Dagur - 02.04.1964, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Alþýðumaðurinn
og Rússafeppin
LEIÐARI Alþýðumannsins á Akur-
eyri 19. marz nefndist „Eyðilagður
Rússlandsmarkaður" og vitnar um
skáldgáfu höfundarins. Þar er fyrst
dregin upp fögur mynd af þeim við-
skiptum, sem Sambandinu tókst að
ná við Rússland í teppum og peysum
frá Gefjuni og Heklu á Akureyri, til
mikils hagræðis fyrir fólkið, sem við
framleiðsluna fékk mikla yfirvinnu.
En hér fór sem oftar, að Adam var
ekki lengi í Paradís. Hann breytti
ekki rétt og syndgaði gegn „viðreisn-
ar“-stjórninni, og var þá heldur ekki
lengur í Paradís.
Þessi teppa- og peysuviðskipti
námu um 20 millj. króna, en for-
ráðamenn Sambandsins, sem héldu
sig hafa himinn höndum tekið,
gengu hugsunarlaust til samstarfs við
fulltrúa Rússa hér á landi til hvers
konar óþurftarverka, að áliti Alþýðu
mannsins. M. a. unnu þeir að því,
að kaup verkafólks hækkaði um 1096
og samið Var um vinnufrið til
tveggja ára. Bragi, ritstj. Alþýðu-
mannsins kallar þetta að losa stein
úr vegg og snýr þar með hlutunum
alveg við. Með 10% kauphækkunar-
samningunum, sem samvinnumenn
áttu vissulega sinn þátt í og að þeir
voru gerðir til tveggja ára, var stór-
kostlegum verkföllum afstvrt, og
jafnframt var hinn óvenjulega langi
samningstími beinlínis lagður í lófa
stjórnarvaldanna, þeim til halds og
trausts í baráttunni við verðbólguna.
Launastéttirnar lögðu þar með
traustan stein í vegg sannrar viðreisn
ar, sem ríkisstjórnin síðan spyrnti úr
með gengisfellingunni þá strax á eft-
ir. Það var mikið óhappaverk. Og þar
erum við komin að kjama málsins.
„Viðreisnarstjórnin“ stóð fyrir tveim
gengisfellingum, innleiddi okurvexti
og óðaverðbólgu, sem allt efnahags-
líf þjóðarinnar stynur nú undir, og
er fjötur uin fót á iðnframleiðslu til
útflutnings. En þessu gleymir rit-
stjóri Alþýðumannsins. Og um fram
leiðslu á teppum og peysum veit
hann ekki einu sinni, að nú þegar
hefur tekizt, þrátt fyrir marga örðug-
leika, að ná áframhaldandi sölu á
þessum vörum til Rússlands. Af
þessu er ljóst, að jafnvel dæmið, sem
ritstj. Alþm. leggur út af, og á að
vera staðreynd, er úr lausu lofti grip-
ið og hreint þvaður.
Leit ritstj. Alþ.m. að orsökum þess
öngþveitis, sem hvarvetna blasir við
í efnaliagslífinu, ætti að bera skjótan
árangur — ef liann aðeins leitar í
„viðreisnarkerfinu“ sjálfu ,því þar
liggja rætur meinsemdanna og dylj-
ast ekki. □
Ame Hyldkrog skólastjóri leifar eftir húsnæði íyrir
nemendur sína á íslenzkum heimilum, og býður
FJÖLMENNT norrænt sumarnámskeið með 70—80 þátttakendum
frá Danniörku, Noregi og Svíþjóð, verður haldið hér á landi í sum-
ar. Það stendur yfir í 4 vikur, frá 27. júní til 24. júlí. Þar af verð-
ur námskeiðið 3 vikur í Reykjavík, þar sem íslenzkir fyrirlesarar
munu flytja erindi um sögu íslands, náttúru, atvinnuhætti o. fl.
