Dagur - 01.09.1962, Blaðsíða 4

4
5
„STATTU FAST Á
LANDSINS RÓT“
A KUREYR ARK AUPST AÐUR hefut
staðið undir sviðsljósunum undanfarna
daga. Hann og níu þúsund íbúar hans
hafa þreifað á sjálfum sér, gengið undir
próf tímans og staðið sig vel.
Árið 1890 orti Matthías:
„Stunda mennt og styrk þinn anda
stattu fast á landsins rót.“
Hér hefur þjóðskáldið talað af spámann-
legri vizku til fólksins, sem hér bjó, eða
sem sá lærifaðir, er tekinn var til greina.
Enginn bær á íslandi ber meiri merki
um andlega mennt en Akureyri, enda er
hann bær mikilla lærifeðra, svo sem
skólameistaranna Stefáns Stefánssonar,
Sigurðar Guðmundssonar, Þórarins
Björnssonar og Jóhanns Frímanns,
skólastjóra. Höfuðljóðskáld þjóðarinnar
fyrr og nú, Matthías og Davíð, hafa
kveikt elda í hjörtum manna, aukið and-
legan þrótt og víðsýni fólksins, hafið íbú-
ana á hærra þrep.
Þegar litið er yfir bæinn þessa hátíðis-
daga og víðar skyggnst en á fánaskreyt-
ingar og nýmáluð hús, eru það söfn bæj-
arins, sem bera því gleggsta vitnið, að á
Akureyri er fjölbreytt andlegt líf. Á Ak-
ureyri hafa löngum verið fleiri eða færri
menn og konur, sem borið hafa höfuð og
herðar yfir hina venjulegu samborgara.
Það er þeim að þakka, hve ýmsar stefn-
Ur, innlendar og erlendar, hafa átt hér
auðvelt með að festa rætur og vaxa. Hug-
sjónir ungmennafélaganna, samvinnu-
lireyfingin og bindindishreyfingin náðu
skjótum vexti og viðgangi hér vegna þess,
að á Akureyri var hinn andlegi lífsteinn
fýrir hendi. Það var farið að gróa undir
snjónum, þegar verulega voraði í þjóð-
lífinu. Bæði félagshyggju og einstakl-
ingsframtaki, sem Akureyrarkaupstað-
ur hefur notið í svo ríkum mæli, hefði
verið úthýst lengur en gert var, ef jarð-
vegurinn hefði ekki verið undirbúinn til
að taka á móti straumum og stefnum
sjálfu vorinu— þcim gróanda, sein ein
kennir okkar öld.
Hin jafna velmegun borgaranna og at-
vinnuöryggi er fyrst og fremst ávöxtur
hinna margþættu félagsmálastarfsemi.
Mannvirki öll svo og hinn fjölþætti iðn-
aður, sem er aðall atvinnulífsins í höfuð-
stað Norðurlands, bera iðnaðarmönnum
þann vitnisburð, að ekki muni þeirra
hlutur eftir liggja þegar nýjar og öflugar
iðngreinar verða stofnsettar í höfuðstað
Norðurlands.
Því er líkt farið um menninguna
Akureyri og bæjarstæðið sjálft. Þar gef-
ur að líta bæði flatlendi og hæðir.
minnzt er ltl ára afmælis kaupstaðarins
er „látið fljóta yfir Iáglendið“ í menn-
ingarlegu tillití. Bn í því efni stendur
mikið upp úr ®g stendur hátt, svo sem
nú er tíðum minnt á, enda er Akureyri
á engan hátt flatlendisbær.
Megi Akureyri og Akureyringar standa
fast á landsins rót í nútið og framtíð, er
þeir styrkja anda sinn og mennt, og
þegar þeir byggja upp atvinnuvegi sína,
hús sín og heimili.
Afmæliskátíá Aímreyrarkaupstaáar yeráur
mömiurn ógleymaule
I.
FYRIR 1900
Akureyringar og gestir fjölmenntu á íþróttasvæðið til að lilýða á ræðu þjóðskáldsins, Davíðs Síefánssonar, og njóta annarra liátíðaatriða dagsins. (Ljósm. K. Hallgrímsson)
Guðmundur Frúnann.
Jónas Kristjánsson, Ásgeir Ásgeirsson og Vigfús Þ. Jónsson á iðnsýningunni. (Ljósmynd: E. D.)
(Framhald af bls, 1.)
lega hægt, nema á nokkuð löng-
um tíma að gera sér grein fyrir
sýningunum, hverri fyrir sig,
svo margbreyttar eru þær og
skemmtilegar, og svo miklum
fróðleik búa þær yfir.
Iðnsýninguna setti Jónas G.
Rafnarí alþingismaður, með
stuttri ræðu, að viðstöddum for-
seta Islands, herra Ásgeiri Ás-
geirssyni, og öðru stórmenni,
bæði innlendu og erlendu.
Vígsla Elliheimilisins nýja,
fór fram sem fyrsta atriði aðal-
hátíðadagsins og er húsið al-
menningi til sýnis þessa daga.
