Dagur - 20.03.1963, Blaðsíða 8

s
TVÆR MYNDIR
Nýi báturinn Auðunn EA 157. sem saet var frá í síðasta blaði. Form. Kristinn Jakobss. (Ljm. E.D.)
FJÁRMAGMÐ STREYMIR
Ií\N í BREZK4N LANDBÚNAÐ
gagnstætt Jjví, sem er hér á landi, sagði Kristján
Karlsson, fyrrv. skólastj., á bændaklúbbsfundi
KRISTJÁN KARLSSON, fyrrv. skólastj., erindreki Stéttarsamb.
bænda, flutti ágæta ræðu á bændaklúbbsfundi Eyfirðinga í fyrra-
kvöld, um brezkan landbúnað. En Kristján hefur nýlega dvalið í
Englandi og kynnt sér málefni bændanna þar, bæði búskaparháttu
og hversu ríkisvaldið hýr að bændastéttinni. En þrátt fyrir mildari
veðráttu þar, lengri sprettutíma ár hvert og fleira, sem skilur,
eru mörg vandamál þau sömu hjá íslenzkum og brezkum bændum.
Bændur, sjómenn og skóg-
ræktarmenn í Bretlandi eru sam
anlagt ekki nema 4—5% af
þjóðinni. Brezkir bændur geta
því hvorki kjöt- eða mjólkurfætt
íbúana. Inn verður að flytja
90% af smjöri, 70% af ostum
og 30—40% af öllu því kjöti,
sem neytt er. Þó er landbúnaðar
framleiðslan ört vaxandi, sagði
Kristján Karlsson.
Landið sjálft hefur líka hækk-
að mjög í verði. Fyrir stríð kost-
aði ekran (0,4 hektari) 5—6
pund. Nú nemur árleg leiga ekr-
unnar sömu upphæð. Fjármagn-
ið streymir inn í landbúnaðinn,
sagði ræðumaður, og kemur það
meðal annars frá iðnaðinum og
mörgum öðrum greinum at-
vinnulífsins. Það er arðvænlegt
BINDINDISDAGUR
Frostastöðum 18. marz. Bind-
indisdagur skólabarna var hald-
inn í félagsheimilinu Héðins-
minni í Blönduhlíð 14. marz sl.
Komu þar saman 160 skólabörn
úr Akra-, Seylu- og Lýtings-
staðahreppum. Eki alls munu
þarna hafa verið saman komin
um 200 manns. Börnin skemmtu
með leikþáttum, upplestri og
söng. Ræður fluttu þeir séra
Björn Björnsson prófastur á
Hólum, séra Þórir Stephensen
á Sauðárkróki og Pétur Bjarna-
son frá Siglufirði. Þá var sýnd
kvikmynd um áhrif reykinga á
mannslíkamann.
Konur úr Akrahreppi og á-
fengisvarnanefnd hreppsins sáu
um veitingar. □
að vera bóndi þar, og ríkisvald-
ið býr vel að bændastéttinni.
Þessu er öfugt farið hér á landi,
enda búa íslenzkir bændur við
þröngan kost, svo að tæplega er
hægt saman að jafna.
Um helmingur brezku bænda-
stéttarinnar eru sjálfseignar-
bændur. Landbúnaðarverka-
menn eru álíka margir og bænd
urnir, eða svo er það í sumum
héruðum og er vinnudagur
þeirra 8 stundir,
Vélvæðing hefur orðið mjög
ör. Margir bændur eyða svip-
aðri fjárhæð í vélar og vinnu-
kaup, eða 25—30% af tekjum
sínum. Búfé hefur fjölgað mjög,
nema hrossum. í landbúnaðin-
um er mikil grózka þessi árin,
og hefur svo verið síðan síðari
heimsstyrjöld lauk. Bretar eru
bændasinnaðir, jafnt í borg og
sveit og vilja . hag bændanna
sem beztan.
Ríkið styður bændastéttina
mjög verulega, sagði ræðumað-
ur. Til dæmis borgar ríkið helm
ing alls tilbúins áburðar, sem
bændur nota á ræktarlönd sín.
Áburðafnotkunin hefur líka
margfaldazt og eftirtekjan vax-
ið mjög. Styrkir og ýmisleg að-
stoð kemur fram á margan hátt.
En að meðaltali mun aðstoð rík-
isvaldsins nema um 120 þús. ísl.
króna árlega til hvers meðal-
bónda. Aðstoð þessi er veitt
bændunum beint, svo sem hvað
snertir áburðinn, í stað þess að
greiða niður verð landbúnaðar-
vara til neytendanna. Ríkið legg
ur brezkum bændum til þriðj-
ung kostnaðar við byggingar úti
Kristján Karlsson
húsa, beint framlag, veitir ákveð
inn styrk á hverja ekru lands,
sem plægð er til grasræktar
og erfiðleikastyrkur er veittur
þeim bændum, sem búa í hálend
inu, þar sem hver ekra lands
gefur miklu minna af sér. Sá
styrkur er veittur á hvern grip.
Þá veitir ríkið bændum trygg-
ingu fyrir vissu verði á sumum
búvörum, svo sem sykurrófum
og byggi. Og þetta er gert áður
en sáð er til þessara tegunda,
svo bændur vita að hverju þeir
ganga.
Fé til fjárfestingar í landbún-
aði er ekki skattlagt hjá brezk-
um bændum.
Kristján lýsti rækilega, bæði
í myndum og máli, hinum dag-
(Framhald á blaðsíðu 2).
