Dagur - 27.04.1960, Blaðsíða 5

Dagur - 27.04.1960, Blaðsíða 5
4 5 HÖRÐ MÓTMÆLI Efnahagsráðstafanir ríkisstjómarinnar mælast hvarvetna illa fyrir. Búnaðarsam- band S.-Þingeyinga samþykkti nýlega, á fjölmennum fundi á Hólmavaði, eftirfar- andi ályktanir: 1. Almennur bændafundur, haldinn að Hólmavaði 19. apríl 1960, mótmælir harð- lega hinu framkomna frumvarpi á Alþingi um útsvör. Sérstaklega vítir fundurinn það sjónarmið, að heimila sveitar- og bæjar- stjómum að skattleggja samvinnufélög, sláturhús og mjólkursamlög eftir sömu reglu og vertlunarfyrirtæki í einkaeign. Telur fundurinn að veltuútsvar á félags- mannaviðskipti samvinnufélaga sé algerlega ranglátt og skorar á Alþingi að fella frum- varpið, eins og það Hggur fyrir. 2. Fundurinn lýsir sig andvígan þeirri efnahagslöggjöf, sem lögfest hefur verið, og telur hana sérstaklega óhagstæða þeim bændum, sem ekki hafa aflað sér þeirra tækja, húsakosts og bústofns, sem búrekstur krefst. Því til stuðnings vill hann taka fram: a) Verðhækkanir vegna gengisfellingar og vaxtahækkana verða allri framleiðslu fjötur um fót, og bændum með miklar lausaskuldir óviðráðanlegur baggi. b) Með því að skylda sparisjóði og inn- lánsdeildir kaupfélaga til að afhenda Seðla- bankanum helming innlánsaukningar, er verið að draga fjármagn utan af lands- byggðinni til Reykjavíkur og hindra nauð- synlega uppbyggingu úti um land. 3. Fundurinn lýsir sig mótfallinn frum- varpi því, sem nú liggur fyrir Alþingi þess efnis, að leggja Áburðareinkasölu ríkisins niður. Telur fundurinn, að sú breyting á sölufyrirkomulagi tilbúins áburðar, sem nú er fyrirhuguð, mundi sízt verða til bóta fyr- ir bændur, enda nýtur Áburðarsala ríkisins óskoraðs trausts fyrir góða þjónustu og hagkvæman reksur. Verði hins vegar breyt- ing gerð á sölufyrirkomulagi tilbúins áburð- ar, skorar fundurinn á Alþingi að taka Áburðarverksmiðjuna h.f. eignamámi og þjóðnýta alla áburðarvinnslu í landinu. 4. Fundurinn lýsir yfir stuðningi við þingsályktunartillögu um landsútsvar, sem fram hefur komið á Alþingi og skorar á rík- isstjómina að undirbúa og leggja fyrir næsta næsta Alþingi lög þar um. 5. Fundurinn lýsir fullum stuðningi sín- um við samkomulag það, er náðist í vetur milli framleiðenda og neytenda, um nýjan verðgmndvöll landbúnaðarvara og breyt- ingar þær á lögum um Framleiðsluráð, er nú hafa verið samþykktar á Alþingi, um fulla verðtryggingu á útflutta búvöru. 6. Fundurinn vítir ríkisstjórn og Alþingi fyrir þá glæfralegu pólitík, sem fram kemur í efnahagslöggjöfinni nýju, þar sem lagðar em þungar byrðar neyzluskatta á þjóðina, samhliða því, að stórhækkað er framlag til almannatrygginga, án tillits til efnahags- ástæðna styrkþega og lækkaður tekjuskatt- ur og vörumagnstollur. Ofanritaðar tillögur voru allar samþykkt- ar samhljóða. Þá var skorað á ríkisstjóm að gera þegar ráðstafanir til stuðnings þeim, sem stofna vilja heimili í sveit, svo að að- staða þeirra verði eigi lakari en hún var fyr- ir næstsíðustu efnahagsráðstafanir árið 1958. Sömuleiðis að gera þeim bændum kleift, sem miklar lausaskuldir hvíla á, að breyta þeim í föst lán með viðráðanlegum vöxtum, eins og ráðgert er að veita hús- byggjendum í bæjum. Yirkjim Jökulsár á Fjöllum gæfi fjórum siimum meiri orku en Soginu fullvirkjuðu - eða þrjú