Dagur - 30.09.1964, Síða 5

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERULNGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hi.
FYRIR skömmu lagði ríkisstjómin
fyrir Ríkisútvarpið að hefjast handa
um undirbúning íslenzks sjónvarps.
En áður hafði nefnd manna unnið að
ýmsum athugunum sjónvarpsmálsins
og gert tillögur um suma þætti vænt-
anlegs sjónvarps hér á landi.
Búist er við því, að rekstur hins
íslenzka sjónvarps geti hafist eftir
2—3 ár. f tillögum sjónvarpsnefndar
innar var sérstök áhersla á það lögð,
að sjónvarpið næði til sem flestra
landsmanna innan 5—7 ára. Sérfræði
leg álit benda ótvírætt til þess, að
slíkt sé vel framkvæmanlegt, ef vilji
er fyrir hendi.
Við getum að sjálfsögðu um það
rætt, hvort íslendingar eigi á næstu
árum að stofna til innlendra sjón-
varpssendinga fyrir alla landsbyggð-
ina eða leysa önnur aðkallandi vanda
mál fyrst. En erfitt mun að sporna
við þróun sjónvarpsins, sem er að
leggja undir sig heiminn. Um áhrif
þess í þjóðlífinu fer að sjálfsögðu
mest eftir því, hversu til tekst með
hinn daglega rekstur þess. Sem
kennslutæki er sjónvarpið ómetnlegt
og sem tæki til fréttamiðlunar má
segja liið sama. Um annað efni má
ætla, að áhrifin séu liliðstæð prent-
uðu máli, útvarpi og kvikmyndum.
Veldur hver á lieldur.
Við finnum með réttu að því öllu
saman, en viljum þó ekki án þess
vera. Hinum dreifðu byggðum yrði
e. t. v. mestur fengur að ýmsum þátt
um sjónvarpsins, svipað því sem útr
varpið, er þeim nú. Verður því að
leggja á það mikla áherzlu, að hið
íslenzka sjónvarp verði við það mið-
að, að öll héruð njóti þess.
Hermannasjónvarpið í Keflavík,
sem núverandi valdhafar leyfðu
mikla stækkun á, svo að fslendingar
gætu „notið þess“, er að sjálfsögðu
enginn mælikvarði á sjónvarp yfir-
leitt. Sjónvarp er menningartæki, ef
það er vel rekið og í höndum góðra
manna þarf engu að kvíða, nema
kostnaðarhliðinni. Sjónvarpsdagskrá
er mjög dýr og þar hljóta íslendingar
að sníða sér stakk eftir vexti. Fyrst af
öllu þarf þó sjónvarpið vel menntað
fólk, og má ekki vanrækja þann und-
irbúning fremur en aðra þætti máls-
ins.
f slendingum er það engin vanvirða
þótt þeir hafi ekki enn eignast eigið
sjónvarp. En J>að er hins vegar ekki
samboðið virðingu Jteirra að una er-
lendu dátasjónvarpi lengur en orðið
er. Sennilega cr talið að valdhafar
þjóðarinnar Itafi ekki þrek til að
reka ósómann af höndum sér, fyrr en
hið innlenda sjónvarjr kemur til, og
leysir hermannasjónvarpið af hóhni.
Landbúnaðurinn getur átt glæsi
lega framtíð
segir Gísli Magnússon í Eyhildarliolti, sem
svarar nokkrum spurningum blaðsins
LEIÐIN lá um Skagafjörð, um
það bil er heyskap var að ljúka
og stutt orðið til gangna. Sól og
þerri eftir óþurrkakafla var
fagnað á þann raunhæfa hátt,
að allir, sem vettlingi gátu vald
ið, voru við heyhirðingu..
Ætlunin var að hitta Gísla
bónda í Eyhildarholti í þeirri
ferð, en auðvitað var hann líka
í önnum, svo heimsóknin beið
kvöldsins. Gísli var þá nýkom-
inn inn, þreyttur en léttur í
lund eftir árangursríkt dags-
verk.
