Dagur - 24.10.1962, Blaðsíða 4

4
5

Dagur
BAGGINN ER KOMINN
ÚR REIPUNUM
FRAMSÓKNARMENN héldu því fram í
árslokin 1959, þegar núverandi ríkis-
stjórn tók til starfa, að engar líkur væru
til þess, að hægt væri að koma viðunandi
skipulagi á efnahagsmál þjóðarinnar,
nema með víðtæku samstarfi stjóm-
málaflokka þeirra, er sæti áttu á Al-
þingi. Lögðu Framsóknarmenn til, að kos
in yrði þingncfnd, sem í væru tveir
menn frá hverjum þingflokki. Sú nefnd
hefði það verkefni að gera á þinginu
1959—’60 tillögur um lausn efnahagsmál-
anna fyrir árið 1960, og starfa síðan á-
fram til að skila tillögum um frambúð-
arskipulag málanna til þingsins, er kærtli
saman haustið 1960.
Stjómarflokkamir blésu á þessa til-
lögu.
Þeir voru „hátt uppi“ eftir kosningam-
ar og kjördæmabreytinguna 1959. Þeir
höfðu mjög nauman meirihluta á Al-
þingi, — og vafasamt var, að þeir hefðu
meirihluta hjá þjóðinni, af því að þeir
höfðu boðað aðra stefnu í kosningunum
en þeir tóku upp eftir þær. En samt
hugðust þeir stjórna með einræðislegu
valdi og hlustuðu í engu á tillögur ann-
arra.
„Vér einir vitum og höfum valdið'*
mátti segja að væri kjörorð þeirra.
Þeir sögðust með hagfræðingum sín-
um hafa fundið „formúlur“ sem leystu
allan efnahagslegan vanda þjóðarinnar
eftir stutta stund:
Ríkisútgjöldin lækka. Dýrtíðin hverf-
ur eins og dögg fyrir sólu. Skuldir þjóð-
arinnar við útlönd breytast í innstæður.
Vinnufriður ríkir. Allir una glaðir við
sitt.
Bíðið augnablik, þá kemur þetta!
Augnablikið er orðið áð nálega þrem-
ur árum.
Nú er svo komið, að fjárlög ríkisins
eru, að heildarútgjöldum, orðin 2 mill-
jarðar og 126 milljónir eða 1 milljarð og
244 millj. kr. hærri en þau vom 1958.
Skuldir þjóðarinnar við útlönd hafa
stórlega hækkað.
Dýrtíðin hefur magnazt, svo að mælt
með gömlu vísitölunni hefur hún lilaup-
ið upp um full 80 stig.
Verklýðsfélögin segja hvert á fætur
öðm upp samningum.
Starfsmenn ríkis og bæja samþykkja
að krefjast meiri kjarabóta en heyrzt hef
ur fyrr.
Síldveiðiflotinn fer ekki á veiðar við
Suðurland fyrir ágreiningi um kjör —
og er talið, að sú stöðvun kosti þjóðar-
búið fimm milljónir króna á dag.
Bændurnir telja sig harðast leikna allra
stétta af stjórnarvöldunum, — og hafa
vafalaust rétt fyrir sér.
Ríkisstjómin veit ekki sitt rjúkandi
ráð. Hún hefur misst bagga sinn svona
gjörsamlega úr reipunum.
,jFormúlur“ hennar og hagfræðinga
hennar hafa brugðizt hrapallega. Þó hafa
aflabrögð úr sjó verið meiri en nokkru
sinni. Ávinning þess mikla góðæris hef-
ur þjóðin að alltof miklu leyti farið á
mis við vegna stjómarfarsins.
Fjármálakerfið er allt úr skorðum. —
Grundvöllurinn, sem var fyrir hendi, til
þess að byggja efnaliagsaðgerðir á 1959,
ef skynsamlega hefði verið að unnið, er
eyðilagður.
