Dagur - 09.03.1960, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 9. marz 1960

Augly.«nga>iljr>ii:
JÓN S \ M Ý E l.SíiO-N
Árgangnrinn kostm kr. 75.00
Blaðið krtiiur tit á iiiiðtilaiiliigttm og
laug-.irdíignni, þrgar cfni standa til
fljaltldiigi cr 1. jiilí
l'ltENTVntk <>M>S BJt'MtNSSONAR H.F.
Bæjarsfjórnaríhaldið
: YFIRLEITT eru störf bæjarstjómarinn-
ar á Akureyri friðsöm, enda einkennast þau
sjaldan af stórum hugsjónum, eða djörfum
tillögum, og almenningur sækir ekki bæjar-
stjórnarfundi. í síðustu viku brá þó svo við
í bæjarstjórn, að eftir var tekið. Bæjarfull-
trúar íhaldsins, ásamt hinu nýja handbendi
þeirra þar, lögðu fram tillögu um stuðning
! við efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar. Til-
lagan var samþykkt gegn atkvæðum Fram-
I sóknarmanna og Alþýðubandalags, eftir
I nokkrar umræður.
Eins og allir vita og viðurkenna, er hin
nýja stefna ríkisstjórnarinnar í efnahagsmál-
um hin mesta kjaraskerðingar- og stöðvunar-
stefna, sem litið hefur dagsins ljós á síðustu
I áratugum. Framkvæmdir eiga að minnka
stórlega, atvinnan að verða „hæfilega mikil“,
i okurvextir eru lögfestir, en þeir eiga að
koma í veg fyrir hvers konar framkvæmdir
I einstaklinga og félaga, gengisfellingin eykur
: verðbólguna á þann hátt, að verð erlendra
1 vara hækkar um þriðjung og sumt mun
meira, en kaupgjald má ekki hækka sam-
j. kvæmt vísitölu eins og verið hefur síðustu
| 20 ár.
i Öll þessi atriði vill bæjarstjómaríhaldið á
! Akureyri gera að sínum málum, þótt þau
i gangi í berhögg við hag almennings og eng-
! in heiðarleg bæjarstjórn vilji bera ábyrgð á.
i Fulltrúi Alþýðuflokksins hefur skipt um
hlutverk og er tilbúinn að rétta upp hönd
í þegar íhaldið kallar og á hann sinn hlut í
þessu máli.
i Líklega liafa íhaldsfulltrúarnir í bæjar-
i stjórn Akureyrarkaupstaðar ekki munað eft-
! ir því við flutning tillögunnar, að þeir hafa
i jafnan lagt á það höfuðáherzlu í orði, að
! undirstaða almennrar velmegunar væri mik-
i il og örugg atvinna. Stöðvunarstefna ríkis-
! stjórnarinnar dregur stórlega úr framkvæmd-
i um og atvinnu og er þess ekki langt að bíða,
að þær ráðstafanir komi hart niður á þeim,
I sem sízt mega missa nokkurn vinnudag.
] íhaldsfulltrúarnir virðast hafa gleymt því
I í þjónkun sinni við Ólaf og Bjarna, að
' stefnan, sem þeir lýsa sig samþykka,
i kemur hundruðum skuldugra manna hér í
bæ á vonarvöl, ekki sízt þeim, sem eru að
I byggja eða ent nýlega biinir að því eða kaupa
1 sér þak yfir höfuðið. Okurvextirnir sjá fyrir
því, og stöðvun útlána bankanna, svo og sú
! stefna að flytja spariféð til Seðlabankans í
I Reykjavík.
| Bæjarstjómarfulltrúar íhaldsins á Akur-
I eyri leggja blessun sína yfir það, að erlend
j vara liækkar um þriðjung þótt kaupið standi
' í síað. íhaklið kýs stöðvunarstefnuna og styð-
ur hana, þótt hér þurfi að byggja dráttar-
i braut, niðursuðuverksmiðju, kaupa togara,
I byggja elliheimili, íþróttamannvirki, félags-
i heimili, skóla, lögreglustöð, safnahús, skíða-
hótel, rafstöð fyrir bæinn og íbúðarhús. —
i Öllu þessu vilja bæjarfulltrúar íhaldsins
\ fórna af undirgefni við flokkinn sinn.
