Dagur - 22.11.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Laugardaginn 22. nóvember 1953
Ánna Vatnsdal, Seafíie, Wash
IN MEMORIAM
Við nyrztu voga
Við nyrztu voga. — Ljóðabók
eftir Sigurstein Magnússon,
skólastjóra í Ólafsfirði. Þetta er
önnur ljóðabók höfundar. Hin
fyrri: Eg elska þig jörð, kom út
árjð 1951, og var óþarflega hljótt
um hana, því að Sigursteinn yrk-
ir víða vel. í þessari bók eru 33
kvæði, og kemur höfundur all-
víða við, þó lætur honum einna
bezt að yrkja átthaga- og ætt-
jarðarljóð og nýtur sín þá vel
hinn lýriski strengur, sem
hljómar víða fagurlega í kvæð-
um Sigursteins. Einnig bera
þessi kvæði vott um ríka sam-
úðarkennd höfundar með öllu
því smáa og umkomulausa, en
hann má vara sig á að gera ekki
siík kvæði áróðurskennd og er
ekki laust við, að hann falli sums
staðar fyrir þeirri freistingu, t. d.
í fyrsta kvæðinu, Heyr fóstur-
jörð, sem annars er gott kvæði.
Ef nefna ætti einhver sérstök
kvæði nemum við staðar við
Brúðardansinn. Það er vel dregin
mynd og sérkennilegt kvæði.
Kvæðið Friðvana er stutt, en
talsvert algeng harmsaga. Aldnar
konur er gott kvæði og sönn
mynd af mörgum hinum öldruðu
konum, sem eru í sátt við allt og
alla, vilja öllum gott gera og
allra vanda leysa. Litla hjúkrun-
arkonan er ágætt kvæði, hlýtt og
innilegt. Valiin ti! lífs er snilld-
arkvæði, þótt vandfarið sé með
efnið. Jónsmessunótt er einnig
gullfallegt kvæði, fullt af sonar-
iegri aðdáun. Fyrstu landnemar
er með veigameiri kvæðum bók-
arinnar, myndi'íkt og örlaga-
þrungið. Heiin, héim er hrein-
skilin tryggðajátning til átthag-
anna. Fallegt, lítið Ijóð. Breytt
viðhorf er gömul og ný saga um
le.it að hamingju, sem gerð er
:með lítilli fyrirhyggju. Þar
stendur m. a.:
Eg hugði allt vera í fjarskanum
fegurst
og fjöllin mín köld og grá,
en nú hef eg lært það að líta með
stolti
á landið sem eg á.
— Nú finn eg,- að hvergi um
álfurnar allar
ilmar jörðin sem hér.
Fjóla í grasi og fífill í hvammi,
— fyrirgefið þið mér.
Kveðja er angurblítt og lýriskt
kvæði, sem ort er þegar allt hið
fegursta er að kveðja. Síðaáta
vísan er svona:
Ó, þú sumai'söngva
síðasta vinai'kveðja,
ber eg þig svo bjarta
blítt að mínum vörum.
— Hljóður mér í hjarta
hulinn grætur tregi.
— Syrtir senn á vegi,
sumarið er á förum.
Sigux-steinn Magnússon á það
skilið, að á hann sé hlustað. Hann
þolir vel gagnrýni. Hún hvetur
til vandvii'kni og getur stappað í
höfundinn nýju stáli. En þögnina
þolir ekkei't skáld.
H. J. M.
Skemmtileg bók
„Drengurinn og hafmærin
o. fl. ævintýri.“
Sigui'ður Gunnarsson skólastj.
í Húsavík hefur þýtt allmai'gar
bækur undanfarin ár, sem ætlað-
ar eru böi'num og unglingum, og
gert það vel. Munu þær hafa yf-
irleitt vei’ið mikið lesnar og þótt
góður fengur. Og það vita allir,
scm eitthvað þekkja til þýðand-
ans, að hann muni manna síðast-
ur til þess að ljá ruslinu lið sitt
og nafn.
Á sl. hausti kom ein þessai'a
bóka út ,og hefur hann þýtt hana
úr noi'sku eftir vel þekktan höf-
und, Synnöve G. Dahs, en Pi'ent-
vei'k Odds Björnssonar h.f.
