Dagur - 10.03.1962, Síða 4

4
5
STÓR-REYKJ AVÍ K
f REYKJAVÍK, Hafnarfirði, Kópavogi,
Seltjamarneshreppi og Garðahreppi, sem
farið er að kalla Stór-Rcykjavík, býr
helmingur þjóðarinnar, samkvæmt síð-
asta manntali. En árið 1940 var íbúatala
sama svæðis helmingi minni, eða 43 þús-
undir manna. Ef svo heldur fram sem
horft hefur síðustu 20 árin, verður fólks
fjöldi á fyrmefndum stöðum orðinn 180
þúsundir xun eða upp úr 1980 og 3G0 þús
undir um næstu aldamót. Þá verður
mannfjöldi á íslandi 390 þús. manns um
næstu aldamót, og þar af aðeins 30 þús-
undir á landinu öllu, utan Stór-Reykja-
víkur.
Þetta er sannarlega vert nánari um-
hugsunar. ísland er að vcrða borgríki,
og samkvæmt reynzlunni líða þau ríki
undir lok, sem ekki byggja land sitt og
rækta það. Borgríkið .Stór-Reykjavík
mundi naumast búa betur að bömum
sínum en landið allt. Menningu Stór-
Rcykjavíkur yrði hætt, þjóðerninu einn-
ig. Og hversu myndi fara, ef auðlindir
landsins sjálfs yrðu ekki nýttar vegna
þess að þegnamir hlypu flestir á þau út-
nes sunnan og vestan, sem nú draga til
sín fólk og auð frá öllum landshlutum í
stórum stíl?
Margt kemur til athugunar, þegar hug
leiddar eru ráðstafanir til að draga úr
þjóðflutningunum til Suð-Vesturlands-
ins, svo sem oft hefur vcrið rætt hér.
En á allra síðustu tímum hafa menn eygt
nýjar leiðir, sem gætu haft úrslitaþýð-
ingu í þessu cfni hér á landi. Norðmenn
eiga við svipað vandamál að etja. Þeir
gerðu framkvæmdaáætlun fyrir Norður-
Noreg og veittu þangað miklu fé til stór
virkjana. Þeir efldu iðnaðinn m. a.
með erlendum lántökum. Og nú hafa
þeir gert aðra og yfirgripsmeiri fram-
kvæmdaáætlun til að halda jafnvægi í
byggð lands síns. Þeir gera áætlanir til
að fara eftir þeim. En einmitt í sambandi
við þessar framkvæmdir frænda vorra,
hefur mörgurn orðið tíðhugsað til foss-
anna og fallvatnanna hér á landi og
hversu þau gætu orðið mikilvægur þátt-
ur gegn vaxandi landauðn heilla lands-
hluta, ef rétt væri á haldið af íslenzkum
stjórnarvöldum.
Nú er svo komið málum, að fyrir
liggja verkfræðilegar raimsóknir á tveim
þeim íslenzku vatnsföllum, sem helzt
koma til mála að byggja við stórvirkjan-
ir. Þau fallvötn eru Jökulsá á Fjöllum
og Þjórsá. Orkan við virkjun Jökulsár
er talin ódýrari. Með þeirri virkjun væri
sköpuð sú atvinnulífsmiðstöð, sem um
munaði til jafnvægis.
Fólk úr öllum stjórnmálaflokkum í
Þingeyjarsýslum og á Austurlandi hefur
sameinast um óskir og kröfur til vald-
hafanna um virkjun Jökulsár á Fjöllum.
Akureyringar og Eyfírðingar þegja. Við
eigum þó sýslumann, sem haft gæti frum
kvæði Jóhanns Skaptasonar á Húsavík
til fyrirmyndar. Við eigum líka bænda-
félag, sem tekið gæti sér Svein á Egils-
stöðum til fyrirmyndar, hvað þetta mál
snertir. Og við eigum bæjarstjóm, skip-
aða 11 möimum,/ einnig bæjarstjóra,
stjórnmálasamtök og hina ágætustu að-
stöðu til félagsstarfa. Finnst Eyfirðing-
um og Akureyringum málið ekki nægi-
lega mikilsvert? Eða vilja þeir sam-
þykkja það með þögninni að stærstu
framkvæmd þjóðarinnar verði valinn
staður nálægt Stór-Reykjavík, til að
flýta fyrir borgríki á fslandi?