Við vígsluna að morgni þess
29. ágúst, tók fyrstur til máls
bæjarstjórinn, Magnús E. Guð-
jónsson, bæjarstjóri, lýsti bygg-
ingunni og framkvæmdum við
hana. Húsnæði þetta, sem tekið
verður í notkun eftir nokkrar
vikur og rúmar 26 vistmenn, er
aðeins fyrsti áfangi framkvæmd-
anna. Og þessi áfangi kostar um
4 milljónir króna.
Frú Ingibjörg Halldórsdóttir
kvaddi sér hljóðs og tilkynnti,
að kvenfélagið Framtíðin gæfi
eina milljón króna í byggingar-
sjóð og Jón Þorvaldsson las upp
gjafabréf frá Byggingavöru-
verzlun Tómasar Björnssonar
og umboði Rafha, sem hljóðaði
upp á 30 þúsund krónur er skal
verja til bókakaupa.
Séra Pétur Sigurgeirsson,
sóknarprestur á Akureyri, flutti
bæn og Kirkjukórinn söng und-
ir stjórn Jakobs Tryggvasonar.
daga, hefði notið þess betur er
þar fór fram. Er gott að hafa
þetta í huga við hátíðahöld á
þessum stað eftirleiðis.
Boðsgestir hátíðarinnar voru
leiddir til sætis nærri „pallin-
um“. Meðal þeirra var forseti
íslands, forsætisráðherra,
menntamálaráðherra, forseti
Sameinaðs Alþingis, forsetarit-
ari, forseti Sambands íslenzkra
sveitarfélaga, fyrrverandi for-
setar bæjarstjórnar, fulltrúar
norðlenzkra kaupstaða og full-
trúar hinna erlendu vinabæja.
Hinir erlendu gestir voru: Osc-
ar Ingbrigtsen, borgarfulltrúi
frá Álasundi, Einar Jonson,
varaforseti borgarstjórnar Vest-
erás, Ensio Partanen, forseti
borgarstjórnar Lahti, og S.
Tingholm, borgarstjóri Randers.
Athöfnin á Ráðhústorgi var
sti/tt, en fór að öllu mjög vel
fram, bæði hátíðlega og virðu-
lega, svo sem við átti. — Síðan
hófst skrúðganga á íþróttavöll-
inn og er það fjölmennasta
skrúðganga, sem sézt hefur á
Akureyri. í fararbroddi gekk
forsetinn og aðrir boðsgestir.
Lúðrasveitin lék, börn báru
fána í höndum með Akureyrar-
merkinu.
Við íþróttavöllinn safnaðist
mannfjöldinn, bæði í stúkuna
og í brekkurnar að norðan og
sunnan. Skátar og ýmiss félög
tóku þátt í skrúðgöngunni und-
ir fánum sínum og fylktu síðan
liði á íþróttavellinum í smekk-
legum hálfhring á bak við
ræðustólinn.
Hófu nú karlakórar bæjarins
söng undir stjórn Áskels Jóns-
sonar. „Heil og blessuð Akur-
eyri“ hljómaði um svæðið, en
síðan var hátíðaræðan flutt.
Davíð Stefánsson, skáld frá
Fagraskógi, ætlaði að flytja að-
alhátíðaræðuna, en var veikur.
Ræðu hans flutti Gísli Jónsson.
Bæjarstjóri tilkynnti þessa
breytingu, en mannfjöldinn tók
af alhug undir þá ósk bæjar-
stjóra, að skáldinu og heiðurs-
borgara kaupstaðarins mætti
verða skjóts bata auðið. Guð-
mundur skáld Frímann las upp
frumort ljóð, síðan flutti for-
setinn og forsætisráðherra og
liinir erlendu gestir ávörp sín,
og voru þau stutt. En Lúðra-
sveitin lék milli dagskráratriða,
m. a. viðeigandi þjóðsöngva,
þegar fulltrúar vinabæjanna
tóku til máls.
Það var mikil reisn yfir þess-
um hátíðahöldum.
Klukkan 4 síðdegis var sögu-
sýningin í Gagnfræðaskólanum
opnuð. Hana setti Bragi Sigur-
jónsson, en síðan var sýningin
skoðuð af fjölda manns, enda er
hún með afbrigðum fróðleg um
fjölmarga þætti bæjarsögunnar.
Hátíðafundur í bæjarstjórn.
Hátíðafundurinn í bæjarstjórn
kaupstaðarins fór fram í Sam-
komuhúsinu, einnig þennan
sama dag.. Þar var hvert sæti
skipað.
Húsavík, sem enn er ekki til.
Jón G. Sólnes forseti bæjar-
stjómar, þakkaði hverjum og
Kvöldhátíð á Ráðhústorgi.
Sama dag að kveldi hófust
svo útihátíðahöld á Ráðhústorgi.