á Akureyri prentað og ber bókin
ofanskráðan titil.
Þotta eru hin skemmtilegustu
ævintýri, myndum prýdd og
samansett og sögð af kunnáttu og
lifandi fjöri. Þau munu vekja
forvitni barna. Og það er líka
kostur þeii'ra, eins og alli'a góðra
ævintýra, að nokkur fróðleikur
felst í þeim, þótt honum sé
miðlað á ævintýralegan hátt. Það
kunna líka böi’n að meta. Eða svo
fór um 7 ára snáða, sem fékk að
heyra þessi ævintýri. Iíann hafði
yndi af þeim og var síspyrjandi
um eitt og annað sem undarlegt
þótti, enda mun hann hafa fi'æðzt
um sitthvað við lesturinn. En
vitanlega er svo um þessa bók,
sem aðrar af ei'lendum uppi'una,
að sumt verður fjarlægara ísl.
böi-num en börnum þeirrar þjóð-
ai', sem bókin er skrifuð fyrir. En
yfir slíkt breiðir að mestu form
ævintýrisins í þessari bók.
Eg hygg að óhætt sé að full-
yi'ða, að börn muni hafa gaman
af að lesa þessi ævintýi'i, ekki
sízt hio fyrstá, um veru drengs-
ins meðal fiskanna á hafsbotnin-
um, o. íl.
Bókin er auk þess pi'ýðilega
gerð og prentuð, stei'klega bund-
in og falleg útlits. Mun hún því
þykja eiguleg og vei'ða mikið
lesin.
Snorri Sigfússon.
Sigurður Sveinbjörnsson:
1 DAGSINS ÖNN. —
Ljóð. — Bókaforlag Odds
Björnssonar. — Akur-
eyri 1958.
Þessi nýútkomna Ijóðabók
finnst mér bæði falleg og góð. —
Frágangurinn frá forlagsins
hálfu er prýðilegur, eins og að
vanda lætur frá Bókafoi'lagi
Odds Björnssonaar. Papph'inn er
sérstaklega góður og letrið
smokklegt. Bókin „gcfur góðan
þokka,“ ef svo má til orða taka
um bækur. — í bókinni eru 50
ljóð á.104 blaðsíðum. Yi'kis efni
höf. eru nokkuð mörg og má
segja, að „margra grasa kenni.“
Oll eru ljóðin létt og liðlega
kveðin og bei'a vott um vand-
vii'kni höfundai'ins. Hann fylgir
trúlega gönxlum, gildurn og góð-
um bragreglum, og tekur í þeim
efnum engin hliðai'stökk út úr
götunni. Málfar hans er hi'eint
og áferðai'fagurt, norðlenzkt al-
þýðumanna mál. Bi'ageyra höf.
virðist vei-a næmt. Hrynjandin
ljúf og fögur. Rangar og óeðli-
legar áherzlur munu vart finnast
í ljóðunum. Lengd ljóðlínanna er
víðast hvar svo nákvæmlega af-
mörkuö, að höf. þarf sjaldan á
úrfellingai'merkjum að halda.
Allt er óþvingað. Ekkert saman
bai'ið. Það er mikill leikandi létt-
leiki yfir ljóðunum. Ljóðagei'ðin
hlýtur að vera höf. eiginleg. Hún
er líklega innri þörf. — Höfund-
inn, Sigui'ður Sveinbjöi'nsson,
þekki eg ekki, og hef víst fátt séð
áður á prenti eftir har.n. Af þess-
ari bók hans ræð eg það, að hann
muni vei-a alvörumaðui', sem
þekki dökku hliðar lífsins æi'ið
vel, án þess þó að hafa látið bug-
ast. Segja mætti mér, að hann
þi'ái og hafi þi'áð meira af Ijósi
og yl, en honum kann að hafa
hlotnast, ef eg skil hann rétt. En
hvað sem öðru líður, tel eg bók-
ina hollan lestur. Eg álít að hún
sé tilvaiin jólagjöf. Eg vitna ekki
í nein kvæði eða kvæðabrot. Eg
vil að menn lesi bókina í heild, —
lesi hana alla.
