Dagur - 06.02.1963, Blaðsíða 5

4
5
EINAR OLGEIRSSON LEYS-
IR FRÁ SKJÓÐUNNI
ÞÆR FRÉTTIR berast frá Alþingi, að
í umræðum um áætlunarráð ríkisins, en
um það flytur Einar Olgeirsson frum-
varp, hafi hann mjög opinskátt talað um
traust sitt á Sjálfstæðisflokknum og for-
ingjum hans, og minnzt með þakklæti og
hlýju framkomu þeirra við sig.
Aftur á móti úthúðaði Einar í sömu
lotu Framsóknarmönnum fyrir ein-
þykkni, óbilgirni í samstjórn og ólýðræð-
islegt innræti, en rifjaði upp margt því
til sönnunar, að hann bæri ekki oflof á
Sjálfstæðisflokkinn. Hann þakkaði þeim
fyrir lijálp þeirra 1958 við að koma 6%
viðbótar-kauphækkuninni fram, sem
eyðilagði efnahagsgrundvöll vinstristjórn
arinnar, sem liafði tryggt 5% hækkun
með óskertum kaupmætti. Ekki gat hann
þess þó, að Sjálfstæðisflokkurinn tók
kauphækkun þessa síðar til baka með
löggjöf. Hann lýsti fallegri framkomu
Sjálfstæðismanna við sig, með því að
kjósa sig í Norðurlandaráð og Sogsvirkj-
unarstjóm.
Þetta hafa verið feimnismál Sjálfstæð-
isflokksins og má geta nærri, að öllum
þingmönnum hans liafi ekki þótt gott
undir upprifjun Einars að sitja. Óbreytt-
ir liðsmenn flokksins hafa ekki viljað
trúa þessu. Nú komast þeir ekki hjá því.
Afstaða Einars er vel skiljanleg, þegar
hann telur Sjálfstæðisflokkinn vera lipr-
an í samvinnu og lýðræðislegan. Lýðræði
er orð, sem Einar og aðrir kommúnistar
hafa á vöruin sér í annarlegri merkingu.
Einar á við það, að foringjar Sjálfstæðis-
flokksins séu undanlátssamir við konim-
únista í samstarfi. Andvaraleysi og
glannaskapur Sjálfstæðismanna í þeim
efnum er líka staðreynd, sem nauðsyn-
legt er að allir þeir, sem vita hvert eðli
kommúnismans er, geri sér grein fyrir.
Svo langt létu foringjar Sjálfstæðisflokks
ins leiðast, að beir buðu 1944 kommún-
istaflokknum dómsmálaráðherraembætt-
ið, samkv. frásögn Áka Jakobssonar. En
Áki sagðist þá hafa verið svo hræddur
við byltingargeð sitt, að honum hraus
hugur við að gerast yfirmaður réttarfars
og dómsvaldsins í landinu, og hafnaði
tilboðinu. En söm var lipurð Sjálfstæðis-
flokksins, og Brynjólf Bjamason settu
þeir yfir uppeldismálin. Von er að Einar
treysti Sjálfstæðismönnum og sé þeim
þakklátur.
Hins vegar hefur Einar Olgeirsson
reynslu fyrir því, að þótt Framsóknar-
flokkurinn hafi ekki alltaf koniizt hjá
því að hafa samstarf við kommúnista,
þá Iætur hann þá ekki afvegaleiða sig
og afhendir þeim aldrei mikilvægustu
lykil-aðstöður. Þess vegna telur Einar
vont með Framsókn að vinna og segir
hana ólýðræðislegri en hinn kæra Sjálf-
stæðisflokk.
Hreinskilni Einars Olgeirssonar við
þessar umræður- er eftirtektarverð, það
sem hún nær, og Framsóknamienn una
þessum dómi vel.
Morgunblaðið fer hjá sér og forðast að
láta fram koma ástúðarorð Einars til
Sjálfstæðisflokksins, en rembist við að
reyna að halda því fram, að Einar hafi
hælt Framsóknarmönnum stórlega. Vísir
(28. tbl.) er hins vegar í háa lofti yfir
orðum Einars, og segir að liann hafi sagt
sannleikann og ekkert nema sannleik-
ann. Þar þarf ekki á blóðrannsókn að
halda!