til fjögur limidruð þúsund kw. Þingmenn Framsóknarflokks- ins í Norðurlandskjördæmi eystra, Gísli Guðmundsson, Karl Kristjánsson og Garðar Halldórsson, leggja til á Al- þingi, að gerð verði fullnaðar- ááetlun um virkjun Jökulsár á Fjöllum og athugaðir möguleik- ar á framleiðslu útflutnings- vöru í sambandi við virkjunina. í framsöguræðu Gísla Guð- mundssonar, sem hér birtist lítið eitt stytt, kemur það glöggt fram, hverja yfirburði Jökulsá á Fjöllum hefur til stórvirkjunar fram yfir önnur vatnsföll hér á landi. Vatnasvæði Jökulsár er 7500 ferkm. Jökulsá á Fjöllum, öðru nafni Jökulsá í Oxarfirði, er eitt af mestu og lengstu vatnsföllum landsins. Þorvaldur Thoroddsen telur í íslandslýsingu sinni lengd hennar, frá upptökum til sjávar í Oxarfirði, 25 mílur danskar, en í ritinu íslenzk vötn eftir Sigurjón Rist, fyrsta hluta, sem kom út árið 1956 á vegum vatnamælingadeildar raforkumálaskrifstofunnar, er hún talin 206 km., sem er nokkru meira. En niður undir efstu fossa, milli byggða á Hólsfjöllum og í Öxarfirði, eru nú sagðir vera um 2/3 af lengd árinnar allrar. Jökulsá kemur upp í norðanverðum Vatnajökli í nálega 800 m. hæð yfir sjávar- máli í krikanum milli Kverk- fjalla og Dyngjujökuls og er þar vatnsmikil. Skammt frá upptökum falla í hana að vest- an margar smákvíslar, einnig frá jöklinum. Frá Brúarjökli austan Kverkfjalla, sem, eins og Dyngjujökull, er útjökull frá Vatnajökli, kemur Kreppa, sem er álíka mikið vatnsfall og Jök- ulsá þar efra. Kreppa mun vera um 70 km. löng og fellur í Jök- ursá austan af Herðubreið eða litlu norðar. Ennfremur falla í Jökulsá hið efra, að vestan, ein kvíslanna frá Dyngjujökli, Svartá og Lindá, eða uppsprett- ur hennar, og Grafarlandaá, en að austan Arnardalsá, Skarðsá af Möðrudalsöræfum og Hóls- sclskíll af Hólsfjöllum. Einnig er talið að í hana renni mikið af lindarvatni neðanjarðar und- ir hraunum þeim, er að henni liggja. Talið er, að allt vatn af nálega 7500 ferkm. svæði safn- ist saman í þessa miklu móðu, eins og Thoroddsen nefnir hana, ofan við brú í Öxarfirði, en af þessu svæði eru um 7100 ferkm. undir jökli. Nær 200 teningsmetrar á sekúndu. Frá upptökum rennur Jök- ulsá norður á við um jafnhall- andi hásléttu allt þar til hún fellur niður í gljúfrin fyrir neð- an Dettifoss. En eftir að gljúfr- unum sleppir fellur hún um lágt land og slétt út í Öxarfjörð. I sambandi við þann kafla árinn- ar, sem um gljúfrin fellur, eru hin einstöku skilyrði til stór- virkjunar, sem eg mun ræða lauslega hér á eftir. Guðmund- ur Hlíðdal verkfræðingur, síðar póst- og símamálastjóri, lét fyrst mæla vatnsmagn Jökulsár haustið 1907. Þær mælingar annaðist Páll Jóhannesson hreppstjóri á Austaralandi í Öxarfirði, og var þá mælt um fjögurra ára skeið. Að tilhlutan milliþinganefndar í vatnamálum lét vegamálastjóri mæla vatns- magnið 1918—1919, og ennfrem- ur var það mælt á árunum 1920 —1923. En síðan á árinu 1938, eða um rúmlega 20 ára skeið, hafa stöðugar vatnsmælingar átt sér stað í ánni og hefur Ól- afur Gamalíelsson bóndi á Ferjubakka í Öxarfirði haft umsjón með þeim allan þennan tíma, en mælistaður er rétt neðan við brúna í Öxarfirði. — Meðalvatnsrennsli árinnar er eftir því, sem segir í riti því, er eg nefndi áðan um íslenzk vötn, 193 teningsmetrar á sekúndu við