Dagur - 07.06.1958, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Laugaidaginn 7. júní 195S
Leiðin, sem valin var
Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra sagði m. a.
í ræðu sinni á þriðjudagskvöldið:
„Ofan á varð sú málamiðlun, sem í efnahags-
löggjöfinni felst. Hún er í raun og veru í því fólg-
in að stíga hálfa leið út úr uppbótarkerfinu með
því að lögleiða 'allsherjar yfirfærslugjald og yfir-
færsluuppbætur. Yfirfærslugjald, sem nær til alls
gjaldeyris/sem inn kemur. Viðhalda síðan þeim
þætti úr gamla úppbótarkerfinu að greiða hærri
uppbætur-á» mikinn hluta útflutningsins en yfir-
. færslugjaldinu nemur og leggja þá einnig hærri
álögur á mikinn hluta innflutningsins.
Þessi nýja leið felur í sér stórfellda minnk-
' un á því ósamræmi, sem þjáð hefur mest ís-
• f r
lenzkt atvinnu- og framkvæmdalif og var
mjög hættulegt afkomu þjóðarinnar þegar til
' lengdar lét.
Það er þessi þáttur málsins, sem því veldur,
að hér er um stórfellt nýmæli að ræða, scm
stefnir alveg tvímælalaust í rétta átt.
• Það er þessi þáttur í málinu, sem gerir það þess
vert, að fyrir því sé barizt. Þessi endurbót hlýtur
að verða íyftistöng fyrir atvinnurekstur lands-
• manna yfir höfuð, þegar frá líður, og eiga veru-
legan þátt í iþví að auka þjóðartekjurnar og forða
frá þeirri stórkostlegu kjaraskerðingu, sem yfir
vofði, ef ekkert var aðhafzt.
Auðvitað á það við um þessa leið, sem valin
var og það sama gildir um hvaða aðra leið, sem
1 farin hefði verið, að engin þeirra megnar að
stöðva dýrtíðarveltuna eða verðbólguhjólið, nema
með fylgi nauðsynlegar ráðstafanir í peningamál-
unum, hallalaus ríkisbúskapur og skynsamleg út-
lánastefna hjá bönkunum.
Ennfremur megna engin úrræði, hvorki
gengisbreyting, þessi leið né nein önnur leið
að stöðva vcrðbólguhjólið, cf áfram verður
haldið að nota vísitöluna sem mælikvarða
fyrir víxlhækkun kaupgjalds og verðlags á
sama hátt og verið hefur.
Þessi staðreynd hefur aldrei legið ljósari fyrir
en nú, eftir þær athuganir, sem hagfræðingar hafa
gert á því máli, þar sem ýmsar leiðir í efnahags-
málum hafa verið athugaðar. Allt ber að sama
brunni. _
Verði vísitölustefnunni haldið áfram óbreyttri,
• þá snýzt verðbólguhjólið áfram.
Auðvitað fylgir veruleg verðhækkun þessari
leið, sem nú var farið inn á í efnahagsmálunum.
Það sama er að segja um hvaða aðra leið, sem
valin hefði verið. Einnig niðurfærsluleiðinni eða
þeirri leið, að skipta um mynt og nota lægri tölur
en verið hafa í öllum viðskiptum, mundi líka að
sjálfsögðu fylgja það, að verð á erlendum vörum
mundi hækka í hlutfalli við peningagreiðslur inn-
anlands. .
Einkum verða þessar verðhækkanir veru-
, legar á ýmsum vörum til framleiðslunnar,
■* sem ekki hafa borið gjöld í uppbótarkerfið.
En fram hjá þessu varð ekki komizt, eins og
allir sjá, ef stíga átti skref út úr gamla upp-
bótarkerfinu og til leiðréttingar á því gífur-
lega ósamræmi, sem orðið var í verðlaginu.
Verðhækkun sú, sem verður á vörum og
tækjum til framleiðslunnar t. d. er aðeins
brot af því, sem orðið, hcfði, ef stigið hefði
verið út úr uppbótarkcrfinu í
einum áfanga, þ. e. að lækka
gengið.