V.-___________________________________^
Jökulsárvirkjun - Búrfellsvirkjun
STÓRVIRKJUN fallvatna á ís-
landi hefur verið nokkuð á dag-
skrá í seinni tíð. Gætir þar ó-
líkra sjónarmiða. Sterkar líkur
benda til, að raforku megi fram
leiða hér á landi ódýrari en víða
annars staðar, er sú aðstaða
þung á metunum. Þjóðinni fjölg
ar ört. íbúatalan tvöfaldast á
fjórum áratugum. Ur skauti
hafsins náum við óhemju magni
af dýrmætu hráefni (síldin), en
skortir tækni, til að gera það
að vérðmætri og eftirsóttri vöru.
Til þess vantar okkur raforku
meðal annars. Ódýr raforka ger
ir stóriðju mögulega hér einnig
úr erlendu hráefni. Á verkfræð-
ingaráðstefnunni s.l. vor taldi
Baldur Líndal éfnaverkfræðing-
ur fram yfir tuttugu möguleika
til stóriðju hér á landi, sem
mundu bera sig betur hér en
annars staðar. Sumir telja þó
enn, með aukinni ræktun, veiði
og smáiðnaði megi skapa aukið
verksvið, er samsvari fólksfjölg-
uninni. Þetta er vafasamt. Inn-
lendur markaður fyrir ræktun-
arafurðir er og verður takmark
aður, og hæpið mun að reikna
þar með arðbærum útflutningi.
Sama máli gegnir með smáiðn-
aðinn, hann hlýtur aðallega að
miðast við innlendan markað.
Aukin sjávarveiði er hugsanleg.
Margir telja þó, að hér sé þegar
orðin ofveiði. Vatnsaflið og jarð
hitinn eru varanlegustu auðlind
ir íslands. Því ekki að færa sér
þær í nyt?
Til stórvirkjunar og stóriðju
þarf mikið fjármagn á okkar
mælikvarða, og eru allar fram-
kvæmdir í því efni óhugsandi,
nema með erlendu fjármagni að
mestu leyti. Þróun heimsmál-
anna bendir hinsvegar til þess,
að framböð á erlendu fjármagni
muni fara vaxandi. Og þá verð-
ur það þungamiðja þessa máls,
að ísland kunni að semja. Ekki
má annað koma til greina, en
að ríkið sjálft eigi orkuverin.
Hinsvegar verður sennilega að
fallast á, að fyrstu iðjuverin
verði að verulegu leyti eign er-
lendra aðila. En ótvíræða heim-
ild þurfa íslendingar að eiga, til
þess að yfirtaka iðjuverin, er
tímar líða.
í apríl s.l. var haldin í Reykja
vík ráðstefna íslenzkra verk-
fræðinga, eins og áður er að
vikið. Voru þar flutt af sérfróð-
um mönnum athyglisverð er-
indi um tæknimál íslands og
fræðilegar niðurstöður þeirra
rannsókna, sem gerðar hafa ver-
ið á möguleikum landsins. Sig-
urður Thoroddsen verkfræðing-
ur hefur gert frumdrög að skrá
yfir tæknilega virkjanlegt vatns
afl hér á landi, en Eiríkur
Briem rafmagnsverkfræðingur
samið kostnaðaráætlanir um
nokkrar helztu virkjanirnar.
Tvær stærstu mögulegar virkj-
anir hér á landi, sem jafnframt
mundu gefa ódýrasta orku telur
hann vera virkjun þriggja fossa
í Jokulsá á Fjöllum, Dettifoss-
virkjun og virkjun í Þjórsá,
kennd við Búrfell.