I--------------------------------------
Frá vinstri: Sigurður H. Guðmundsson, Jónas Matthíasson og Elínborg Björnsdóttir. Sitjandi: María
J. Lárusdóttir í hlutverkum sínum. (Ljósmynd: Eðvarð Sigurgeirsson.)
Menntaskólaleikurinn í ár
OLDUNGURINN A YTRA-HVARFI
TRYGGVI JÓHANNSSON á Ytra-Hvarfi í Svarfaðardal leit ný-
lega inn á skrifstofu Dags, hressilegur að vanda, skjótur í svörum,
og ennbá þráðbeinn í baki þótt á þeim hvíli áttatíu ár og nálega
einu betur. Mér sýnist hann furðu unglegur og hef orð á því, en
hann segir það hinn mesta misskilning. Bæði sé liann orðinn nærri
tannlaus, sjónlaus á öðru auga og svo náttúrlega ónýtur til alls
annars en að slæpast. Hinsvegar fari sér lítið aftur við reykingarn-
ar og hrukkunum hafi kannske ekki fjölgað mikið, enda hafi and-
litið á sér alla tíð verið í fellingum og verði það víst liéðan af.
SÍÐASTLIÐINN föstudag hafði
Leikfélag Menntaskólans á Ak-
ureyri frumsýningu á gaman-
leiknum Brúðkaup og Botul-
ismi eftir Englendinginn Ken-
neth Horne. Þessi 'höfundur hef
ur áður verið kynntur hér á
leiksviðinu af Leikfélagi' Akur-
eyrar með sjónleiknum Aum-
ingja Hanna, sem varð á sínum
tíma mjög vinsæll, enda snöggt-
um betra leikrit en það, sem
menntaskólanemar bjóða nú
upp á.
Ekki verður þó annað sagt en
að hér sé á ferðinni lipur gam-
anleikur, sem skemmt geti á-
horfendum eina kvöldstund, en
þar með er líka öll sagan sögð.
Leikurinn fer fram í sumar-
húsi einhvers staðar skammt
frá London, og koma þar sjö
persónur við sögu auk þeirra,
sem vinna bak við tjöldin og
ekki eru sýnilegir leikhúsgest-
um, en þeirra þáttur í sýning-
unni er þó nokkur, koma þar til
greina leiktjaldasmiðir, málar-
ar, Ijósamaður, hárgreiðslukona
og hvíslari, sem allir virðast
hafa unnið sitt verk vel.
Elinborg Björnsdóttir fer með
hlutverk Andreu hinnar eftir-
sóttu brúður og leysir hlutverk-
ið yfirleitt mjög vel af hendi.
Leikur hennar er ekki yfirborðs
kenndur eins og oft vill bregða
við, þegar viðvaningar leika
gamanleik. Elinborg leggur sál-
rænan innri leik í hlutverkið og
sýnir víða skemmtileg svip-
brigði og skörp tilþrif, en henni
bregst heldur ekki bogalistin á
hinum mýkri tónum þegar það
á við. Þó skyldi hún gæta að
sér þegar hún talar í símann, að
mótparturinn þarf líka að tala,
það er nefnilega maður við hinn
endann.
Frú O’Connor, ráðskona, er
leikin af Bergþóru Einarsdótt-
ur og minnir hún óþægilega
mikið á vinkonu okkar Línu
Langsokk í þessu hlutverki.
Bergþóra leggur höfuðáherzlu
á taumlausa frekju þessarar að-
sópsmiklu ráðskonu og verður
leikur hennar um of yfirspennt-
ur og óraunverulegur. Ég hygg
að réttari túlkun á þessu hlut-
verki sé þóttafull, skapvond
kona, sem vill þó sýnast hæfi-
lega virðuleg í augum þeirra,
sem hún umgengst og þá einnig
sjálfrar sín.
Jónas Matthíasson leikur
Dudley, hinn afturgengna eigin
mann, og gerir honum víða all
góð skil og eru talsvert mikil til-
brigði í leik hans. Hlutverkið er
vandleikið og verður ekki ann-
að sagt, en að hann komist vel
frá því.
