Dagur - 21.05.1959, Page 2

2
D A G U R
Fimmtudaginn 21. maí 1959
Frá Glerárskólanum Akureyri
sótt. Ágóðin nrann í ferðasjóð
barnanna. 1- Sveit Húsvíkinga, hlaut 21
Nokkrir tímar í danskennslu vinnmg.
Sigurður Óli Brynjólfsson:
rrEn við nánari íhugun..,
Svar til Kristjáns Jónssonar, fulltrúa
Skólanum var slitið 9. maí sl.
Nemendur voru skráðir 96. Af
þeim luku 14 prófi úr skólanum.
Hæstu einkunn hlaut Olafur L.
Baldursson, 8,71.
Sýning á handavinnu barna
var 3. maí. Stúlkur luku 275
munum, rúm 8 stykki á hverja til
jafnaðar. Drengir í yngri deild
söguðu út, en í eldri deild bundu
þeir bækur og gerðu leðurveski.
Stundarkennari í handavinnu
stúlkna var frú Guðrún Jóhann-
esdóttir.
Nokkur brögð voru að misl-
ingafaraldri í vetur og inflúenza
dró úr skólasókn í lok kennsl-
unnar og torveldaði prófstörf. —
Hjúkrunarkona við skólann er
frú Guðríður Þorsteinsdóttir.
Foreldrafundur var í skólanum
í des. og komu þá allmargar
mæður til viðtals.
Skemmtisamkomu héldu börn-
ODDEYRARSKÓLANUM á Akur-
eyri var slitið 9. maí síðastliðinn.
Eiríkur Sigurðsson skólastjóri skýrði
frá skólastarfinu á árinu, úrslitum
prófa og ávarpaði brautskráða nem-
cndur. Margt gesta var við skóla-
slitin.
Sú breyting varð á kennaraliði
á síðastl. hausti, að Sigrún Björg-
vinsdóttir kom að skólanum í stað
Eiríks Stefánssonar og Jakob org-
anisti Tryggvason var ráðinn siing-
kennari'skólans. Ný hjúkrunarkona
frú Guðríður Þorsteinsdóttir, var
ráðin að skólanum í haust.
í skólanum voru í vetur 260 biirn
í 11 deildum. Fastir kennarar voru
sjö mcð skóíastjóra og tveir stunda-
kennarar. Þrír foreldrafundir voru
haldnir á vetrinum.
Þann 18. október fóru kennarar
með- 5. og 6. bekki í námsför um
Eyjafjörð og skoðuðu siigustaði.
Frá íþróttakennara-
skóla lslands
íþrótakennaraskóli íslands hef-
ur með leyfi Menntamálaráðu-
neytisins og í samvinnu við fram-
kvæmdastjórn íþróttasambands
íslands, Ungmennafélags íslands
og stjórn Knattspyrnusambands
íslands, ákveðið að efna til náms-
skeigs að Laugarvatni fyrir leið-
beinendur í knattspyrnu, dagana
1. til 11. júní næstk.
Aðalkennari námskeiðsins verð-
ur Karl Guðmundsson íþrótta-
kennari.
Væntanlegir þátttakendur þurfa
að vera fullra 17 ára og hafa
meðmæli íþrótta- og ungmenna-
félags í byggðarlagi sínu. Gert er
ráð fyrir, að þátttakendur hafi
með sér rúmfatnað. Áætlaður
kostnaður á Laugarvatni er kr.
1.000.00: Fæði, húsnæði, áhöld og
kennsla.
Umsóknir um þátttöku þurfa
að berast til skólastjóra íþrótta-
kennaraskóla íslands fyrir 28.
maí næstkomandi.
Síðastliðið vor var leiðbein-
endanámskeið að Laugarvatni og
gaf það mjög góða raun, svo að
búast má nú við góðri þátttöku.
