Dagur - 17.02.1960, Side 2

2
D AG U R
Miðvikudaginn 17. febrúar 1960

"

■
m '

. J

; WFi $
Sviðscmynd úr sjónleiknum „Eftirlitsmaðurinn. (Ljósmynd: Edvard Sigurgeirsson.)
Mennlaskólaleikurinn frumsýndur
Eftirlitsmaðuriim eftir Nikolai Gogol
Leikstjóri Karl Guðmundsson
Menntaskólaleikurinn, Eftirlits-
maðurinn, var frumsýndur í Sam-
komuhúsinu á Akureyri sl. sunnu-
dagskvöld undir leikstjórn Karls
Guðmundssonar. — Leiknum var
ágætlega tekið og voru leikendur
og leikstjóri hylltir með lófataki
og blómum í leikslok.
Leikgleðin er einkenni skóla-
leikjanna, þeir eru ferskir og oft-
ast hraðir gamanleikir.
Sjónleikurinn Eftirlitsmaðurinn
eftir Nikolai Gogol er ádeila á
embættismannastéttina í gaman-
sömu formi. Þýðinguna gerði Sig-
urður Grímsson. Það er sígilt efni
og alltaf jafnvel þegið. Þótt skáld-
verkið sé rússneskt, getur það
engu að síður átt við hvar sem
vera skal og nær vel eyrum fólks.
Leikstjórinn, Karl Guðmunds-
son, hefur annað hvort töluvert
marga þá eiginleika, sem góðum
leikstjórum eru nauðsynlegir, eða
að þessi'i'ZO' 'manna hópur . úr
Menntaskólanum á Akureyri Bn
góður efniviður, nema hvort
tveggja sé.
Frumsýningin á sunnudags-
kvöldið tókst með ágætum vel, at-
burðarásin var hröð, látbragðið
yfirleitt óþvingað, persónugerðir
margar og sérstæðar, framburður
einkum góður og leikendurnir
kunnu hlutverk sín, það er raunar
Mörgum þótti nýr heimur opn-
ast í þróun mannkynsins, þegar
það fyrst kom fram, að hægt væri
að frjóvga konur án karlmannlegr-
ar nálægðar. Þessi tækni hefur
raunar þegar haft ótrúlega þýðingu
á „óæðri“ verum jarðar í aukinni
framleiðslu fæðutegunda. En til
notkunar í þágu mannanna hefur
þessi tækniaðferð mætt hinni
hörðustu gagnrýni víða um heim.
Til dæmis hefur erkibiskupinn af
Kantaraborg nýlega reynt að fá
stjórnarvöldin brezku til að banna
með lögum þessa starfsemi að
viðlagðri harðri refsingu.
I Bretlandi er talið, að á ári
hverju hin síðustu árin, fæðist
ekki færri en 6000 börn, sem upp-
ekki þakkarvert, en vill þó oft á
skorta, jafnvel meðal þeirra, sem
þó þykjast hafa slitið barnsskón-
um á leiksviðinu. Stöður á leik-
sviðinu voru nær alltaf eðlilegar
og meðal leikenda voru án alls efa
leikaraefni.
Að samanlögðu sýnir þessi sjón-
leikur MA mjög mikinn árangur
af mánaðarstarfi, og hann er svo
skemmtilegur, að það er ómaksins
vert að" sjá hann.
Stærstu hlutverkin voru leikin
af Jóni Sigurðssyni, sem leikur
Á fundi hreppsnefndar Hrafna-
gilshrepps þann 12. febr. 1960 var
einróma samþykkt eftirfarandi:
Fundurinn mótmælir harðlega
þeirri stefnu, sem fram kemur í
hinu nýja efnahagsmálafrumvarpi
rikisstjórnarinnar, sem mun leiða
af sér stórfelldán'samdrátt' á öll-
tim. 'm'eirl háttar> frámkvæmdum
hjá flestum stéttúm þessa þjóðfé-
lags, og þó ekki sízt hjá bændum
landsins, ef það verður samþykkt
á Alþingi. Oséð er hvert þjóðfélags
tjón kann að leiða af svo stórfelld-
um aðgerðum, sem að áliti fund-
arins hefði vel mátt haga á annan
veg, ef valdar hefðu verið skyn-
samlegri leiðir.
runa sinn eiga að rekjá til þessar-
ar umdeildu tæknifrjóvgunar. í
V.-Þýzkalandi og í Bandaríkjunum
er svipaða sögu að segja, en i öðr-
um löndum fara litlar sögur af
þessu.
Talið er, að meiri hluti þessara
barna séu börn giftra kvenna, sem
eiginmaðurinn sé raunverulegur
faðir að, þótt tæknifrjóvgunina
hafi þurft að nota af heilsufarsleg-
um ástæðum. Margar ógiftar kon-
ur, sem vilja eignast börn, kjósa
fremur hina nýju aðferö en mök
við hið sterkara kyn. Og enn eru