En fjórðu vikuna verður ferðazt til Egilsstaða, Mývatns og Ak-
ureyrar.
Skólastjórinn Arne Hyldkrog
frá Skjern í Danmörku var
staddur í bænum um helgina til
þess að leita fyrir sér um einka
heimili, sem gætu tekið á móti
einum eða tveim af þátttakend-
um námskeiðsins, sem gestum í
nokkra daga.
Hvenær koma nemndumir til
Akureyrar, herra skólastjóri?
Við komum tvisvar. í fyrra
skiptið 14.—16. júlí og í síðara
skiptið 21.—23. júlí. Það hefur
verið svo mikill áhugi fyrir
námskeiðinu heima í Dan-
mörku, að við höfum orðið að
skipta hópnum í tvennt.
Þér viljið koma nemendunum í
samband við íslenzk heimili?
Já, ég álít, að það sé mjög
mikilvægt, að tíminn fari ekki
allur í fyrirelstra og verksmiðju
heimsóknir, en að nemendurnir
kynnist einnig nokkrum íslend-
ingurn persónulega. í Réykjavík
búum við í Stýrimannaskólan-
urn, sem menntamlaráðuneýtið
hefur verið svo vinsamlegt að fá
okkur til umráða, sem er okkur
vissulega mikil ánægja. En það
gefur ekki sömu möguleika til
persónulegra kynna og að
dvelja á einkaheimilum.
Og þér Iiafið valið Akureyri?
Já, Akureyri er þekkt í Dan-
mörku sem athafnabær með
mjög mikinn áliuga fyrir nor-
rænni samvinnu, og er einnig
höfuðstaður Norðurlands. Og
því er það, að maður snýr sér
hingað til Akureyrar með slíka
hluti.
Hvers konar fólk er það, sem
tekur þátt í námskeiðinu?
Það er fullorðið fólk, sumt
roskið. Margir eru kennarar,
nokkrir blaðamenn, en einnig
menn úr ýmsum öðrum starfs-
greinum. Einnig nokkrir Skandi
navar, sem búa á íslandi.
Hvert á fólk að snúa sér, er það
vill taka á móti gestum frá
Norðurlöndunum?
Hægt er að skrifa til aðseturs
skólans í Skjern í Danmörku.
En héraðslæknirinn, Jóhann
Þorkelsson, sem er danskur kon
súll, hefur verið svo vinsamleg-
ur að lofa að hjálpa okkur. Þór-
arinn Björnsson, skólameistari,
og Sverrir Pálsson, skólastjóri
Gagnfræðaskólans, hafa tjáð sig
fúsa til hjálpar. Svo það verður
mjög auðvelt að koma því í
kring hér í bænum.
Herra Hyldkrog, sem í nokk-
ur ár hefur einnig rekið nor-
rænt námskeið (Nordisk höj-
skole) í ítalíu, liggur meira á
hjarta. Hafi maður meiri áhuga
sjálfur á því að fara á norrænt
námskeið, eru þeir velkomnir til
ítalíu, þar sem haldin eru, auk
hinna löngu fjögurra mánaða
Arne Hyldkrog, skólastjóri
námskeiða vor og haust, einnig
nokkur stutt sumarleyfisnám-
skeið í júlí og ágúst og tekið
er á móti gagnfræðaskóla- og
menntaskólabekkjum í náms-
ferðum, segir hann.
Um livað fjalla þessi nám-
skeið?
Hin löngu námskeið eru venju
leg háskólanámskeið (höjskole-
kurser) eins og við háskólana
á Norðurlöndum. En þar að
auki fá menn hjá okkur tæki-
færi til að kynnast ítalíu. En á
hinum stuttu sumarnámskeiðum
er einkum fjallað um menning-
arsögu eða um þjóðfélagsaðstæð
ur. Skólinn er í Ravello á Sorr-
entoskaganum fyrir sunan Na-
polí. Svo við höfum nóg að sýna
í næsta umhverfi.
