trú, hætti öllu
kukli sínu og tók kristna trú.
Töframennirnir eru nokkurs
konar prestar fólksins og leiðtog-
ar í andlegum efnum. Hafa þeir
geysimikið vald yfir fólkinu. —
Dirfska Barsja, töframannsins, og
augljós breyting hefur veitt
mörgum djörfung til þess að fara
að dæmi hans. Fer kristnum
mönnum nú fjölgandi meðal
þjóðflokksins.
Konsómenn standa að ýmsu
leyti framar nágrönnum sínum.
Þeir rækta korn og breyta hæð-
um og hólum í gróðurstalla, svo
að vatnið nýtist. En þeir kunna
hvorki að lesa né skrifa, og svo
mun vera um flesta þjóðflokka
landsins. Kristniboðarnir hófu
því skólastarfsemi svo fljótt, sem
við varð komið, enda hefur keis-
ari þjóðarinnar, sem er kristinn,
fullan hug á því að mennta fólk
sitt. í Konsó hefur verið reist
skólahús, og sækja nú margir
drengir skóla. Segja kristniboð-
arnir að góður efniviður sé í
drengjunum. Það hóir kennsl-
unni, að skólaskyldu verður ekki
við komið, og sækja því piltarnir
skólann eftir því sem áhugi og
aðhajd leyfir. í skólanum verður
að nota „ríkismálið", þ. e. tungu
Arpharanna, en þeir eru sá þjóð-
flokþurinn, sem ræður ríkjum í
landinu. Er einnig bannað að
skrifa bækur á mállýzkum ann-
arra þjóðflokka.
Læknir er enginn til í Konsó.
íslenzka hjúkrunarkonan, sem
dvelzt þar, Ingunn Gísladóttir, á
mjög annríkt. Koma sjúklingar
ti.l hennar tugum saman á degi
hverjum, og þjást þeir af marg-
víslegum sárum og sjúkdómum.
Ingunn er einnig ljósmóðir
Konsókvenna. í sumar þurfti hún
að sauma saman sár á manni,
sem ljón hafði ráðizt á. Daginn
eftir, sem var sunnudagur, voru
eingöngu unglingar, konur og
gamalmenni við guðsþjónustuna.
Allir vopnfærir karlmenn höfðu
farið á ljónaveiðar.
Ungur, íslenzkur læknakandí-
dat býr sig nú undir að fara til
Eþíópíu, áður en langt um líður,
að taka þar til starfa. Mun hann
brátt vera á förum til útlanda til
þess að afla séi1 frekari þekking-
ar og reynslu, áður en hann
heldur suður ó bóginn.
Auk hjúkrunarkonunnar eru
tvenn ung hjón í Konsó. Felix
Olafsson og kona hans, sem fóru
þarrgað fyrst, eru væntanleg heim
í hvíldarleyfi í byrjun næsta órs,
ásamt drengjunum tveimur, sem
þau hafa eignazt suður frá. Ólaf-
‘ ur Ólafsson, kristniboði, dvelur
I
, þar um þetta leyti. Hann er að
| kynna sér starfið og taka myndir.
yrði ekki leyft að grúska í
kjörskrám að kosningu lokinni
til þess að skoða hverjir hefðu
kosið og hverjir ekki.
FLOKKSMERKI OG GJALL-
ARHORN BÖNNUÐ Á BÍLUM.
f frumvarpinu væru svo
ákvæði um ólögmætan áróður
á kjörstað eða í næsta nágrenni
hans á sjálfan kjördaginn. Loks
eru ákvæði, sem banna allar
merkingar á listum og á bílum
hvar sem er í kjördæminu á
kosningadaginn og jafnframt
nótkun gjallarhorna. Sagði Ey-
steinn Jónsson ráðherra í fram
söguræðu sinni, að flestir ættu
að geta verið sammála um að
æskilegt væri að slíkuni áróðri
sé hætt og í heild miðuðust all-
ar þessar breytingar við það,
að kosningarnar gætu farið
friðsamlegar fram en verið
hefur.
BORGARSTJÓRI ANDVÍGUR
BREYTINGUM.
Þegar ráðherra hafði lokið ræðu
sinni, reis úr sæti sínu borgar-
stjórinn í Reykjavík, Gunnar
Thoroddsen. Var hann óánægður
með frumvarpið, fann því margt
til foráttu, meðal annars það, að
það væri illa samið og óná-
kvæmt orðalag. Vildi þar að auki
láta kosningar standa til mið-
nættis og taldi vafasamt að bílar
mættu halda númeraspjöldum
sínum, ef breytingar yrðu sam-
þykktar!