Sigurður H. Guðmundsson
leikur Claud, brúðguma. Hann
er hæfilega virðulegur þar sem
það á við, en tapar þó reisn
sinni eins og vera bei', þegar
hann heldur að hann hafi orðið
manns bani og einnig þegar
hann heldur að komið sé að
hans eigin endalokum. Svip-
brigði hans eru víða ágæt og
framsögn góð og verður ekki
annað sagt, en að hann spili vel
úr öllum sínum trompum.
Geirþrúður frænka er leikin
af Maríu Jóhönnu Lárusdóttur
og verður þessi daufdumba
frænka einkar skemmtileg í
höndum hennar. Það er alltaf
erfitt fyrir ungling að leika
gamla manneskju, en Maríu
förlast þarna hvergi, hún dettur
aldrei úr hlutverkinu, en er svo
gjörsamlega heyrnarlaus, að
maður gæti ímyndað sér að hún
hefði verið það í síðastliðin
fimmtíu ár.
Þá hafa verið nefnd helztu
hlutverk leiksins, en ótalin eru
tvö smáhlutverk, blaðakonunn-
ar og blaðaljósmyndarans, en
þau eru í höndum Jóhönnu
Hjörleifsdóttur og Arnars Ein-
arssonar. Bæði eru þessi hlut-
verk vel af hendi leyst, einkum
tekst Arnari að skapa skemmti-
lega týpu úr litlum efnivið.
Leikstjórinn, Sævar Helga-
son, hefur unnið sitt verk af sér
stakri vandvirkni og ber heild-
arsvipur leiksins þess glögg
merki. Hvergi eru dauðir punkt
ar, hraði hæfilega mikill og leik
sviðsmyndin ágæt.
Þó leikritið sem slíkt sé ekki
á marga fiska og skilji lítið eft-
ir hjá manni er þó vel þess vert,
fyrii' þá sem vilja njótg skemmt-
unar eina kvöldstund, að sjá
það, og ég trúi ekki öðru en að
áhorfendur sæki þangað nokkra
gleði og er þá visulega ekki til
einskis unnið.
Hafi Menntaskólanemendur
þökk fyrir góða skemmtun. G.
NÆRTÆKT ÍKVEIKJUEFNI
VIÐ verzlun eina hér í bæ var
nýlega settur út opinn trékassi,
hálffullur af bréfum og öðru
góðu uppkveikjuefni. Eftir litla
stund var logandi eldspýtu kast-
að í kassann og brátt varð af
nokkurt bál. Þótt ekki yrði
þarna tjón, er rétt að minna á,
að við vörugeymslur verzlana
hér í bæ má oft sjá tóma kassa
undan vörum, venjulega fulla
af eldfimum umbúðum. Hér er
hættunni boðið heim og er gá-
leysi af þessu tagi alveg óafsak-
anlegt af hendi eigenda. □
ÖKUFANTAR í BÆNUM
NÆR daglega eru bílaárekstrar
á Akureyri, en ekki hafa orðið
slys á fólki svo teljandi sé. Mun
það þykja vel sloppið, en tuga-
og hundraða þúsunda króna
tjón hafa orðið á ökutækjum.
Um hámarkshraða ökutækja
gilda reglur hér í bæ, eins og
annars staðar, en eftir þeim er
lítið farið. En all margir öku-
menn, flestir ungir, aka daglega
hér í bænum svo langt yfir lög-
legan hraða, að ökufantar mega
kallast. Það er t. d. of algengt
að sjá menn aka á 60—90 km
hraða eftir sumum götum bæj-
arins. Hér þarf lögreglan að
grípa í taumana áður en verr
fer, og er hér með skorað á
En þú lest gleraugnalaust sé
ég-
Mér vildi það happ til, segir
Tryggvi, að árið 1946 hrökk
steinflís upp í augað á mér. Við
vorum feðgar að fást við stein
og ég veit ekki fyrr til en flísin
fer í augað. Ég þurfti til Helga
augnlæknis með þetta og þá
sagði hann mér að ég hefði ekki
mátt seinna koma, því ella hefði
ég orðið blindur innan tíðar,
ekki af steinflísinni heldur af
öðrum ástæðum. Og sjóninni
hefi ég haldið á auganu og
sennilega endist hún mér. Hitt
augað er ónýtt fyrir löngu og
gerir ekkert annað en að vera
þarna í hausnum á mér.