V_______________________________________>
Eino IítiII sjónvarpsþáttur
HÚN VERÐUR ekki sökuð um
það, blessuð ríkisstjórnin okk-
ar, að vera alltaf jafn svifasein.
Það tók hana að vísu nokkra
mánuði að átta sig á því, hvern
ig snúast skyldi við skuldamál-
um bænda, þannig að aðstoðin
við þá yrði meira en nafnið
tómt. Var kannski ekki annars
að vænta, þegar slíkir vand-
ræðamenn sem bændur áttu í
hluf,'— og þar auki bara ís-
lendingar. Þá var nú öðru máli
að gegna um amerísku soldát-
ana á Keflavíkurvelli. Þegar þá
langaði til að stækka sjónvarps
stöðina sína, þá stóð nú aldeilis
ekki á leyfi ríkisstjórnarinnar.
Raunar var það nú ætlun stríðs
manna og leyfa drjúgum hluta
íslendinga að verða aðnjótandi
sjónvarpsmenningar sinnar, svo
vera kann að það séu ómakleg-
ar getsakir í garð ríkisstjórnar-
innar, að hið auðfengna jáyrði
hafi eingöngu verið veitt vegna
umhyggju hennar fyrir andlegri
velferð hermanna. Kannski hún
hafi einnig haft þjóðina sína í
huga?
Og nú eru nýafstaðnar út-
varpsumræður fi'á Alþingi um
málið. Stjórnarliðar voru, sem
von var til, hneykslaðir yfir því,
að útvarpsumræðna skyldi
krafizt um það, hvort rétt gæti
talizt og sómasamlegt að veita
erlendum her einkaleyfi til sjón
varps á íslandi. Þetta var svo
nauðaómerkilegt mál, sagði ut-
anríkisráðherrann, — og Magn
ús bankastjóri áréttaði það.
Hverju skiptir það, þó að engin
önnur ríkisstjórn í víðri veröld
hafi lapið úr slíku hófspori, því
ef menn vilja vera sanngjarnir,
þá verður að viðurkenna, að rík
isstjórnin okkar er um æði-
margt einstök í sinni röð.
Það- er ótækt að standa gegn
því, að herinn fái dægrastytt-
ingu við sitt hæfi, sagði Guð-
mundur í., úr því við erum þá
líka að ótnotast út í það að
hann fái að fara út af vellinum,
svo sem hugur kann að stefna
til. Jú, annaðhvort væri. Ein-
hverja tilhliðrunarsemi og um-
burðarlyndi verðum við þó að
sýna vestrænni samvinnu.
Matthías er enn ekki ýkja
þingvanur orðinn, svo það var
eðlilegt að hann gleymdi því,
að hann væri staddur á löggjaf
arsamkomunni en ekki í ein-
hverju unglingafélagi flokks
síns, þar sem heilbrigð skyn-
semi þykir heldur þarflítill eig
inleiki. Eg vil hafa varnir, sagði
Matthías, og þess vegna er ég á
móti því, að sjónvarpið sé bann
að. Hér um slóðir eru menn
eðlilega mikið ókunnugri öllum
stríðskúnstum en Matthías, sem
lifir og hrærist, í ýmsum skiln-
ingi, svo að segja í handarkrika
soldátanna og velta því þess
vegna fyrir sér, hvort varnar-
máttur verndai'anna sé virki-
lega háður því, hvort þeim leyf
ist að gæða meirihluta íslend-
inga á sjónvarpi sínu eða ekki.
Ja, ekki er nú ofsögum sagt af
leyndardómum herlistarinnar.
Matthías lézt vera vondur út í
komma, þeir væru ótugtarlegir
út í herinn og þess vegna væru
þeir á móti „kana“-sjónvarp-
inu. Kommar væru hættulegir
landi og þjóð og miðuðu alla
sína pólitík við Rússa, sagði
Matthías. Og svo fór hann að
draga ályktun af þessari rösk-
legu prédikun sinni og hún varð
þessi: Kommar vilja sparka
burtu hei-num af því að þeir
eru í þjónustu Rússa. En komm
ar heita allir þeir, á máli Matt-
híasar og Co., sem ekki liggja
hundflatir fyrir hernum. í
seinni hluta ræðu sinnar talaði
Matthías svo um það, að allur
áhugi komma á brottför hei's-
ins væi'i tóm sýndai'mennska,
ella hefðu þeir látið ’hann fara
þegar þeir voru í vinstri st jórn-
inni. Og svo fór Matthías að
draga ályktun af þessum hluta
ræðu sinnar og niðurstaða hans
varð þá þessi: Kommar vilja
hafa herinn af því----?? — Og
þar með þagnaði Matthías. Og
samt eru sumir flokksbræður
Matthíasar að henda því á milli
sín, að eiginlega hafi nú Matthí
as talað tíu mínútum of lengi.