Gísli Magnússon bjó fyrst á
Frostastöðum ásamt föður sín-
um, en síðan í Eyhildarholti í
nærfellt fjóra áratugi. Kona
hans er Guðrún Sveinsdóttir,
börn þeirra 11 og öll búsett í
héraðinu. Á yngri árum gekk
Gísli í skóla í Reykjavík, lauk
síðar prófi frá Hólaskóla, en
dvaldi eftir það bæði í Noregi
og Skotlandi við landbúnaðar-
nám, þar til hann sjálfur hóf
búskap. Gísli er héraðs- og
þjóðkunnur félagsmálamaður
og bóndi, stórvel gefinn og at-
orkumaður til allra starfa.
Það var bæði bjart og rúm-
gott í stofunni í Eyhildarholti,
og í næsta herbergi voru veggir
þaktir bókum. Blaðaviðtal var
auðsótt og þreytan viðraðist af
bónda þegar félags- og fram-
faramál héraðsins bar á góma.
Hvernig er ástatt í rafmagns-
málum sýslunnar?
Dreifingu rafmagns um hér-
aðið þokar áleiðis, þótt hægar
miklu hafi miðað en áætlað var
í öndverðu. Mun þó rafvæðing
sumrá sýslna hér norðanlands
öllu skemmra á veg komin.
Hafa 12 hreppar af 14 þegar
fengið, eða eru í þann veginn að
fá rafmagn, sumir þó aðeins að
litlu leyti, svo sem Skarðshrepp
ur. Skortir og verulega á að
raftaugar hafi verið lagðar til
allra býla ,í Hólahreppi, Akra-
og Lýtingsstaðahreppum. Fells-
hreppur og Skefilsstaða hafa
með öllu orðið útundan enn sem
komið er; mun þó sennilega
brátt rætast úr fyrir hinum
fyrr nefnda.
Orkuveitusvæðið nær yfir
Skagafjarðarsýslu með Sauðár-
króki — að undanskildum
Fljótahreppunum tveim, sem
eru í sambandi við Skeiðsfoss-
virkjun — og Húnavatnssýslur
báðar. Á þessu svæði eru tvær
vatnsaflsstöðvar, Gönguskarðs-
árvirkjun (um 1060 kw) og Lax
árvirkjun (um 460 kw). Eru
báðar fullnýttar og hrökkva
hvergi nærri til. Til viðbótar
kemur svo 1200 kw dísilstöð á
Sauðárkróki. Orkuskortur er yf-
irvofandi — og auðsær hemill
á að upp fái risið ýmiss konar
iðnaðarstarfsemi, sem þó er hin
mesta nauðsyn einmitt á þessu
svæði, sem mjög hefur reynzt
afskipt um sjávarafla árum sam
an.
Hverjar leiðir eru helztar til
lausnar?
Þessari spurningu mundum
við Skagfirðingar telja auðsvar
að.
Allt frá 1920 hafa verið gerð
ar athuganir og áætlanir um
virkjun Svarár við Reykjafoss
í Lýtingsstaðahreppi, um 7 km
framan Varmahlíðar. Árið 1962
gerði Theodór Árnason verk-
fræðingur, að tilhlutan Rafveitu
Gísli Maguússon
Sauðárkróks og að undangengn
um allnákvæmum mælingum
sundurliðaða kostnaðaráætl-
un um virkjun Svartár. Bendir
sú áætlun, sem og allar fyrri
athuganir, ótvírætt til þess, að
virkjunarskilyrði séu öll svo
hagstæð, að fá megi þarna bæði
mikla orku og ódýra. Má og
geta þess, að Steingrímur Jóns
son rafmagnsstjóri, sá marg-
reyndi maður, telur virkjun
Svartár mjög álitlega. En Stein
grímur er málum kunnugur, því
að um 1930 gerði hann, ásamt
með Jakobi Guðjóhnsen, frum
áætlun um virkjun árinnar.
Ég ætla að fullyrða megi, að
á þessu máli sé mikill og óskipt
ur áhugi hér um slóðir. Fimm
manna nefnd, kosin af sýslu-
nefnd Skagafjarðarsýslu og bæj
arstjórn Sauðárkróks — þeim
aðiljum, sem standa að væntan
legri Reykjafossvirkjun — vinn
ur að framkvæmd málsins, eftir
/
því sem tök eru á. Frumvarp til
laga um virkjun Svartár var
borið fram á síðasta Alþingi.