Hvað er kennt á hinum menn-
ingarsögulegu námskeiðum?
Námskeiðin eru tvenns kon-
ar: þrjú þriggja vikna námskeið,
sem byrja 28. júní og 2. ágúst.
Þau byrja í Flórens og heim-
sóttar eru hinar frægu fornleif-
ar og uppgreftir Etrura á leið-
inni suðureftir. Aðra vikuna er
dvalið við skólann í Ravello, þar
sem haldnir eru fyrirlestrar og
U M D A G I
*
G V E G I N N
O
UM JARDHRÆRINGAR og aðrar hræríngar.
Það er ókyrrð í iðrum jarðar
og uggur víða um heirn,
víst héfir ísland varla farið
varhluta af ógnum þeim.
Margt, í éldri og yngri sögnum,
okkur um það er tjáð.
Nú er um Armúla, Surt og Saura
sérdeilis rætt og skráð.
Ef heyra menn um að hafi fundizt
hristingur út um land,
þeir leggja af stað með landskjálftamæli,
litfilmu og segulhand,
í kveldfréttum útvarps er svo rakið
allt hvað þeir heyra og sjá,
en hlustendur skreiðast skjálfandi í bólin,
— skyldi þeim enginn lá.
Þá landið hristist hálft eða meira
menn hafa talið það víst
að þar séu eðlileg öfl að verki,
— en undarlegra þeim lízt
ef vart er í litlum hluta af hreppi
við hræringar, kippi og þyt,
sé skjálftinn aðeins í eldhúsborði
þá eru vísindin bit.
Hví skyldi óttast umbrot jarðar
íslands goðboma kyn?
Goðin hin fornu gerðu ekki
að guggna við skjálfta og dyn,
cg langt var frá að það fengi þeim ótta
né firrti þáu svefni og mat —
um Bifröst Æsir á hestum hleyptu,
á Hliðskjálfi Óðinn sat
Víst hefir mörgum virzt, er byggja
hið veltandi jarðarhvel,
að veröldin sé nú ekkert annað
en ægistór hrærivél.
Því er von, er menn sitja saman
að sumbli og tæma glas,
að syngi þeir gjama ljóð um lífið
sem „lítið skjálfandi gras“.
DVERGUR.
5
iii1111111111iiiiiii1111111111ii
....... JÓNAS JÓNSSON FRÁ HRIFLU:
• iiiii(mimi iii immi 111111111111111111111 liiiiniiiii
Þegar bóndinn kom í útvarpið
farnar ferðir til hinna grísku
nýlenda Cumae og Paestum og
þriðju vikuna eru bæirnir
Herculanum og Pompei skoðað-
ir og dvalið 3 daga í Rómaborg.
Getum við, íslendingar, notið
fyrirlestranna?
Já, auðveldlega. Það er kennt
á dönsku og maður er vanur að
tala hægt og greinilega, með til-
liti til Norðmanna og Svía.
En hin námskeiðin?
Það eru styttri námskeið, þar
sem maður er allan tímann í
skólanum í Ravello og fer ferðir
til Napolí, Cumae, Paestrum,
Herculanum og Pompei.
Hve margir norrænir nemend
ur hafa verið í þessum skóla í
ítalíu?
Nemendur hafa verið um 400
og ef reiknað er með þátttakend
um íslandsnámskeiðsins nú í
sumar, verða þeir um 500 sl.
3 ár.
En hafið þér ekki áliuga á að
koma upp lýðháskóla á íslandi?
Jú, ef íslendingar hafa jafn-
mikinn áhuga á hugmyndinni
og aðrir Skandinavar, væri það
auðvelt. En til þess þarf maður
náttúrulega að fá ríkisstyrk á
íslandi, eins og á hinum Norður
löndunum. Annars verður það
of dýrt fyrir nemendurna.