Alfreð í Keflavík kom þarna
fram sem sjónvarpsfi'æðingur
íhaldsins. Sagðist ekki hafa
horft á hermannasjónvarpið
nema eitthvað tvisvar sinnum
hjá vini sínum. Gæti því ekki
um það dæmt af eigin sjón en
fullyrti þó, að mikill hluti efnis
ins hefði „klára“ menningar-
gildi. Og hver efast þá, úr því
að menningin er svo mögnuð að
Alfi'eð finnur hana bara á sér?
Jú, ég neita því ekki, að ís-
lenzkri tungu kann að stafa ein
hver hætta af erlendu sjón-
varpi, en henni stafar einnig
nokkur hætta af erlendum kvik
myndum, ei'lendum bókum og
erlendu útvarpi, sagði Gröndal,
og hvaða ástæða er þá til að
amast við sjónvai'pinu úr því að
hættan er til staðar? Þarna
hitti foi'maður útvai'psi'áðs nagl
ann á höfuðið og er þetta mikil
speki, eins og vænta mátti úr
þeirri átt. Já, hvaða ástæða er
til þess að basla í að spoi'na við
innflutningi nýrra sjúkdóma, úr
því að fyrir eru í landinu sjúk-
dómar, sem verða mönnum og
málleysingjum að aldurtila?
Trúlega hefur Gröndal, með
sinni skörpu rökvísi, gengið af
svo heimskulegri viðleitni stein
MEISTARASKOTIÐ OG
FRÉTTAÞJÓNUSTAN
Fjölmargir íslendingar fylgd-
ust af áíhuga og með spenningi
með hinum heimssögulega við-
burði, er Bandaríkjamenn fram
kvæmdu hið snilldai'lega meist
araskot sitt, þá er þeir skutu
sínu fyi-sta mannaða geimskipi
á spoi-baug umhvei-fis jörðu.
Hver sá, sem skildi útlent
tungumál, og hafði nokkur tök
á, hlustaði á útvarp á stuttbylgj
um beint fi'á Canaveralhöfða,
eða á endurvai-p þaðan, og fylgd
ist á þann hátt með öllu jafnóð
um og það gerðist, en endui'-
varpað var stanzlaust um flest-
ar útvarpsstöðvar heims lýsingu
á fluginu.
Milli tilkynninga af sjálfu
fluginu var fléttað fréttaaukum
um geimferðir og viðtölum við
ýmsa vísindamenn, sem unnið
höfðu að hinum margvíslega
undirbúningi að þessu geim-t
skoti eða að smíði á Atlas-flaug
inni, Mercui'y-geimskipinu,
ýmsum tækjum eða eldsneyti.
Ollum kerfum í skipinu var
lýst, svo og flauginni sjálfri,
stjórnai-stöðinni á Canaveral-
höfða, athuganastöðvunum sem
raðað var umhvei'fis jörðina og
skipaflotanum, sem beið endur
komu geimfarans.
En íslenzka ríkisútvarpið
hafði ekki mikið fyi'ir því að
flytja landsmönnum fréttir af
skotinu. Milli klukkan tvö og
dauðri. Og úr því að við viljum
hafa hér her, þá verðum við eitt
hvað að gera fyrir hann. Hann
er svo góður í sér hann Grön-
dal. Og víst má ekki minna
vera en að hei'inn fái að láta
r eftir löngun sinni til þess að
sýna okkur sjónvai'pið sitt, til
endui'gjalds fyrir að passa okk
ur.
Það er kjánalegt að vera að
tala um þetta í útvarp, sagði
Magnús Jónsson, því þetta er
ekkert flokksmál. Þá það. Út-
vai-pið er sem sagt ekki nema
fyrir flokksmál. Rétt er það hjá
Magnúsi, að mörgum góðum
Sjálfstæðismanninum blöskrar
undirlægjuháttur ríkisstjórnar-
innar, þegar eitthvað með út-
lendum keim á í hlut, en ætli
þetta reynist nú samt sem áður
ekki flokksmál í þingflokkum
stjói'narinnar, Magnús minn
góður?