GUÐM. B. ÁRNASON:
Nauðstaddir gestir
Þegar Vetur konungur gengur í
garð og-sendir Norðra með herskara
sína: frost og fjúk, yfir landið, mun
mörgum, einkum hér á Norður-
landi, finnast þröngt fyrir dyruni
og verða fegnir að geta leitað skýlis
jjar sem þeim líður vel, þótt „úti
lier'öi frost og kynngi snjó“.
En jiað eiga ekki allir íbúar
Norðurlands J>ví láni að fagna að
eiga athvarf innan húsa þegar liarð-
viðri vetrarins steðja að. Má í J>ví
sambandi benda á hið fagra kvæði
„listaskáldsins góða“, „Óhræsið“,
sem ég tek hér fyrsta erindið úr:
Ein er upp til fjalla,
yli húsa fj:er,
út um hamra hjalla,
hvít með loðnar tær.
Brýzt í bjargarleysi,
ber [>ví hyggju gljúpa,
á sér ekkert hreysi
útibarin rjúpa.
Og það eru fleiri en „blessuð
rjúpan hvíta“, sem brjótast í bjarg-,
arleysi þegar að herðir. Annar af
íbúum Jiessa kalda lands, mikið
minni og veikbyggðari en rjúpan,
lendir í bjargarþroti þegar snjór og
klaki hafa fært í kaf hvert strá og
frækorn, sem eru lífsviðurværi hans
á vetrum. Þessi litli Islendingur, er
ekki vill yfirgefa fósturjörð sína og
dveljast í hlýrri löndum vetrarmán-
uðina, eins og flestir jafnokar hans
gera, er hinn yndislegi og fagri
söngfugl sólskríkjan eða snjótittl-
ingurinn öðru nafni, sem annáð af
beztu góðskáldum okkar, Þorsteinn
Erlingsson, kvað svo Eagurlega um
í kvæðinu „Sólskríkjan“, er hefst
með J>essu gullfallega erindi:
„Sú rödd var svo fögur, svo hugljúf
og hrein,
sem hljómaði til mín úr dálitlum
runni
hún sat J>ar um nætur og söng J>ar
á grein
svo sólfögur Ijóð um svo margt sem
ég unni, .
og kvöld eftir kvöld hóf hún ástar-
ljóð ein.
O, ef að þú vissir, hvað mikið hún
kunni.
Hann er ekki ágengur, J>essi litli
fugl, sem reynir í lengstu liig að
sjá sér borgið. Það er ekki fvrr en
neyðin knýr á dyrnar og tittlingur
fær ekki í nef sitt, að hann leitar á
náðir mannanna.
Síðan tfðín spilltist núna, hefur
verið mjög mikið, langtum meira
en vanalega af þessum fuglum hér.
En — [jví miður hafa verzlanir bæj-
arins verið svo illa birgar af fugla-
fóðri, að ekki hefur verið hægt að
taka á móti þessum litlu gestum
eins vel og vera Jjyrfti. Er Jjað öm-
urleg staðreynd, að samtímis því að
ekki fæst eitt korn af fuglafóðri hér,
skuli flestar eða allar búðarholur
bæjarins vera vel birgar af rándýr-
um, óþörfum og óhollum vörum,
t. d. sígarettum og sælgæti, sem auk
Jjess að vera skaðvaldar h\"ið heil-
brigði fólks snertir, stuðla óefað
mjög að aukinni fjársóun og nautna
sýki meðal barna og unglinga. Það
er sorglegt óhappaverk og skilnings-
leysi hjá forráðamönnum bæjarins
að veita mönnum leyfi til að reka;
jafn margar ó[>urftar sölukompur
og raun ber vitni, og verðlauna það
síðan með Jjví að veita þeim miklu
lengri sölutíma en öðrum verzlun-
um bæjarins, ekki aðeins á virkum
dögum, heldur líka á helgidögum.
Okkur Islendingum hefur verið
hrósað fyrir gestrisni. Og sem betur
fer hygg ég að við eigum }>að hrós
skilið. Það mun vekja flestum gleði,
að veita gestum sínum vel. En engir
gestir, sem okkur liafa heimsótt,
munu Jjó hafa Jiarfnast eins góðra
viðtakna og Jjessir litlu vetrargestir
okkar, sem ég licf gert að umtals-
efni hér.