Eftir áætlunum Eiríks Briem
reiknast orkan við stöðvarvegg
á Búrfellsvirkjun 9.7 au/kwst,
en hjá Dettifossvirkjun 10.5 au
/kwst. Spennistöð við hvora
virkjun og háspennulínur, frá
Búrfellsvirkjun til Reykjavíkur,
en frá Dettifossvirkjun til Deg-
verðareyrar hækka orkuverðið
frá Búrfellsvirkj. í 13 au/kwst
en frá Dettifossvirkjun í 14 au
/kwst, en í áætlun verkfræð-
ingsins er gert ráð fyrir iðjuver
um við stórskipahafnir á þess-
um stöðum. Vart mun koma til
greina fyrir Búrfellsvirkjun hag
stæðari útflutningshöfn en
Reykjavík eða grennd. Hinsveg-
ar kemur mörgum það ókunn-
uglega fyrir sjónir, ef flytja þarf
orkuna frá Dettifossi alla leið
til Dagverðareyrar vestan Eyja-
fjarðar yfir háfjöll og sjó. Stytt
og bætt leið fyrir Dettifossork-
una mundi lækka verð hennar
verulega og þarmeð breyta verð
hlutfallinu milli þessara tveggja
orkuvera.
Ég hef reynt að gera mér
grein fyrir þeirri lækkun, sem
verða mundi, ef Dettifossorkan
yrði leidd til einhverrar af þrem
BJÖRN HARALDSSON
hugsanlegum stórskipahöfnum
í nágrenni virkjunarinnar, Fjall
hafnar (39 km), Húsavíkur (50
km) eða Leirhafnar (65 km).
Ég miða við 220 kv tréstólpalín-
ur eins og áætlaðar eru milli
Búrfells og Reykjavíkur. Af er-
indi EB verður ekki séð, hve
langa hann telur þá leið. Mér
mælist bein lína þar á milli
101,5 km, en jafn hagstæða og
leiðirnar þrjár frá Dettifoss-
stöðinni, tel ég þessa leið vera
110 km. Ef EB miðar sína áætl-
un við svipaða vegalengd, en
hann áætlar línurnar frá Búr-
fellsvirkjun 138 millj. kr., lítur
dæmið um orkuflutning frá
Dettifossvirkjun þannig út. Til
höfn. Hér við bætist svo það, að
minna orkutap vegna styttri
flutningsleiðar lækkar verð ork
unnar enn meira.
Skal nú vikið að inntökuskil-
yrðum á umræddum þrem stöð
um. Innan við Fjallhöfnina er
stórt vatn eða lón með stuttu
afrennsli til sjávar. Sandbára er
á milli lónsins og sjávarins, og
botn lónsins er einnig auðfar-
inn. Sléttlendi er þarna mikið,
nægilegt vatn og ótakmarkað
byggingarefni (sjávarsandur og
möl).
Höfnin í Húsavík er of grunn
fyrir 10 þús. tonna skip, en
mögulegt er talið að dýpka
hana. Hagstætt land fyrir alúm
iníumverksmiðju er ekki íast
við höfniria, en er til í viðun-
andi fjarlægð.
Leirhöfn virðist hafa margt
til síns ágætis. Flatarmál henn-
ar er um 2 km-. Varin er hún
fyrir hafsjóum af skerjum og
grynningum. Innsiglinguna þarf
að dýpka og höfnina að ein-
hverju leyti. Efnið sem þarf að
hafa er leir, sandur og möl.
Hvorki skortir þarna sléttlendi
til athafna, byggingarefni né
vatn.
Fagleg athugun á hafnarskil-
yrðum í Fjallhöfn mun engin
hafa verið gerð, en Leirhöfn
hefur verið lítillega athuguð.
Engin kostnaðaráætlun mun
vera til um hafnargerð á þess-
um stöðum.
Enn má á það .benda, að Rauf
arhöfn gæti einnig komið til at-
hugunar sem viðtökustöð Detti
fossorkunnar. Lpiðin þangað er
um 70 km.
Hversvegna er þessum mögu-
leika enginn gaumur gefinn?
Dettifossfundurinn á Akur-
eyri var haldinn 8. júlí s. 1.
Það var fulltrúafundur allra
sýslufélaga og kaupstaða í
tveim landsfjórðungum. Fundar
sókn var með ágætum. Fundur-
inn fjallaði um virkjun Jökuls-
ár á fjöllum. Á fundi þessum
mættu, auk fulltrúa, flestir þing
menn Norður- og Austurlands,
en auk þess tveir opinberir
starfsmenn, sendimenn að sunn
an, raforkumálastjóri Jakob
Gíslason og formaður svokall-
Dagv.eyri Fjallh. Húsavík Leirh.