það giftar konur, sem leita hinna
tæknilegu ráða vegna ófrjósemi
eiginmanna sinna, með eða án vit-
undar þeirra. — (Frh. á 7. síðu.)
borgarstjóra í rússneskum sveita-
bæ, Aðalbjörgu Jónsdóttur, sem
leikur konu hans, og Iðunni Steins-
dóttur, er leikur heimasætuna. —
Pétur Einarsson leikur eftirlits-
manninn, sem leikurinn dregur
nafn sitt af.
Aðrir leikarar eru: Þröstur OI-
afsson, Margrét Erlendsdóttir, Þor-
leifur Pálsson, Þorsteinn Geirsson,
Jón Sæm. Sigurjónsson, Gunnar
Sólnes, Guðmundur Sigurðsson,
Karl Grönvold, Ola Aadnegard,
Hreinn Pálsson, Gunnar Árnason,
Magni Steinsson, Kristinn Jó-
hannesson, Kristín Halldórsdóttir,
Laufey Þorbjarnardóttir og Barði
Þórhallsson.
Um einstaka liði frumvarpsins
vill fundurinn taka fram:
1. Sú fyrirætlun ríkisstjórnar-
arinnar að stórhækka vexti af öll-
um lánum, bæði lausum og föstum
og taka sér um leið eins konar al-
ræðisvald um allar lánveitingar,
bæði uni ;rl£jnsupph’æðir-i ag^ láns-
tíma, mun leiða af sér slík'a geig-
vænlega erfiðleika fyrir þá, sem
staðið hafa og standa enn í stór-
felldum framkvæmdum, svo sem
húsabyggingum, vélakaupum og
öðru, sem kostar mikil fjárútlát,
að vart munu þeir undir þeim risa.
Auk þess er Ijóst, nái þetta fram
að ganga, að draga mun mjög úr
getu manna til að stunda fram-
leiðslustörfin á eðlilegan hátt og á
þeim vettvangi, ekki sízt, mun
stöðvunarstefnan koma niður með
miklum þunga.
2. Verði samþykkt á Alþingi að
hluti af hinum fyrirhugaða sölu-
skatti renni til Jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga, sem tekjustofn fyrir
þau, skorar fundurinn á Alþingi að
breyta lögum Jöfnunarsjóðsins á
,þá lund, að sveitahéruðin njóti
sama réttar og önnur sveitarfélög
landsins við skiptingu þess fjár.
3. Fundurinn vill mjög ákveðið
fordæma þá fyrirætlun ríkisstjórn-
arinnar, að taka hluta af því spari-
fé landsmanna, sem ávaxtað er í
samvinnufélögunum og ýmsum
sparisjóðum út um land, og flytja
það í banka í Reykjavík. Er víst
að sú ráðstöfun mundi verða til
stórhnekkis fyrir allt athafnalíf út
um hinar dreifðu byggðir landsins.
Ekki leysir fæknin ailan vanda
Mófmæla stefnu stjórnarinnar
LAGT I BLEYTI
Vatnsdauft - Brimsalt - Illt skap
Tillögur til úrbóta
Er maður minn og strákar komu
til miödegisverðar í gær, var eg
ekki búin að færa upp úr pottin-
um. Þeir gengu óðara að eldavél-
inni og lyftu upp hlemmnum, það
er þeirra vani.
„Nei, er það nú saltfiskur ennþá
einu sinni!“ hrópaði yngsti strák-
urinn. „Maður fær aldrei pylsur á
þessu heimili.“
„Eg vil heldur sperðla," sagði sá
næstyngsti.
„Svona setjist þið nú við borð-
ið, strákar mínir,“ sagði eg. „Þetta
er ljómandi fallegur fiskur.“ Pabbi
þeirra var þegar setztur. Honum
þykir saltfiskur góður.
Máltíðin var ekki nema rétt
byrjuð, er sá yngsti gretti sig og
lagði frá sér hníf og gaffal.
„Þetta er óætt! Eg ét ekki þenn-
an fjanda. Þetta er brimsaltur
and....“
„Steinþegiðu“ greip pabbi hans
fram í. „Ekkert helvítis bölv hér
við matborðið. Burt með þig
heldur.“
Strákur minn skálmaði fram og
rkellti á eftir sér hurðinni. „Á eg
ekki að gefa þér franskbrauð með
sultu?“ kallaði eg á eftir honum,
en hann anzaði ekki. Voðalegt
þegar börnin fást ekki til að borða.
Eg bragðaði bita af diskinum
hans. Guð minn góður! Mig log-
sveið.
„Þetta er rétt hjá blessuðu barn-
inu,“ sagði eg. „Þetta er voðalega
salt. Hann hefur lent á þykkasta
stykkinu.“
VATNSDAUFUR ANDSKOTI.
Maðurinn minn var nú staðinn
upp af stólnum og fálmaði í kring-
um sig. „Hvar er saltbaukurinn?"