Mér hefur oft flogið í hug undan-
farna daga að vekja athygli fólks á
Jjörf litlu fuglanna, snjótittlinga og
skógarþrasta, sem ekki fóru með
félögum sínum til sólríkra landa,
cn heyja nú harða baráttu liér viö
kulda og myrkur. En ég hef liikað
yið )>að, vegna þess að ég hef ekki
treyst mér til að gera [>að eins og
þyrfti.
En í gær varð á vegi mínum sól-
skríkja. Hún lá í fönninni og brauzt
J>ar um, en gat ekki hreyft sig tir
stað, sjálfsagt vegna máttleysis af
hungri, því eftir sólarhrings gist-
ingu og saðningu var hún orðin hin
sprækasta.
Vegna þessa atviks greip ég nú
pennann til að minna sambæinga
mína á J>essa nauðstöddu smælingja.
Ég þykist }>ess fullviss, að Akur-
eyringar eru engu ógestrisnari en
aðrir landsmenn. Og ef Jjessar línur
gætu orðið til J>ess að augu ein-
hverra manna opnuðust fyrir
]><>rf Jjessara vesalinga, sem nú heyja
baráttu upp á líf og dauða við mis-
kunnarlaust vetrarríkið, J>á er til-
ganginum náð.
Ég vil geta þess, að mér virðist
Jjrestirnir ekki kunna átið á fugla-
fóðrinu eða óvölsuðu hrísgrjónun-
tim, sem við höfum gefið snjótittl-
ingunum. Aftur á móti éta þeir
hveitibrauðsmola, ef að brauðið er
•mulið nógu smátt, svo að J>eir geti
gleypa molana. Brauðmolar mega
helzt ekki vera stærri en reyniber.
Ég vil hvetja alla þá, sem ékki
hafa kynnt sér vel ljóð Þorsteins Er-
lingssonar, að lesa hin undurfögru
kvæði hans: „Sólskríkjan", „Vetur“
og „Síðasta nóttiri“. Öll fjalla þau
af hinni mestu samúð og kærleika
um líf sólskríkjunnar í blíðu og
stríðu. Glcði hennar og sælu á sum-
armánuðum, [jegar allt leikur í
lyndi. Og baráttu hennar við hung-
ur og kulda í harðindum og vetrar-
myrkri.
Að lokum sný ég máli mínu til
sveitafólksins, [>ess, sem hirðir bú-
peninginn, og vil minna J>að á, hve
auðvelt }>að er fyrir J>að að líkna
Jjessum oft nefndu svöngu smáfugl-
um.
Finnst mér ég ekki geta gert það
ibetur með öðru en Jjví að birta hér
næst síðasta erindið úr kvæðinu
„Vetur“, er hljóðar þannig:
„Hann leitar því að Iíkn í nauð
að létta þrautum sinum,
og Jjú átt, vinur, ærinn auð
í öllum jötum [jínum.
Ef mylsnu-sáld og salla }>ann
Jjú seðja fuglinn lætur,
þá gleymir sínu hungri hann
og hörmung kaldrar nætur.“
Ritað 1. marz 1960.
ELDHÚSIÐ
Nýlega er komið út 35.
fræðslurit Búnaðarfélags fs-
lands .Það nefnist „Eldhúsið“ og
er skrifað af Sigríði Kristjáns-
dóttur, er 80 bls. að stærð og hið
vandaðasta. Þar er margan fróð-
leik að finna og fylgir fjöldi
mynda til skýringa.
Húsasmiðir, húsateiknarar og
þeir, sem framleiða eldhúsinn-
réttingar, ættu að kynna sér rit
Jjetta, svo og húsmæðurnar sjálf-
ar — og fyrst og fremst þær.
Hægt er að auðvelda hús-
mæðrum störfin á ýmsan hátt.
Haganlega byggt eldhús er mik-
il hjálp. í J>ví efni er mikilvæg-
ast að hafa þægilega útbúið
vinnusvið, góðar geymslur, hent-
ug hjálpartæki og að skipuleggja
störfin á hagkvæman hátt, svo að
þau verði létt og skemnftUeg.
ÞANKAR OG ÞYÐINGAR
Fr.á Finnlandi.
Við áramótin síðustu var mannfjöldinn í Finnlandi
4.433.700 eða Jjví nær hálf fimmta milljón. Mannfjöld-
inn hafði aukizt um 39 þús. á árinu, og er það nokkru
meira en árið 1958, og orsökin til }>ess er sú helzt, að
á síðasta ;iri fluttust færri úr landi en árið áður. Af
Finnum búa nú 62.3% í sveitum, og er það lægri pró-
senttala en áður. Þarna er þróunin.sú sama og í flest-
um öðrum löndum.