Málið fór til nefndar — og síð-
an ekki söguna meir. Að sjálf-
sögðu verður frumvarpið endur
flutt á næsta þingi, hversu sem
fer. Stjórnarvöldin virðast ekki
á annað vilja líta en stórvirkjan
ir með þátttöku erlendra aðilja.
Kostað er tugum milljóna eða
hundruðum til rannsókna og á-
ætlana, sem enn eru allar í
skýjum uppi, hvenær og hvar
sem þær koma á jörðu niður.
Samvinnumálin í héraðinu?
Kaupfélög eru þrjú: Sam-
vinnufélag Fljótamanna í Haga
nesvík, Kaupfélag Austur Skag
firðinga í Hofsósi og Kaupfélag
Skagf. á Sauðárkróki Kaupfél.
munu hafa á sínum vegum um
90% allrar verzlunar í hérað-
inu. Þá má nefna fjórða félagið
Verzlunarfélag Skagfirðinga,
sem mér er raunar ekki full-
komlega ljóst hvers eðlis er. Fé
lagið var stofnað fyrir nokkrum
árum, og mun frumkvæðið hafa
komið úr höfuðborgarátt. A. m.
k. ætla ég víst, að eitthvað muni
annað ráðið hafa en eldheitur
samvinnuáhugi eða einlægar
óskir um heill og gengi Kaup-
félags Skagfirðinga, enda þótt
flestir Væru stofnendurnir fé-
lagsmenn í kaupfélaginu — og
séu raunar enn. Ekki er ég
kunnugur rekstri Verzlunarfé-
lagsins, en mjög verulega eftir
gjöf skulda (ca 70%, að sagt er)
mun það hafa fengið á sl. ári.
Er því ekki ósennilegt að úr ræt
ist, þótt eitthvað kunni að hafa
gengið úrskeiðis. Hefur nú tekið
við nýr framkvæmdastjóri, hinn
þriðji í röðinni á fárra ára ævi
félagsins, roskinn bóndi, traust
ur og samhaldssamur. Má vera,
að þáttaskil verði einhver, þótt
naumast þurfi að ætla, að félag
ið vinni Kaupfélagi Skagfirð-
inga þann geig, sem sumir
munu í öndverðu hafa búizt við
Sams konar félag var stofnað
hér á árunum, í tíð séra Sigfús
ar Jónssonar kaupfélagsstjóra.
Það dó.
Samkeppnin mun vera all-
mikil í verzluninni?
Auk Kaupfélags Skagfirðinga
og Verzlunarfélagsins eru á
Sauðárkróki margar verzlanir,
sem kaupmenn standa að, svo
að eigi skortir samkeppni. Hafa
samvinnumenn enga ástæðu til
að kvarta undan henni. Má geta
þess að K. S. endurgreiddi fé-
lagsmönnum sínum rösklegal.6
millj. kr. af vöruúttekt þeirra á
árinu 1963, eftir að hafa lagt
400 þús. kr. í varasjóð og 50
þús. kr. í Menningarsjóð. Nam
þó fjárfesting á árinu all-veru-
legri fjárhæð alls.
Fá þeir bændur, sem kljúfa
sig út úr röðum kaupfélagsins,
eins hátt afurðaverð?
Nei. Svo hefur eigi reynzt. '
Viltu nefna dæmi um það?
Samkv. „Skýrslu um útborg-
unarverð sláturleyfishafa fyrir
kindakjöt 1962“, sem birtist í Ár
bók landbúnaðarins, 2. hefti þ.
á., greiddi Kaupfélag Skagfirð-
inga t. d. rösklega 83,5 aurum
hærra verð fyrir hvert kg af
dilkakjöti að meðaltali, I—III.
flokk, en Verzlunarfélagið, 77
aurum hærra fyrir kjöt af vet-
urgömlu fé, 61 eyri hærra fyrir
kjöt af geldum ám og 33 aurum
hærra að meðaltali fyrir kjöt af
mylkum ám, allt miðað við kg.