Spennistoð við virkjun niillj. kr. 39 39 39 39
Háspennulínur millj. kr. 104 49 63 81
Sæstrengur Háspennuteinar, línu- millj. kr. 17
rofar í viðtökuenda millj. kr. 6 6 6 6
millj. kr. 166 94 108 126
Ófyrirséð verkfræðistörí,
vextir o. s. frv. 50 % millj. kr. 83 47 54 63
millj. kr. 249 141 162 189
Rekstrarfé og varavextir 8,5% millj. kr. 21 12 14 16
Fjárförf millj. kr. 270 153 176 205
samanburðar tek ég áætlun EB
um línuna til Dagverðareyrar.
Eftir útreikningi EB kostaði
orkuflutningurinn frá Dettifoss-
virkjun til Dagverðareyrar 270
millj. kr. og hækkaði orkuverð-
ið úr 10,5 í 14 au/kwst. eða um
3,5 au/kwst. Miðað við þessar
tölur hækkar orkuverðið til
Fjallhafnar vegna flutnings urn
1,9 au. og verður 12,4 au/kwst.,
til Húsavíkur um 2,3 au. og
verður 12,8 au/kwst. og til Leir
hafnar um 2,7 au. og verður
13,2 au/kwst. Hefur þá „bagga-
munurinn“ milli Dettifossork-
unnar og Búrfellsorkunnar snú-
ist við, miðað við Fjallhöfn og
Húsavík og nálega jafnast í Leir
aðrar stóriðjunefndar dr. Jó-
hannes Nordal bankastjóri.
Sendimennirnir fluttu á fund-
inum löng erindi, minna fræð-
andi um Dettifossvirkjun en
búast mátti við, en meira um
annað efni. Þeir eyddu miklum
tíma í að tala um aðra stórvirkj
un, Búrfellsvirkjun í Þjórsá,
sýna fram á ágæti hennar fram
yfir Dettifossvirkjun. Menn
þessir töluðu af myndugleika
sérfræðinnar. Var þeim litlu
svarað í umræðunum. En svar-
ið kom í fundarlok. Samþykkt-
ir fundarins voru skýlaus and-
mæli gegn ályktunum sérfræð-
inganna. Fundurinn skoraði á
þing og stjórn að láta fullgera
án tafai' rannsókn Jökulsárvirkj
unar og hefja undirbúning að
framkvæmdum. Ennfremur hét
fundurinn á íbúa Norðurlands
og Austurlands að mynda órjúf
andi samstöðu um málið.
Hinir opinberu sendimenn
héldu því fram á Akureyrar-
fundinum, að orka frá Dettifoss
virkjun yrði 25% dýrari en frá
Búrfellsvirkjun. — Álit sitt
byggðu þeir, að því er virtist, á
þremur atriðum.
í fyrsta lagi: Eiríkur Briem
hafði áætlað Dettifossorkuna
14 au kwst, einum eyri dýrari
en Búrfellsorkuna. Þessi verð-
munur er næstum 8%. Sýnt hef
ur verið fram á það hér að
framan, að þessi munur kunni
enginn að verða, nema þá ef til
vill á öfuga hlið.
í öðru lagi: Til þess að hægt
sé að reka aluminíumverk-
smiðju þarf handbæra vara-
orku, ef orkuverið kynni að
bila. Slíka varaorku mætti fá
fyrir sunnan að hálfu frá sam-
tengdum aðalveitum ríkisins,
með því að taka upp rafmagns-
skömmtun til neytenda. Fyrir
norðan yrði slíku ekki við kom-
ið, heldur þyrfti þar að byggja
öfluga og dýra rafmagnsstöð, til
að gegna þessu hlutverki. Það
er án efa rétt hjá sérfræðingun-
um, að þörf er á varaorku við
aluminíumgerð. En mundi ekki
mega leysa þá þörf nákvæmlega
á sama hátt fyrir norðan og
sunnan, það er, með varaorku
frá samtengdum aðalveitum rík
isins. Áætlun um að tengja sam
an allar aðalveitur ríkisins hef-
ur lengi verið á döfinni hjá raf-
orkumálastjóm, og hefur al-
menningur tekið þá áætlun trú-
anlega. En úr því slík samteng-
ing hefur verið talin sjálfsögð,
áður en stórvirkjun kom til sög
unnar, æti hún ekki síður af
vera það eftir að hún fær tví-
þættan tilgang .