Andstaðan gegn þessu sjón-
varpi er bara fundin upp af
mönnum, sem vilja efna til ill-
inda við herinn og Bandaríkin
og vilja allt til vinna að koma
okkur úr samstai-fi vestrænna
þjóða, sagði Magnús líka. Ja,
hvað er að heyra? Og þó er
þetta ekki flokksmál. Á maður
nú líka að þui'fa að þola það,
að frómir og friðelskandi Sjálf-
stæðismenn séu svo spilltir
oi'ðnir, að þeir láti sér sæma að
illskast út í herinn, Amei'íku og
vestrænu þjóðirnar? Þetta er að
verða þokka vei'öld, sem við lif
um í, Magnús. En ég trúi nú
ekki öðru en að flokksbræður
þínir láti sér segjast ef þú leiðir
þeim fyi'ir sjónir, að ekki sé
nema um tvennt að velja: að
leyfa sjónvax-pið eða að skirpa
á allt vestrænt samstarf. Það
eru þá fjandakoi-nið engir Sjálf
stæðismenn, sem ekki beygja
sig fyi'ir þessum staðreyndum,
þrjú eftir hádegi var skýrt stutt
lega frá því, að skotið hefði ver
ið framkvæmt, en síðan haldið
áfram að spila dægurlög og rúss
nesk kósakkalög. Klukkan þi'jú
eftir hádegi var svo flutt léleg
og óskýr segulbandsupptaka af
útsendingum frá Canaveral-
höfða, en áður en tókst að
skrúfa fyrir segulbandið, sluppu
með orðin — „Keflavík Airport,
Iceland“ —. Sunnanblöðin
skýrðu frá því „að allir, sem
skildu ensku hlustuðu á Kefla-
víkurútvarpið“ sem endurvai-p-i
aði öllu jafnóðum, og virðist aug
ljóst að fréttamenn ríkisútvai'ps
ins hafa gert slíkt hið sama.
Eftir þetta er ekki minnzt á
geimflugið þar til í kvöldfrétt-
um kl. 19.30, en hinsvegar út-
varpað meiri danslögum, og end
urtekið fremur leiðinlegt, gam-
alt dagskr-árefni. í fréttunum
var greint frá einu viðtali, og
var það við einhvern rússnesk-
an vísindamann, sem auðvitað
vissi ekkert um þetta geimskot,
en reynt var að fá hann til að
segja sitt álit á því, hvort eitt-
hvað óeðlilegt hefði verið við
undangengnar frestanir á geim-
fluginu.
Eftir fréttir var fluttur fi'éttn
auki af fluginu, en hann var
ekki lengri en svo, að öðrum
fréttaauka um komu einhvers
Norðmanns til íslands, var bætt
þar aftan við, og þar á eftir kom
langt hlé, þar til hinum 30 mín-
þetta er þá bai-a sýndarmernska
hjá þeim, eins og Matthías talar
um.
Það er ástæðulaust að Al-
þingi sé að skipta sér af þessu
máli nú, úr því það hefur ekki
gert það fyrr, sagði Magnús
ennfremur, — já, úr því að ég
er nú líka búinn að spyrja póst-
og símamálastjóra og Vilhjálm
Þ., bætti Guðmundur í. við.
—mhg.—
H. M. FENGER,
danskur prófastur.
Eitt sinn var Fenger að búa
börn undir fermingu og mælti á
þessa leið: „Já, hjóna- ungu
vinir mínir -bandið er eins og
heng- ef eg má segja svo, -illinn
í klukkunni."
Fenger prófastur hafði yndi
af að safna gömlum mun-
um. Dag nokkurn sá hann í
'búð hjá fornsala lítinn engil
útskorinn í bax'okstíl.
Spurði hann þá, hvað þessi
litli engill kostaði. 200 kr. var
svarið. „Það er nokkuð mikið
fyi'ir svona lítinn skratta,“
sagði prófastur.
CHRISTIAN MICHELSEN,
norskur sctjórnmálmaður.
Michelsen stóð á jái’nbrautar-
palli í Bei'gen og beið eftir lest-
inni. Ofstækisfullur vakningar-
predikari kom í hendingskasti
inn á bi'autai-pallinn og æpti:
„Snúið yður, Jesús kemur
skjótt.“
í sama bili kom lestin.