Og svona mætti raunar halda
áfram. T. d. munaði 92 aurum á
hverju gærukílói og kr. 8,24 á
hverju kg ullar að meðaltali, I.
-—IV. fl. Enn galt kaupfélagið
allmiklu hærra vei'ð en Verzl-
unarfélagið fyrir húðir og skinn
svo að munaði 7 kr. á hverju kg
í kýrhúðum og 6 kr. í hrosshúð
um, en 25 krónum á hverju
kálfsskinni.
Þrátt fyrir þennan verðmun
hafa félagsmenn Verzlunarfé-
lagsins lagt inn hjá því (eða
þeim helmingi þess, sem ber
heitið „Slátursamlag Skagfirð-
inga“) nokkur þúsund fjár ár
hvert og eitthvað af annarri bú
vöru.
Tryggð við göfugar hugsjónir
er alltaf lofsverð.
Hvemig hefur heyskapurinn
gengið í sumar?
Fyfir liggja ekki svo glöggar
fréttir hvaðanæva úr héraðinu,
að ég þori að fullyrða um hey-
skap almennt. Þó ætla ég hann
mjög sæmilegan orðið hafa.
Grasvöxtur var góður á rækt-
uðu landi og ábornu. Heyskap
artíð hagstæð fram um miðjan
ágústmánuð. Höfðu þá margir
náð miklum heyjum og góðum.
En úr því brá til kulda og úr-
komu. Hélzt svo til 7. september
er upp birti með næturfrosti og
heiðríkju. Síðan hefur veður
verið þurrt að mestu hér
frammi í héraði, en kaldsamt
nokkuð. Kartöflugrös löngu fall
in (8. — 10. sept.) og uppskera
misjöfn.
Hefur veiðzt mikið af laxi, sil
ungi og ál?
Laxveiði er lítil, silungsveiði
nokkur, en þverrandi. Við Skag
firðingar erum því miður mjög
á eftir öðrum um friðun vatna
og fiskirækt, svo að' ekki er
vansalaust. En nú eru, sem bet
ur fer, nokkrar horfur á, að
breytt verði um stefnu. Er það
Stangaveiðifélag Sauðárkróks,
sem þar gengur bezt fram. Þá
var og á síðasta sýslufundi kos-
in nefnd til að vinna að og und
irbúa friðun alls vatnasvæðis
Héraðsvatna, en í þau falla
margar ár og sumar næsta væn
legar til fiskiræktar. Er þess að
vænta, að starf nefndarinnar
beri æskilegan árangur.
Áll er til en lítt veiddur, enda
ókannað með öllu, hversu mik-
ill kann að vera og víða.
Hvað viltu segja um landbún
aðarmál abnennt?
Um landbúnaðarmálin, sem
mér hafa hugstæðust verið alla
ævi, vil ég að þessu sinni aðeins
segja þetta:
Landið sjálft er dýrasta eign
in, sem íslendingar eiga. Fjöl-
margar þjóðir stynja undir land
þrengslum og verða að „flytja
út“ fólk svo að skiptir tugum og
hundruðum þúsunda. Aðrar,
svo sem Norðmenn, Svíar — og
raunar Bretar líka, verja ó-
grynni fjár til að halda landi
sínu öllu í byggð. Á sama tíma
keppast íslendingar við að
leggja býli og byggðir í auðn
og þyrpast saman á urðargrjóti
á einu landshorni. Þannig er
stefnt til meiri og minni land-
auðnar — vitandi vits, að því er
bezt verður séð, enda landbún-
aðurinn af sumum mestu ráða-
mönnum talinn ómagi á þjóð-
inni og því mikils um vert að
þeim fækki, sem við hann fást,
sbr. ummæli hins orðgleiða við
skiptamálaráðherra fyrr og síð-
ar.