Hyldkrog skólastjóri fór aust-
ur í Mývatnssveit á páskadag til
að kynna sér húsnæðisaðstæður
þar og fór síðan til Reykjavík-
ur til fundahalda um skólaáætl-
unina. Við vonum að hann verði
eins heppinn með norrænan lýð
háskóla á íslandi, eins og skól-
ann á ítalíu. □
ÞAÐ er frægt í enskri bók-
menntasögu að þegar Byron
birti sitt fyrsta kvæði á prenti,
þá vakti það svo mikla eftirtekt
að menn sögðu að hann hefði
vaknað frægur, daginn eftir að
kvæðið kom út. Skáldið hlúði
að þessari frægð og hún lifir
góðu lífi enn í sögu ljóðskálda.
En hér á fslandi gerðist afar
lítið hliðstætt dæmi í útvarpinu
fyrir nokkrum vikum. Þá flutti
mánudagserindi bónda úr Húna
vatnssýslu, Þorvarður Jónsson
á Söndum í Miðfirði. Hann varð
frægur af þessu hálftíma verki.
Ekki er ætlun mín að endurtaka
ræðu bóndans frá Söndum. Hún
er miklu víðar komin og betur
geymd í hugum þúsunda í land-
inu heldur en hægt er að gera
með stuttum útdrætti. Samt vil
ég með fáum orðum minnast á
þessa ræðu í lítilli blaðagrein.
Ég spyr fyrst. Hversvegna vakti
þessi ræða svo mikla eftirtekt.
Þorvarður var áður óþekktur,
en virtist vera ágætur ræðumað
ur. Hann er fæddur og uppalinn
í Hnappadalssýslu og gerðist á
unga aldri bóndi norður í landi.
Þar keypti hann hina góðfrægu
jörð Sanda, sem forveri hans,
Ólafur, hafði gert fræga, áður en
Torfi í Ólafsdal kom með sín
nýju jarðyrkjutæki. Ólafur slétt
aði túnið og ræktaði það svo
vel, að það varð landsfrægt, án
þess að hafa nokkur áhöld önn-
ur en handverkfæri og góða
hirðingu. Þorvarður kaupir
þessa jörð fyrir hér um bil
tuttugu árum. Þar er gott tún,
sem fyrr segir. Mikið og kjarn-
gott land. Þar er gott að hafa
sauðfé. Auk þess fylgja jörð-
inni nokkur hlunnindi í Mið-
fjarðará, en þó er veiðin ekki
aðalatriði um gæði jarðarinnar.
Hjónin á Sandi eru atorkusöm.
Þau eiga mörg börn, sum upp-
komin. Fjölskyldan stendur að
búskapnum með lítilsháttar að-
stoð vandalausra manna. I
haust sem leið fór Þorvarður
vestur í Dali, þar sem fé hafði
fækkað vegna fjársýkinnar, og
leitaði eftir vetrarmanni. Ekki
tókst það, en vetrarmann fékk
hann á öðrum stað úr sjóþorpi.
Greinargóð skýrsla.
Þorvarður vinnur mikið, en hef
ur ekki nema eitt lunga, og
varð að vera á sjúkrahúsi tíma
í vetur. Gifta fylgir búskap fjöl-
skyldunnar, þó að heilsa bónd-
ans mætti vera betri. Á Sönd-
um eru átta hundruð fjár og það
mun vera eitt mesta sauðbú á
einu býli á íslandi. Á Söndum
fara saman miklir landkostir
jarðarinnar og mikil búmennska
fjölskyldunnar, sem gerir þenn-
an garð frægan. En hin ný-
fengna frægð Þorvarðar bónda
á Söndum stafar nú ekki af því,
að hann býr á mikilli jörð og
hefur hið ágætasta sauðbú. Það
vissu fáir af þeim sem heyrðu
ræðuna og þótti hún hin sköru-
legasta. Það sem vakti eftirtekt
áheyrenda, var hin einfalda og
óbrotna skýrsla bóndans um fá-
ein kjarnaatriði um lífsbaráttu
bændanna eins og hún er nú.