Mikill skortur er á mönnum, er
taka vilja að sér að leiðbeina
í knattspyrnu. Ungmenna- og
íþróttafélögum er einkum bent á
að nota þetta ágæta tækifæri og
hvetja efnilega félagsmenn og
jafnvel styrkja þá til þátttöku í
námskeiðinu.
voru í skólanum síðari hluta
vetrar. Þátttaka var dálítil.
Kennari var Heiðar Ástvaldsson.
Eldri deild skólans fór í apríl
skíðaferð upp að Skíðahóteli, 4.
bekkur fór bílferð um Eyjafjörð
með kennurum sínum og yngstu
bekkir heimsóttu Náttúrugripa-
safnið.
í skólanum voru keypt spari-
merki fyrir kr. 8.600.00, eða um
90.00 kr. á barn til jafnaðar.
Vegna sjóslysanna miklu, söfn-
uðu börnin kr. 1850.00.
Hreingerningu í skólanum ann-
aðist frú Petrína Stefánsdóttir. Á
ýmsan hátt er mun verr búið að
Glerárskólanum heldur en hin-
um barnaskólum bæjarins og er
það orðin brýn þörf, að úr því sé
bzætt hið fyrsta með auknu hús-
Staðnæmzt var við Kristnes, Grund,
Saurbæ og Möðruvelli, og börnun-
um sagt frá jressum merkisstöðum.
Skólaskemmtun barnanna var í
byrjun marz, og var hún vel sótt.
Agóðinn gekk í ferðasjóð barnanna
til að kosta ferðalag, sem farið er
að vorinu með börnum, sem útskrif-
ast. U msama leyti var gefið út
skólablaðið „Eyrarrós".
Sparifjársöfnun fór fram í öllum
deildum skólans, og voru seld spari-
merki fvrir rúmlega 15.000.00 kr.
Er það svipað og síðastliðið ár.
Heilsufarið var gott framan af
vetri, en síðari hluta vetrar gengu í
skólanum mislingar og inflúenza,
og hafði jrað mikil áhrif á skóla-
sókn barnanna. Börnin fengu víta-
míntöflur daglega.
Ymsar gjafir bárust skólanum frá
velunnurum hans. Má þar nefna
eftirprentanir af málverkum frá
Eiríki Stefánssyni kennara og Ragn-
ari jónssyni forstjóra. Forkunnar-
fttgui^ fánasföpgTrá Magnúsi Péturs-
sýhi 'k'énnára.1 Tíu' Íiindi af íslend-
ingasögum frá Elinborgu Árnadótt-
ur, einum af nemendum skólans.
Þá barst skólanum myndarleg pen-
ingagjöf frá ncmcndum, sem luku
barnaprófi að jtessu sinni, og skal
henni varið til kaupa á einhverju
til gagns eða prýði í skólanunt.
Pottablóm í Skálann barst frá tveim
ur konum o. fl.
Af kennslutækjum eignaðist skól-
inn á vetrinum skuggamyndavél og
nýja slaghörpu (píanó).
Lestrarstofa var opin í skólanum
tvo daga í viku, og urðu lesstofu-
gestir alls um 1200.
Vegna hinna miklu sjóslysa í fcbr.
mánuði gáfu skólabörnin 5100 kr. í
hjálparsjóðinn.
Barnaprófi luku 40 börn. Hæstu
einkunnir á barnaprófi hlutu Jó-
hanna Antonsdóttir, 9.42, Rebekka
Árnadóttir, 9.13, og Sigurlína Þor-
steinsdóttir 9.10.
Kvöldvökuútgáfan á Akureyri
sýndi skólanum þá vinsemd, að gefa
fjórar af útgáfubókum sínum til
verðlauna við barnapróf. Verðlaun
hlutu jicssi börn: Gestur Pálsson og
Guðný Styrmisdóltir fyrir prófrit-
gerðir, Pétur Torfason fyrir hæsta
einkunn í reikningi og Elinborg
Árnadóttir fyrir beztu prófrítgerð í
sinni deild. r Prófdómari var frú
Kristbjörg Pétursdóttir.
Sýning á skólavinnu barnanna
var í kennslustofum skólans við
skólaslit og einnig daginn eftir,
sunnudaginn 10. maí. Sýningin var
vel sótt.