Frumvarpið um Jafnvægis-
sjóð er tvímælalaust gagnmerk
asta málið, sem fyrir Alþingi
hefur komið á síðari árum. Víst
er hörmulegt giftuleysi þeirrar
ríkisstjórnar, sem hundsar því-
5
Saulíénu íjölgar
líkt höfuðmál ár eftir ár. Slíkt
athæfi er í rauninni hrein þjóð-
féndska, þótt ef til vill sá óvituð
og ekki tilætluð. Eða hversu
lengi helzt lítilli þjóð í þröng-
býlum hehni á stóru og góðu
landi, ef hún hirðir lítt að nýta
gæði þess öll, jafnt inn til dala
sem út til nesja?
Um skólamál. í héraðinu,
Gísli?
í sýslunni hefur verið tilfinn-
anlegur skortur á húsnæði fyrir
stóra mannfundi og fjölmennar
samkomur. Nokkrir hreppar
hafa komið sér upp félagsheim
ilum, og ber Héðinsminni í
Akrahreppi þar af. En slík hús
hrökkva ekki til fyrir stærri
svæði. Nú hefur verið hafizt
handa um að reisa stórt og vand
að félagsheimili í Varmahlíð
(sjálfseignarstofnun undir yfir-
s(jórn sýslunefndar), tveir
hreppar, Seyluhreppur og Akra
hafa forystu í þessu máli og bæt
ast vonandi fleiri við, enda þörf-
in brýn á slíku húsi.— og ekki
sízt fyrir sýslufélagið í heild.
Skólamálin eru í deiglunni. í
sumum hreppum er enn far-
kennsla, í öðrum heimagöngu-
skÖlar. Heimavistarskólar eru
tveir, annar í Fljótum, hinn í
Lýtingsstaðahreppi. Fræðsluráð
sýslunnar hefur samþykkt, í
fullu samræmi við álit og til-
lögur fræðslumálastjómar, að
vinna að því að reistir verði
sem fyrst heimavistarbarnaskól
ar, hver um sig fyrir nokkra
hreppa, annar austan Fléraðs-
vatna, sennilega á Hólum eða í
grennd, hinn vestan Vatna — í
Varmahlíð. En seinagangur mik
ill er á málum þessum öllum
hér sem víðar.
Okkur vantar héraðsskóla.
Stjórnarvöldin horfa á það með
hendur í skauti, að æskulýð
landsins er mismunað í stórum
stíl. Sveitirnar sitja á hakanum
Hvað annað? Enginn héraðs-
skóli reistur á síðustu 16 árum.
Hinir gömlu fjarri því að full-
nægja þörfinni. Fjöldi æsku-
manna í sveit fer á mis við sjálf
sagða fræðslu. — Sýslunefnd
hefur látið málið til sín taka.
MISJAFNIR OKUMENN
FLESTIR munu þeirrar skoð-
unar, að þrátt fyrir ýmislegt í
umferðamálum, sem betur má
fara, sé um mikla framför að
ræða í því sem kalla má um-
ferðamenningu. Á vegum úti
eru flestir ökumenn kurteisir,
þótt stundum sé hraðar farið en
æskilegt má teljast vegna örygg
is. Oft heyrist það hér um slóð
ir, að Reykjavíkurbílar séu bíla
verztir í umferðinni. Ekki vill
sá, er þetta ritar samþykkja það
án fyrirvara, og hefur sýnst um-
ferðamenningin einstaklings-
bundin, en alls ekki fara eftir
landshlutum. Nokkur ógætni í
akstri fylgir unglingum, sem
skortir reynzlu. Slíkt er ekki
staðbundið. Og ökufantar, svona
einn og einn, og dónar í umferð,
eru því miður til. Á meðan Dag
ur var í sumarfríi barst honum
allharðort bréf frá „ónefndri
konu“, þar sem hún segir frá
ferð sinni í nágrannasveit. Hún
var á leið til Akureyrar, og á
En hér er þungt fyrir fæti sem
víðar í götu sveitafólks.
Samtök eru haíin og Hóla-
félag stofnað til að vinna að and
legri endurreisn Hólastaðar sem
skólaseturs, biskupsstóls og
kirkjulegrar miðstöðvar í Norð
lendingafjórðungi. En þetta er
ekki mál Skagfirðinga einna.
