Dagur - 26.11.1958, Blaðsíða 5

Miívikudaginn 26. nóv. 1958
D A G U R
5
Nokkur mál rædd á Alþ ingi
Um endurskoðun ábúðarlaga.
Flutningsmenn: Ágúst Þrvalds-
son, Halldór E. Sigurðsson, Ás-
geir Bjarnason.
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að láta endurskoða
ábúðarlögin og leggja síðan fram
á Alþingi frumvarp til nýrra
ábúðarlaga.“
Greiiiargerð:
í landinu er mikið af jörðum í
leiguábúð og ábúendaskipti alltíð
á mörgum þeirra. Oft skapast
vandamál milli jarðareiganda og
leiguliða, einkum þegar ábú-
endaskipti verða. Dæmi eru til
þess, og þau ekki svo fá, að eig-
endur jarða halda þeim í eyði, þó
að hægt sé að fá á þær ábúendur.
Veldur slíkt viðkomandi sveitar-
félögum ýmsum erfiðleikum.
Nokkrir forustumenn sveitar-
íélaga og allmargir jarðeigendur
og leiguliðar hafa komið að máli
við okkur flutningsmenn þessar-
ai' tillögu og óskað eftir, að við
beittum okkur fyrir því, að
ábúðarlögin yrðu endurskoðuð
og þeim breytt. Við töldum ekki
rétt að flytja frumvarp til breyt-
inga á lögunum, enda hæpið að
gera breytingar á svo umfangs-
miklum lögum, sem ábúðarlögin
eru, án þess að rannsókn á mál-
inu í heild eigi sér stað. Okkur
finnst hins vegar eðlilegast, að
ríkisstjórnin skipi nefnd manna
til að endurskoða lögin og síðan
að þeirri endurskoðun lokinni
yi'ði frumvarp til nýrra ábúðar-
laga lagt fram hér á Alþingi.
í sambandi við hinar stórstígu
umbætur, sem nú eiga sér stað í
jarðrækt, byggingum og fram-
leiðsluháttum, hafa skapazt ný
vandamál milli jarðareiganda og
leiguliða, einkum þó ef leiguliði,
sem mikið hefur framkvæmt á
ábýlisjörð sinni, verður að hætta
búskap. Ábúðarlögin þyrftu að
tryggja betur en þau nú gera, að
eðlilegar umbætur eigi sér stað
á leigujörðum. En eins og lögin
eru nú, óttast margir leiguliðar,
að þeir fái það fé ekki aftur, —
ef þeir fara frá jörðinni, — sem
þeir hafa lagt þar í umbætur, og
valda því þau ákvæði ábúðarlag-
anna, hversu fljótt framkvæmdir
leiguliða eru látnar fyrnast og
falla til jarðareiganda, ef leiguliði
fer frá jörð. Þessi fymingartími
þyrfti að lengjast. Sé miðað við
endingarhæfni nútímabygginga,
hlýtur lánstími hinna almennu
sjóða, sem lána til framkvæmd-
anna, að vera eðlilegur fyrning-
artími þeirra.
í beinu framhaldi af því, sem
hér hefur verið drepið á, kæmi
þá einnig til athugunar, hvort
ekki væri rétt að létta af lands-
drottni þeirri skyldu að leggja
fram fé til bygginga á jörð sinni,
þar sem hann verður að veita
veðleyfi til lántöku í ræktunar-
sjóði og byggingarsjóði.
Frumvarp um landbúnaðarsjóð.
Flutningsmenn: Steingrímur
Steinþórsson, Jón Sigurðsson,
Ásgeir Bjarnason, Pétur Ottesen,
Benedikt Gröndal.
»1- gr.
Aftan við lögin bætist svo-
hljóðandi:
Ákvæði til bráðabirgða.
