Dagur - 22.12.1962, Blaðsíða 8

8
Þ
eirra o;
I LÍFSKJÖRIN VITNA CEGN STJÓRNINNI |
| NÚVERANDI rikisstjórn hefur afnumið 8 stunda vinnudag, =
í eins og hér hefur áður verið sýnt fram á með óyggjandi 1
= rökum. Ráðherrarnir og Morgunblaðið fullyi'ða hinsvegar E
I að lífskjörin hafi batnað og það verulega. En mitt í þessum \
\ umræðum segir Alþýðublaðið: 1
l „Verkafólk verður að leggja á sig ólióflega langan vinnu- §
I dag.... Þessi þróun er geigvænleg. Því eru takmörk sett, f
\ hve lengi verkamaður getur unnið, án þess að hann skaði E
f heilsu sína, eyðileggi getu sína til að hafa nokkra teljandi f
I ánægju af lífinu og jafnvel skemmi sitt eigið heimilislíf, er f
I hann dettur út af örmagna við heimkomuna að kvöldi. Það 1
f hlýtur að verða næsta verkefni þjóðarinnar að bæta lífskjör f
E sín með því að koma á skaplegum vinnutíma, sem ekki geng- E
f ur á höfuðstól heilsunnar. . . . Margar stéttir hafa hvergi f
f nærri viðunandi kaup fyrir eðlilegan vinnudag.... Hvað É
1 sem því líður er heill þjóðarinnar í veði.“
f Framangreind ummæli í forystugrein annars aðalmálgagns f
É ríkisstjórnarinnar eru vissulega athyglisverð játning um þá |
f stjórnarstefnu, sem Alþýðuflokkurinn hefur dyggilega stutt f
I og styður enn. □ |
Konungur eina kvöldstund
STYRKTARFÉLAG vangef
inna var stofnað í Reykjavík
23. niarz 1958. Stofnendur
voru fólk úr öllum stéttum
þjóðfélagsins, áhugamenn og
konur, sem hafa kynnzt —
sumir af eigin raun — þeiin
örðugleikum, sem því eru
samfara að ala önn fyrir van-
gefnu fólki í heimahúsum,
fólk sem (iðrum fremur hef-
ur fundið til þess hve mál-
efni hinna vangefnu voru
liér vanrækt.
A stofnfundinum gerðust
120 menn og konur félagar.
í árslok 1961 voru félags-
menn 568, þar af 112 ævi-
félagar.
í fyrstu stjórn félagsins
voru kjörin: Hjálmar Vil-
hjálmsson, ráðuneytisstjóri,
form., Aðalsteinn Eiríkson,
námsstjóri, Guðmundur St.
Gíslason, múrarameistari,
frú Kristrún Guðmundsdótt-
ir og frú Sigríður Ingimars-
dóttir. Stjórnin hefur ávallt
síðan verið endurkjörin.
Tilgangur félagsins er
þannig skilgreindur í lögum
þess:
Að vinna að því:
1. Að komið verði upp nægi-
legum og viðunandi hælum
fyrir vangefið fólk, sem nauð
synlega þarf á hælisvist að
halda.
2. Að vangefnu fólki veitist
ákjósanleg skilyrði til þess
að ná þeim þroska sem hæfi-
leikar þess leyfa.
3. Að staifsorka vangefins fólks
verði hagnýtt.
4. Að einstaklingar sem kynnu
að vilja afla sér menntunar
til þess að annast vangefið
fólk, njóti ríflegs styrks í
því skyni.

j Sveinn Ingasson, ungur og \
\ myndarlegur Skagfirðingur j
j vann Gretlis-bikarinn í sum- \
\ ar á sundmóti Ungmennasam É
E bands Skagafjarðar. Það er |
E í annað sinn að Sveinn vinn- i
j ur þennan sigur. I
...............................,E
markmið
Þegar félagið hóf göngu sína,
var talið að vangefið fólk á fs-
landi væri um 2000 að tölu, þar
af 5—600 er nauðsynlega þyrfti
á hælisvist að halda. Af þessum
fjölda munu þá hafa dvalist á
hælum 100—110 manns.
FJÁRÖFLUN.
Forgöngumönnum félagsins
var frá upphafi Ijóst, að megin-
skilyrði til lausnar því mikla
verkefni, er félagið hafði tekizt
á hendur að vinna að, var það
að takast mætti að afla fjár til
framkvæmda. Þegar á fyrsta
stjórnarfundi félagsins hinn 24.
marz 1958, var lögð fram tillaga
til lagafrumvarps um Styrktar-
sjóð vangefinna. Var meginefni
tillögunnar það, að lögfest yx-ði
10 aura gjald af hverri flösku
öls og gosdi-ykkja, er seldar
verði í landinu á næstu 5 árum,
og renni féð í sjóð, er einvöi-ð-
ungu verði varið til hælisbygg-
inga fyrir vangefið fólk. Var
meginefni laganna hið sama og
í tillögu stjóx-narinnar.