Michelsen lyfti Ijósgráa hattin-
um sínum og spurði vingjarn-
lega: „Hvað? Kemur hann með
þessari lest?“
útna fréttatíma lauk loks kl.
20.00.
í fréttum daginn eftir var
greint frá því að ótal þjóðhöfð-
ingjar hefðu sent Kennedy for-
seta Bandai'íkjanna heillaóska-
skeyti, og Krútsjeff forsætisráð
herra Sovétríkjanna alltaf tal-
inn fyi-stur, en þó var hann eng
an veginn fyrstur til þess að
senda skeyti. í kvöldfréttum var
fyi'st nefnt að Krútsjeff hefði
sent Kennedy skeyti, og fylgdi
þar með rússneskur áróður, og
þar næst var greint fxá því, að
tveir rússneskir geimfarar (sem
engin sönnun'tr til um, að hafi
flogið geimflug) hafi sent John
Glenn geimfara skeyti, og þar
með fylgdi einnig væn tugga af
kommúnistaáróðri.
Síðar hefur verið margendur-
tekið í fréttum, að Krútsjeff
hafi sent Kennedy skeyti, og
hvað hann hafi sagt í þeim, og
hvað Kennedy hafi sagt í sín-
um svai-skeytum til Krútsjeffs.
Einnig hefur verið skýrt frá
öllu því, sem rússneskar frétta-
stofur hafa sagt um geimskotið,
hvað rússnesk blöð hafa sagt,
og hvað Moskvuútvarpið hefur
sagt.
Við „úti á landi“ gætum hald
ið, svona án þess að vita neitt
um það, að fréttastofu útvarps-
ins væri stjómað af kornmúnist
um, og hvei'nig væri þá að
hreinsa svolítið til. □
Akureyringur.
KVIKSANDUR
Leikrit í 3 þáttum, 6 atriðum,
eftir Michael Vincente Gazzo.
Þýðing: Ásgeir Hjartarson. —
Leikstjóri Helgi Skúlason.
Of stex'k trú á að eitthvað sé
mjög gott getur hæglega leitt til
vonbrigða. Frá því að Kvik-
sandur var frumsýndur hafa
nokkrir kunningjar mínir, sem
bera gott skyn á leiklist, sí og æ
verið að hvetja miig til að fara
sem fyi'st til þess að sjá þetta
stórkostlega leikrit, eins og þeir
hafa komizt að orði.
Nú er það mála sannast, að
leiki-itið er að vissu leyti stór-
kostlegt, en það er jafnframt
því meingallað.
Kviksandur fjallar um ung
hjón sem eiga von á fyrsta
ei'fingjanum, og bróður manns-
ins. Bræðui'nir misstu móður
sína kornungir og voru aldir
upp á uppeldisstofnun. Auk
þess verður eldi'i bróðii'inn fyr-
ir skakkaföllum í stríðinu, og
þegar leikurinn hefst, er svo
komið að hann er orðinn for-
fallinn eitui'lyfjaneytandi, en
um það veit enginn í fjölskyld-
unni nema yngi'i bróðir hans,
sem býr á heimilinu og hjálpar
honum urn peninga fyrir eitr-
inu.
Efni leikritsins skal rakið
nokki'u nánar um leið og leik-
enda er getið. Steindór Hjör-
leifsson leikur Jonna Pope, eit-
urly f j aney tandann.
Hann er að vonum all marg-
slungin pei'sóna og ekki sér-
staklega ábyggilegur fremur en
slíki-a manna er háttur. Stein-
dór leikur ágætlega æðisköst
hins eitursjúka manns. Má segja
að gusti af ofboðslegum veru-
leika á sviðinu þegar þessi ungi
og efnilegi maður engist sundur
og saman af ómótstæðilegri
löngun í eitur, meira eitur. Þörf
hugvekja hugsandi unglingum,
en ekki vildi eg mæla með því
að láta börn eða vanþroska
unglinga sjá þessa hatrömmu
ádeilu á eitui'lyfjasalana.
Þegar Jonni harkar af sér, og
sprauta hefur gert honum lífið
bærilegra, nær Steindór ekki
eins góðum tökum á honum,
hættir jafnvel við að verða full
normal á stundum.
Gísli Halldói'sson leikur Polo
Pope. Ekki þarf að fara í neinar
grafgötur með það að Gísli er
kominn í fremstu röð íslenzkra
leikai-a. Leikur hans í Kennslu-
stundinni s.l. vor tók af öll tví-
mæli um snilld leikarans, og nú
bætir hann öðrum leiksigri við.