Á árunum 1958—1961, að báð-
um meðtöldum, skal greiða V2%
viðbótargjald af söluvöi'um land-
búnaðarins, sem um ræðir í 2.
gr., og rennur það til Búnaðarfé-
lags íslands og Stéttarsambands
bænda til að reisa hús félaganna
við Hagatorg í Reykjavík yfir
starfsemi þeirra. Skal fénu skipt
milli þeirra eftir hlutfallinu tveir
á móti einum. Um álagningu og
innheimtu gjaldsins gilda sömu
reglur og búnaðarmálasjóðsgjald.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.“
Greinargerð:
Um langt skeið hefur skortur á
húsrými fyrir starfsemi Búnað-
arfélags íslands verið mjög til-
finnanlegur og háð starfi félags-
ins. Þetta hefur farið hraðvax-
andi hin síðustu ár og þá meðal
annars vegna þess, að æ bætast
ný verkefni við. Alþingi og rík-
isstjórn fela sífellt Búnaðarfélagi
íslands ný viðfangsefni. Má þar
til nefna starfrækslu vélasjóðs,
veiðistjórastarf, svo að dæmi frá
síðustu árum séu nefnd. Þetta
hefur leitt til þess, að félagið
hefur orðið að leigja húsnæði á
þremur stöðum úti um bæ, og er
þó svo ásett í húsi félagsins,
Lækjargötu 14 B, að vart er við-
hlítandi.
Samkomulag hefur náðst fyrir
nokkrum árum milli Búnaðarfé-
lags íslands og Stéttarsambands
bænda um að reisa í félagi hús
yfir starfsemi beggja þessara
samtaka bændastéttarinnar. Fyr-
ir velvilja og skilning bæjaryfir-
valda Reykjavíkur á þessu máli
fékkst ágæt lóð á einhverjum
glæsilegasta stað í Reykjavík, þ.
e. við Hagatorg. Er nú hafin
vinna við að reisa hús þar sam-
eiginlega fyrir þessi sambönd
bæði. Bygging þessi er mikil og
mun að sjálfsögðu kosta stórar
fjárhæðir, enda ætlum vér land-
búnaðinum það rúm í framtíðar-
þjóðfélagi voru, að miðstöð fé-
lagsmálastarfsemi landbúnaðar-
ins hafi húsnæði, er vel sé við
vöxt um alllangan tíma. Með það
sjónarmið hefur verið hafizt
handa um hið nýja heimili land-
búnaðarins.
Á búnaðarþingi, er háð var í
febrúarmánuði þ. á., kom fram
frá fjárhagsnefnd svohljóðandi
tillaga:
„Búnaðarþing ályktar að fela
stjórn Búnaðarfélags Islands að
vinna að því, að lögum um stofn-
un búnaðarmálasjóðs verði
breytt þannig, að sett verði í lög-
in ákvæði til bráðabirgða, svo-
hljóðandi:
Á árunum 1958—1961, að báð-
um meðtöldum, skal greiða V^%
viðbótargjald af söluvörum land-
búnaðarins, sem um ræðir í 2.
gr., og renni það til Búnaðarfé-
lags íslands og Stéttarsambands
til að reisa hús félaganna við
Hagatorg í Reykjavík yfir starf-
semi þeirra. Skal fénu skipt milli
þeirra eftir hlutfallinu tveir á
móti einum. Um álagningu og
innheimtu gjaldsins gilda sömu
reglur og um búnaðarmálasjóðs-
gjald.“
Þessi tillaga var samþykkt með
18 atkv. gegn 2.
Á aðalfundi Stéttarsambands
bænda, er haldinn var að Bifröst
í Borgarfirði 3. og 4. sept. sl.,kom
fram svohljóðandi tillaga:
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda, haldinn að Bifröst dag-
ana 3. og 4. sept. 1958, ályktar að
fela stjórn Stéttarsambandsins að
vinna að því, að lögum um stofn-
un búnaðarmálasjóðs verði
breytt þannig, að sett verði inn í
lögin ákvæði til bráðabirgða,
svohljóðandi:
Á árunum 1958—1961, að báð-
um meðtöldum, skal greiða Vz%
viðbótargjald af söluvörum land-
búnaðarins, sem um ræðir í 2.
gr., og rennur það til Búnaðar-
félags fslands og Stéttarsam-
bands bænda til húsbyggingar
félaganna við Hagatorg í Reykja-
vík í sömu hlutföllum og eignar-
hluti þeirra er í byggingunni.
Um álagningu og innheimtu
gjaldsins gilda sömu reglur og
um búnaðarmálasjóðsgjaldið,sem
nú er.“
Þessi tillaga var samþykkt með
39 atkv. gegn 8.
Þessar ályktanir sýna ljóslega,
að yfirgnæfandi fylgi frá fulltrú-
um þessara aðalfélagssamtaka
bændastéttarinnar er fyrir því að
hækka búnaðarmálasjóðsgjaldið
næstu fjögur ár og nota það fé,
er þannig fæst, til þess að létta
undir kostnað við bygginguna.