Þriðja atriðið, sem 25% sér-
fræðinganna voru reist á, var
vatnsmiðlun við Selfoss. Sigurð
ur Thoroddsen gerir ráð fyrir
vatnsmiðlun við Selfoss, efsta
fossinn í Jökulsá, og á hún að
þjóna fyrirhuguðum tveim
virkjunum í Jökulsá. Ekki veit
ég hve hátt þessi miðlun er
áætluð, en Eiríkur Briem mun
hafa skipt kostnaðinum á þess-
ar tvær virkjanir, og virðist
það eðlilegt. Sérfræðingarnir
fundu nú upp á því á Akureyr-
ai'fundinum að færa þennan
kostnað allan á Dettifossvirkj-
un, þar sem enginn vissi hvort
eða hvenær neðri virkjunin
yrði gerð, þannig náðust 25
prósentin. Ráðin til þess eru
þrjú: Ur því ekki varð hjá því
komizt að flytja Búrfellsorkuna
á annað hundrað km, þá að
flytja Dettifossorkuna jafn
langt og torfærari leið. Felld
skal niður tenging orkuvera
ríkisins, nema að því leyti, sem
hentar fyrir Búrfellsvirkjun.
Þá kemur Dettifossvirkjun til
með að leggja í mikinn kostnað
vegna varaorku. Lokaráðið er
svo að færa á Dettifossvirkjun
kostnað, sem tilheyrir annarri
virkjun. Allt er þegar þrennt
er.
Hverjum þjóna slík vinnu-
brögð? Með upprifjun á fáum
atriðum úr stórvirkjunarsögu
íslands, kann að vera unnt að
ráða eitthvað í það.
Fyrir nokkrum árum var á
vegum raforkumálastjórnar haf
in rannsókn á virkjunarmögu-
leikum í Jökuls á Fjöllum. Til
þess að herða á því máli sam-
þykkti Alþingi hinn 22. marz
1961 svolátandi ályktun ein-
róma:
„Alþingi skorar á ríkisstjórn-
ina að láta hraða gerð fullnaðar
áætlunar um virkjun Jökulsár
á Fjöllum og athugun á hagnýt
ingu orkunnar til framleiðslu
á útflutningsvöru og úrræðum
til fjáröflunar í því sambandi.“
Tilgangur þessarar ákveðnu
viljayfirlýsingar Alþingis er
auðsær, sömuleiðis orsök henn
ar. Þær athuganir, sem þá
höfðu farið fram á skilyrðum
við Jökulsá lofuðu góðum
árangri, og Alþingi mælir svo
fyrir, að þeim skuli hraðað svo
sem verða má. En hvað skeður?
Rannsóknir við Jökulsá eru
felldar niður sumarið 1961 og
allt til ágústmánaðar 1962. Á
þessum tíma stofnar ríkisstjóm
in hinsvegar til rannsókna og
tilrauna-við Þjórsá, án fyrir-
mæla frá Alþingi, sem að sögn
mun kosta ríkissjóð nokkra
tugi milljóna. Samið er við am-
eríkst verkfræðifirma um fram
kvæmd rannsókna þessara.
Sagt er að 70—100 manns, með
mikinn vélakost, hafi unnið að
þeim í allt sumar.