Dettifoss. Stundum er það mun minna, en stundum líka miklu meira. Eins og í öðrum jökulvötnum er það að sjálf- sögðu mest í sumarhitum, þegar hláka er á jöklinum, en minnst í frostum á vetrum. Ef meðal- rennslið ætti að koma að notum sem orkugjafi, þyrfti mikla stíflugerð og vatnsmiðlun, en minna rennsli er hægt að virkja án verulegrar vatnsmiðlunar, og vegna hinnar miklu fallhæð- ar, sem þarna er til staðar, nægir það rennsli, þótt það sé langt undir meðallagi, til þess að framleiða mun meiri rafoi-ku en er framleidd samtals í öllum rafstöðvum landsins með vatns- virkjunum og á annan hátt. Fallhæðin 300 metrar á 25 kni. kafla. Efsti fossinn í Jökulsá heitir Selfoss. Það er lágur foss rétt ofan við Dettifoss og mun vera í 330—340 m. hæð yfir sjávar- mál. En yfirborð árinnar, rétt eftir að hún kemur norður úr gljúfrunum, mun ekki vera nema 30—40 m. yfir sjávarmál. Svo segir Þorvaldur Thorodd- sen, og kemur það heim við síð- ari mælingar. Fallhæð árinnar frá brún Selfoss niður fyrir gljúfrin er því um 300 m. En sá kafli árinnar er um 25 km. á lengd. Hæsta þrepið í farvegin- um á þessari leið er hinn mikli Dettifoss, þar sem árin fellur í gljúfrin, 58 m. hár, „ægilegur og undrafríður“ í auðninni, „þar sem aldrei á grjóti gráu, gullin mót sólu hlæja blóm,“ eins og Kristján kvað, Fjallaskáld. 3—400 þús. kw. orka. Nú munu vera sex eða sjö ár liðin, síðan ýtarlegar athuganir hófust á þessu svæði á vegum raforkumálastjórnarinnar. Hef- ur nú allt þetta svæði verið mælt og kort gerð, og síðan á árinu 1957 hafa kunnáttumenn unnið að því að gera sér grein fyrir, hvers konar mannvirki það væru, sem þarna kæmu til mála, sennilegum kostnaði við þau og afköstum raforkuvers eða raforkuvera. Hefur til þessa undirbúnings alls verið varið nokkrum hluta af þeim 18—19 millj. kr. samtals, sem á undan- förnum tíu árum hafa verið not- aðar til rannsókna á virkjunar- möguleikum hér á landi. Flutn- ingsmenn þessarar tillögu hafa af skiljanlegum ástæðum haft áhuga fyrir þvi að fylgjast með þessu verki eftir föngum, þar sem það stóð þeim nokkuð nærri, en tveir af þeim hafa til skamms tíma verið, hér á hátt- virtu Alþingi, sérfulltrúar hér- aða, sem að Jökulsá liggja. Við höfum að vísu ekki í höndum niðurstöðuskýrslur þaer, sem nú munu vera fyrir hendi, enda munu þær ekki hafa legið fyrir fyrr en á sl. hausti og hafa ekki verið birtar. Það ætlum við þó rétt vera, að í þeim bráðabirgða áætlunum, sem fyrir liggja, sé helzt gert ráð fyrir, að fallhæð- in, sem eg nefndi áð- an í gljúfrunum, 300 m., verði nýtt í tveim orkuverum og ánni veitt í jarðgöng tvisvar sinnum, hin efri og styttri frá brúm Selfoss fram hjá Detti- fossi niður fyrir Hafragilsfoss og hin, sem samkv. áætlun eru mun lengri neðar við ána. En í þessu neðra falli árinnar eru Réttarfoss og Vígabjargsfoss. í þessum tveim orkuverum mun vera hægt að íramleiða samtals 300—400 þús. kw., hlutfallsleg.a ódýrt, svo ódýrt, að verð raf- orkunnar yrði að líkindum vel samkeppnisfært við það, sem gerist, þar sem skilyrði til virkj- unar eru hagstæð í öðrum lönd- um. Hér er um stórvirki að ræða, jafnvel á mæli- kvarða stærri þjóða en íslend- ingar eru. •f i y. Ódýrasta stórvirkjunin. Það mundi sennilega taka nokkuð mörg ár að vinna þetta verk. Til samanburðar vil eg geta