Það er mál Norðlendinga allra
— og að vísu alþjóðar.
Bændaskólinn forðaði Hólum
frá að falla í ámóta niðurlæg-
ingu og Skálholt. Hann hefur
löngum reynzt góð og farsæl
stofnun. Skólinn er nú fullskip-
aður og allar horfur á, að hon-
um vegni vel í höndum Hauks
skólástjóra, enda mikils um vert
fyrir bændur — og fyrir staðinn
sjálfan.
Hvernig finnst þér póliííkin í
garð bændastéttarinnar?
Morgunblaðið hefur stundum
gert út sendimann til að heim-
sækja bændur — og að jafnaði
valið úr til að sýna þann sóma
þá, sem, vitað var, að fylgdu
íhaldinu af stakri dyggð og trú
mennsku. Enn eru þeir til. Hjá
þessum bændum leikur allt í
lyndi. Allt er sveipað gullnum
bjarma, allt þrungið notalegum
yl frá Ingólfi og íhaldinu. Af
hástemdum sögusögnum sendi-
manns þykist svo Morgunblaðið
geta dregið þá réttm. ályktun
að bændur lifi sem blóm í eggi
og búi við hina mestu hasæld,
jafnvel launaskatturinn sé hið
blessaðasta bjargráð, sem allir
sæmilega hugsandi búandmenn
séu harðánægðir með.
En kunnugir vita, að sannleik
urinn er allur annar. Bænda-
stéttin er tekjulægsta stétt þjóð
félagsins. Hún hefur ekki átt
upp á pallborðið hjá stjórnar-
völdunum, og má þar vart í
millí sjá um atferl stjórnarflokk
anna. Þarf ekki í grafgötur um
það að fara, hversu horfir fyrir
íslenzkum landbúnaði, fyrir ís-
lenzkum sveitum, ef svo heldur
fram um skilning og aðbúnað
hins opinbera, og um sveitaróm
antíkina er það að segja, að
hennar hefur lítið orðið vart
síðan í árslok 1958.
læknisfund. Jeppi af Árskógs-
strönd varnaði bíl þeim, er kon
an var í að komast fram fyrir á
20 km. langri leið. Konan gefur
upp númer jeppans og fer
hörðum höndum um ókureisi
bílstjórans. Og svo ólíklegt, sem
það nú er, fyrirfinnast enn slík
ir menn í urhferðinni, því miður
Sem betur fer er slík hegðun
orðin sjaldgæf og þarf að hverfa
með öllu. Allir hljóta að skilja
það til fulls, með þyí að yfirvega
þessi mál, að þjóðvegirnir eru
fyrir alla og enginn getur eða
hefur leyfi til þess að tefja för
annarra, þótt hann kjósi sjálfur
að aka hæga'fei'ð.
Orð konunnar, sem varð fyrir
leiðindum af hendi jeppabílstjór
ans, eru því sígild á meðan enn
eru til dónár, sem hafa ekki
lært fyrstu boðorðin í siðmann
legri umferð á þjóðvegum.
„ALMENNINGUR VEIT IÚTIÐ
UM TRYGGINGARNAR“
MENNTUÐ og gáfuð kona á
Hugleiðingar um framtíðina?
Slíkar hugleiðingar gætu orð
ið rúmfrekari en hófi gegndi.
Hér skal því aðeins þétta sagt:
ísland er eitt hið bezta gras-
ræktarland. Því ætti landbúnað
urinn án alls efa að geta átt
glæsilega framtíð. En þá þurfa
þeir, sem málum ráða hverju
sinni, að vera gæddir víðsýni
og skilningi á þjóðhagslegu gildi
hans og meginþýðingu sem
menningarlegrar kjölfestu —
meiri víðsýni og glöggvari skiln
ingi en gætt hefur nú um sinn,
segir Gísli bóndi Magnússon að
lokum og þakkar Dagur svörin.