Þú ert fæddur og upp alinn
á Ytra-Hvarfi?
Já, ég fæddist í stórhríðar-
bylnum 11. apríl í byrjun harð-
indanna miklu. Þegar upp birti
var Eyjafjörður fullur af ís.
Fyrsta sumarið mitt var mis-
lingasumarið og svo harðindin
þá og síðar um árabil. Ég hef
stundum verið að hugsa um það
hvernig svona náungar, eins og
ég, fóru að því að lifa af þetta
helvíti allt saman.
Hverjar eru fyrstu minningar
þínar?
Þegar bændur úr Svarfaðar-
dal voru að koma með síld á
hestum, á sleða eða á bakinu
frá Akureyri til að seðja svanga
hana að hefja nú þegar herferð
gegn óhæfilega gálausum akstri
á Akureyri. □
RÍKISREKSTUR Á TRÚAR-
BRÖGÐUM
UNDANFARIÐ hefur verið
rætt og skrifað talsvert um trú-
arbrögð og trúarstefnur Er nú
ekki í beinu framhaldi af þess-
um umræðum tímabært að gefa
þjóðinni tækifæri til að láta álit
sitt í ljósi í almennum kosning-
um. Hvort hún vill áframhald-
andi Ríkisrekstur á trúarbrögð-
um, eða láta ríkið hætta afskipt
um af trúmálum.
Hér er trúfrelsi, og því þá
ckki að hafa jafnrétti líka í þess
um málum.
Það ætti að vera hægt að láta
þessar kosningar fara fram jafn
hliða Alþingiskosningunum nú
í vor. S. Sig.
SUNDLAUGIN
FYRIRSPURN til þeirra, er
sundmálum stjórna.
Hvers vegna er útisundlaugin
ekki hituð upp og notuð yfir
veturinn. Það er afturför frá
því, sem var, ef það á að fara
að nota innilaugina í staðinn,
sem eingöngu var ætluð sem
kennslulaug, enda alveg útilok-
að að synda þar svo nokkru
nemi, þegar margir mæta í einu,
maga fólksins það var 1887.
Bændur utan af Ufsaströnd fóru
jafnvel gangandi til Akureyrar,
vissi ég var, og báru síld á bak-
inu heim. Það er löng leið. Eitt-
hvað um svipað leyti man ég
eftir því hvernig stórhríðin
lamdi húsin dag eftir dag og að
ég fór oft fram og opnaði úti-
dyrahurðina til að komast út,
en hrökk í hvert sinn öfugur til
baka vegna veðurofsa. Þá var
líka heljarfrost. Svo birti upp
og ég hljóp út. Fönnin hélt mér
alveg, svo var hún saman barin.
Undir ofurlitlu barði fann ég
helfrosinn snjótittling. Ég gekk
þá til bæjar og syrgði litla fugl-
inn.
Þá mynduðust frostkúlur í
bæjargöngunum, sem þurfti
öðru hverju að brjóta, því þær
voru glerhálar og svo rak mað-
ur fæturnar í þetta í myrkrinu.
Þær mynduðust af því, sem
draup úr þekjunni og fraus jafn
harðan, því niðri við gólfið var
frost, þótt eitthvað þiðnaði af
hélunni í loftinu.
Gestkvæmt á Ytra-Hvarfi á
uppvaxtarárum þínum?
Já blessaður vertu. Þar var
einskonar áningastaður Skíðdæl
inga og fleiri. Það komu gestir
á hverjum degi langtímum sam-
an og næturgestirnir voru marg
ir.
En sumir vildu ekkert stanza
og samt greiðir maður fullt
gjald fyrir. Er ekki hægt, og til
bóta í sambandi við böðin, að
setja upp blásara þar sem menn,
að sundi loknu, geti þurrkað
sig og losnað þar með við hand-
klæðanotkunina? S. Sig.
SKAUTASVELLIÐ. Hvers
vegna er nú ekki búið til skauta
svell á íþróttasvæðinu núna í
frostunum? Spurningum eins
og þessari hefur verið beint til
blaðsins.
Blaðið sneri sér til æskulýðs-
leiðtogans, Hermanns Sigtryggs
sonar og spurðist fyrir um
þetta. Hermann sagði: Þetta
verður gert eins fljótt og hægt
er, eða þegar tæki fást og útlit
fyrir frostkafla.