Hann tók fyrst og fremst til at-
hugunar léttúð þjóðarleiðtog-
anna. Hann nefndi einfalt og
Ijóst dæmi um mann, sem tók
lán fyrir tuttugu árum í banka
eða sparisjóði og keypti fyrir
það hús í Reykjavík fyrir eðli-
legt verð á þeim tíma. Eftir
tuttugu ár selur maðurinn húsið
margföldu verði. Hér eru svik í
tafli, þeir sem áttu spariféð í
bankanum eða sparisjóðnum,
verða að þola að eign þeirra er
nú ekki nema lítið brot af því,
sem hún var þegar lánið var
veitt. Maðurinn, sem keypti hús
ið fyrir þessa sparipeninga, hef-
ur nú selt það óþekktum manni
og fær fjárhæðina endurgoldna
í mörgum litlum krónum. Ef
meðferð fjármálanna hefði ver-
ið heiðarleg og framsýn, mundi
fjárhæðin, sem upphaflega var
tekin að láni í sparisjóðnum eða
bankanum, nú vera fullgild eins
og hún var fyrir tuttugu árum.
MaðurinP sem fékk þetta lán og
lét það standa í húsi langa stund
meðan krónan var að falla
mundi ekki hafa fengið neinn
falskan gróða á verzlun sinni.
Bóndinn á Söndum vék að
fleiri bændamálum, sem hafa
mikla þýðingu fyrir sveitina,
þar á meðal áburðarverksmiðj-
unni. Þar hafa orðið mikil mis-
tök með framleiðsluna og verð-
ur því aldrei unað til lengdar
að hið góða framleiðslutæki á-
burðarverksmiðjan geti ekki
fullnægt kröfum bænda með
fullgilda vöru. Litlu kornin frá
Gufunesi og litlu krónurnar úr
svikadýrtíðinni eru táknmyndir
um þá sýki þjóðfélagsins, sem
þjáir allt landsfólkið síðan for-
ráðamenn þjóðarinnar byrjuðu
að drekka sér til óheilla gull-
seiði frá öðru landi. Sá góðmálm
ur var hingað sendur í góðu
skyni, en er nú að liða sundur
hið veikbyggða þjóðfélag sem
bjó að heilbrigðri undirstöðu
meðan hver maður vann fyrir
sínu daglega brauði, án þess að
svíkja náungann. Ræða bónd-
ans frá Söndum er þýðingar-
mikil á margan hátt. Hún sýnir
mátt orðsins þegar byggt er á
þekkingu og alvöru. Þoi;varður
á Söndum hefur haldið í útvarp
inu, án sérstaks undirbúninga,
einhverja þá beztu ráeðu sem
þar hefur verið flutt í mörg ár.
Hann er hraustur, sjálfmennt-
aður sveitadrengur. Hefur
myndað gott heimili og opnað
hug sinn fyrir straum samtíðar-
innar og þorað að gera tvennt
í senn. Búa myndarlegu búi, en
hugsa djarft, en árætnislaust
um skiptin við aðrar stéttir.
Nú hefur svo slæglega verið
haldið á málefnum bænda und-
angengin tuttugu ár, að í sveit-
uná landsins érU tólf hundruð
heimili þar sem ekki er eigin-
kona við forstöðu heimilisins.
Annaðhvort engin kona, eða þá
móðir eða amma bóndans. Hér
er um að ræða mikla öfugþró-
un. í einni sveit á Austurlandi
nærri kunnu höfuðbóli eru sjö
jarðir farnar í eyði á undan-
förnum árum. Túnin eru að
vísu slegin, það gera nábúar, en
hús og mannvirki grotna niður.