Eg hakka höf. og útgefanda
fyrir þessa fallegu bók og mæli
liið bezta með henni.
Kaupið hana, lesið haiia, gefið
vinum yðar hana í jólagjöf.
V. Sn.
Josepli Hayes: ÞRÍR
ÓBOÐNIR GESTIR. —
Þýðandi Kristmundur
Bjarnason. — Bókaforlag
Odds Björnssonar. Akur-
eyri 1958.
Höfundur þessarar bókar er
kunnur hlaðamaður í Ameríku.
Talið er, að bókin hafi verið
„mikill sigur fyrir höfundinn.1'
Síðar sneri höf. sögunni í leikrit,
sem sýnt var við feiknamikla
aðsókn þar vestra. — Sagan er
þýdd á létt og lipurt mál. Virðist
þýðingin góð, að því er séð verð-
ur, án samanbui'ðar við frum-
málið. — Sagan er afar „spenn-
andi“. Það þarf satt að segja þó
nokkurt átak til að geta lagt
bókina hálflesna frá sér. Svo
virðist einnig, að sagan sé rituð
af talsverði-i sálfi'æðilegri þekk-
infu. Höf. virðist skilja sálarlíf
sinna manna og kunna að lýsa
því. — Sagan hefur upp á margt
að bjóðg, bæði illt og gott, ljótt
og fagurt. Eftir allt saman sann-
ar sagan hið fornkveðna að „Guð
á margan gimstein þann, / er
glóir í mannsorpinu.“
Þeir, sem á annað borð hafa
yndi af „spennandi" sögum, geta
óhræddir keypt og lesið þessa
bók. Hún mun skemmta þeim.
V. Sn.
Við sjáum oft á aftni
sem eld í vestri kvikna.
Við hlustum yfir hafið,
og hugir oklcar vikna.
Fyrir rúmu ái'i síðar var eg
staddur á heimili frú Önnu
Vatnsdal vestur á Kyri-ahafs-
sti'önd. Það var á úthallanda
sumri. Laufið var tekið að í'oðna
á trjánum, og eitt og eitt blað
hrundi yfir steinlagða gangstíga
umhverfis húsið. Það var blíð-
skaparveður eins og oft er á
þessum slóðum, en einhver ang-
ui'vær blær fannst mér hvíla yfir
þessu fagra borgai'hverfi, þar
sem hún bjó. Kannske voi'u það
fyrirboðar haustsins, sem þessi
áhrif höfðu á sál mína.
Þegar eg kom gangandi eftir
götunni, þar sem hús hennar
slóð, og var að hyggja að númer-
um, kom grannvaxin stúlka
hlaupandi á rnóti mér og sagði
hlæjandi, að hún hefði séð til
mín og viljað auðvelda mér leit-
ina. Þetta var Ethel, dóttir frú
Önnu Vatnsdal, sem bjó með
henni síðustu árin, annaðist hana
með ástúð og umhyggju og
breiddi yndi og gleði yfir fiúð-
sælt ævikvöld. Á fögru og vist-
legu heimili þeirra átti eg
ógleymanlega stund. Þar var
gestum innilega fagnað. Smám
saman bar fleiri að garði. Þeir
voru flestir ættaðir úr Eyjafirði,
þó að fæddir væru þeir vestan
við haf. Það var talað um Eyja-
fjörð og aftur um Eyjafjörð. —
Rökkrið seig yfir og ljós voru
kveikt. Og enn var byrjað að
nýju að ræða um ættarbyggoina
og spyrja eftir frændum og vin-
um fyrir austan haf. Þær mæðg-
ur höfðu komið heim fvrir þrem
ái-um síðan, svo að nú stóð þetta
allt ljósara fyrir þeim en áður.
En langa ævi hafði Önnu dreymt
um að sjá byggð feðra sinna og
iðulega hafði hún skrifað og
haldið sambandi við ættingja
sína hér, þó að ekki gæti oi’ðið af
ferð hennar fyrr. Slík hefur ver-
ið saga margra manna. af vorum
ættstofni í Vesturheimi. Þegar eg
kvaddi þær seint um kvöldið,
kom, kom mér í hug kvæði Jóns
Magnússonar skálds:
Við höldum enn þá hópinn
þó hafið skipti löndum.