Lungnaberklaaukning í Svíþjóð
Aðalorsakir: Eggjalivituskortur, æði og eirðar-
leysi uútímans og afleiðngar Asíu-flenzunnar
í Bóhúsléni í Svíþjóð gaus upp
berkla-farsótt síðastl. sumar, og
hefur sænskum blöðum orðið
tíðrætt um skýrslu þá, sem Erik
Forsgren yfirlæknir á Sveins-
hvolshæli hefur sent heilbrigðis-
málastjórninni, og telur yfirvof-
andi hættu almennt á ferðum af
þessum sjúkdómi, sem þó mun
hafa verið allt að því upprættur í
Svíþjóð. Biður læknirinn stéttar-
bræður sína að hafa nánar gætur
á vágesti þessum, sem ef til vill
geti nú breiðst út og orðið jafn-
ægilegur og þá er hann varð
læknir fyrir 30 árum.
Telur yfirlæknirinn, að nú sé
meiri hætta á ferðum en venju-
lega, sökum þess, að nú sé allt að
milljón manna móttækilegri eftir
nýafstaðna Asíu-inflúenzu, og
geti það kveikt í öllu í skyndi,
þar sem viðnám gegn berklum sé
nú svo lítið sökum lifnaðarhátta
nútímamanna. Helztu orsakir
þessa telur yfirlæknirinn m. a.
eftirfarandi atriði:
Skort á eggjahvítu í mataræði
manna, og æði og eirðarleysi nú-
tímans. Telur hann að á Sveins-
hvolshæli hafi afleiðingar flenz-
unnar komið glöggt í ljós. Sæl-
gætisát barna sé einnig áberandi
orsök smitunar. Börn seðja sig á
ssælgæti og spilla með því eðli-
Edda og Kalevala
í hinni merku ritgerð Jþrgen
Bukdahls í Askov-bókinni um
Ha ndritn m/íli-ð og Norðurlönd, cr
getið hefur verið áður í Degi, birtir
hiifundurinn að lokum dálítinn
innskotskáfla um þjóðernisátiikin í
Finnlandi á öldinni sent lcið — á
milli sænsk-Finna og finnsk-Finna.
Segir ]>ar m. a. á þcssa leið:
„Reynt hefur verið að rekja upp-
tök mismunar þessara tveggja þjóð-
ernisgreina aftur til goðsagna-skáld-
skapar beggja ættstofnanna, ]). e.
a. s. til Eddu og Kalevaln. Var þessti
þegar hreyft í ljóði Wecksels: Óð-
inn og Vainiimöinen. ... En mönn-
um nmn tæplega hafa verið ljóst,
hve náskyldar voru þessar tvennar
goðsagnir og hin náuu tengsl ís-
lands við Finnland á þessum vetl-
vangi. í sínum annarlega búningi
er Kalevala í raun og veru ofin
þéttu Eddu-ívafi. í iiðrum ]>ætti
(Siing) er lýst eik nokkurri, sem
sprettur upp og vex á dularfullan
hátt og fyllir allan himingeiminn.
Hér cr það askr YggdrasilS í frásögn
F.ddu, sem að lokum sameinar Para-
dísartréð og Krosstréð. í eistneskum
tilbrigðum af söng þessuni er askur
í eikar stað.
Dauði Lemmikáinens og fiir móð-
ur hans lil Ileljar til ]>ess að cndur-
heimta son sinn er nákvæmlega
samsvarandi frásiign Snorra um
dauða Baldurs. Að baki» beggja
þessara frásagna er hugmyndin uin
för Krists til Helar og svo hin æva-
forna frásögn um Demeter og Per-
sefone. í norrænu goðsögninni cr
]>að Hermóður, sent Frigg sendir
eftir Baldri. í hinrti finnsku fer
móðirin sjálf, og í hinni grisku á
Hermes að telja um fyrir hiifðingja
undirheima að láta laust herfang
sitt.