Þaðan kemur enginn Þorvarður
frá Söndum og segir rétt og
skarpt frá ástandinu. Þjóðin flýt
ur sofandi að feigðarósi. Elzti
og traustasti atvinnuvegur henn
ar býr við hörmulega óvissu um
framtíð sína.
Skylda bændastéttarinnar.
Bændur landsins verða hér
að taka til sinna ráða. Þeir eiga
mikið í hættu, því að eignir
þeirra og atvinna er í veði. Svo
gálauslega er haldið á þessum
málum, að landskunnir búnaðar
málaleiðtogar tala á málfundum
og í útvarpi um að fækka bænd
um landsins um fimm þúsund..
Þó að þær orðræður séu að vísu
ekki svaraverðar, þá má segja
að liggi á bændastétt landsins
sú beina, óhjákvæmilega skylda
að ganga fram á málfundum og
ritvelli blaðanna og lýsa ástand-
inu eins og það er. Rannsaka
málið gaumgæfilega og bera síð-
an fram réttmætar og heilbrigð-
ar kröfur og ljúka ekki þeim
málum fyrr en landbúnaðurinn
hefur aftur fengið sinn örugga
sess í þjóðarframleiðslunni og
verður viðurkenndur enn sem
fyrr sem undirstaða allrar þró-
unar og þjóðlífs í landinu. □
AUÐHILDUR FRÁ VOGI:
Þá dettur henni skyndilega í hug, hvað hún eigi að spila. Það á kann-
ski ekki vel við á spínet. Og auðvitað hefði það farið betur á flygl-
inum í danssalnmu. En nú ætlar hún samt að leika þessi tónverk
hérna.
Leikandi létt og mjúkt smjúga fingur hennar gegnum fyrstu lát-
lausu tónana í Elegíu eftir Massenet, og brótt hefur vinstri höndin
allt lagið á valdi sinu. Síðan grípur hægri höndin lagið aftur. Fing-
urnir sameinast, og samhljómarnir verða eins og ástaratlot, leysast
upp í einstaka tóna og dreifast. Iðunn dregur síðasta tóninn lítið eitt
og bregður síðan snöggt yfir í Crescendo eftir Lasson. Nú eru tón-
arnir fyllri og djúpir eins og organtónar. Þeir leita stöðugt upp á við,
hærra og hærra, og tónarnir verða styrkari og magnþrungnari með
stgandinni. Þetta eru tónar fæddir í ofsalegri ástarþrá. Þeir steypa
sér yfir áheyrendur með frystandi kulda og i eldheitum bylgjum.
Þeir ná fullri hæð með ægilegu magni og sigurvissu, en skilja þig
siðan eftir í svæfandi hugtöfrandi sælu. Þig langar ekkert til að rísa
upp, heldur aðeins að liggja og blunda inn í dreymandi eilífð.
Þegar síðustu tónarnir hverfa frá fingrum Iðunnar, rís frú Gilde
úr sæti og gengur fram til hennar. Hún styður sig við spínetið með
mjúkri hreyfingu, lyftir hátt höfði, og er sem hún líti yfir allan
gestahópinn. Síðan mælir hún fram nokkrar línur eftir Aukrust:
l
Þú ert svo fjarri, svo fjarri mér.
Þú þekkir mig ekki né veizt hver ég er.
Ég brenn í angist, ég brenn í þrá, —
þú veizt alls ekki, hvað veldur mér ama.
Um garðinn tifar þú til og frá
og vökvar blómum, — um mig er þér sama.
Ég klíf í fjöllum á fuglaveiðum,
unz fram kemst hvorki né til baka, —
ég hangi stundum á veikri grein.
Og knýtta hnefa mót himni skaka
hamrar og flug í beltum breiðum,
og sólin brennir mig heit og hrein!
Þér gleymi ég aldrei, méyjan mæta! —
Hví spretta blómin í brekku og dal
í sólaryl — fyrst allt deyja skal!