Lúðrasveitin lék, kórar bæjar-
ins sungu, Stefán Ág. Kristjáns-
son flutti minni Eyjafjarðar,
frumsamið ljóð, leikþáttur „Frá
horfinni öld“ eftir Einar Kristj-
ánsson var fluttur af Jóhanni
Ögmundssyni og Björgu Bald-
vinsdóttur og undir stjórn Guð-
mundar Gunnarssonar, börn
sýndu dansa undir stjórn Mar-
grétar Rögnvaldsdóttur, Ingi-
björg Steingrímsdóttir og Jó-
hann Konráðsson sungu tvísöng
með undirleik Guðrúnar Krist-
insdóttur, Smárakvartettinn
söng, eldri og yngri búningar
kvenna voru sýndir, gamanvís-
ur sungnar og síðan var dansað
á Torginu fram eftir nóttu. —
Kynnir var Rósberg G. Snædal.
Sýslumaður hafði sýnt þá
röggsemi að loka Áfengisverzl-
un ríkisins hér á staðnum. Var
það bæði viturleg og þörf ráð-
stöfun. Drykkjulæti voru því
engin til að lýta þessa fjölmenn-
ustu útihátíð, sem nokkru sinrti
(Framhald á bís. S)
Sverrir Pálssan og Ásgeir Ásgeirsson á sögusýningunni. (E. D.)
Frá iðnsýningunni. Þær skarta vel íslenzku gærurnar. (Ljm. E. D.)f
Bygginganefr.d Elliheimilisins
skipuðu: Magnús E. Guðjóns-
son, Stefán Reykjalín, Jón Þor-
valdsson, Ingibjörg Halldórs-
dóttir og Jóhannes Hermunds-
son.
í stjórn Elliheimilisins eru:
Jón Þorvaldsson, Björn Guð-
mundsson, Ingibjörg Halldórs-
dóttir, Bragi Sigurjónsson og
Jón Ingimarsson.
Forstöðukona er ráðin og
heitir Ásthildur Þórhallsdóttir.
Að lokinni vígslu Elliheimil-
isins var gengið í kirkju, en þar
var hátíðamessa Akureyrar-
prestanna, séra Péturs Sigur-
geirssonar og séra Birgis Snæ-
björnssonar.
Eftir hádegi hóf Lúðrasveit
Akureyrar leik sinn á Ráðhús-
torgi, skrautklædd og hressileg.
Safnaðist þegar mikill mann-
fjöldi þangað, enda veður þurrt
og nokkuð kyrrt, en sólarlítið
og fremur svalt.
Síðan setti forseti bæjar-
stjórnar, Jón G. Sólnes, hátíð-
ina með ræðu, en karlakórar
bæjarins sungu „Sigling inn
Eyjafjörð11 undir stjórn Árna
Ingimundarsonar.
Komið hafði verið upp palli
miklum og skrautlegum sunn-
anundir Landsbankahúsinu. —
Þar uppi voru söngmenn og
hljómlistarmenn bæjarins. En
pallur þessi hefði þurft að vera
helmingi hærri, til þess að
mannfjöldinn, sem þarna var
saman kominn og oftar kom
saman á Ráðhústorgi þessa
Nýja Elliheimilið á Akureyri vígt.
í upphafi fundar kvaddi for-
seti, Jón G. Sólnes, sér hljóðs
og gat um að þetta væri 2230.
fundur, haldinn í tilefni aldar-
afmælisins og bauð alla gesti
bæjarstjórnarinnar hjartanlega
velkomna.
Bæjarstjóri tók til máls utan
dagskrár, las upp kveðjur og
taldi alla gesti upp með nöfnum,
sagði frá gjöfum frá KEA 100
þús. kr. til Menningarsjóðs,
Landsbandi íslands (útibúið á
Akureyri) 250 þús. kr. til
skreytingar bókasafnshúss. Frá
borgarstjórn Reykjavíkur styttu
eftir Ásmund Sveinsson „Syst-
urnar“ og blómakörfur.
Þessir gestir tóku til máls:
Jónas Guðmundsson, formað-
ur Sambands ísl. sveitarfélaga,
þakkaði boðið og flutti kveðjur.
Hermann Stefánsson afhenti
málverk að gjöf frá Álesunds
Mandsforening.
Fulltrúi frá Álasundi skýrði
frá gjöf, sem enn er ekki til.
Það er stytta af ungum sjó-
manni.
Fulltrúi frá Lahti skýrði frá
gjöf, lágmynd, eftir þarlendan
listamann.
Fulltrúi frá Randers færði
gjöf, keramikstyttu.
Fulltrúi frá Vesterás afhenti
tvo kertastjaka úr tini.
Bæjarstjóri Siglufjarðar færði
skjaldarmerki Siglufjarðar úr
birki.
Forseti bæjarstjómar Sauð-
árkróks færði litaða ljósmynd
af Sauðárkróki.
Bæjarstjóri Ólafsfjarðar gaf
málverk af Ólafsfirði.
Bæjarstjóri Húsavíkur til-
kynnti að gefin yrði mynd af
(Ljósm. E. D.)