Dagur - 01.10.1958, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 1. októbcr 1958
DAGUR
Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GÍSLASON
Auglýsingastjóri:
• ®
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurini kostar kr. 75.00
Blaðið kemur ut á miðvikudögum
« og laugardögum, þegar efni standa til
g Gjalddagi er 1. júli
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Síld og síldariðnaður
LÖNDUNARBANNIÐ kenndi okkur að nýta
aflann betur og vinna fiskafurðir til útflutnings.
Fiskiðjuverin risu þá upp hvert eftir arinað og
gjaldeyristekjur af hverju tonni aflaðs fiskjar
jókst stórlega, svo og margvísleg vinna í landi við
verkun aflans. Þótt við séum ekki í neinni þakk-
arskuld við Breta fyrir þetta viðskiptabann, sem
þeir settu í mótmælaskyni við útfærslu íslenzkr-
ar landhelgi 1952, varð það þó til þess að kenna
okkur nokkuð til verka við aðalútflutningsat-
vinnuveginn. Upp úr deilunni við Breta um fjög-
urra sjómílna fiskveiðitakmörkin, spratt fiskiðjan
á íslandi og hætt var að flytja út óunninn fisk að
verulegu leyti. En í sambandi við hina þýðingar-
miklu þróun fiskiðnaðarins í landinu síðustu árin,
vaknar spurningin um síldina.
„Islandsild“ og „Iceland Herring“ eru
heimsþekkt vörumerki á niðurlagðri og nið-
ursoðinni síld. Islandssíldinni cr stillt út í
hverri matvörubúð helztu verzlunarstaða
tveggja heimsálfa, að minnsta kosti, í smekk-
legum dósum, tilbúnum fyrir neytendur að
setja á matborðið. íslandssíldin þykir lostæti
og er það vissulega. En gallinn er bara sá, að
þessi vara, þessar fallegu dósir með stein-
prentuðu letri og gómsæta innihaldi, eru ekki
frá íslandi.
Við seljum enga síld í dósum, heldur í tunnum.
En viðskiptavinir okkar, til dæmis Svíar og Norð-
menn, nota þessa síld til að vinna hana yfir vet-
urinn og framleiða hina þekktu gæðavöru. Þeir
kaupa af okkur síldina í heilum tunnum og selja
hana 'svo um víða veröld undir hinu víðfræga
vörumerki. Þessar síldarverksmiðjur þeirra eiga
miklar birgðir saltsíldar á hverju hausti og þær
myndu sannarlega engar vera til, ef þær gæfu
ekki ágóða í aðra hönd. Þær framleiða margs
konar síldarrétti, sem íslendingar kynnast þá
fyrst er þeir fara utan.
Nýting síldarinnar, sem við veiðum, er aðeins
með þrennu móti. Síldin er söltuð til útflutnings,
unnin í síldarverksmiðjum til framleiðslu lýsis
og fóðurmjöls eða fryst til beitu og útflutnings.
Sú spurning hlýtur að sækja fast á atvinnu-
rekendur í síldarbæjunum, hversu hagnýta
megi síldina á arðbærari hátt en hingað til
hefur verið gert. Aflatregðan mörg undanfar-
in ór knýr menn til að svara þessari spurn-
ingu. Síldina þarf að flytja út sem fullunna
matvöru að einhverju leyti, í stað þess að
hrúga henni niður í tunnur og flytja hana út
sem hrácfni. Ilvers vegna ekki að geyma
nokkurt magn síldarinnar, sem hér veiðist
fyrir Norðurlandi á sumrin og vinna það svo
að vetrinum, þegar minnst er um atvinnu?
Hve Iengi eiga Islendingar að horfa upp á
það, að aðrar þjóðir fullvinni síldina okkar, í
stað þess að gera það sjálfir?
Niðursuða nýn'ar síldar er auðvitað bæði stað-
og tímabundnari og eflaust er mörgum vand-
kvæðum bundið að koma hér á síldariðnaði, svo
sem hér hefur verið drepið á. Til þess þarf verk-
smiðjur og til þess þarf kunnáttu, ekki aðeins
forstjórans, heldur allra, sem við þær vinna. En
sennilega þyrfti þó að byrja á því að flytja inn
„Islandsild“ til þess að kenna mönnum átið. Eng-
inn veit hvernig á að framleiða
góðan mat, nema hann viti
hvernig hann á að vera á
bragðið.
Hér í blaðinu hefur oft verið
bent á nærtækt verkefni, niður-
suðu smásíldar, sem Eyjafjörður
er fullur af árið um kring. Ef til
vill gæti verksmiðja hér á Akur-
eyri leyst þetta tvöfalda verk-
efnil í framtíðinni að sínum
hluta. Stofnkostnaður nýrrar
síldarniðursuðuverksmiðju er ef-
laust mikill, svo og vinnumennt-
un væntanlegs starfsfólks, mai'k-
aðsleitir o. fl. Hins vegar ætti að
mega vænta þess að „Islandsild"
frá íslandi yrði ekki verri en
norsk eða sænsk „Islandsild“,
sem nú er seld um heim allan.