Það virðist svo, að ályktun
Alþingis 22. marz f. á. um að
hraða rannsókn og öðrum und-
irbúningi Jökulsárvirkjunar,
hafi hrundið af stað öllum þess
um ósköpum. Eitthvað mikið
liggur við. Rannsóknum við
Jökulsá er hætt, þegar aðeins
er eftir að reka smiðshöggið á
þær, en fyrirsjáanlegt að niður
stöður muni vera hagstæðar.
Hafin er hamslaus leit að mót-
vægi hinnar norðlenzku virkj-
unar. Var hér einhver hætta á
ferðum, og hvað var í hættu?
Voru það kannski hagsmunir
Stór-Reykjavíkur? Þurfti hún
endilega að fá fyrstu stórvirkj-
un á íslandi? Voru hinir opin-
beru fulltrúar sendir á Akur-
eyrarfundinn, til þess að tefla
fram málstað Stór-Reykjavík-
ur móti málstað Norður- og
Austurlands?
Á Akureyrarfundinum var
raforkumálastjóri að því spurð-
ur, hve langt væri komið rann
sóknum við Dettifoss og við
Búrfell og hverju sætti sá
mikli viðbúnaður, sem nú væri
í Þjórsárdal. Efnislega var svar
hans á þessa leið. Skilyrði við
Jökulsá er auðvelt að meta.
Gljúfrin kynna jarðmyndunina.
Þarna er bergið samfellt og hart
og auðvelt að reikna út hvað
það kostar að gera þar vatns-
veg neðanjarðar. Um aðstöðu
við Búrfell gegnir öðru máli.
Þar er jarðvegur laus í sér og
seinlegt að rannsaka virkjunar-
möguleika. Þrátt fyrir þær til-
raunir, sem þar fara fram nú og
standa munu fram á haust, verð
ur athugunum þar ekki lengra
komið þá en nú er við Dettifoss.
Fréttir frá Þjórsá staðfesta
mjög þessi ummæli. Þar hafa
staðið yfir í sumar lótlausar bor
anir, til að kanna hinn gljúpa
jarðveg. Sagt er að sprengja
þurfi 800 m löng tilraunagöng
inn í fjall eitt vegna 2000 m
jarðgangna, sem fyrirhugað er
að gera þar. Ottazt er þarna um
jarðleka.
Niðurstöður þessara rann-
sókna liggja enn ekki fyrir og
eru ekki taldar væntanlegar
fyrr en um næstu áramót.
Það hlýtur að vera leikmanni
nokkurt undrunarefni, hvernig
sérfræðingarnir gátu, áður en
allar rannsóknir við Búrfell
voru gerðar, gert samanburð á
virkjunarkostnaði við Dettifoss
og Búrfell og fellt úrskurð um
á hvorum staðnum orkan yrði
ódýrari. Það lá Ijóst fyrir, hver
aðstaðan er við Jökulsá, en við
Þjórsá var allt meir á huldu.
Það er vissulega erfitt að verj-
ast þeirri hugsun, að þama hafi
verið gerður samanburður á
staðreyndum og spádómum.
Um undirstöður þeirra spádóma
hefur nokkuð verið þreifað hér
að framan.
Til Akureyrarfundarins var
stofnað af mönnum, sem hafa á-
huga fyrir því, að fyrsta stór-
virkjun á íslandi verði gerð við
Jökulsá á Fjöllum. Fundarsókn
var mjög góð og samstaða um
málefnið eins og bezt varð á
kosið. Allir vildu eitt og hið
sama, hvað sem búsetu leið eða
stjórnmálaskoðunum: virkjun
Jökulsár, eflingu landsbyggðar-
innar, afnám fólkskattsins til
Stór-Reykj avíkur. Og lands-
byggðin mun standa vörð um
sinn rétt, sitt fólk, sinn auð.
í fundaílok mælti forseti Ak-
ureyrarfundai'ins, Jóhann
Skaptason sýslumaður, til full-
trúanna að sunnan efnislega
þessum orðum meðal annars:
Það er ekki ykkar hlutverk,
heiðruðu forráðamenn, að und-
irbúa komu okkar af lands-
byggðínni til Reykjavíkur, held
ur að gefa okkur tækifæri til að
lifa áfram í okkar kæru byggð-
um af okkar auðlindum, við
jafngóð kjör og þið hafið við að
búa fyrir sunnan.