Róbert Arnfinnsson hefur að
þessu verið meistai'inn meðal
íslenzkra leikara, að því er
túlkun á ölvuðum mörmum
snertir, nú hefur Gísli komizt á
hlið við hann í þessu efni. Polo
er einn þeirra óhamingjusömu
manna, sem ekki fá ást eða
kæi-leika endui'goldinn. Faðir
þeiri-a bræði'a, leikinn af
Brynjólfi Jóhannessyni, tekur
Jonna alltaf fram yfir Polo, og
konan, sem Polo elskar, er gift
Jonna. Engin undur að mæðu-
samt er oft í hugskoti þessa
unga manns, ekki sízt þegar
hann verður að þræla fyrir eit-
urlyfjum handa bróður sínum
og leyna því hvernig ástatt er,
eftir því sem hann getur.
Brynjólfur Jóhannesson á
ekki heima í hlutverki hins eig-
ingjama yfirborðsmanns, sem
alltaf hleypur frá allri ábyrgð1
og forðast vadamál eins og
heitan eldinn. Framlag hans til
lausnar vandamálsins er verra
en ekki neitt. Hann er ekki
slæmur maður, ekki góður
maður, ekki duglegur maður,
hann er eiginlega ekki neitt, og
er hann úr sögunni. Brynjólfur
Jóhnnesson er of mikill lista-
maður til þess að geta skapað
ekkert úr engu.
Vonandi hendir það ekki
Helga Skúlason öðru sinni að
gera ráð fyrir því, að kona sem
er þunguð og vakir allar nætur
eftir eiturlyfjaneitanda en
vinnur á skrifstofu á daginn,
geti verið eins falleg og vel út-
lítandi í alla staði og Helga
Bachmann er í hlutverki Celia
Pope, konu Jonna.
Frá höfundarins hendi er þessi
kona stórgölluð og þess vegna
erfitt að dæma um hversu mikið
meira hefði mátt gera úr henni
með eðlilegri meðferð. Það nær
ekki nokkurri átt að gera ráð
fyrir, að kona sem er búin eðli-
legu, andlegu atgerfi og hold-
legum fýsnum, láti það viðgang
ast, án frekari eftirgrennslana,
að eiginmaðurinn gleymi því að
hún sé kona á fjórða mánuði og
komi oft ekki heim tvær nætur
í viku, en alltaf mjög seint.
Þegar yngri bróðirinn hefur
sig loksins í það að kyssa hana
ásaríðuþrungnum kossi, er leik
konan látin endurgjalda hann
í sömu mynt, að því er virðist,
en halda að því loknu áfram
samtali við hann, eins og ekkert
hafi í skorizt. Svona er ástin
ekki í Bandaríkjunum.
:Þegar hún loksins kemst að
hinu sanna, er hún látin hringja
á lögregluna, eins köld og
ákveðin eins og hún sé að
hringja í þvottahúsið eða mat-
vöruverzlunina. Allt þetta
ósamræmi veikir mikið áhrif
leiksins sem heildar. Höfundi
hefur líka orðið það á að nota
of mikið efni. Það er ærið nóg
að hafa eiturlyfjaneitanda í ekki
stærri fjölskyldu, þótt konan sé
ekki gerð vanfær líka og yngri
bróðirinn ástfanginn í henni.
Þetta er meira en höfundur
ræður við og hann lendir í
ógöngum.
Eigi að síður er Kviksandur
mikið leiklistarverk, ef til vill í
og með vegna þess hversu gall-
aður leikurinn er. Þetta ægilega
efni', sem hlýtur að taka huga
hvers sæmilegs manns fanginn,
orka r sf til vill enn sterkara á
mann vegna þess hversu gölluð
efnismeðferðin er og hver og
einn fer í huganum að leita að
sinni eigin lagfæringu.
Andúðin á eiturlyfjasalanum,
Mamma (Helgi Skúlason), og
fylgifiskum hans, verður æ
sterkari eftir því sem þeir birt-
ast oftar og Jonna hnignar. Eg
(Framhald á bls. 7)
Frá Sj ávarafurðadeild S. í.