þess, að þarna virðist vera um að ræða þrisvar til fjórum sinnum meiri orku en fást mun úr Soginu, fullvirkjuðu. Eins og segir í greinargerð tillögunn- ar benda líkur til, að varla muni annars staðar á landinu vera hægt að framleiða svo mikið orkumagn á lægra verði. En það hefur mér skilizt á fróð- um mönnum, að ca. 100 þús. kw. virkjun við Dettifoss, út af fyrir sig, sé tvímælalaust hlut- fallslega ódýrasta stórvirkjun sem völ er á hér á landi. í greinargerð tillögunnar er af hálfu okkar flutningsmanna komist þannig að orði, að nú sé tímabært að hefjast handa um að gera fullnaðaráætlun um orkuver við Jökulsá og stofn- kostnað þeirra. Við teljum æski legt að sú fullnaðaráætlun verði, að svo miklu leyti sem unnt er, um virkjun í áföngum, en að þar sé þá einnig gerð grein fyrir þeirri stærstu virkj- un, sem til mála kemur að dómi sérfræðinga. Til þess að hægt sé að gera siíka áætlun mun þurfa að kortleggja landssvæðið fyrir ofan fossana, því að þar mun verða sett stífla í ána, það mun hins vegar enn vera álita- mál, hversu mikið mannvirki sá stíflugarður ætti að vera, a. m. k. í byrjun. Fjórum sinnum stærra en Mývatn. Uppi hafa verið ráðagerðir um að gera þennan stíflugarð mjög háan, og yrði þá stórt stöðuvatn til vatnsmiðlunar þar efra. í grein eftir Sigurð Thor- oddsen, verkfræðing, í tímariti Verkfræðingafélagsins 1952, er GÍSLI GUÐMUNDSSON alþingismaður. stærð slíks stöðuvatns áætluð 160 ferkílómetrar og væri það þó nálega helmingi stærra en Þingvallavatn og rúmlega fjór- um sinnum stærra en Mývatn. Svo hátt gæti yfirborð slíks vatns verið, að sögn fróðra rnanna, að nokkuð af því félli vestur, og þar niður í Mývatn, og yki þannig vatnsmagn Lax- ár. En hvað sem um það má segja, eða slíkar hugmyndir, þá virðist það liggja fyrir, að um mikla möguleika er að ræða og að hægt er að ráðast í misjafn- lega stórar framkvæmdir og velja milli áfanga. Þá vil eg nefna það hér, að æskilegt mun vera talið, að hraunin í ná- grenni Jökulsár séu könnuð með borunum til þess að kom- ast að raun um, hvort uppi- stöðuvatn færi til spillis og þá í hve miklum mæh vegna jarð- leka. Enn er þess að geta, að möguleikar munu vera til að stífla ána suður hjá Möðrudal og gera þar uppistöðu eða lón, en þeir möguleikar hafa enn ekki verið rannsakaðir að neinu ráði. Með þessari tillögu er ekki farið fram á það, að tekin sé ákvörðun um það nú að ráðast í virkjunarframkvæmdir við Jökulsá, heldur að lokið verði með fullnaðaráætlun og tillög- urn sérfræðinga því rannsóknar- og áætlunarstarfi, sem staðið hefur yfir mörg undanfarin ór og allmiklu verið til kostað. Er þá einnig á það að líta, að þarna mun það síður vera álitamál, hvað gera skuli, en í sambandi við sum önnur virkj- anleg stórvötn hér á landi. Af þessum og fleiri ástæðum, og að sumum þeirra hef eg vikið, teljum við flutningsmenn, að ef ráðist verður í stórvirkjun hér á landi, áður en langt um líður, umfram það sem óhjákvæmilegt er, vegna vaxandi, almennrar eftirspurnar, hljóti Jökulsá á Fjöllum að koma til greina öðrum fallvötnum fremur. Orka fyrir Norður- og Austurland. En hvernig má það þá verða og í hvaða tilgangi væri það gert að ráðast í slíkt stórvirki, stærra í sniðum og kostnaðar- samara en nokkurt annað mann virki, sem íslendingar hafa ráð- ist í hingað