Höfuðborgin Helsingfors (eða Elelsinki) hefur nú
453.800 íbúa eða 10<2% af Jjjóðinni. Ábo (Ábær) liefur
um langan aldur verið næststærsta borg i Finnlandi en
nú er hún komin í þriðja sæti með 123 þúsund íbúa
slétta, en Tammerfors gengur nú næst höfuðborginni
að ibúafjölda; þar búa 123.600 menn.
James Whistler
(1834—1903), bandarískur rnálari, einn hinn Jjekktasti.
Whistler var kennari við listaskóla, og hann Jjótti
mjög óblíður í dómum sínum um verk nemendanna.
Eitt sinn, er sá gállinn var á honum, gat ein stúlkan
ekki stillt sig, en sagði:
— Hr. Whistler! Er nokkur ástæða til þess, að ég
máli hlutina öðruvísi en ég sé þá?
— Nei, Jjað er nú ekkert, sem mælir beinlínis á móti
því, eftir Jjví sem ég bezt veit, svaraði Whistler, en Jjað
rennur bara upp einhvern tíma hið hræðilega augna-
blik, að þér farið að sjá hlutina eins og þér málið [>á..
í veizlu nokkurri í París gaf frúin, sem sat við hlið
Whistlers, til kynna það álit sitt, að hann mundi
þekkja Játvarð VII Bretakonung persónulega.
— Nei, frú mín, sagði Whistler, við Jjekkjumst ekki.
— Nú, það er skrýtið, sagði frúin. Ég var í veizltt
með konunginum í haust, og þá lieyrði ég, að hann
sagðist Jjekkja yður.
— Hann liefur bara verið að gorta, sagði Whistler.
Bandarískur embættismaður, sem skipulagði sýriirigu
lands síns á hinni miklu samsýningu í París aldamóta-
árið 1900, sendi Whistler bréf og stakk upp á }>ví, að
þeir mæltu sér mót á ákveðnum stað „stundvíslega kl.
4.30“, svo að }>eir gætu rætt um, hvar koma skyldi fyrir
listaverkum Whistlers.
Whistler svaraði aðeins á Jjessa leið:
— Ég J>akka yður fyrir. En J>að get ég ságt um sjálfan
mig, að ég hef aldrei getað — og mun aldrei nokkurn
tíma geta — verið á nokkrum stað stundvíslega klukk-
an 4.30.
Whistler var eitt sinn á gönguferð um götur Lund-
únaborgar með vini sínum. Þeir mættu stráklingt
nokkrum, og Whistler gaf sig á tal við hann og spurði:
— Hvað ertu gamall, piltur minn?
— Sautján ára.
— Ertu nú alveg viss? Þú hlýtur að vera meira en
sautján ára. Hugsaðu J>ig nú betur um.
— Nei, nei, ég ér bara sautján ára, sagði strákur hálf-
óttasleginn og skundaði burt.
Whistler sneri sér að vini sínum og sagði með
hneykslun í röddinni:
— Elefði J>ér þótt trúlegt, að hægt hefði verið að
gera sig svona skítugan á aðeins sautján árum?
Endurheiml handrit.
Williám Allen White (1868—1944) var }>ekktur
bandarískur blaðamaður og rithöfundur. Hann var
lengi ritstjóri tímaritsins „Entporia Gazette", og }>á
Jjurfti hann því nær daglega að cndursenda handrit að
sögum, sem ýmsir byrjendur í rithöfundastarfinu
voru að senda til birtingar.
Eitt sinn fékk White eftirfarandi bréf frá konu, sem
reynt hafði án árangurs að fá birta eftir sig sögu:
— Herra minn!
í síðustu viku endursenduð þér mér handrit að
frumsamdri sögu. Ég veit, að þér hafið ekki lesið hana,
því að ég hafði í tilraunaskyni límt saman blaðsíðurn-
ar 18, 19 og 20. Þær voru enn límdar saman, er ég
fékk liandritið aftur. Ég hef þannig komizt að því, að
þér eruð svikahrappur, sem endursendið handrit án
þcss að liafa lesið þau.
White svaraði á þessa leið:
— Kæra frú!
Þegar ég brýt skurnið af egginu mínu á morgnana,
þá þarf ég ekki að éta það allt til þess að komast að
því, hvort það er ætt eða ekki.