Tækið finnur bein
RANNSÓKNARSTOFA banda
riska fiskifélagsins (Bureau of
commercial fisheries, Us S. dept
of the interior) í Gloucester,
hefur búið til tæki til að finna
bein í fiski. Tækið hefur verið
reynt á færibandi, sem gengur
25 fet á mínútu og fann öll bein
sem voru sverari en 0.012“ í
fisksteikum. %“ á þykkt. Ef
þykkt fisksteikanna var 3/4”
fundust öll bein, sem voru sver
ari en 0.018” þykk. Unnið er nú
að því að fullgera tæki, sem
vinzar úr öll stykki með bein-
um og fleygir þeim burtu af
færibandinu. (Quick frozen
foods, Nov. 1961.)
Fiskheiti og stjörnuspá
STJÖRNUSPÁ er nú vel á vegi
með að verða eins konar þjóðar
trú á íslandi. Fólk fær vikulegt
yfirlit um framtíðina, og fær
þannig að vita allt, hvað í vænd
um muni vera. Þeir, sem meira
vilja vita, láta stjörnuspekinga
kanna stjörnumerkin og fá þann
ig ómetanlega vitneskju um
skapgerð sína og framtíð. í Sjáv
arafurðadeild S.Í.S. er dularfull
ur listi, sem á eru eintóm
kvennanöfn. Hvert nafnanna
táknar fiskheiti og tegund af
frosnum fiski, og er þetta eins
konar dulmálslykill, sem notað
ur er við skeytasendingar þá er
frystihúsin gefa upp framleiðslu
sína. Ónefndur bankamaður
komst yfir lista þennan, og þar
sem hann er mikill aðdáandi
stjörnuspáa og alls kyns dular-
rúna, fór hann að glugga í plagg
ið og varð svo dolfallinn, að
hann gat ekki orða bundizt. Það
verður að taka fram til útskýr-
ingar að bankamaðurinn á dótt-
ur, sem er óvenju hávaxin
stúlka, og svo hefur hann einka
ritara, sem er með stór og vel
þroskuð talfæri. Undrun banka
manns stafaði af því, að fyrir
aftan nafn dóttur hans stóð
Langa, en við nafn einkaritar-
ans Stórkjafta.
Skuggalegt útlit með
grásleppuna
MJÖG ILLA lítur nú út með
sölu á grásleppuhrognum á vori
komanda. Birgðir eru enn all
miklar af hrognum síðan.í fyrra
og fullkomin óvissa ríkjandi..
um sölu þeirra. Birgðir óseldra
hrogna í V.-Þýzkalandi bg á Is
landi voru áætlaðar 3.000—3.500
tunnur um síðustu áramót.
Notkun gi’ásleppuhrognanna er
mjög takmörkuð og er áætlað,
að hún sé ekki nema 6000—7000
tunnur á ári, en af því magni
framleiða íslendingar um helm-
ing. Hin takmarkalausa og sí-
„Flúðir" byggja
ÞÓTT enn sé vetur og langt
þangað til tíðinda er að vænta
af ferðum vatnabúa, eru stang-
veiðimenn að undirbúa þær
væntanlegu tómstundir sínar,
sem helgaðar verða veiðiskap í
ám og vötnum.
Stangveiðifélagið Flúðir á Ak
ureyri ihélt nýlega aðalfund
sinn, og var þar m. a. rætt um
að byggja veiðimannahús aust-
ur í Vopnafirði, þar sem félagið
hefur ár á leigu. En sjóðeignir
hafa orðið lítils virði vegna dýr
tíðar og erfitt um framkvæmd-
ir. Félagsformaður er Kjartan
Sigurðsson.
Hver laxá landsins er höfuð-
setin af stangveiðimönnum og
stangveiðifélögum og veiðirétt-
indi til mikilla peninga virt á
síðustu árum.
Laxveiðiárnar eru þeim bænd
um mikil hlunnindi, er að þeim
eiga lönd.
Að sjálfsögðu er það oft álita
mál, hvort rétt sé af bændum
að afsala sér og börnum sínum
ánægjustundum veiðanna fyrir
peninga. En sé sá kostur tek-
inn, er auðvelt að semja á þann
veg, að góðar peningalegar
bætur komi á móti. Og senni-
lega er það kaupstaðarbúum
margfaldur unaður að standa
við veiðiá og iðka íþróttina, en
aukna söltun grásleppuhrogna
hér á landi, hefur átt mikinn
þátt í lækkandi verði hrogn-
anna á markaðinum, og er því
eina leiðin að reyna að tak-
marka þessa framleiðslu. Því
verður þó ekki auðveldlega við
komið, þar sem margir hafa
komið sér upp veiðarfærum og
tækjum til að stunda þennan
atvinnuveg. Sambandið ætlar
samt að reyna að takmarka mót
töku saltaðra grásleppubrogna í
vor, og mun bráðlega láta salt-
endur fá í hendur upplýsingar
um það, hvernig þeirri takmörk
un verður fyrir komið.
veiðimannahús
bændum, m. a. vegna útiverunn
ar og snertingarinnar við nátt-
úru landsins, sem innisetumenn
fara svo herfilega á mis við í
daglegum störfum.
