Dagur - 14.10.1959, Blaðsíða 5

Dagur - 14.10.1959, Blaðsíða 5
Miðvikudaginn 14. október 1959 D A G U R 5 KVEÐJA TIL EYFiRÐINGA Keeru Eyfirðingar. Samkvæmt stjórnarskrárbreyt- ingu þeirri, sem hlaut fullnaðar- samþykki á sumarþinginu, eiga al- mennar kosningar til alþingis að fara fram nú í haust „og falla um- boð þingmanna niður á kjördegi". Súnhuðágínii 25. þ. m. liætti ég því að vera. þingmaður ykkar, enda fá- ið þið þá ekki lengur að kjósa ykk- ar sérstöku þingmenn, eins og ver- ið hefur, heldur er nt'i Eyjafjörður sameinaður Akureyri og Þingeyjar- sýslum báðum í eitt kjiirdæmi, en ég hef aldrei verið þingmaður ann- arra en ykkar. Þetta var gert á móti vilja meiri hluta ykkar, eins og kosningarnar í vor sýndu greini- lega, en ekki tjáir að deila við dóm- arann. Eg verð ekki í kjöri í þess- um kosningum, því þé> cg hafi leyft að setja nafn mitt í 12. sæti á lista Eramsóknarflokksins í Norður- landskjördæmi eystra, er það ekki að vera-í kjöri,- því síðasti maður á listanum kemur ekki á neinn hátt til greina í kosningunum. Eg gai þctta leyfi aðeins til að undirstrika áframhaldandi fylgi mitt við flokk- inn, þó það hefði auðvitað ekki þurft. Þegar kosningarnar fara fram og þingmannsúmböð mitt fellur nið ur, eru liðin fufl 36 ár síðan þið kusuð mig fyrst á þing. Eg segi þið, því að þótt mjög margir þáverandi kjé)senda séu nú horfnir tir þessum heirni, hafa börn þeirra og lrarna- börn tekið vrið. Hef ég vérið þihg- maður Eyfirðinga lengur en nokk ur annar á undan mér og ekki eru nema örfáir menn, sem hafa átt lcngii setu á "Álþuigi frá því þáð var endurreist fyrir 114 árum (mið- að við þinghald). Eg var tiltöhiicga ungur maður,- þegaf ég var fyrst kosinn á þing, énda var ég af sum- um kallaður „érskrifað blað “, þó hafði ég töluvert fengi/t við félags- mál þá þegar, verið starfandi í ung- mcnnafélagi, átt nokkur ár sæti í svcitarstjórn mi.nnar sveitar, var í ' sýslunefnd og í stjórh K. E. A. Eg var því nokkuð þekkttir um hérað- ið, enda hefði ég ekki náð kosn- ingu að öðrum kosti, því þá átti það enn langt í land að farið væri að kjósa flokkslista og ekki þýddi fyrir aðra að bjéiða sig fram til þings en þá, sem nutu töluverðs persónulegs trausts. Það munaði mjóu að ég næði kosningu í fyrsta sinn sem ég var í kjöri, aðeins 5 atkvæðum, en síðan hef ég verið endnrkosinn 12 sinnum með miklu og iiruggu fylgi, nú síðast í vor. Fyrir það mikla fylgi, sem þið ey- lirzkir kjósendur hafið veitt mér á umliðnum árum, og það traust, scm þið hafið sýnt mér, ekki ein- asta flokksbræður mínir, heldur einnig margir fleiri, þakka ég ein- læglega. Þegar ég varð þingmaður fyrir 36 árum, var hér margt eins og ver- ið hafði um aldaraðir áður. Gömlu torfbæirnir stóðu þá víðast enn, nýrækt var lítil og túnin víða þýfð, þjóðvegur lá jjvert yfir héraðið frá Oxnadalslieiði og sem leið liggur austur yfir Eyjafjarðará, en ekki var haiin akfær nema éit á Mold- haúgaliáls. Akfært var einnig inn að Saurbæ, en Eyjafjarðarbraut var þá sýsluvegur. Hafnarmannvirki út með firðinum voru þá svo að segja cngin. Gagnfræðaskóli var á Akur- eyri og barnaskólar í kauptúnun- um, en í sveitunum var aðeins far- kennsla, liúsmæðraskóli var enginn í héraðinu. Spítali var á Akureyri, en Kristneshæli ekki til. Landssím- ínn lá um hluta héraðsins og nokkr- ai lanclssímastÖðvar voru komnár, en enginn „sveitasími", rafveita engin, nema Glerárstilðin fyrir Ak- urejTÍ. Svona mætti lengi telja. — Nú er öldin önnur. Nú liggja akfærir vegir um allar byggðir Eyja- fjarðar, reisuleg íbúðarhús eru á fleStum bæjum, einnig peningshtis og lilöður, túnþýfið er liorfið og nýrækt mikil, búin mikið stærri en áður og flest erfiðustu stiirfin eru nú unnin með vélum. Töluverðar liafriarbætur hafa verið gcrðar í