Boðflennu-heimsókn Lemmikái-
nens í veizlu eina samsvarar ná-
kvæmlega frásögn Snorra um Ægi
(27. söngur). I-Iinn frægi 20. söng-
ur um ölhruggunina samsvarar því
atriði í Hávamálum, er Óðinn verð-
ur ölvaður að Gunnlöðu. Þannig
mætti Icngi telja. Jafnvel Kalevala-
nafnið má rekja til Eddu, í Hyndlu-
ljóðum, þar sem nefndir eru Skilf-
ingarnir, og til Kylfinganna í Egils
sögu, þar sem sagt er frá bardaga
Þórólfs við þá: hér eru þeir nefnd-
ir Kirjálar. Þessir bardagar eru
sögttleg uppistaða ntikils hluta Ka-
levala-ljóðsins, sem þannig er hér
tengt Egils siigu. Hinir 12 synir Ka-
levala benda og til goðsagnarinn-
ar norrænu um hina 12 Æsi, sem
cinmitt voru synir Óðins. Auk ]>ess
segir Snorri í Eddti sinni, að Skilf-
ingur sé eitt nafn Óðins.
Já, handritin í Árnasafni geta
einnig hinna eldgömlu tengsla á
milli lslands og Finnlands og Eddtt-
áhrifanna í Kalevala, þótt hér sé
það frekar goðsagnalegs eðlis hekl-
ur en raunveruleg gömul norræn
goðatrú. Kalcvala er einnig stigulegt
(joðsagnalóð, sem að lokum hefur
einnig méttazt á hinum kaþólsku
miðöldum." Elelgi Valtýsson.
legri og nauðsynlegri matarlyst.
Einnig sé þetta áþekkt með full-
orðna. En eggjahvítan byggir upp
hvítu blóðkornin, sem eru mikil-
vægasta vörnin gegn berklasmit-
un. Sumir berklasjúklingar, sem
koma til okkar, segir yfirlæknir-
inn, eru í góðum holdum, en þeir
hafa nærzt um of á kaffi og vín-
arbrauði og mjúku hveitibrauði
(smurðbrauði).
Æði og eirðarleysi fólks nú á
dögum er hinn illi andi lífsins.
Fólk ann sér ekki hvíldar. Það er
á sífelldu spani, eins og ætti það
líf sitt að leysa, stritar við að
koma sér upp sumarbústöðum og
eignast bíl. Allur frítími þess fer
í frístundavinnu. Enginn má vera
að því að fleygja sér á bakið til
hvíldar og safna kröftum. Og nú
er orðið öfugstreymi á þessum
vettvangi. Áður urðu helzt konur
berklaevikar ,en nú eru það lið-
lega helmingi fleiri karlmenn sem
smitast.
Yfirlæknirinn helgar skóla-
börnunum sérstakan kafla í
skýrslu sinni. Um 1930 var stöð-
ugt mikið um berkla í skólabörn-
um, og stafaði það af vanhær-
ingu. En með betra matarhæfi,
bólusetningu og skólamáltíðum
var þessu algerlega útrýmt, svo
að fyrir skemmstu birtist ekki
eitt einasta tilfelli. En nú er þetta
að spretta upp á ný. Mætti helzt
nefna þetta lexíu-berkla. Börn
og unglingar sitja kengbogin yfir
lexíum sínum kvöld eftir kvöld
og fá að lokum berkla í lungna-
broddana sökum þess, að nægi-
leg blóðrás berst ekki óhindruð
til lungnanna. M. a. segir hann:
Látið krakka lesa lexíurnar sínar
liggjandi.
Karlakór Akur
eyrar
Eins og getið var um í síðasta
blaði verða hljómleikar Karla-
kórs Akureyrar og Lucíuhátíð í
Akureyrarkirkju nú í vikunni —
þ. e. á föstudag og laugardag kl.
9 bæði kvöldin. Fyrra kvöldið er
aðallega ætlað fyrir styrktarfé-
laga og gesti og svo almenning,
eftir því sem húsrúm leyfir. Að-
göngumiðar verða seldir í Rikku
búð báða dagana. Lucíu-þáttur-
inn er Akureyringum áður
kunnur og vel metinn jafnan. f
þeim þætti kemur þó alltaf eitt-
hvað nýtt. Má í því sambandi
minna á, að í þetta skipti koma
fram tvær ungar listakonur héð-
an úr bæ við hljóðfærin: Gígja
Jóhannsdóttir með fiðlu og Guð-
rún Kristinsdóttir sem undirleik-
ari.
Einsöngvarar eru, svo sem áð-
ur getur: Björg Baldvinsdóttir,
Jóhann Konráðsson og Jósteinn
Konráðsson.
Þess má vænta að bæjarbúar
og nágrannar fjölmenni í kirkj-
una þessi kvöld til þess að hlýða
á þessa fjölbreyttu efnisskrá og
I sjá dýrðina.