Skólafólkið og atvinnan.
í ÞESSARI VIKU fyllast
skólarnir af æskufólki. Sjötti
hver íslendingur er í skóla.
Stundum fresta bændur göngum
og réttum vegna sumaranna.
Með því lengja þeir heyskapar-
tímann. Það hefur líka komið
fyrir að framhaldsskólarnir hafa
verið settir nokkru síðar að
haustinu en venjulega, þegar
sérstaklega hefur staðið á og
ekki þótt koma að sök og ekki
sézt í lakari árangri skólavistar-
innar.
Nú stendur svo á, að yfirleitt
er atvinna mikil í landinu og er
næi'tækasta dæmið hér á Akur-
eyri. Hér er hver maður í vinnu
og jafnvel hætt við fólkseklu hjá
togaraútgerðinni þegar skólar
hefja starf og nemendur hverfa
úr vinnu, ennfremur vatnsveit-
unni.
Án þess að draga úr gildi skól-
anna, er það þó mjög hæpin ráð-
stöfun að hefja skólastarf í fram-
haldsskólum svo snemma að
haustinu að ungmenni eru tekin
úr ágætri atvinnu og frá nauð-
synlegum störfum á meðan
veðráttan er hagstæð og atvinnu
vegirnir í fullum gangi og at-
hafnalífið þarf á hverjum vinnu-
færum manni að halda.
Skólavistin er löng, of löng
fyrir líkamlega hreysti unga
fólksins. Þegar líður á veturinn
fer námsleiðinn og hvers konar
vanlíðan að gera vart við sig hjá
skólafólki og þá sækist námið
treglega. Sjötti hver íslendingur
er í skóla og miklu fé er varið til
menntamála. Sumum þykir slíkt
ofrausn í jafn harðbýlu landi.
Án þess að ræða það mál al-
mennt eða fræðslukerfið yfirleitt,
er það nokkurn veginn víst, að
skólarnir gætu haft þá bændur
til fyrirmyndar, sem fresta göng-
um til að lengja bjargræðistím-
ann. Þegar önnur eins atvinna er
í landinu og nú, ættu skólarnir
að byrja að minnsta kosti hálfum
mánuði síðar en venja er. Það
væri mjög heppilegt fyrir þau
ungmenni, sem sjálf kosta skóla-
göngu sína og eru að safna sér
peningum til námsdvalarinnar.
Og það er þjóðhagslegur ávinn-
ingur þegar verkefnin eru nægi-
leg og full þörf allra verkfærra
manna. f þriðja lagi er mjög lík-
legt, að námsárangur verði engu
minni.
Hestar á bílpalli.
A síðustu tímum er orðin algeng
sjón að sjá hross flutt á palli vöru-
bifreiða. — I>að veldur nokkurri
furðu, að oft er enginn maður lijá
þeim. En skylt mun vera að gæzlu-
maður sé hjá búpeningi, sem þann-
ig er fluttur. Nú er Jtað vitað, að
liross, bæði tamin og ótamin, eru
viðkvæm og hræðslugjörn og alveg
sérstök ástæða til að gæta fyllstu
varúðar í sambandi við slíkan
flutning á þeim. Ekki leynir það
sér lieldur, hve sum liross líða
miklar hræðslukvalir á þessum
ferðum, jafnvel þótt þau gripi ekki
til örþrifaráða. En þau verða mun
rórri, ef eigandinn er nálægur, og
gildir Jtað auðvitað fyrst og fremst
um tamin liross.
NÍRÆÐISAFMÆLI:
Guðmundur Ingimundarson
Þann 4. þ. m. verðui' Guð-
mundur Ingimundarson, Prest-
hólum í Núpasveit, níutíu ára.
Guðmundur fæddist að Brekku
í Núpasveit, og voru foreldrar
hans Ingimundut' Rafnsson og
Hólmfríður Jónsdóttir. Hann
kvæntist árið 1903 hinni mestu
ágætiskonu, Þorbjörgu Sigurð-
ardóttui', ættaðri úr Laxárdal í
Þistilfirði, og reistu þau nýbýlið
Garð í Brekkulandi árið 1907 og
bjuggu þar til ársins 1937. Það
ár fluttu þ>au að Presthólum
með einkadóttur sinni Guðrúnu
og Þorgrími Ármannssyni, manni
hennar.
Guðmundur var einn af stofn-
endum Kaupfélags Norður-
Þingeyinga og stai'faði mikið
fyrir það, fyrst sem endurskoð-
andi og síðan sem stjórnarnefnd-
armaður í mörg ár. Hann er nú
heiðursfélagi þess. Einnig starf-
aði hann talsvert að öðrum fé-
lagsmálum fyrir sveit sína, var t.
d. í hreppsnefnd um ára bil.
Konu sína missti Guðmundur
árið 1951.
Er eg heyri rökrætt um, hvort
æskilegt sé að verða gamall eða
ekki, þá verður mér oft hugsað
til Guðmundar Ingimundarsonar.