Frú Gilde drýpur lítið eitt höfði til gestanna og tekur svo i hönd
Iðunnar. — Þér voruð dásamlega falleg, og svo dugleg og leikin,
þegar þér spiluðuð fyrir okkur, segir hún hálf hátt, og gestirnir klappa
ákaft.
Iðunn verður eldheit í kinnum. Æ, að frú Gilde skyldi nú ekki
getað látið þetta vera! Auðvitað meinar hún þetta vel, en samt gerir
hún mann hálf-feiminn.
Frú Gilde gerir hljómsveitinni aðvart.
Iðunn fann kaldsvita spretta á enni sér, er hún gekk í dansinn á
ný með Haraldi Gilde. Hljómsveitin var ágæt. Leikinn var ástarsöng-
GULLNA BORGIN
(Á » V.
•
ur Glucks, og sumir tóku undir í orðum. Haraldur Gilde raulaði lágt
rétt við enni hennar: „Frá þvi er fyrst ég sá þig.. . “
Iðunn þekkir ekki sjálfa sig í kvöld. Allt virðist draumur og sæla.
Hún skynjar aðeins hljómleikinn og manninn, sem heldur henni fast
að sér í dansinum. En .senn vaknar hún upp í grænu skrautljósi og
flöktandi bliki óteljandi síkvikra lifandi kertaljósa.
Nú hafa þau Haraldur og Iðunn dansað aftur út á garðsvalirnar
og síðan ofan lágu þrepin og fram á milli garðbeðanna. Síðan dansa
þau yfir döggvaða grængresissléttuna umhverfis vatnið litla. — En
hvað er orðið af hljóðfæraslættinum? Hann fjarlægist — og hverfur.
— Æ, það er gott að hvíla sig á hvíta bekknum undir limgirðing-
unni. Er það armur Haralds, sem heldur utan um hana? Iðunn vill
ekki líta við og rjúfa drauminn. Er það raunverulega höndin hans,
sem strýkur um hár hennar og beygir sig ofan að henni? Er þetta
raunverulegt? Já, það er Haraldur Gilde. — En nú blikar á hvítt
skyrtubrjóst uppi á garðsvölunum. Og grönn rödd rýfur drauminn
og kyrrðina:
— Haraldur. — Ertu þarna? er kallað. — Það er farið að kólna
úti!
Haraldur Gilde stendur snöggt upp án þess að kyssa Iðunni. Hún
fann aðeins létta snertingu af vörum hans.
— Það er Villi! segir hann, og svipur hans breytist.
— Jæja? segir hún hikandi.
— Já, segir hann og verður órólegur. — Rossí stendur þarna uppi
og bíður eftir okkur. Við verðum víst að fara.
Iðunn fylgist með honum. Þau ganga samhliða upp tröppuþrepin
eins og tvær ókunnugar mannverur. Rossí lítur á þau stórum augum.
— Hvar hefirðu verið? segir hann við Harald Gilde.
— Nú er ég hérna, segir hann og tekur upp vindling.
— Ég hefi verið að leita að þér alls staðar. Ég þurfti að tala við
þig. — Kveiktu í vindlingnum mínum. Hvers vegna fórstu ofan í
garðinn? Voru fleiri þar, fyrst þú þurftir endilega að fara þangað?
Þetta kom eins og buna út úr Rossí. Haraldur mætti augum Iðunnar
og blikaði snöggt til hennar.
---Sei-sei, já, auðvitað fullt af fólki í öllum áttum garðsins.
— Ég skil ekkert í, hvað það vill út í garði, segir Rossí stuttur í
spuna og snýr sér til að fara inn aftur. — Komdu nú líka! segir hann
og tekur i handlegginn á Haraldi.