BRIDGEMÓT U. M. S. E., liið
fyrsta í röðinni hófst í sl. viku.
Fimm sveitir keppa og eru tvær
umferðir búnar.
Úrslit í 1. umferð:
Sveit U. M. F. Reynir — sveit
U M. F. Þorsteinn Svörfuður
6:0.
A-sveit U. M. F. Svarfdæla —
og man ég eftir oftar en einu
sinni, að mamma kom með hrær
ing og mjólk fram í bæjardyrn-
ar, en þar var fiskasteinninn og
hann var hafður fyrir borð.
Manstu eftir einhverju sér-
stöku í sambandi við gestakom
ur?
Víst man ég eftir mörgu. Ég
skal segja þér atvik eitt frá því
ég var strákur. Það var sunnu-
dag einn að vetrinum að messað
var á Völlum. Þá var venja að
allir færu til messu. Þegar kom-
ið var fram undir rökkur, komu,
að mig minnir, 8 manns úr
Skíðadalnum frá kirkjunni,
flest börn og unglingar. Veðrið
var að ganga upp og útlitið ljótt.
Einhver átti erindi í bæjardyrn-
ar. Mamma kom þar að, leit til
veðurs, lokaði síðan útidyrum
og bannaði fólkinu að fara.
Meðal gestanna voru börnin frá
Hnjúki, sennilega hafa þeir
Rögnvaldur og Snorri verið þar
með. Er rofaði til sást maður
einn vestan ár, á leið frameftir.
Ber nú ekkert til tíðinda fyrr en
kl. 4 um nóttina, þá heyrir ein-
hver að klórað er í baðstofu-
gluggann en ekki guðað eins og
siður var. Strax var farið út.
Sást þá á eftir manni út í hríð-
ina, var hann eltur og reyndist
hér vera maðurinn, sem sást til
um kvöldið. Hann hafði villzt
og var nú aðfram kominn, Hann
áttaði sig ekki einu sinni á því,
að hann hafði komið heim á bæ-
inn rétt áður. Þessi maður var
nú drifinn niður í rúm til mín.
Minnist ég þess ennþá, hvað
hann var kaldur. Auðvitað var
hann látinn drekka heita mjólk
og svo vildi pabbi endilega að
hann fengi sér að reykja. En
maðurinn var svo máttlaus, að
neðri kjálkinn hékk niður.
Pabbi hélt þá undir hökuna og
hætti ekki fyrri, en gesturinn
var búinn að fá sér nokkra
reyki. Maðurinn lá svo tvo eða
þrjá daga en varð jafn góður.
Var ekki silungur í ánni?
Jú, þá var nú silungur svo
um munaði. Fleiri ferðir fór ég
með pabba og Stefáni heitnum
í Hofsárkoti til að veiða. Stund-
um höfðum við tvo hesta og
mokuðum upp silungi. Auðvitað
notuðum við net. Heima var sil-
ungur saltaður í tunnur og ent-
ist fram á vor, þegar vel hafði
veiðzt. Mest veiddist um og upp
úr aldamótunum. Svo minnkaði
veiðin og er svo til engin núna.
Var lax í ánni þá?
Við fengum lax stöku sinnum
og oft nokkuð af sjóbirtingi.
Einu sinni sem oftar fengum við
lax. Hann var náttúrlega rotað-
B-sveit U. M. F. Svarfdæla 6:0.
2. umferð:
Sveit U. M. F. Reynir — A-
sveit U. M. F. Svarfdæla 5:1.
B-sveit U. M. F. Svarfdæla —
sveit U. M. F. Saurbæjarhr. og
U. M. F. Framtíðin 6:0.
Þriðja umferð verður spiluð í
kvöld.
Fimm sveitir keppa
SMÁTT OG STÓRT
Tryggvi Jóhannsson.
ur. Og Stefán heitinn var að
dást að þessum fallega laxi og
hafði hendur á honum. En þá
raknaði laxinn úr rotinu, vatt
einhvern veginn upp á sig og
rak hausinn upp undir nefið á
(Framhald á blaðsíðu 2).