Skal sjóðurinn vera í vöi-zlu
Félagsmálaráðuneytisins, og fé
úr honum einvöx-ðungu varið til
að reisa stofnanir fyrir vangef-
ið fólk. Stjói-n Styrktai-félags
vangefinna hefur tillögurétt um
í-áðstöfun fjár úr sjóðnum.
Á s. 1. vetri hóf stjórn Styrkt-.
arfélags vangefinna baráttu fyr-
ir því að fá tekjur sjóðsins
auknar með þeim hætti að fá
flöskugjaldið þx-efaldað, og einn
ig að gjaldið skuli greiða í
næstu 10 ár í stað 5 ár er áður
var. Alþingi tók breytingartil-
lögum af velvild og skilningi,
og voru þær samþykktar á síð-
asta Alþingi.
í ái-slök 1961 voru heildai--
tekjur af flöskugjaldinu oi-ðnar
ki-. 7,2 millj. Á sama tírna var
búið að vei-ja af fé þessu kr.
6,3 millj. til hælisbyginga fyrir
vangefið fólk. Fé þetta skiptist
þannig milli stofnana vangef-
inna: Kópavogshælið hafði feng
ið kr. 4,435 millj., Skálatún kr.
930 þúsund, Sólheimar kr. 430
þúsundj og barnaheimilið Lyng-
ás kr. 500 þúsund. Auk þess var
þá búið að lofa úthlutun á þessu
ári til Skálatúns kr. 650 þúsund,
og til Sólheima 48 þúsund krón-
um.
Eftir að hækkun sú, sem gerð
var á tekjugx-undvelli sjóðsins
á s. 1. vetri hefur tekið gildi,
má ætla að árlegar tekjur hans
verði a. m. k. 6 millj. króna.
Á árinu 1961 ritaði félagið
öllum bæjar- og sveitarstjórum
á landinu og fór þess á leit að
þau gi-eiddu til styi-ktarmálefna
vangefinna árlegt gjald, er
næmi kr. 10,00 á hvei-n íbúa
hlutaðeigandi bæjar- og sveit-
arfélaga. Málaleitan þesari hef-
ir verið vel tekið, og hafa box-izt
greiðslur að upphæð ca. kr. 200
þúsund.
DAGHEIMILI.
Á árunum 1959 og 1960 rak
félagið leikskóla fyrir vangef-
in börn í leiguhúsnæði. Stai-f-
semi þessi féll þó niður á tíma-
bili vegna skorts á húsnæði. Á
árinu 1960 hóf félagið byggingu
dagheimilis fyrir vangefin börn
að Safamýri 5 í Reykjavík. Hef-
ur heimilið hlotið heitið „Lyng-
ás.“ Hixxn 1. júní 1961 var bygg-
ingunni það langt komið, að
unnt reyndist að hefja rekstur
heimilisins í nokkrum hluta
hennar þann dag. Hafa þar að
jafnaði dvalið 15 til 22 böi-n
síðan í-ekstux-inn var hafinn.
Byggingu heimilisins er nú að
verða lokið, og er byggingar-
kostnaður oi-ðinn rúmlega 2,7
millj. króna. Félagið hefur not-
ið fi-amlaga frá Styx-ktax-sjóði
vangefinna og Reykjavíkur-
boi-g til byggingarinnar, er
samtals nemur hálfri þeirri upp
hæð er heimilið kostar nú.
Fullbúið getur heimilið tekið á
móti 40 böi-num, og liggja nú
þegar fyrir fleiri umsóknir um
dvöl á heimilinu en hægt er að
sinna.
Síðan rekstur dagheimilisins
að Lyngási var hafinn, hefur
félagið haft í sinni þjónustu
lækni, sálfiæðing, talkennara
og „föndur“- kennara, er stai-fa
í þágu barnanna hver á sínu
sviði eftir því sem þurfa þykir.
Námsstyrkir.
Svo sem ráð er fyrir gert í
lögum félagsins, hefur það veitt
nokkra styrki þeim, er héðan
hafa fai-ið til náms ei-lendis, með
það takmark að gerast færir um
að annast vangefið fólk. Á þessu
ári hafa 5 slíkir styrkir verið
veittir samtals að fjárhæð kr.
70 þúsund. Styrkix-nir eru
bundnir þeim skilyrðum að nám
standi eigi skemur en eitt ár,
og að hlutaðeigendur skuld-
bindi sig til að vinna að námi
loknu eigi skemur en 3 ár í
þágu vangefinna, en endur-
greiði styi-kinn að öðrum kosti.
Félagið rekur nú sem fyrr
happdrætti til ágóða fyrir van-
gefna. Sala nxiða stendur nú yf-
ir, og er félaginu mikil nauð-
syn að njóta stuðnings allra
góðra manna, í því formi að
þeir kaupi miða eftir því sem
ástæður leyfa, eða greiði fyrir
sölu þeirra á annan hátt, ef
þeir eiga þess kost. Sama máli
gegnir með mei-kjasölu félags-
ins þegar að þeim degi kemur.