til? Það liggur auð- vitað í augum uppi, að með slíkri stórvirkjun gæti skapast mjög svo öflugur raforkuvara- sjóður fyrir allar orkuveitur á Norður- og Austurlandi. En þegar á það er litið, að öll raf- orkunotkun þessara landsfjórð- unga nemur nú samtals 20 þús. kw., gefur auga leið, að varla mundi í slíkt stórvirki ráðist fyrst um sinn eingöngu í þessu skyni, en vel má hafa það sjón- armið í huga samtímis öðru. En megintilgangurinn með virkjun Jökulsár hlyti að vera sá, að efla atvinnulíf landsmanna og skapa verkefni fyrir framtíðina, að koma upp framleiðslu sem byggist á raforku, og þá fyrst og fremst útflutningsfram- leiðslu, sem yki fjölbreytni at- vinnulífsins hér á landi, aflaði þjóðinn gjaldeyris og skapaði nýja atvinnu- og lífsmöguleika. Þegar það er haft í huga, að þjóðinni fjölgar að líkindum um 200 þús. eða um mun meira en helming, fram að næstu alda- mótum, þá er vissulega full þörf á því, að láta hendur standa fram úr ermum við eflingu at- vinnulífsins. Auðvitað ber fyrst og fremst að efla þær greinar atvinnulífs, sem fyrir eru í land inu, byggja þar á reynslu, verð- mætum og áunninni verkmenn- ingu, en fleira mun þó þurfa til að koma. Framkvæmd þe^sarar miklu virkjunar kemur ekki til greina, nema fyrir liggi, að hægt sé að koma megnhluta raf- orkunnar í verð um leið og hún verður til staðar. Athugun á framleiðslumöguleikum í sam- bandi við virkjunina þarf því að fara fram, og æskilegt er, að niðurstaða þeirrar athugun- ar liggi fyrir samtímis fullnað- aráætluninni, ef unnt er, eða sem allra fyrst, að henni lok- inni. Að þessu lýtur annar tölu- liður þingsályktunartillögu á þskj. 205. Nýjar franileiðslugreinar. Lengi var einkum rætt um framleiðslu á tilbúnum áburði í sambandi við stórvirkjun fall- vatna hér á landi, og þá einnig til útflutnings. Sú hugmynd er nú komin til framkvæmda þannig, að framleiddur er áburður til innanlandsnotkunar með raforku fró Sogsvirkjun- inni, en um útflutning er þar varla að ræða frá ekki stærri verksmiðju. Nú í seinni tíð hef- ur einkum verið rætt um að nota raforku frá stórvirkjunum til framleiðslu á alúminíum, en það yrði unnið úr bauxit-leir, sem fluttur yrði hingað frá fjar- lægum löndum, en af þessu hrá- eíni munu ca. 50% af þungan- um vera hreinn málmur og mundi vera fluttur út allur fyrst í stað, en síðan e. t. v. að meira eða minna leyti getað orðið efnivara í íslenzkar iðnað- arvörur til innanlandsnota og útflutnings. Trúlega getur ver- ið um fleiri framleiðslumögu- leika að ræða í sambandi við orkuvinnslu, og er það ekki á mínu færi eða okkar flutnings- manna að ræða það efni. Iðju- ver mundu þá væntanlega rísa á einhverjum hafnarstað eða hafnarstöðum á austanverðu Norðurlandi samtímis virkjun- arframkvæmdunum og um leið eða fljótlega byggð margra verksmiðja þar nærri. Það er ekkert efamál, að til þess að koma upp raforku- og iðjuver- um af þessu tagi, þarf miklu meira fjármagn en svo, að hægt sé að afla þess hér á landi í ná- inni framtíð. Rætt hefur verið um leiðir til að afla þess fjár- magns, og trúlegt, að sá vandi, sem þar er urn að ræða, geti skapað deiluefni, eins og margt annað hjá þessari sundurlyndu þjóð. Eg mun ekki ræða þau mál hér. Þau munu verða rædd síðar er að því kemur, að um þau þurfi að ræða. En það er von