Iðunn laumast í burtu frá þeim. Og hún varð fegin, þegar einhver
býður henni strax í dansinn. Hún var þegar búin að átta sig í höfð-
inu. Hvað í heimi átti þetta annars að þýða? Að Rossí skuli haga
sér svona eins og, — já, eins og bráðskotin, afbrýðisöm kona.
Eða þá eins og önugur, mislyndur krakki. —
Iðunn var alveg rugluð i þessu öllu saman. Hvað hafði annars
komið yfir hana niðri x grænlýstum garðinum? Ætlaði hún að kyssa
Harald Gilde í fyrsta skipti sem hún hitti hann? Láta græna Ijósið
ginna sig! Mild maíkvöld geta svo sem verið nógu hættuleg! —
Eða var það kannski ekki græna ljósinu að kenna? Hvers vegna
er hún að blekkja sjálfa sig? Hérna inni í salnum í hávaða og
hlátri langar hana aftur út i garðinn. Hana langar til að láta Harald
Gilde kyssa sig. — En hún yrði samt að skella skuldinni á þessa
töfrastemningu næturinnar. Þetta eru eins og álög á henni.
Hún litast um á dansgólfinu og í hverju horni herbergjanna. Ast-
riður Rein er farin. Já, hún þurfti hvorki neinn krók né kima hér.
Húsið, sem hún býr í, hefir nóg herbergi og klefa til að fela í
ljósfælna kærleikann hennar og mannsins, sem sér henni fyrir lífs-
framfæri og skrauti. —
Iðunn gengur út af dansgólfinu, þegar dátlítið hlé verður hjá
hljóðfæraleikurunum. Hún sér Harald Gilde og Rossí bregða fyrir
inni í borðstofunni. Þar standa þeir reykjandi. En hvar er frú
Gilde? Iðunn litast um og finnur hana í litlu mið-stofunni, þar sem
hún og einn af yngri leikurum bæjarins sitja að drykkju. Þau
fagna Iðunni hávært, er hún kemur i dyrnar. Þau eru með ærsl
og hávaða og hlátrasköll, tilefnislaust út í bláinn.
Iðunn ætlar að þakka fyrir sig og kveðja.
— Núna, undir eins? Frú Gilde hrópar upp yfir sig. — Nei,
vitið þér nú hvað, ungfrú Falk, við getum ekki sleppt yður svona
snemma! Þér fáið ekki að fara, skiljið þér! Hún hlær og bullar
inn á milli með góðri aðstoð leikarans. Hann þrífur í Iðunni og
ætlar að láta hana setjast hjá sér. Hún losar sig gætilega og hlæj-
andi, og læzt ekki taka eítir því, að þau eru bæði ofurölvi, og allt
tal þeirra ósæmilegt bull og þvaður.
Loksins getur Iðunn þó náð að þakka fyrir sig og smá-smeygja
sér út, brosandi og kinkandi kolli til þeirra á víxl. Uti i fatageymsl-
unni rekst hún á þá Harald Gilde og Rossí.
— Höfðuð þér blátt áfram ætlað yður að strjúka frá okkur, ung-
frú Falk? segir Haraldur Gilde glettnislega. En Iðunn sér alvöruna
í augum hans. Og það vekur dálitla forvitni hjá henni.
— Nú getið þér fengið að vera með okkur, segir Rossí við Ið-
unni og lagfærir hár sitt.
— Þökk fyrir, segir Iðunn og brosir til Haralds að baki Rossí.
Hann brosir á móti og opnaði síðan útihurðina fyrir þeim út í
grænu ævitýraljósin í garðinum, sem enn loguðu. En nú voru þáu
ekki lengur eins mögnuð og töfrandi. — Nú var komin afturelding
og nýr dagur að renna. Smáfugl söng morgunljóð sín einhvers staðar
í garðinum. Sólin roðaði þegar himinhvolfið og máði senn út töfra
næturinnar.
Iðunn brosir ofurlítið, er hún kveður Harald Gilde og þakkar
kvöldið. Framhald.