En það sem mikilsverðast
verður að teljast er það, að með
lagasetningu þeirri um tekju-
öflun, er félagið hefur komið
fram, virðist öruggur grundvöll
ur vera lagður að markvissu,
samfelldu starfi, er eigi mun
linna fyrr en því takmai’ki er
náð, að allt vangefið fólk á ís-
landi er þess þarf, geti notið
hælisvistai- við hin fullkomn-
ustu skilyi-ði. Það er verðugt
verkefni fyrir alla góða menn,
að eiga hlut að því, að sú hug-
sjón sem félagið hefur sett sér
að gera að veruleika, rætist sem
allra fyrst.
Á Akureyri.
22. maí 1959 var stofnað
(Frahmald á blaðsíðu 5).
ÞAÐ BAR VIÐ fyrir tveim ár-
um, að hreppstjórinn í Hrísey,
Þorsteinn Valdimarsson, kom til
Akureyrar einhverra erinda,
sem ekki eru í frásögur fær-
andi. Bjó hann á Hotel KEA,
svo sem hans er vandi, þá er
hann þarf að dvelja í bænum.
Kvöld eitt fór hreppstjórinn í
veglega veizlu, og skiljum við
í bráðina við hann þar, meðal
kjólklæddra, heldri manna bæj-
arins.
Þorsteinn Valdimarsson.
En í bænum voru fleiri góðir
gestir, þeirra á meðal svartir
listamenn, sem hingað voru
fengnir sem einstæðir skemmti-
kraftar. Léku þeir og sungu á
kvöldskemmtunum íþrótta-
manna hér í bænum og þótti
fólki unun á að hlýða. Einnig
var það nokkuð fyrir augað, að
sjá svo hörundsdökka og langt
að komna listamenn hér á norð-
urhjara.
Að skemmtunum loknum var
listamönnunum haldið kaffisam
sæti á Hótel KEA. Var þá tekið
upp létt hjal, svo sem mála-
kunnátta og glatt geð framast
leyfði.
Þegar gleðin stóð sem hæst,
gekk kjólklæddur maður í sal-
inn. Var hann léttur á fæti og
frjálsmannlegur í hreyfingum.
Hér var kominn Þorsteinn Valdi
marsson, hreppstjóri úr Hrísey,
og vakti hann óskipta athygli
hinna svörtu listanxanna. íslend
ingarnir báðu þá Þorstein að
þiggja hjá sér kaffisopa og varð
hann fúslega við þeim tilmæl-
um og kom að borðinu til
þeirra. Þar voru aðkomumenn
kynntir hverjir fyrir öðrum. Sá
er kynnti, mundi nú ekki í
augnablikinu hvernig orðið
hreppstjóri er á ensku. En til
þess að láta ekki embættistitil
niður falla, kynnti hann Þor-
stein sem eyjakonunginn, eða
the King of the little Island in
the Forth.
Blökkumennirnir byrjuðu þeg
ar að bukka sig og beygja, enda
undruðust þeir það lítillæti kon-
ungsins, að tylla sér hjá þeim
eins og óbreyttur maður. Þor-
steinn leiðrétti ekki missögnina,
enda taldi hann hána vera sér-
stakt grín, sem hann vildi ekki
spilla. Hinsvegár kom það betur
og betur í ljós, að svertingjarn-
ir, sem voru fimm að tölu, töldu
sig vera að upplifa sjaldgæft
ævintýri þessa kvöldstund, með
íslenzkum konungi að borðfé-
laga. Þeir hneigðu sig ákaflega
djúpt og lotningarfullt þegar
hreppstjórinn lét svo lítið að
leggja orð í belg. Ranghvolfdu
þeir í sér augunum af geðshrær
ingu ef hann beindi til þeirra
orði og settu sig í sérstakar stell
ingar í hvert sinn að Þorsteinn
tók til máls.
Brátt var kominn háttatími,
bæði almúgafólks á íslandi og
konunga meðal þess, enda veit-
ingum hætt á hótelinu. Þor-
steinn bauð nú hinum nýju og
langt að komnu félögum til her-
bergis síns. En þeir stóðu þegar
upp með þakkarorðum og beyg
ingum niður að gólfi, og hurfu
til herbergis hreppstjórans með
honum. Barst talið þar að söng-
og tónlist. Undruðust hinir
svörtu þekkingu hins íslenzka
konungs á þeim hlutum og
guldu honum með sínum feg-
ursta söng, allt til þeirrar stund-
ar er dagur rann.
Við brottförina á Akureyrar-
flugvelli létu listamennirnir svo
unx mælt, að þrátt fyrir öll ævin
týri norðursins, sem þeir þegar
hefðu lifað, bæri það ævintýrið
hæst, þegar þeir fengu að
syngja fyrir íslenzkan konung
næturlangt í einkaherbergi
hans á Hótel KEA á Akureyri.