Ól- afsfirði, Dalvík, Grímsey, Hrísey' og Hauganesi, sem vcita ólíkt betri skilyrði til sjósóknar en áður var, þó enn þurfi um að bæta. Myndar- legir skólar hafa risið víðsvegar um héraðið, svo - og félagsheimili. Nú er verið að rafvæða héraðið, þó nokkur afturkippur hafi orðið í því efni og margir hafi orðið að bíða og séu að vonum orðnir langeygð- ir eftir rafmagninu. Þannig hafa framkvæmdir til bættra lífskjara. aukinna þæginda og menningar- mála haldist í hendur hér í hérað inu á þingmannsárum mínum Svipuð þróun hefur auðvitað átt sér stað í ýmsum iiðrum héruðum þessa lands, enda kemur mér ekki til hugar að þakka mér þessar miklu framfarir sérstaklega. Þar hafa margir að unnið: héraðsbúár sjálf- iir fyrst og freinst óg félágsskapur þeirra, samþingsmenn mínir og Al- þingi í heild sinni. En það gleður mig þó mikið nú í leiðarlokin, að ég hef þó’ getað lagt þessum málum ofurlítið lið, bæði sem þingmaður héraðsins, sem bankastjóri við Úti- bú Búnaðarbankans og sem stjórn- arnefndarmaður í K. E. A. Lið- veisla mín hefur að vísu verið minni en ég vildi sjálfur og senni- lega ekki mjiig mikils virði. En þé> mun meðvitundin um það, að hafa orðið að ofurlitlu liði í þeirri fram- sókn, sem hér hefur örðið, verða mér til ánægju í ellinni, sem nú fer senn að berja að dyrum hjá mér. Þegar ég nti legg niður þing- mennsku eftir 36 ár, er Inargs að minnast, þó fátt verði hér talið. Fyrst og fremst minnist ég Jrá míns ógleymanlega vinar og samherja, Einars sál. Árnasonar á Eyrarlandi. Við vorum samjringsmenn í 19 ár og samstarfsmenn töluvert lengur, bæði áður en ég varð þingmaður og eftir að hann lét af Jiing- mcntiskn, allt til æviloka hans, og samvinna okkar var jafnan slík, að þar bar aldrei nokkurn minnsta skugga á. Mér fannst hann hætta Jiingmennsku of snemma og vildi láta hann halda áfram og bauðst til að vera í baráttusætinu (þá var hlutfallskosning komin í tvimenn- ingskjördæmum), en liann var ó- fáanlegur til þess. Eg mun geyma minningu lians í Jiakklátum liuga til æviloka. Eg minnist einnig með ánægju samstarfs að málum héraðs- ins á Aljringi við ])á þrjá samþings- menn mína, sem síðan hafa skipað 2. þingmannsSæti Eyfirðinga, ]>á Garðar sál. Þorsteinsson, Stefán sál- Stefánsson og Magnús Jónsson. Já, ég minnist fjölmargra vina og sam- herja hér í héraðinu, sem of langt yrði upp að telja. Einnig ýmsra drengilegra andstæðinga. Eg var kosinn á }>ing sem fram- sóknarmaður og hef jafnan verið í Jreim flokki. Skoðanir mínar og allt lífsviðhorf mótaðist Jregar í æsku af starfi í Ungmennafélögun- um og mér fannst Framsóknar- flokkurinn hafa svipaðar hugsjónir og þau. Eg var líka bóndi og hef alltaf verið og verð sveitamaður að öllu eðli, en flokkurinn hefur óneit- anlega unnið meira að liagsmunum sveitanna, heldur en aðrir flokkar. Eg minnist Jiess með Jjakklæti, að hér í héraðinu hefur undanfárið aldrei verið nokkur mjnnsti ágrein- ingur meðal Framsóknarmanna um [>að, að styðja mig í aljnngiskosn- ingum. Síðast nt'i í vor voru allir fiokksmenn einhuga um (>að. Lét ég það Jjó í ljós í fulltrúaráði flokks- ins. að ég væri fús til að hætta, langaði ekki á sumarþingið. Það var fyrst Jiegar farið var að undir- búa framboð af flokksins hálfu í hinu nýja Norðurlandskjördæmi eystra, að ég heyrði aðeins ymprað á því, að ég kynni að vera orðinn of gamall til að sitja á þingi. Eg veit nú, að sú „uppgötvun" var þó ekki eyfirzk að uppruna, heldur aðsend. Eg nkvað þri að vera ekki lcngur i kjöri, liefði áreiðanlega átt kost á þvi, ef ég hefði óskað. Þetta tek ég fram til að leiðrétta misskilning, vsem ég hef orðið var. Það hafa ýmsir, og fleiri en ég átti von á, látið í ljósi óáildegju ýfir því, að ég skuli ekki vera í kjöri í haust- kosningunum. Eg Jiakka að visu þessum