Þær breytingar, sem felast í
efnahagslöggjöfinni, eru til stór-
felldra hagsbóta fyrir framleiðsl-
una yfir höfuð, en þær geta að
sjálfsögðu valdið erfiðleikum hjá
ýmsum fyrst í stað, einkum þeim,
sem standa í öflun ýmissa tækja
til framleiðslunnar. En menn
verða að gæta þess, að leiðrétting
á ósamræminu í verðlaginu hlaut
að koma og þeim mun lengur,
sem dregið hefði verið að stíga
skref til samræmingar, þeim mun
verr hefðu breytingarnar; komið
við alla, sem hlut eiga að máli.
Háttvirtir þingmenn stjórnar-
andstæðinga hafa í rauninni átt
bágt undanfarið. Þeim er það
ljóst, að efnahagsmálafrv. var
merkilegt spor í rétta átt. Hinir
skynsamari og ofsamirini tals-
menn þeirra hafa einnig viður-
kennt þetta hvað eftir anriað.
Forustumenn Sjálfstæðisflokks
ins hafa vafalaust orðið að beita
hörðu að lokum, til þess að fá allt
sitt lið til að vei'a á móti málinu,
og það er ekkert undarlegt.
Það hefði átt að niega ætlast
til þess, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hefði haft manndóm til þess
f ökuferð með Fegrunarfélaginu.
FYRIRIR NOKKRUM dögum
bauð Fegrunarfélag Akureyrar
blaðamönnum o. fl. f ökuferð um
bæinn. Tilefnið var að kynna
þeim þá staði sérstaklega, sem
mestrar lagfæringar þurfa við i
bættri umgengni. Var för sú hin
fróðlegasta. Yfirleitt er þó bær-
inn þrifalegur og er ánægjulegra
að sjá það hina dekkri hliðina.
Þrennt er það einkum á Odd-
eyri, sem áhorfandinn tekur eftir
af hinu miður fagrá. Fyrst má
nefna að við vélaverkstæði eru
haugar brotajárns og úrgangs
hvers konar, sem auðvitað eru
herfilega ljótir, en er hins vegar
mjög dýrt að byggja yfir. Til
mikilla bóta væri, og sums staðar
hægt, án- mjög mikils kostriaðar,'
að slá plötum milli þessara
hauga og umferðagatna. En eng-
inn skyldi ætla að jafn auðvelt sé
_að hafa járnsmíða- og vé.laverk-
stæði eins þrifleg og t. d. sæl-
gætis- og sápugerðir. — f öðru
lagi setja fjárhús og hesthús
nokkurn svip á stórt svæði á
Oddeyri. Opnir áburðarhaugar
óg vöntun á girðingum fyrir bú-
féð fálla ekki í þann ramma, sem
kaupstaðarfólk sættir sig yfirleitt
við. Búféð verður að víkja úr
þéttbýlinu nú, eins og oftar.
Auðvitað kemur það illa við
marga, sem hafa hagræði af kind
um og gleði af hestum. Og allir
hafa ánægju af vel hirtum
skepnum og umgengni við þær
er mikilsvert, uppeldislegt atriði.
Samt verður búféð að þoka um
set, svo sem yfirvöld bæjarins
hafa ákveðið. Hvort það var
nauðsyn á þessu ári, skal ósagt
látið, en aðeins frestur á því sem
fram hlýtur að koma, ef fram-
kvæmd verður dregin á langinn.
í þessu sambandi má minna á,
að fyrir skömmu var eins ástatt
með þá, sem stunda vildu sjóinn
í hjáverkum sínum og hinna bú-
hneigðu Oddeyringa nú. En mál
þeirra var leyst með verbúðar-
að styðja þetta niál, seni hlaut
að skoðast spor í rétta átt frá
þeirra sjónariniði. En í þess
stað hafa þeir þaggað niður
raddir hinna skynsamari og
ofsáminni manna og tekið það
ráð að spila á lægstu nóturnar,
eins og vant er. Og höfuðvopn-
ið á að vera að fá mcnn til þess
að snúa geiri á stjórnarflokk-
ana, fyrir óhjákvæmilegar verð
hækkanir, sem hlutu að verða
afleiðing af nýjum ráðstöfun-
um í rétta átt í cfnahagsmálun-
um.