mín og trú, að einnig þenn- an vanda muni mega leysa á viðunandi hátt fyrir íslendinga, a. m. k. ef framundan er sá frið- arheimur og það samstarf á milli þjóða, sem menn þrá og dreymir um, og margir telja sig sjá hylla undir um þessar mundir. En um slíka hluti tel eg, eins og eg sagði áðan, ekki tímabært að fara fleiri orðum um að þessu sinni. Harpan stendur. En munu nú ekki einhverjir koma og spyrja: Hvað verður um Dettifoss? Hvað verður um Jökulsárgljúfur og hina rómuðu fegurð náttúrunnar á þessum slóðum? Kannski heyrist það bráðlega endurtekið, sem eitt sinn var sagt: „Og því er nú dýrlega harpan þín hjá þeim herrum til fiskvirða metin.“ — En „hörpunni“ þarf ekki að farga. Dettifoss mun halda áfram að vera til. Hann mun birta ásjónu sína og tign á sól- björtum sumardögum, alveg eins og drottning norðurfjall- anna, Herðubreið, gerir, þótt hún sé oft skýjum hulin. En þess á milli mun hann hverfa til starfa með sitt jötunafl „Gljúfra fengist úr hofin“ munu standa. Og hjá því, sem náttúran hefur þar byggt upp, eru jafnvel stórvirki mannanna lítil og lág. Þó þarf hér auðvitað að hafa á öllu gát. Fyrsta áætlun um virkjun fallvatns á íslandi. Eg veit ekki, hvort það þykir máli skipta í þessum sal, en hugmyndin um virkjun Detti- foss og Jökulsár á Fjöllum er ekki ný. Hún er a. m. k. eldri en margir þeirra, sem nú eiga sæti hér á háttvirtu Alþingi. — Um hana var fyrir löngu gerð áætlun, hin fyrsta, sem til er um virkjun á íslenzku fallvatni. Sú áætlun var ekki birt í teikn- ingum eða tölum, frá vinnustof- um verkfræðinga. Hún birtist í því tjáningarformi, sem snjallri hugsun hefur löngum verið val- ið hér á landi, í Ijóði. Sá boð- skapur, sem þar var fluttur, lif- ir á vörum þjóðarinnar og minnir hana á, að hún á enn nokkuð ógert á meðan hún læt- ur þá áætlun óframkvæmda, sem í honum felst. „Hér mætti Ieiða líf úr dauðans örk.“ Einhvern tíma á morgni þessarar aldar sat langferða- maður við fossinn. Sá hafði víða farið og veröldina kannað. Hann var gæddur skyggni á það, sem öðrum var hulið, þá hluti, sem ekki voru fram komnir. Hann kvað um Detti- foss, „konung vorra stoltu, sterku fossa“, forsöngvarann í kór hinna streymandi íslenzku fljóta. Á þessa leið komst hann að orði. Og sem hann kvað um fossinn og um gný vatnanna birtist honum hin mikla sýn yf- ir það, sem er og mun verða. Hann kvað um þá sýn. Hann kvað um aflið „frá landsins hjartarót“, sem „kviksett er í klettalegstað fljótsins". Þannig hefði það verið kviksett um ald- ir, en sú stund mundi koma, að kviksetningín tæki enda. Hinn dauði máttur yrði máttur lífs og starfs. „Hve mætti bæta lands og lýðs vors kjör, að leggja á bogastreng þinn kraftsins ör. Og frjómögn lofts má draga að blómi og björk, já, búning hitans sniða úr jckulsklæðum. Hér mætti leiða líf úr dauðans crk og Ijósið tendra í húmsins eyðimörk, við hjartaslög þíns afls í segulæðum.