íþessum látlausu orðum felst
gifta þessa máls. Megi valdhaf-
ar þjóðarinnar skilja anda
þeirra orða. Þá mun þeim tak-
ast að efla farsæld og frið með
þjóðinni.
barnaverndardagur.
Eins og að undanförnu verð-
ur merkjasala Barnaverndar-
félags Akureyrar fyrsta vetr-
ardag, laugardaginn 27. okt.
Barnabókin „Sólhvörf“ verð-
ur einnig til sölu. Allur ágóði
af merkjasölunni og bókasöl-
unni gengur til leikskólans
„Iðavöllur".
Alþingi
17. okt. 1962.
ALÞINGI var sett með hátíð-
legri viðhöfn miðvikudaginn 10.
olit. sl. Þingmenn-hlýddu fyrst
messu í Dómkírkjúnni og pré-
dikaði þar sr. Emil Björnsson,
prestur Oháða safnað.arj.ns í
Reykjavík (en hánn ér einnig
þingfréttamaður ' Ríkisútvai'ps-
ins). Viðstaddír voru m. a. for-
seti fslands og biskupinn, herra
Sigurbjörn Einarsson. Ræða sr.
Emils þótti sköruleg og ágáet-
lega flutt.
Aldursforseti, Gísli Jónsson
(73 ára), stýrði fyrsta fundi
sameinaðs þings, þar til forseti
hafði verið kjörinn. Hlaut Frið-
jón Skarphéðinsson kosningu
eins og undanfárin ár, studdur
af stjórnarliðinu, en Framsókn-
armenn kusu Karl Kristjánsson
og Alþýðubandalagsmenn
Kannibal Valdimarsson.
Forseti neðri deildar vár kos
inn Jóhann Hafstein, en Ragn-
hildur Helgadóttir, sem var for-
seti í fyrra, hafnaði í sínu gamla
sæti sem 2. varaforseti á eftir
Benedikt Gröndal. Forseti efri
deildar er Sigurður Oli Olafs-
son frá Selfossi.
Fastanefndir sameinaðs þings
eru fjárveitinganefnd, utanrík-
ismálanefnd og allshei'jarnefnd
auk kjörbréfanefndar og þing-
fararkaupsnefndar. í deildum,
hvorri um sig, eru 8 fastanefnd-
ir: fjárhagsnefnd, samgöngu-
málanefnd, landbúnaðarnefnd,
sjávarútvegsnefnd, iðnaðar-
nefnd, heilbrigðis- og félags-
málanefnd, menntamálanefnd
og allsherjarnefnd.
Þar sem of langt yrði að telja
upp alla nefndarmenn, skal þess
getið, að af þingmönnum Norð-
urlandskjördæmis eystra er
Karl Kristjánsson í heilbrigðis-
og félagsmálanefnd e. d., Jónas
Rafnar í iðnaðarnefnd n. d. og
allsherjarnefnd sam. þ., Gísli
Guðmundsson er í sjávarútvegs
nefnd n. d. og allsherjarnefnd
sam. þ., Ingvar Gíslason í fjár-
veitinganefnd, Björn Jónsson í
fjárhagsnefnd og sjávarútvegs-
nefnd í e. d., og Magnús Jóns--
son er í iðnaðarnefnd, allsherj-
arnefnd og fjárhagsnefnd e. d.
Landskjörnu þingmennirnir
Friðjón Skarphéðinsson og
Bjartmar Guðmundsson sitja
báðir í efri deild, og er sá fyrr-
nefndi í menntamálanefnd og
allsherjarnefnd deildarinnar, en
sá síðarnefndi í samgöngumála-
nefnd og landbúnaðarnefnd.
Björn Þórarinsson frá Kílakoti
í Kelduhverfi situr þing sem
varamaður Jónasar Rafnars.