RÍKISSTJÓRNIN mun telja sér
henta að gera ráð fyrir því nú
um sinn, að Efnaliagsbandalags-
málið sé úr sögunni, til þess að
komast hjá umræðum um það
fyrir kosningar. Hún lét fresta
umræðu, sem átti að fara fram
á Alþingi 30. jan. s.l. og mun
vera að hugsa ráð sitt.
En rétt er að gefa því gaum,
að 5 af 6 aðildarríkjum banda-
lagsins eru með aðild Breta.
Innganga Breta getur því komið
aftur á dagskrá, og málið þá
aftur þar með hér á landi.
—o—
MARGIR brosa í kampinn þeg-
ar Morgunblaðið er að reyna að
hræða fólk á því, að Framsókn-
arflokkurinn sé öðrum flokkum
líklegri til að vinna með komm-
únistum. Var það ekki Ólafur
Thors, sem fyrstur myndaði
stjórn með kommúnistum 1944,
afhenti þeim embætti mennta-
málaráðherra og bauð þeim að
tilnefna dómsmálaráðherra, sem
er yfirmaður lögreglunnar í
landinu?
Hafa ekki Sjálfstæðismenn
tvisvar sinnum samið við komm
únista um breytingar á stjórnar
skránni, 1942 og aftur 1959?
Er ekki stutt síðan Sjálfstæð-
ismenn studdu Einar Olgeirsson
upp í forsetastól neðri deildar
Alþingis og síðan í Norðurlanda
ráð?
Hjálpuðu þeir ekki kommún-
istum til að ná völdum í verka-
lýðshreyfingunni um 1940?
Það er von að fólk brosi
—o—
ÞEKKT erlent fjármálatímarit
birtir nýlega skýrslu um aukn-
ingu dýrtíðar frá miðju ári 1961
til jafnlengdar 1962 í 12 Vestur-
Evrópulöndum. f 11 löndum hef
ur dýrtíðin vaxið um 2—6%, en
í því 12 um 11%. Tólfta landið
er ísland. „Viðreisnardýrtíðin"
á metið.
„FORVEXTIR hæstir á fs-
landi“, segir danska blaðið Poli-
tiken nú nýlega. Blaðið ber sam
an vexti í 13 löndum og niður-
staðan er þessi: Hér eru forvext
ir 9% (framlenging 9 Vá %), en
í því landi, sem kemst næst á
þessu sviði eru þeir 6V2%. Sam-
anburðarlöndin eru öll í Vestur-
Evrópu. Hér er því haldið fram
af stjórnarvöldunum, að háu
vextirnir hafi verið til hagsbóta
fyrir sparifjáreigendur. Það
hefðu þeir e. t. v. getað orðið ef
ekki hefði annað komið til. En
vaxtahækkunin er aðeins þáttur
„viðreisnarinnar‘ ‘. Og „viðreisn
ardýrtíðin“ gleypir ekki aðeins
vaxtahækkunina, heldur vext-
ina í heild og drjúgan hluta af
höfuðstólnum að auki.
Samanlagðar innstæður í
bönkum og sparisjóðum hafa
hækkað verulega í ísl. krónum
eftir „viðreisn“, en í pundum
eða dollurum er upphæðin svo
að segja hin sama, þrátt fyrir
hið mikla góðæri við sjávarsíð-
una af náttúrunnar völdum.
—o---
ÍBÚÐ, sem kostaði 370 þús. kr.
árið 1959, kostaði á sl. ári 502
þús. kr., segir Sigurvin Einars-
son alþingismaður (Tíminn, 26.
jan. sL). Ef gert er ráð fyrir
100 þús. kr. framlagi eigenda
bæði árin og venjulegum banka
vöxtum að öðru leyti, hafa
vaxtagreiðslur af íbúðinni hækk
að úr 19 þús. kr. fyrra árið, þ. e.