Skákkeppni H. S. Þ.
lauk 20. marz. Urslit urðu sem
hét' segir:
2. Sveit Höfðhverfinga, hlaut
16 vinninga.
3. Sveit Aðaldæla, hlaut 15V2
vinning.
4. Sveit Kinnunga, hlaut 14%
vinning.
5. Sveit Reykdæla, hlaut 13
vinninga.
6. B-sveit Fnjóskdæla, hlaut 11
vinninga.
7. —8. Sveit Mývetninga, hlaut
10% vinning.
7.—8. A-sveit Fnjóskdæla,
hlaut 10% vinning.
Af fyrstaborðsmönnum hlaut
Jónas Þórólfsson flesta vinninga,
eða 6 af 7 mögulegum, tapaði
engri skák. Sama var að segja um
Halldór Þorgrímsson á öðru
borði og Dag Jóhannesson á
fjórða borði, en hann tefldi raun-
ar tvisvar á öðru og tvisvar á
rriðja borði. Albert Jóhannesson
hlaut flesta vinninga á þriðja
borði, 5%. Loftur Árnason tefldi
fimm umferðir á fjórða borði og
vann allar sínar skákir.
(Frá Héraðssamb. S.-Þing.).
Tilraunir með áhrif
áfengis á liunda
Amerískur vísindamaður einn,
Neumann að nafni, hefur gert til-
raunir á hundum sem hér segir:
Hann gaf þeim áfengi stöðugt í
13 mánuði, og að þeim tíma liðn-
um, voru þeir allir orðnir að
„ofdrykkjuhundum,“ með öllum
þeim breytingum, andlegum og
líkamlegum, sem fylgja því
ástandi. Allan þennan tíma fengu
þeir vatnsblöndu með 10%
áfengismagni.
í fyrstu vildu hundarnir ekki
drekka þessa blöndu, en eftir
nokkurn tíma fóru þeir að lepja
hana af mikilli græðgi.
Eftir nokki-a mánuði fóru þeir
að megrast, hárbragðið varð ljótt,
þeir ui'ðu skapvondir og lágu
stöðugt í illindum og áflogum.
Sama tala tilraunahunda fékk
alveg sams konar meðferð, að
öðru leyti en því, að þeir fengu
hreint vatn í stað áfengisblönd-
unnar. Þeir tóku engum breyt-
ingum. Þeir héldu fullkomlega
heilsu sinni, voru fallegir á hár
og alltaf í góðu skapi.
Eftir 13 mánuði fengu drykkju-
hundarnir aftur vatn í stað
áfengisblöndu, og stóð sú tilraun
í 7 mánuði. Á þessum tíma fóru
þeir aftur að fitna, fengu sitt
fyrra hárbragð og urðu á ný
eðlilegir í skapi.
Áfengisnautn gerir lífið alltaf
ófegurra. Mannlíf án áfengis
verður bæði fegurra og hamingju
samara en í fylgd með því. Hvað
sem líður allri „veizlugleði.“ Það
lítur allt nógu vel út í upphafi
veizlunnar, en hvernig enda þær
sumar? Það er vissulega glatt á
hjalla í byrjun dansleikjanna og
allt virðist eins og það á að vera.
En hvernig lítur myndin oft út,
þegar haldið er heim?
Árið 1958 voru 13 milljóna-
brunar í Noregi. Þeir kostuðu
vátryggingafélögin 30 milljónir
norskra króna. Sex af þessum
stórbrunum stöfuðu frá sígar-
ettureykingum, samkvæmt upp-
lýsingum frá vátryggingafélög-
unum. Það er stundum óvenju-
lega dýrt gaman að reykja sígar-
ettur.
Frá Áfengisvarnanefnd Ak.
í ræðu sem Kistján Jónsson,
fulltrúi, hefur flutt og birzt hefur
í „íslendingi,“ farast honum svo
orð: „Ég skal fúslega játa, að
fyrst er ég fór að hugleiða þessi
mál var ég einn af þeim, sem að-
hylltust frekar einmenningskjör-
dæmi en fá og stór kjördæmi.