FYRIR STUTTU lá leið mín frá
Húsavík við Skjálfanda upp í
sveit. Ég ók eftir þjóðveginum
fram hjá höfuðbólinu Laxamýri
suður í Reykjahverfi. Reykja-
hverfi er lágur, algróijnn dalur,
er liggur milli Reykjaheiðar og
Hvammsheiðar suður frá austan
verðum Skjálfanda. Á mildum
vetrardegi sem þessum, birtist
mér fögur mynd af íslenzkri
sveit. Dalurinn liggur milli heið-
anna, fölur að vetrinum, en al-
grænn og vinalegur til beggja
fjallsbrúna þegar vorar. Bænda
býlin falleg og vel byggð með
stórum túnum. Beitilandið vax-
ið fjalldrapa, grávíði og grasi,
vænt yfirlitum. Áin í miðjum
dal, með örnefnum helguðum
viðkomu silungs og laxa. Lagð-
prúðar hjarðir á beit. Sunnan
gola leikur um Hverfið og breið-
ir hlýja'blæju yfir sveitina, frá
Uxahver, sem vermir þennan
gróðursæla fallega dal, ár og
alla daga. Ég ek suður dalinn,
eins og leið liggur, fram hjá góð
býlinu Skörðum, Einarsstöðum,
Skógum, Skógahlíð, Heiðarbót,
Þverá. En hvað er nú að? Heið-
arbót er fallegt býli, sem stend-
ur á skjólsælum stað í skeifulag
aðri hvilft heiðarinnar, með
mjög þokkalegu steinhúsi —
mannlausu. Næsti bær: gamalt
stórbýli, með stóru túni, göml-
um bæjarhúsum, landflæmi í
allar áttir, laxveiði í ánni og
stórbrotna sögu horfinna bænda
er söfnuðu gildum sjóðum til
næstu kynslóða. Þetta er Þverá
í Reykjahverfi — líka með
mannlausan bæ.
Enn er áfram haldið og nú
eru bæir í byggð suður að
Hveravöllum og byggðahverf-
inu þar í kring, en við hverina
er eitt mesta jarðhitasvæði á ís-
landi, sem ýmsir næstu bæir
njóta góðs af í ríkum mæli.
Bæirnir, sem ég nefndi áðan,
Þverá og Heiðarbót, og nú
standa mannlausir, eru báðir,
örskammt frá þjóðvegi í miðri
sveit. Þessar tvær jarðir keypti
Landnám ríkisins á næstliðnu
sumri, með það fyrir augum, að
stuðla að því að þær byggðust
á ný af hinni ungu kynslóð, sem
er borin til þess að erfa landið
og sem Landnám ríkisins vill
styðja til framkvæmda eftir því
sem starfsreglur þess framast
leyfa. í skauti þessara eyðijarða
bíða hundruð hektara ræktunar
lands, og gnægtir beitilanda,
vaskra handa, efni í 3—4 góð
nýbýli.
Reykjahverfi er ein af rækt-
unarhæfustu sveitum þesSa
lands. Þjóðvegur liggur eftir
miðri sveit. Sími og Laxárraf-
magn á hverjum bæ og eyði-
jörðunum líka. Mjólkur- og póst
bílar ganga eftir sveitinni nokkr
um sinnum á viku. Frá verzlun-
arstaðnum Húsavík eru 5 km á
næsta bæ sveitarinnar og 20 km
á þann sem fjarst liggur. Hvers
vegna eru bæir í þessari sveit í
eyði? Hvers vegna?
Þetta er smámynd úr ís-
lenzkri sveit.
Fyrir jólin í vetur var ég að
fletta Reykjavíkurblaði. Reykja
víkurblöðin eru full af mynd-
um. Á fremstu síðu blaðsins
blasti við mér átakanleg mynd.
Ungur maður, vænn að vallar-
sýn, stóð úti fyrir húsdyrum.
Hann var með ungt, saklaust og
fallegt barn á armi. Konan var
(Frahmald á blaðsíðu 5).
NÝR ÞÁTTUR
MEÐ ÞESSU BLAÐI liefst nýr
þáttur um samvinnumál, eftir
Sigurð Jóhannesson skrifstofu-
mann á Akureyri. Þar verður al
menn fræðsla um þessi mál,
og fréttir af norðlenzku 'sam-
vinnustarfi. □
Þýzkur fræðimaður
SVO sem getið hefur verið
um í fréttum, hefur dvalizt
hér á landi, í boði Háskóla
íslands, þýzkur fræðimaður,
dr. Carlo Schmid, fyrsti vara
forseti þingsins í Bonn. Hann
hefur flutt fyrirlestra í Há-
skólanum og haft fundi með
fréttamönnum syðra. Verður
það ekki rakið.
En hingað til Akureyrar
kom doktorinn í örstutta
heimsókn, einn sólskinsdag-
inn, til þess að líta snöggvast
yfir norðlenzkar byggðir og
fljúga yfir hálendið, baðað
í vetrarsól. Q
Bjöm Pálsson flugmaður, Gylfi Þ. Gíslason menntamálaráðherra,
Gísli Alfreðsson leikari, Juliana Alfreðsson, dóttir dr. Scmid, dr.
maður og Karl Rovvold sendiráðsfulltrúi.
Magnús E. Guðjónsson bæjarstj.,
Carlo Schmid, Sonnenfeld ræðis-
(Ljósm. E. D.).