í Selá í Vopnafirði veiddust
sl. sumar 283 laxar og í Hofsá
(í landi Hofs og Þorbrands-
staða) 267 laxar. Meðalþyngd
laxanna var rúmlega hálft átt-
unda pund.
Nýjar fiskeldisaðferðir opna
möguleika til að örfa laxgengd
í ám og jafnvel að gera þær ár
' að veiðiám, sem sjálfar eru ekki
færar um uppeldi laxa og lax-
fiska.
r
Æska Islands
Styð þú alltaf æsku íslands
unga bjarta dáða til,
svo hún hrapi ekki ofan —
í örlaganna svartan hyl.
Bregð þú ekki fæti fyrir,
fallið oft er ærið þungt.
Ekki er víst að.gróið geti
hið gamla sár við hjartað ungt.
Sýndu það í þínu verki,
að þú sért hennar fyrirmynd.
Hugsjón há og verkin vönduð
verður hennar orkulind.
Bótaþegar 4103 í bæ og sýslu
SAMKVÆMT ársskýrslum um
bætur Almannatrygginga á Ak-
ureyri og í Eyjafjarðarsýslu
1961 reyndust bótaþegar alls
4103 talsins. Skiptust þeir
í bótaflokka í bænum þannig:
693 tóku ellilífeyri, 215 örorku-
lífeyri, 48 örorkustyrk, 87 óend
urkræfan barnalífeyri, 144 end
urkræfan barnalífeyri, 1266
fjölskyldubætur, 241 fæðingar-
styrk, 161 mæðralaun, 37 ekkju
bætur, 4 makabætur og 17 eft-
irlaun.
í sýslunni skiptust bótaþegar
þannig milli bótaflokka: 362
tóku ellilífeyri, 82 örorkulífeyri,
31 örorkustyrk, 34 óendurkræf-
an barnalífeyri, 49 endurkræf-
an barnalífeyri, 486 fjölskyldu-
bætur, 46 mæðralaun, 80 fæð-
ingarstyrk, 12 ekkjubætur, 1
makabætur og 7 eftirlaun.
Eftirlaunin eru raunar ekki
greidd af almannatryggingarfé
né heldur endurkræfur barna-
lífeyrir nema í bili. Hins vegar
eru í tölu bótaþega hér ekki
taldir þeir, er slysabætur fengu
á sl. ári, en þeir voru 42 í bæ
og 17 í sýslu.
Til fróðleiks má geta þess, að
fjölskyldubætur hér í bæ tóku
231 fjölskyldufaðir með 4 eða
fleiri börn á framfæri, 257 með
3 börn og 778 með 1—2 börn.
Einn fjölskyldufaðir var með 11
börn á framfæri hér í bæ, 2 með
9 börn og 3 með 8 börn.
í sýslunni var 1 fjölskyldu-
faðir með 9 börn á framfæri og
einn með 8 börn.
(Frá tryggingarumboðum Akur
eyrar og Eyjafjarðarsýslu).
Bein þú alltaf huga hennar
á heilladrjúg og sólrík spor,
margt er hægt til gagns að gera,
gleð þig hægt, þú æska vor.
Lát þín sporin ljúfu verða
litrík og til sóma þér.
Stattu fast í straumi lífsins
þá stormur enginn grandar hér.
Réttlætisins vörður vertu
og vörður sterkur sannleikans.
Lát þú ekki kólgu kæfa
kosti fagra innri manns.
Set þú markið hátt í huga,
hverf þú ei af skylduleið.
Allar ungar greinar grói
og geri fagran stofnsins meið.
Bergðu af tærum, björtum
lindum,
bezt það víst mun reynast þér,
því tækifærin ótal eru,
enginn má bregðast sjálfum sér.
Kristín Jóhannesdóttir
frá Syðra-Hvarfi.