En við nánari íhugun þessara
mála“ — „virðist mér“ — „að
fá en stór kjördæmi séu miklu
farsælli lausn.“
Ég get ekki að því gert að
hugsa til allra þeirra mörgu
manna, sem á undanförnum
mánuðum hafa orðið að íhuga
málið nánar og leita að einhverj-
um rökum er gætu hjálpað þeim
til þess að fylgja foringjum sín-
um í kjördæmamálinu, þessu
velferðarmáli foringjanna. Og
þeir hafa svo sem ekki þurft að
leita lengi til að finna rök með
málinu, t. d. þessa fögru setn-
ingu: „Réttlát kjördæmaskipan
hlýtur alltaf að byggjast á því,
að allir menn hafi sem jafnastan
kosningarétt, í hvaða flokki sem
þeir eru og hvar, sem þeir eru
búsettir á landinu.“ En hins veg-
ar hefur þeim gengið ver að
kveða niður í samvizku sinni öll
þau gagm-ök sem á þá hefur sótt
í þessu máli. K. J. segir t. d. rétt
á eftir áður nefndri tilvitnun um
sem jafnastan kosningarétt: „Eitt
hið mesta vandamál í sambandi
við breytingu á kjördæmaskipan-
inni, er að finna réttlátt hlutfall
milli áhi-ifavalds breifbýlisins og
þéttbýlisins á skipan þingsins.
Oll sanngirni mælir með því, að
dreifbýlið fái fleiri þingmenn en
þéttbýlið."
Sjá ekki allir, að hér er að
mestu strikað yfir ein áhrifa-
mestu rökin, sem þeir hafa haldið
á lofti, enda varla á öðru stætt,
þótt þeir hiki ekki við, eftir sem
áður, að veifa því framan í fólk,
sem aöal kjarna málsins.
Eðlilegt var ....
Um þá sök að verið er að
leggja niður öll kjördæmi utan
Reykjavíkur og með því að raska
fornhelgi'i skipari, farast K.'J. svo
orð:
„Þegar Alþingi var endurreist,
var þáverandi sýsluskipun látin
ráða kjördæmunum .... Var þá
ekki óeðlilegt að láta sýslumörk-
in í'áða kjördæmunum þar, sem
ekki var um aðrar afmai'kaðar
heildir að ræða.“ En að hvaða
leyti er Eyjafjarðai-sýsla og Þing-
eyjarsýslur afmarkaðri heild
nú en þá? Eða hafið þið heyrt, að
Jón Sigurðsson og Fjölnismenn
hafi látið það eftir kónginum, að
hafa kjördæmin bundin við sýsl-
urnar, en ekki að hafa þau fá og
stór?
Nei, sýsluinar voru og eru
heildir sem rétt er að láta halda
sér. K. J. vill líka láta líta svo
út, því að hann segir: “Með þessu
frumvarpi, sem hér liggur fyrir,
er á engan hátt tgkmarkaður rétt
ur sveitarfélaga til að ráða mál-
um sínum og ekki heldur valda-
svið sýslnanna skert að neinu
leyti.“ En trúa má hver sem vill
að þetta sé ekki spor í þá átt, að
rýra vald sýslnanna. - Eða finnst
mönnum það ólíklegt, þegar
fimm, sex eða sjö þingmenn fara
að fjalla xlm málefni kjördæmis-
ins, að þeim hætti til að gleyma
sýslumörkunum þegar fram í
sækir? Nei. Gerum okkur góða
grein fyrir mismun á sameiningu
litilla heilda í eina stóra, eða
samvinnu lítilla heilda. í þessu
sambandi vil ég benda á eftirfar-
andi ummæli K. J. „Það hefur
alla tíð verið einkenni einvalds-
stjórnai', að rýra sem mest vald
hreppanna eða héraðanna . . . ,“
og bendir hann í því sambandi á
ástandið hér á landi. En skyldi
konungi ekki hafa orðið enn Ijúf-
ara að geta ekki aðeins rýrt vald
hi-eppanna, heldur einnig vald
sýslnanna, enda þótt hann skip-
aði sýslumenn lengi að eigin geð-
þótta?