“ Það getur ekki verið úr vegi að íhuga það nú hér á Alþingi, hvort tími sé til þess kominn, að þjóð Einars Benediktssonar fari að búa sig undir að stuðla að því, að orð hans rætist fyrir hennar atbeina og að hennar frumkvæði Eg skal svo láta máli mínu Framhald á 7. iiðu. Spjall um þakkar- skort og þjónustu Einhvers staðar stendur ritað, að laun heimsins séu vanþakklæti. Eg trúi því gjarnan, sem eg les. Hví bera þeir svörtu í Suður-Afríku ekki meira þakk- læti í brjósti til hinna hvítu, kristnu manna, sem færðu þeim menninguna og greiða þeim meira að segja eitt- hvert kaup fyrir vinnu? Svei hinni mannlegu tortryggni. — Hvers vegna þykir okkur Islendingum ekki ennþá vænna um ríkisstjórnina í Reykjavík en raun ber vitni? Það er þó hún, sem gefur okkur bæði söluskatt og ýmis önnur fríðindi. Hún hækkaði jafnvel vextina fyrir okkur. Hún greiðir niður neyzluvörurnar af kaupi sínu. Það á að þakka það, sem gert er, en ekki vanþakka. — Af hverju kunnum við lítt að meta Bretana og það, sem þeir hafa fyrir okkur gert? Þeir dvöldu hér þó okkar vegna um skeið fyrir tveim áratugum. Þeir hafa líka leyft okkur að vera með sér í bandajagi, sem afmæli étti um daginn og Emil ræddi um í útvarpi af mikilli samúð og þakklæti. Þorskurinn er bara fiskur í sjónum. — Hvað veldur, að sumir hnjóða í Emil, Atlantshafsbandalag, Breta og Bandaríkjamenn? Vanþakklæti. Er ekki herinn hér á vegum bandalagsins til að verja okkur? Hverjir hafa drepið fyrir okkur fleiri háhyrninga? Eigum við að láta Emil einan um þakkirnar? Af hverju beinast ekki fleiri þakklátir hugir í vestur, þegar okkur eru gefnir fimmtán hestburðir af heyi og fimm af mat? „Góðar eru gjafir þínar,“ sagði Gunnar á Hlíðarenda. | „Thank you very much, old boy,“ segir Gunnar. \ Hvers vegna segjum við það ekki allir? — Nei; við kunnum ekki gott að meta fremur en Adam og Eva, sem létu höggorminn plata sig. Við erum ekki eins þakklátir sem skyldi fyrir okkar höggormslausa þjóðfélagsgarð, þar sem boðnir ávextir og því nær söluskattslausir hanga á hverju tré. Hví eru þegnarnir ekki þakklátir, þegar góðu er að þeim vikið? Hvers vegna vanþakka sumir tillitsemi rikisfyrirtækja? Er nokkur þörf á því að tala 700 sinnum í síma á árs- fjórðungi? Mér finnst nóg að tala 600 sinnum fyrir tals- vert meira gjald. — Og það er rétt mátulegt, þó að sam- band sé rofið fyrirvaralaust. Menn verða bara að muna að borga nógu snemma. Það er vel hægt að hlaupa eftir slökkviliði eða lækni, ef nauðsynlegt kynni að reynast. Já, til eru óánægðir menn, sem ekkert kunna rétt að meta. Þeir skammast jafnvel við Afengisverzlunina út af einhverjum bökunardropum, og við Tóbakseinkasöluna út af krukkum. Annars eru auglýsingar um verð á tómum neftóbaks- krukkum eitt skemmtilegasta útvarpsefnið ásamt fréttun- um um það, hvað Sinfóníuhljómsveitin muni leika næst, hvaða útlendingur stjórni, og svo hvað hún hafi spilað síðast, og hvaða verk hún flytji, sem ekki hafi heyrzt áður hérlendis — nema ef væri á Hegranesþingi í byrjun 14. aldar. Óþarfi er að vanþakka slíkt. „Vítis ertu verð, en eigi kaups, in illa kerling," sagði Kormákur við þá fjölkunnugu, er hann greiddi henni hálfa mörk silfurs í afnotagjald fyrir skipið, sem sökk. En hann var bannsettur dóni. — Nei, hvers vegna skyldum við ekki heldur vera þakklátir fyrir þjónustu hins opinbera? Á þeim vettvangi vita menn reyndar, að til eru ýmis orð, t. d. nafnorðið þjónusta og sögnin að þjónusta. En ríkisstjórninni er hlýtt til landsbyggðar, lýðræðis og kaup- félaga, og hún reynir sjálfsagt að bera gæfu til þess að veita þeim og þegnum sínum þá þjónustu, sem vert væri, Örn Snorrason. j

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.