Hver sá, sem náð hefur háum
aldri við góða heilsu, er hýr í
skapi, öfundlaus og kærleiksrík-
ur, hefur náð þeim áfanga, sem
allir ættu að sækjast eftir. Þá
hafa ávextir þessa lífs náð Jseim
þroska, sem til er ætlazt. Þetta
er gæfan.
Guðmundur er hár maður
vexti og þrekinn, höfðinglegur og
sviphreinn. í augum hans skín
góðvild til alls, sem lifir. Hann
er elskaður og virtur af öllum,
sem þekkja hann. Eg óska hon-
um til hamingju með afmælið og
þakka honum hjartanlega fyrir
góð kynni.
Örn Snorrason.
Smurstöð Þórshamars h.f. er
fullkomnasta smurstöð landsins
og vekur mikla athygli ferða-
manna, innlendra og erlendra. —
Hlý og vistleg setustofa er þar
fyrir viðskiptavinina, þar sem
þeir geta lesið blöð og tímarit og
fengið sér hressingu á meðan
unnið er við bíl þeirra.
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
í gömlum fræðum er eftirfarandi smásaga:
Þrír menn reru út á fljót nokkui't á báti. Enginn
þeirra var syndur. Er þeir voru komnir út á miðja
á, tók einn fram bor og fór að bora gat á botninn
á bátnum. Hini rtvei rhrópuðu skelfdir: „Hvað
ertu að gera, maður?“
„Skiptið ykkur ekki af mér,“ svaraði maðurinn.
„Eg bora gatið bara neðan við mitt sæti.“
„Já, en,“ hrópuðu hinir, „við erum allir í sama
bátnum.“
Þessa smásögu ætti að innramma og hengja upp
á vegg í öllum skrifstofum utanríkisráðherra í
heiminum.
------o------
Breyttar aðstæður.
Lífið er breytingum undirorpið, og við verðum
að fylgjast með þeim.
Maður nokkur hringdi til læknis um miðja nótt
og sagði: „Læknir, þér megið til að koma strax.
Konan mín er ægilega veik. Eg held, að hún þurfi
að ganga undir botnlangauppskurð.“
„Hvaða vitleysa er þetta, maður,“ svaraði lækn-
irinn. „Konan yðar getur ekki verið með botn-
langabólgu, því að eg skar sjálfur úr henni botn-
langann fyrir sex eða sjö árum.“ Svo bætti hann
við: „Hafið þér nokkurn tíma heyrt getið um konu,
sem hefur fengið annan botnlanga?"
„Nei, læknir,“ svaraði maðurinn, „en hafið þér
nokkurn tíma heyrt getið um mann, sem hefur
fengið sér aðra konu?“
------o------
Hið eina jafnrétti hér á jörðu næst með dauðan-
um. — Philip J. Bailey.
------o—-----
Faðir hennar: „Hvað segirðu? Hefur hún sam-
þykkt að giftast þér? Ungi maður, þú ert næst-
hamingjusamasti maður á jörðinni.“
------o------
Nú man eg.
Maður, nýkominn úr ferðalagi, var að lýsa land-
skjálfta.
„Ægilegasta, sem eg hef séð, maður. Hótelið
hristist og skalf, og bollar og diskar flugu um her-
bergið, og. . . . “
Félagi hans náfölnaði og tók fram í: „Guð al-
máttugur Nú man eg! Eg gleymdi að póstleggja
bréfið, sem konan mín fékk mér í fyrradag."
------o------
Sá stjórnmálaflokkur, sem þakkar sér regnið,
getur ekki undrazt, Jrótt andstæðingarnir kenni
honum um þurrkinn. — Morrow.
------o------
Einstein var eitt sinn spurður að því, hvaða vopn
hann héldi, að yrðu helzt notuð í Jariðju heims-
styrjöldinni.
„Eg veit Jjað ekki,“ svaraði hann, „því að Jn'óun
vopnabúnaðai' er svo hröð nú á tímum. En eg get
sagt ykkur, hvaða vopn verða notuð í fjórðu heims-
styrjöldinni. — Grjót.“
------o------
Hamingjan hjálpi oss!
Flugvélin var komin hátt á loft, er flugmaðurinn
tók að skellihlæja.
„Leyfið mér að heyra brandarann," sagði einn
farþeginn.
„Eg er að hugsa um það,“ sagði flugmaðurinn,
„hvað þeir muni segja á hælinu, þegar jDeir komast
að því, að eg hef sloppið frá þeim, ha, ha!“
------o------
Lesið, veiðimenn!
Er annað barn Clevelands Bandaríkjaforseta
fæddist, bað læknirinn hinn hreykna föður að
koma með' vog, svo að hann gæti vigtað barnið.
Cleveland leitaði um allt húsið en fann enga vog-
ina. Að lokum mundi hann eftir því, að hann átti
eina niðri í kjallara, sem hann notaði á sínum
fjölmörgu veiðiferðum. Hann sótti vogina og
barnið reyndist vera 25 pund.