1959, upp í rúmlega 34 þús. kr.
síðara árið, þ. e. 1962. Þá er eftir
að reikna afborganir eða fyrn-
ingu, sem hækkar með bygging-
arkostnaðinum. □
—o—
BRAGI Sigurjónsson lagði geð
prýði sína til hliðar í gær, svo
sem sjá má á blaði hans sem þá
kom út. Bregður hann Degi um
tölufölsun og beinar svívirðing-
ar við lesendur. Ástæðan er sú,
að Dagur birti nýlega opinberar
tölur um tímakaup verka-
manna í des. 1958 kr. 23.86) og
tímakaup verkamanna í síðasta
des. (kr. 24,80). Hækkun kaups-
ins er á þessu tímabili aðeins
4%. Þá sagði Dagur frá því, að
Hagtíðindin segðu meðalfjöl-
skyldu þurfa kr. 82.982.59 í árs-
tekjur til að mæta nauðsynleg-
(Framhald á blaðsíðu 2).
Skaðleffur kvistur4
ÞEGAR núgildandi verðlags-
ákvæði voru sett héldu marg
ir að með þeim væri neyt-
endum tryggt lægsta fáan-
legt vöruverð. Þau yrðu á
þann hátt til þess að bæta
og létta erfið lífskjör.
Nú vita flestir betur, nema
þau stjórnarvöld er ráða
framkvæmd þeirra.
Verðlagsókvæðin, eins og
þau eru framkvæmd, tryggja
ekki lægsta vöruverð, heldur
segja bau aðeins til um hve
háa hundraðstölu í krónum
og aurum megi Ieggja á vör-
una. Það borgar sig því bezt
að verzla með þá vöru, sem
dýrust er í innkaupi.
Fyrir utan þetta, er leyfi
til álagningar í smásölu svo
takmarkað, að ckki er hægt
að verzla með fjölda nauð-
synjavarnings, án fyrirsjáan-
Iegs halla. Þetta neyðir kaup
félög til taprekstrar, ef þau
fyrst og fremst verzla með
lífsnauðsynjar, og hafa ekki
einhverja aðra tekjustofna
en neytendaverzlun. Kaup-
menn neyðir þetta til alls
konar undanbragða og úr-
ræða, sem fæstir þeirra óska
eftir.
Það er nú augljóst á því,
sem skrifað hefur verið um
málið, að það er sameiginlegt
áhugamál kaupfélaga og
kaupmanna, að verðlags-
ákvæðin verði afnumin, eða
þá framkvæmd þannig, að
hægt sé, þrátt fyrir þau, að
reka heiðarlega verzlun með
opnu bóklialdi, traustri end-
urskoðun og góðri stjóm, án
árlegs halla.
Það er löng leið frá okur-
verzlun til vel rekins kaupfé
lags, sem endurgreiðir félags
!; mönnum, það sem þeir
kynnu að hafa greitt meira
fyrir vöruna en liún raun-
verulega kostaði Það vita all-
ir, sem skyn bera á, að vegna
kaupfélaganna þarf ekki
verðlagsákvæði. Framkv.stj.
Kaupmannasamtaka íslands
segir í grein í Vísi alveg ný-
lega:
„Eins og verðlagseftirlitið
áður gat verið nauðsynlegur
förunautur haftastefnunnar,
er það í dag skaðlegur kvist-
ur á vaxandi sviði frjálsrar
verzlunar.“ og síðar í sömu
grein: „Kaupfélögin hafa gef
ið yfirlýsingar um, að þau
muni gera sitt til þess, að
verðlagseftirlit almennings,
sem af frjálsri verðlagssam-
keppni myndi leiða, verði
virkt. Kaupsýslumenn sjá
um að kaupfélögin standi við
yfirlýsingar sínar og að sam-
keppni, sem háð yrði á jafn-
réttisgrundvelli, hlýtur sá að
sigra, sem býður hagkvæm-
ust kjör. Neytandinn verður
sjálfur dómarinn, sem keppi-
nautamir verða að hlíta.“
Það er eðlilegt og sjálfsagt
að kaupmenn hafi áhuga á
samkeppni við kaupfélögin
um verzlunina. En það er á-
nægjulegt, að í afnámi verð-
Iagseftirlitsins, eða breytingu
þess í bóflegt og skynsam-
legt form, hafa báðir þessir
aðilar fundið sameiginlegan
málstað.
Nú vill svo til, að kaup-
niannasamtökin liafa sterka
aðstöðu til þess að fylgja
þessu eftir við ríkisstjóm og
alþingi. Þess má því vænta,
að stuðningur þeirra við af-
náin hinna óviturlegu og mis
heppnuðu verðlagsákvæða,
reynist þungur á metunum.
P. H. J.