Það á að segja við bóndann:
Það hækkar verð á tækjum, sem
þú þarft að kaupa. Það getur þú
þakkað Framsóknarflokknum
fyrir.
Það á að segja við útgerðar-
manninn: Það hækkar verð á því
sem þú þarft að kaupá og það
getur þú þakkað Framsóknarfl.,
Alþýðubandalaginu og Alþýðufl.
fyrir.
Þetta er rógur á lægsta plani,
gerður í trausti þess, að íslend-
ingar standi á svo lágu stigi í
þekkingu sinni á eigin þjóðarbú-
skap, að þeir haldi að það hefði
verið fært að halda þessum mál-
um í því horfi, sem verið hefur.
Þessi áróður er móðgun við
<’■■■ ■■■ -7
menn.
byggingum og smábátahöfn á
norðanverðri Oddeyrinni og eru
allir ánægðir með þá breytingu.
Þegar bærinn hefur gert hentúg'
svæði með fullkamlega gripa- og
fjárhéldum girðingum, svo nærri
þéttbýlinu, að dagleg búsýsla
bæjarbúa sé gjörleg og þó í
þeirri fjarlægð að taðlykt trufli
ekki skynfæri hinna hreinlátu; og
hreinræktuðu bæjarbúa, þá virð-
ist málið leyst, þó svo frerni að
sumarhagar séu fyrir hendi.
Þar munu þá rísa ' byggingar
fyrir búfé, á sama hátt og ver-
búðir risu á norðanverðri Odd-
eyri. ..■ 1
í þessu máli verður ekki ölfum
gert til hæfis, því að mörgum
gengur illa að átta sig -á því, að
borgarbúi getur ekki notið
hlunninda þéttbýlisins og sveita-
sælúnnar að auki og hefur held-
ur éngan rétt til að krefjast þessá
kostnað meðborgaranna. Það er
jafn *fráleitt og ef sveitafólk
krefðist' 5 daga vinnuviku. _
1 þriðja lagi er því líkast að
flóðbylgja hafi skolað margs
koriar rusli upp á umferðagötur,
svo'sem Sjávargötu, og að menn
bíði þess að önnur- bylgja komi
.til að skola því á brott. Bær og
ríki halda verndarhendi yfir
nokkrúm óþrifastöðum, en ættu
að ganga á undan með góðu eft-
irdæmi í hreinlæti- og snyrti-
mennsku á vinnustöðum sínum.
Hér hefur Oddeýrin ein verið
gerð að umtalsefni og fer því þó
fjarri að þar séu öll óþrif bæjar-
ins samankomin. Fegrunarfélagið
hefur ekkert vald til beinna að-
gerða, en á að vera ráðgefandi
aðili bæjaryfiivaldanna og ein-
staklinganna og vinna af fremsta
megrii að því að Akurcyrarkaup-
staður geti orðið sem fegurstur
bær. Áð því ber hverjum bæjar-
búa að vinna af fremsta megni og
sameiginlega. Það sjónarmið þarf
að hverfa að vík þurfi rnilli vina
og ennfremur að utanhússum-
gengni sé einkamál.
Að þvo á réttan hátt
Öll vefjarefni þola þvott úr vatni og sápu, ef rétt
er að farið. Nýju syntetísku þvottaefnin (duft eða
lögur) slíta minna en sápa, þvottasódi eða sjálfvirk
þvottaefni. Þau eru sérlega hentug á ullarflíkur,
svo og flíkur úr silki og gervivefjarefnum, en síðri
á bómullarefni.
Viðkvæmar flíkur á að þvo í höndunum. Varizt
að nota of heitt vatn við þvott á mislitum flíkum.
Hitinn verður að fara eftir því, hvað litirnir þola
(venjulega 50—70° á C.).
Ullarkjóla og karlmannaföt verður að efna-
hreinsa, en annan ullarfatnið, t. d. sokka og nær-
fatnað, má þvo.