Flokksræði innleitt.
Um það atriði, að fáein stór
kjöi'dæmi slíti fólkið úr tengslum
við þingmennina, vil ég enn láta
K. J. tala: „Þegar úi'slit kosninga
velta á öi'fáum, vafasömum at-
kvæðum, er hægt fyrir kjósendur
að beita þingmennina þvingun-
um, svo að vai'la er hægt að
segja, að þeir séu sjálfráðir gerða
sinna, ef þeim er í mun að halda
kjöi'dæminu." Þarna er kjósend-
um að vísu ekki fagurlega ætluð
verkin, en gi'einilegt er, að K. J.
vill og telur einmitt, að samband-
ið rnilli kjósenda og .þingmanns
rofni við breytinguna á kjör-
dæmafyrirkomulaginu.
En þarna mótar líka gi-einilega
fyrir því mikilvæga atriði, sem
höfundar tillagnanna hafa áreið-
anlega gert sér grein fyrir, en
það er.hugmyndin að gera kjós-
andann' að óvirkai'i þátttakanda
um val fi-ambjóðenda og að geta,
haft áhrif á þingmann sinn eðaí
þingmenn. En þingmönnum gert;
auðveldara fyrirmð hlýða skip-
unum flokkanna eða flokks-
bi'oddanna, sem ráða munu
mestu, er fx'am.í séekir, um val
fi'ambjóðenda. — „Deildu og
drottnaðu“ mun vei'ða þeirra
leiðai-stjarna. Þegar héruð hinna-
stóru kjördæma fara að deila um
öruggu sætin á listanum, verðai
það áreiðanlega flokksstjórnirn-
ar sem í'áða ebdániega. — Og
foi'smekkinn af þessu flokksræði
sem innleiða .á,' fiririúr maður í
eftirfai-andi setningu K. J. „Mik-
ill meirihluti þjóðai'innar hefur
nú ákveðið að víkja til hliðar . . “
núverandi kjördæmafyi'ii'komur,
lági, ;Það' ei;- eleki að furða, þótt'
þessír menn tali um gildi hins
jafna kosningai'éttar. Menn, sem
ekki hika við að gei'a skoðanir
eða öllu heldur áætlanir örfárra
flokksforingja að vilja mikils
meiri hluta þjóðarinnar, löngu
áður en hún, þjóðin, hefur látið
skoðun sína í ljósi, — og telja
mönnum í því sambandi trú um,
að kosið verði í vor um allt ann-
að en það, sem kjósa á um, sam-
kvæmt núgildandi stjórnarskrá.
Verurn viss.
Við skulum hafa það ríkt í
huga að hver málstaður á sín rök
og þau oft sterk, en málstaðurinn
getur, þi'átt fyrir það, verið
slæmur, ef jafnframt er mikið til
af rökum gegn honum. Og þegar
breyta á jafn Yeigamiklu atriði
og kjöi'dæmaskipaninni, þurfa
rökin með breytingunni að vera
augljóslega sterkari gagnrökun-
um, því að í slíkum málum má
ekki spila neitt happdi'ætti og
ekki er nóg að segja: „Við skul-
um vona, að vel fari og þessi
breyting verði þjóðinni til far-
sældar" og þess vegna gxeiða at-
kvæði með tillögunni. Nei, við
vei'ðum að vera alveg viss. Ég
held þó, að marga skorti vissuna
í þessu máli en ætli sér, því mið-
ur, samt sem áður að greiða at-
kvæði með breytingunni í von-
inni einni. En við „nánari íhug-
un“ finnst mér að mönnum ætti
Framhald á 7. síðu.
in í skólahúsinu. Var húiv vel | næði.
Frá Oddeyrarskólanum