Fyrsta mál, sem lagt var fyrir
þingið að þessu sinni sem ávallt
áður, var frumvarp til fjárlaga
fyrir árið 1963. Lá það ; á borð-
um þingmanna við þingsetning
arathöfnina sem lifandi sönnun
fyrir skyldurækni fjármálaráð-
herrans. Er þetta töluhæsta fjár
lagafrumvarp, sem um getur, í
sögu Alþingis, og er niðurstöðu-
tala þess á sjóðsyfirliti 2 mill-
jarðar og 126 milljónir króna.
Hækkun frá fjárlögum líðandi
árs nemur 378 milljónum...
spistill
Fjárlagafrv. hefur enn ekki
verið tekið til umræðu, en
fyrstu umræðu mun verða út-
varpað á þriðjudaginn. Verður
fjárlagafrv. þá vísað til fjárveit-
inganefndai', svo sem þingvenja
er, enda er meginstarf nefndar-
innar athugun fjárlagafrum-
varpsins og undirbúningur und-
ír lokaafgreiðslu þess, sem þö
er varla að vænta fyrr en líður
að jólum, ef að líkum lætur.
Fjárlagafrv. ber að sjálfsögðu
keim af stjórnarstefnunni, m. a.
að því er tekur til framlaga rík-
isins til verklegra framkvæmda,
svo sem vega og brúa, hafna og
skólabygginga. Sækir enn í
sama horfið og verið hefur und-
anfarið, að veitt er stórum
minni upphæðum hlutfallslega
til slíkra framkvæmda, en var
fyrir daga þessarar stjórnar.
Tekjur ríkissjóðs skv. frv.
eru áætlaðar 2 milljarðar og
123 milljónir króna, en eins og
sjá má á eftirfarandi upptaln-
ingu, eru söluskattar og tollar
nú langstærstu tekjuliðir ríkis-
sjóðs:
1. Söluskattar (þrenns kon-
ar) 632.0 millj.
2. Verðtollur 557.0 millj.
3. Áfengis- og tóbakssala
315.0 millj.
4. Tekju- og eignaskattur
(beinir skattar) 155.0 millj.
5. Innflutningsgjöld 125.0 millj.
ö.Innfl.gjald af benzíni 63.0
millj.
7. Vörumagnstollur 40.0 millj.
8. Ymsar aðrar tekjur, stimp
ilgjöld, þinglýsingargjöld o. m.
fl. ca. 235.0 millj.
Auk fjárlagafrv. hefur ríkis-
stjórnin þegar lagt fram all-
mörg önnur frumvörp, sum þess
eðlis, að þau munu væntanlega
ekki valda miklum stjórnmála-
ágreiningi. M. a. má nefna frv.
til laga um landsdóm („fer með
og dæmir mál, er Alþingi á-
kveður að höfða gegn ráðherr-
um út af embættisrekstri
þeirra“), frv. til laga um ráð-
herraábyrgð (eins konar fylgi-
frv. hins fyrrnefnda), frv. til
laga um lögreglumenn og frv.
til laga um þinglýsingar, svo
eitthváð sé nefnt. Þá má full-
víst telja, að ríkisstjórnin leggi
fram á þinginu frumvarp að
nýjum vegalögum, en leynd
hvílir enn um framlagning þess
og efni.
Þegar þetta er ritað er að-
eins liðin ein vika af þingtíman-
um og umræður á þinginu eru
litlar. Næst verður leitazt við
að segja nokkuð frá þingmál-
um Framsóknarflokksins.
FRA STÉTTARFÉL. BARNA-
KENNARA Á AKUREYRI.
Vegna ummæla í Degi 6. okt.
1962, þar sem segir, að eng-
inn kennaraskortur sé á Ak-
ureyri vill Stéttarfélag barna-
kennara á Akureyri geta þess
að um handavinnukennara-
stöðu drengja, sem auglýst
var laus til umsóknar sótti
enginn með kennararéttindi.
ATH. Ofanrituð ummæli
kennara staðfesta vel þá um-
sögn Dags, að á Akureyri er
ekki kennaraskortur. Ritstj.