Bómull. — Bómullardúkar þola mjög vel þvott,
bæði mikinn núning og suðu (10—15 mín.) og þvott
úr sápu, þvottasóda og sjálfvirkum þvottaefnum.
Enda er þess oft þörf, þar eð óhreinindi festastmjög
í bómull.
Lín (hör). — Hördúka má aðeins þvo úr 50—70°
heitu vatni. Þeir þola síður núning en bómullar-
dúkar, og ekki má nota þvottasóda eða sjálfvirk
þvottaefni. Þetta kemur þó ekki að sök, þar eð mun
auðveldara er að ná óhreinindum úr hör en bómull.
Ull. — Ullardúkar skemmast af þvottasóda —
þeim mun fyrri, sem upplausnin er heitari. Þvoið
ullarflíkur úr sápu eða syntetískum þvottaefnum,
en aldrei úr sjálfvirkum þvottaefnum. Vatnið á að
vera um 40° heitt. Nuddið ekki, heldur kreistið
flíkurnar varlega, svo að þær þófni ekki eða slitni
að óþörfu. Forðist að vinda þær í höndunum.
Silki. — Silki skemmist eirinig af heitri sódaupp-
lausn, og sé silkidúkur núinn, er hætt við, að hann
gliðni. Silki er þvegið á sama hátt og ull.
Rayon og acetat. — Eins og fyrr var sagt, er
styrkleiki votra rayon- og acetatdúka mun minni
en þurra, Forðist því núning, ef hægt er. Hins er
varla mikil þörf, þar eð tiltölulega auðvelt er að ná.
óhreinindum úr þessum efnum. Vatnið á að vera
úm 40° heitt, og bezt er að nota ekki sjálfvirk
þvottaefni.
Nylori og önnur al-syntetísk þvottaefni. — Þessi
efni ’þola hvers kyns þvottaefni og suðuhita flest
þeirra, en óþarft er að þvo þau úr svo heitu vatni,
þar eð mjög auðvelt er að ná úr þeim óhreinind-
úm. Gáetið' þéss, að þvo aldrei hvítar og mislitar
nylonflíkur saman, því að hvítt nylon er mjög
gjarnt á að taka lit. Flíkur úr dacroni á ekki að
virída, heldur-á að hengja þær til þerris rennvotar,
svo að brot festist ekki í þær. Sjálfsagt er að fara
varlega með þunnu nylonsokkana í þvotti, svo að
ekki dragist til í þeim, og bezt er að þvo þá eftir
hvérja notkun.
Lagt í bleyti. — Sé þvotturinn lagður í bleyti og
látinn standa að minnsta kosti í 12 stundir, verður
auðveldara að ná úr honum óhreinindum, þar sem
vatnið losar um sterkju og eggjahvítuefni og skolar
burtu ryki. Ullar plögg á ekki að leggja í bleyti, og
ekki mislitar flíkur, nema þær séu örugglega lit-
fastar.
Skolað. — Skolið úr 3—4 vötnum. Þegar mistlitur
þvottur er skolaður, er gott að láta ofurlítið af
ediki út í næstsíðasta skolvatnið, til þess að skýra
og festa litina.
Þurrkað. — Ullarplögg má ekki hengja til þerris,
heldur og laga þau til, svo að þau nái aftur upp-
runalegu lagi sínu, þegar þau þorna. Mislitar flíkur
má ekki hengja til þerris í sól, því að þær geta upp-
litast, og ekki má heldur láta þær liggja of lengi
blautar. Flauel og riflað flauel á að hengja til þerris
rennandi vott. ----
Strokið. — Réttur hiti straujárns er 100°. Sé hit-
inn meiri, verður að fara varlega, því að vefjarefn-
in þola misvel háan hita. — Eins og þegar hefur
verið vikið að, þola sum gervivefjarefnin, t. d.
acetat, nylon, orlon, dacron og acrilan, mun verr
hita en bómull og rayon. Þarf því að gæta varúðar,
þegar þessi efni eru strokin. Einnig verður að
fara gætilega með ullarflíkur. Bezt er að strjúka
þær á ranghverfunni eða liggja yfir þær raka dulu
(úr bómull eða hör) og strjúka svo. — (Lögberg.)