Um bann við togveiðum.
Flutningsmaður: Ólafur Thors.
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að breyta reglu-
gerðum um fiskveiðilandhelgi Is-
lands frá 30. júní 1958 og 29.
ágúst 1958 á þann veg, að bann-
aðar verði algerlega botnvörpu-,
flotvörpu- og dragnótaveiðar
innan núverandi fiskveiðiland-
helgi íslands.“
Greinargerð:
Með reglugerðunum um
ákvörðun núverandi fiskvciði-
landhelgi íslands frá 30. júní 1958
og 29. ágúst 1958, er íslenzkum
togveiðiskipum veitt heimild til
botnvörpu-, flotvörpu- og drag-
nótaveiða frá fjögurra til tólf
mílna belti fiskveiðilandhelginn-
ar á vissum svæðum og tiltekn-
um tímum.
Hér skal það engan veginn
átalið, að þessi ákvörðun var
tekin á sínum tíma, en stað-
reyndin er hins vegar sú, að þessi
sérstaða íslenzkra skipa hefur
bæði sætt andúð margra íslend-
inga og auk þess verið í ríkum
mæli notuð af andstæðingum
okkar erlendis til þess að tor-
velda íslendingum sóknina í
þessu lífshagsmunamáli þeirra.
Þessi tillaga er fyrst og fremst
flutt til þess að sanna umheimin-
um það, að íslendingar telja sér-
hverja fórn litla, ef hún mætti
verða til þess að stuðla að sigri
okkar í baráttunni fyrir fram-
tíðartilveru íslenzku þjóðarinnar.
Vinnuheimili fyrir aldrað fólk.
Ur framsöguræðu Halldói's E.
Sigui'ðssonar fyrir tillögu sex
Framsóknarmanna.
I fyrri viku var til fyri'i um-
ræðu þingsályktunartillaga sex
Framsóknai-manna um athugun
á stofnun vinnuheimila fyrir
aldrað fólk. Flutningsmenn eru
Halldór E. Sigurðsson, Ágúst
Þoi'valdsson, Kai'l Kristjánsson,
Björgvin Jónsson, Páll Þor-
steinsson og Sigurvin Einai'sson.
Hér er um hið mei'kasta mál að
ræða. Framsögu af hálfu flutn-
ingsmanna hafði Halldór E. Sig-
urðsson, og sagði þá m. a.:
„Eins og tekið er fram í gi’ein-
argei'ð fyrir þessari tillögu fjölg-
ár því fólki í landinu, sem nær
háum aldri. Þessi þróun stendur
í sambandi við bætt lífsskilyi’ði
og aukna heilsugæzlu.
Samkvæmt þeim upplýsingum,
sem eg hef beztar fengið munu
10—12 þús. manns vera 67 ái'a og
eldri, en á næstu árum mun
þessu fólki fjölga til muna, því að
rnargt fólk tilheyrir þeirn aldurs-
flokkum. Það er því ástæða til
þess að huga að þessum málum
nú vegna þeirrar þróunar, sem
við blasir. Það, sem fyi’st og
fremst vakir fyrir flutnings-
mönnum, er það, að margt fólk
hverfur frá sínu lífsstarfi, enda
þótt það búi yfir nokkurri stax’fs-
oi'ku. Þi'óun sú er eðlileg, að því
leyti til, að mörg störf krefjast
fullkominnar starfsoi'ku, og svo
liitt, að nauðsyn ber til að næstu
kynslóð sé gefinn kostur á að
taka þátt í athafnalífi meðan
áhugi hennar er mestur. Hins
vegar er það mikið áhyggjuefni
fyrir fólk, sem lætur af lífsstarfi,
að hafa ekki að neinu að hverfa
með starf.
Þá er það kunnara er frá þurfi
að segja, að hvoi’t tveggja er, að
öldruðu fólki, sem eitthvað hefur
tekizt að spara saman er það
fjarri skapi að eyða stofninum
sér til viðurværis, og hitt að hjá
því verður ekki komizt, þar sem
ellilaun hrökkva skamrnt því til
Þess hefur áður veiið getið í
Degi, að deila mikil hafi risið
milli Dag Hammarskjölds fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna og danska starfsmannsins
Povl Bang-Jensen, sem lauk með
því, að framkvæmdastjórinn
sagði Bang-Jensen upp, — að því
er virtist algerlega gegn reglum
og rétti, eftir allnxiklar og harðar
deilui’. Kærði Bang-Jensen fram
kvæmdastjórann sökum uppsagn
arinnai’, m. a., og hefur verið
hljótt um hríð.