mönnum fyrir það fraust, sem í Jressu felst, og fyrir vináttu og tryggð, en eg bið J>á lengstra orða að Irita ekki þessa úánægju d Bernharð Stefánsson, alþingismaður. néinn hritt bitna rí Framsóknar- flokknum. Það væri líka í hæsta rháta ósanngjarnt, því eins og áð- ur er að vikið, er [>að vegna kjðr- ilæmabreytingarinnar að eg hverf nú af Alþingi, t. d. hefði mér borið þingseta til næsta vors ef þing hefði ekki verið rofið, en 2 þingrof á einu surnri leiddií m. a. af breytingunni. Sérstakir fyigismenn mínir og vin- ir ættu því sízt af öllu að verðlauna Jjá flökká, sem að því máli stóðu, enda veit ég þið gerið það ekki. Látið heldur Eramsóknarflokkinn njóta [jess, að hann einn allra flokka barðist fyrir rétti ykkar til að kjósa rifram ykkar sérstöku þing- menn, auk alls annars, sem liann hefur gert fyrir þetta hérað og landsbyggðina í heild sinni. Vinn- um að því, að Framsóknarflokkur- inn fái 4 þingmenn kjörna í Norð- urlandskjördæmi eystra. t Það er eina rétta svarið. Áð lokum bið ég okkaf fagra liér- aði og ykkur, kæru Eyfirðingar, allrar gæfu og blessunar á ókomn- um árum og öldum. Bernharð Stefánsson, Karlöflur sendar úf fil „geislunar" Fréttatilkynning frá kjarnorkunefnd Allmiklar tilraunir eru gerðar víða um lönd til að nota geislavirk efni til að verja matvæli skemmdum við geymslu. Geislar drepa bakteríur og aðrar lífverur, sem evðileggja mat- vælin og geta einnig komið í veg fyrir spírun á vissum garð- ávöxtum, þ. e. kartöflum o. fl. Til að hindra spírun. Sú matvælategund, sem bezt hefur gefizt að geisla, eru kar- töflur, en til þess að hindra spír- un þarf eklci nema tiltölulega litla geislaskammta, og bragð kartflanna breytist ekki við meðferðina. Reynslan af þessum tilraunum er nokkuð misjöfn og fer m. a. eftir kartöfluafbrigði því sem notað er. Nú er svo komið, að þess má brátt vænta að leyft verði hjá öðrum þjóðum að hagnýta þessa aðferð og hafa t. d. Rússar þegar leyft það. Til þess að fá vitneskju um það, hvernig íslenzk kartöfluaf- brigði geymast eftir geislun, þarf að gera tilraunir. í Jjeim tilgangi hefur fengist loforð fyrir því að nokkuð magn af íslenzkum kar- töflum verði geislað í kjarnorku- tilraunastöðinni á Risö í Dan- mörku. Send voru utan nú í haust 270 kg. af kartöflum. í sendingunni eru þessi kartöflu- afbrigði: Rauðar íslenzkar, Bintje og Guilauga. Rýmun vegna spírunar, 2 millj. kr. vcrðmæti. Megnið af kartöflunum verður geislað, en til samanburðar verð- ur lítill hluti látinn ógeislaður. Geislaskammturinn nemur um 5000 til 20000 röntgen. Kartöfl- urnar verða alls ekki geislavirk- ar við þessa meðhöndlun, enda er hér um hliðstæðu við venju- lega röntgengegnumlýsingu að ræða, sem allir þekkja af eigin raun. Heildarframleiðsla íslendinga af kartöflum er að meðaltali um 10 þús. tonn á ári, og eru ekki til góðar geymslur nema fyrir lítinn hluta af þvi magni. Ef reiknað er með allt að 5% rýmun vegna spírunar, að verðmæti 2 millj. kr. (3.700 kr. tonnið), sést að hér er til nokkurs að vinna. Margs konar matvæli geisluð. Til þess að framkalla geislana eru notuð ýmis efni og tæki. Al- gengt er að nota geislavirk efni, sem framleidd eru í kjarnorku- reaktorum, svo sem kobalt — 60 eða sesíum — 137, sem bæði senda frá sér gamma- og beta- geisla. Auk þess eru notaðir elektrónuflýtar (acceltratorar ), sem skapa hraðfleygar elektrón- ur, beta-geisla. Geislatæki, sem nægja mundu til að geisla þann hluta kartöfluuppskerunnar, sem lengst á að geymast, kostar laus- lega reiknað eir.a milljón króna. Erlendis hafa verið gerðar til- raunir með geislun margra ann- arra matvælategunda, t. d. korns, kjöts, fisks og mjólkurafurða. — Við þessar matvælategundir þarf Framhald rí 7. siðil.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.