Anna Vatnsdal var fædd að
Gimli, Man., 7. janúar árið 1879.
Foreldrar hennar voru Jón Jóns-
son frá Munkaþverá og kona
hans Guðný Eiríksdóttir frá Ein-
arsstöðum í Reykjadal. Jón flutt-
ist til Vestui'heims ái'ið 1875 og
var í fyi-sta íslendingahópnum,
sem settist að á Gimli. Kallaði
liann bæ sinn að Akri, og var
hann rétt sunnan við Gimli. Jón
var einstakt prúðmenni og hvar-
vetna mikils metinn, þar sem
liann fór. Kom hann heim eftir
55 ára útivist og dvaldi seinustu
æviárin hjá frændurn sínum á
Munkaþvei'á og þar andaðist
hann árið 1945, níutíu og þriggja
ára að aldri.
Með foreldrum sínum fluttist
Anna fárra mánaða gömul til
Noi’ður-Dakota, þar sem þau
námu fyrst land í Pembíanfjöll-
um og bjuggu þar nokkur ár, en
fluttust síðan til Grand Foi'ks. —
Þar giftist hún 29. júlí 1899 Þói'ði
Vatnsdal, hinum mei'kasta
manni. Ái’i seinna fluttust þau
til íslenzku nýlendunnar í
Roseaau, Minn., þar sem þau
stofnuðu vei-zlun, er þau héldu í
sex ár. Þá seldu þau verzlunina
og fiuttust til Wadena, Sask., og
settu þar á stofn timburvei'zlun,
sem Þórðui' rak til ársins 1917,
er þau fluttust norður tii Port-
land í Oregon. Þar andaðist
Þói'ður 27. júní 1928.
Þórður Vatnsdal, eða Thomas
Vatnsdal eins og hann kallaði sig
oftast, hafði útskrifast úr verzl-
unai'deild háskólans í Grand
Foi'ks, og var um tíma skóla-
kennari í N.-Dakota. Hann var
skai-pgáfaður maður og göfug-
menni og stóðu að honum hinir
beztu ættstofnar um Breiðafjörð.
Foi'eldrar hans voru: Eggert
Magnússon Vatnsdal og Soffía
Friðiiksdóttur, pi'ófasts Jónss. á
Stað á Reykjanesi, en móðir
Eggei'ts var Sigríöur Einarsdótt-
ir, systir Þóru, móður séra
Matthíasar. Börn þeirra voru
sex: John Russel, sem um tíma
var prófessor í stærðfræði viS
Yaleháskólann, en kennir nú vi5
Washington State College í Pull-
man, Wash., Elhel, skrifstofu-
stúlka, Seattle, Wash., Gladys
Babcock, bókavöi'ður í La Ci’e-
eenta, Califoi'níu, og Laui'a
Slater, hjúkrunai'kona, gift í
Seattle. Tvö af hörnum hennar
eru dáin: Florence Rooks, er var
búsett í Kelso, Wash., og Arthur,
sem andaðist árið 1952 í Port-
land, Oi'egon.
Fi'ú Anna Vatnsdal vai'ð bráð-
kvödd á heimili sínu í Seatlle 3.
nóvemher sl. Þar hafði hún átt
heima möi'g síðastliðin ár. Hún
var mjög vel gefin kona eins og
hún átti ætt til, hlaut góða
menntun í uppvexti, starfaði alla
ævi í ýmsum félögum, var frá-
bærlega ættrækin og fróðleiksfús
og hélt stöðugt sambandi vi5
ættingja sína á íslandi. Enda þótt
hún væi'i fædd á ei'lendi'i grund
þi'áði hún alla stund að koma til
íslands, þótt sá draumur gæti
ekki rætzt fyrr en árið 1954,
þegar hún var háliáttiæð. Þá
kom hún, ásamt Ethel dóttur
(Framhald á 7. sx'ðu.)