kallaði hann. „Er eg ekki búinn að
margbiðja þig um að hafa hann
aíltaf hér á borðinu? Ééita er
vatnsdaufur andskoti!“
„Hvað segirðu, elskan mín?
Finndu bragðið af því, sem er
hérna á diskinum hans Nonna.
Þetta er brimsalt.“
Hann bandaði frá sér. „Nei,
komdu bara með saltið, strax!“
Hann var auðsjáanlega kominn í
vont skap. Hann er ekki sterkur á
taugunum, blessaður maðurinn
minn.
Eg fann saltbauk eftir langa
mæðu. „Hérna, elskan mín.“ Hann
greip hann þegjandi og hellti öll-
um ósköpum á diskinn. „Þessir
hálfvitar kunna ekki að útvatna
saltfisk," sagði hann.
KJARNI MÁLSINS.
Já, þar er komið að kjarna
málsins. Ef maður kaupir saltfisk
í búð, eru þykku stykkin brimsölt
en þau þunnu vatnsdauf. Það hlýt-
ur allt að vera útvatnað jafn lengi,
það þykka og þunna. Svo er böl-
sótazt við matborðin, og allar
taugar fara úr skorðum.
Fyrir kemur einstöku sinnum,
að allt er of salt, og Hfshætta að
bragða á þykkustu stykkjunum,
en i önnur skipti er allt vatns-
dauft, og rifizt um saltbaukinn.
FJÖGRA ÁRA NÁM.
Það er ekki sæmandi að benda
á annmarka og hafa enga tillögu
fram að færa til úrbóta. Eg sé ráð
til þess að bæta úr þessum vanda.
Hví skyldi riiaður ætlast til þess
að menn kunni það, sem þeir hafa
aldrei lært? Það er ekki sann-
gjarnt. Hvenær hefur verið haldið
svo mikið sem eitt námskeið í
saltfiskútvötnun? Aldrei, svo að
eg viti til. Þessu þarf að gjör-
breyta. Það þarf að koma útvötn-
un inn í iðnlöggjöfina, gera hana
að löggiltri iðn með fjögra ára
námi. Svo eiga engar verzlanir að
fá leyfi til þess að selja útvatnað-
an saltfisk (eða saltkjöt) nema
þær hafi í sinni þjónustu mann
með sveinsprófi í iðninni.
Þetta er nú ein af þeim hliðar-
ráðstöfunum, sem stjórnin okkar
ætti að hafa vit á að gera til þess
að bæta um fyrir dýrtíðina, sem
koma skal, en ekki treysti eg
henni til þess. Eg held, því miður,
að reyndin verði sú í þessu máli,
að ekkert verði gert af hinu opin-
bera, nema þá einhver vitleysa,
en þetta er þó alvörumál. Það er
hvort tveggja, að of saltur matur
er óhollur Jyrir.heilsp og 4\ífy og
svo er illt skap og rifrildi við mat-
borðið ekki siður spillandi fyrir
andlega og líkamlega heilsu. Eg
verð líklega áð reyná að útskýra
hér í þessari blaðagrein, hvernig'
leggja skal fisk í bleyti og út-
vatna hann.—Aörrr gera það varla.
Afi minn, Pétur, þótti einn bezti
saltarinriT§ Suðurnesjum um alda-
mótin. Hann var því kallaður
Salt-Pétúr. Fræðslu mína fékk eg
frá honum. . . ,
HANN AFI MINN ÞAÐ
SAGÐI MÉR.
Taka «^al fiskinn með vinstri i
>'/ , v
hendi *(hér er átt við þurran salt-
fisk) en hafa öxina i þe'irri hægri.
Leggja skal fiskinn flatan (ekki
upp á rönd) á þvottahúsborðið.
Svo skal höggva eins ogt oft og
þörf er á. Hann næst sundur fyrr
eða síðar. — Því nefni eg öxi, að
eldhúshnífar bita aldrei neitt.
Sagir eru góðar, en þær finnast
sjaldan.
Nú skal taka bitana og setja þá
í skál eða fat. Fylla skal ílátið
með köldu vatni. Fiskurinn s-kal
svo útvatnast þarna í sólarhring,
en þynnstu bitarnir ekki nema í
16—18 tíma. Hraða má útvötnun
með því að skipta um vatn.
PYLSUR Á MORGUN.
Það er ekki von, að öllum sé
Ijós eða tiltæk þessi aðferð min,
því að hún er talsvert margbrot-
in, en þó er eg viss um, að allir,
eða a. m. k. langflestir, gætu lært
þetta á 4 árum, ef til iðnnámsins
kæmi.
En hvað um það. Eg vona, að
þessar leiðbeiningar mínar verði
að einhverju leyti blessunarríkar
fyrir alla útvötnun i landinu, fyrir
maga, heilsu og skap. — Eg'ætla
að hafa pylsur i matinn á morgun.
Húsmóðir.