Dönsk blöð tóku þegar málstað
Bang-Jensens, enda er hann víð-
kunnur ágætismaður og sannur
Dani. Nú hefur ríkisstjórn Dana
— með samþykki allra stjórn-
málaflokka — veitt Bang-Jensen
5000 dollara styi’k til að greiða
kostnað við sérfræðilega aðstoð
við áfrýjun málsins fyrir sérstak-
an dómstól S. Þ.
Áður hefur danska stjórnin
lífsfi’amfæris, þótt aukin væru.
Fi’á sjónarhól þjóðfélagsins er
það verulegt atriði, hvort þetta
fólk tekur þátt í sköpun vei’ð-
mæta, eða tekur framfæi’slu sína
af því, sem geymt hefur verið.
Flutningsmenn leggja því höf-
uðáherzlu á það, að leita eftir
leiðum til þess að skapa öldruðu
fólki vinnu við sitt hæfi og beri í
því sambandi að athuga mögu-
leika á stofnun vinnuheimila og á
annan hátt.
Meðan þjóðlíf íslendinga var
með þeim hætti, að þjóðin bjó að
mestu í di’eifbýli og heimilin
voru íjölmenn, sáu þau að jafn-
aði fyrir gönxlu fólki, enda hafði
það þar þá eitthvað til dundui’S,
meðan heilsa þess leyfði.
Með þeirri breytingu, sem orð-
ið hefur í þjóðlífi voru á síðustu
áratugum, þegar þjóðin fer meira
og minna að búa í þéttbýli og
heimilin gei-ast svo fámenn, sem
raun er á orðin, þá eru mögu-
leikarnir á því að aldrað fólk
dvelji á heimilum niðja sinna eða
vandamanna að fjara út. Vist-
heimili fyrir aldrað fólk verður
því meiri og meiri nauðsyn.
Vist- og hjúkrunarheimili fyrir
aldrað fólk hafa vei'ið starfrækt
hér á landi um aldarfjórðungs-
skeið. Árið 1932 var Elliheimilið
Grund stofnað og það sama ár
tók til stai'fa elliheimili á ísa-
fii'ði. Nú munu þessi heimili vera
11 talsins og mun 6—700 manns
geta dvalizt á þeim samtímis. —
Stæi'sta heimilið er Elliheimilið
Grund er rúmar 350 manns.
Enda þótt vistheimili fyrir aldr-
að fólk hafi verið stai'frækt hér í
aldarfjórðung hefur engin löggjöf
verið sett um þessar stofnanir.
Þær hafa notið einhvers styrks
sem sjúkrahús, en ekki sem elli-
heimili.
Þar sem gera má ráð fyrir að
mörg sveitar- og jafnvel sýslufé-
lög standi að slíkum stofnunum,
þá þarf í löggjöf að ákveða
hvernig þátttöku þeirra í stofn-
og reksturskostnaði á að^vera
fyrir komið.
Eg hef hér að framan drepið á
örfá ati'iði í sambandi við tillögu
skorað opinberlega á S. Þ. að
taka mál þetta fyrir sem alh’a
fyrst, og mun það nú verða gert
í ryæsta mánuði.
Bang-Jensen hefur einnig bor-
ið fram þungar ásakanir á full-
trúa Dana hjá S. Þ., Alsing And-
ersen, og samþykktin á ríkis-
þingi Dana staðfestir, að opin-
berlega fylgja Danir Bang-Jen-
sen að málum. — En eins og
skýrt var frá í fyrrnefndri blaða-
grein, sagði Hammai'skjöld
Bang-Jensen upp gegn fyllsta
rétti og starfsreglum S. Þ. Enda
urðu um hrið hai’ðar deilur út af
þessu á vettvangi S. Þ.
Eins og lesendur Dags senni-
legða muna, reis deila þessi sök-
um þess, að Bang-Jensen neitaði
að bregðast trúnaði vitna í rann-
sókninni miklu í Ungverjalands-
niálinu. En þar var Ban-Jensen
einn helzti og mikilvægasti rann-
sóknarinn. — v.
(Fi-amhald á 7. síðu.)
Povl Bang-Jensen gegn Iíammarskjöld