(Framhald af blaðsíðu 1).
in eru fljót að finna þetta sjálf,
er þau fyrst koma þangað úr
þéttbýlinu, því að í sveitunum
vilja þau vera og taka þar þátt
í lífinu, sem er þeim dýrðlegur
heimur.
f sveitunum lifir og þróast ís-
lenzk menning. Fólkið þar lifir
fyrir hugsjónina að „elska,
byggja og treysta á landið“ og
láta nauðsynjar daganna sitja í
fyrirrúmi og ganga á undan öll
um hégóma og þrátt fyrir ann-
ir daganna, hefur fólkið þar ráð
rúm til að hugsa.
Fórnir fyrir gott málefni er
hlutskipti sveitafólksins, það er
vissulega menning. Störf sveita
fólks verða að auknum varan-
legum höfuðstól, fyrir þjóðina í
framtíð, það er menningarstarf.
Landbúnaðurinn veitir fjölda
fólks í kaupstöðum atvinnu við
sölu, umsetningu og útflutning
sveitavörunnar, fyrir utan inn
lendan iðnað með þá vöru.
Sveitirnar hafa, á þessari öld,
alið upp tugþúsundir af duglegu
fólki til starfa í þéttbýlinu og
heimili, í sveitunum, sem hafa
tekið sig upp og fluzt í kaupstað
ina, hafa flutt með sér þangað
mikla fjármuni. Nú er svo kom
ið að þúsundir barna frá þéttbýl
inu eru á framfæri sveitanna að
sumrinu.
Nú, á þessum tímum verk-
fallanna, mundi verða neyðar-
Akureyri, sem blaðið ræddi ný
lega við, lét þess getið, að sér
fyndist blöðin of tómlát um að
kynna almenningi helztu atriði
tryggingamála, „almenningur
veit lítið um ’ tryggingamál,“
sagði hún, „og veit ekki um
rétt sinn í þeim efnum, eins og
þyrfti“. Þetta mun rétt vera og
þörf ábending, bæði hvað snert
ir Tryggingastofnun ríkisins og
aðrar þær tryggingar, sem al-
menningur greiðir til.
Blaðinu hafa verið nefnd um
það allmörg dæmi, að fólk hef
ur ekki krafist réttar síns vegna
vanþekkingar á réttindum og
skyldum.
Dagur vill fyrir sitt leiti
bæta úr fræðsluþörfinni í þessu
efni, og hefur góða von um að
geta birt fræðandi greinar um
tryggingamál í náinni framtíð.
Verða þær væntanlega með
dæmum til skýringar, og ef vel
tekst til geta þær komið að
nokkru gagni, sem almennar
leiðbeiningar.
(Framhald af blaðsíðu 8).
hér á landi, mun nú, sem stend
ur vilja borga mórauða ull sama
verði og hvíta. Norðmenn, Svíar
og Danir, leitast við að bæta
bæði ullar- og kjötsöfnunarhæfi
leika fjárins, sem íslendingar
gera, en Finnar leggja nú mesta
áherzlu á hið síðarnefnda, en
þeir hafa um margra ára bil
ræktað með tilliti til ullar og
gæru framleiðslu, ásamt auk-
inni frjósemi fjárins, svo þar
mun nú vera að finna frjósam
ástand í landinu, ef sveitafólkið
tæki þátt í þeim óíögnuði. Á
þann hátt líka er landbúnaður-
inn bakhjall allri þjóðinni.
Að jafna kaupi bænda við
kaup óbreyttra verkamanna —
að þeim ólöstuðum — er fjarri
öllum sanni. Bændur, n.ú á dög-
um, þurfa að vera miklir sér-
fræðingar. Þeir þurfa að sækja
búnaðarskóla og námskeið í vél
fræði. Bæði jarðrækt og búfjár
rækt er.u margþættar fræðigrein
ar, sem útheimta mikla þekk-
inga. Auk þess skila bændur,
með störfum sínum, þjóðinni
miklum verðmætum, í auknum
höfuðstól, sem felst í ræktun
lands og öðrum varanlegum
mannvirkjum til sveita, en taka
ekkert í staðinn, allra oftast.
Landbúnaðurinn er, óumdeil
anlega fyrsta óskabarn þjóðar-
innar í atvinnuháttum og inn-
lendri menningu í sambandi við
atvinnuhættina. Á því þarf að
verða til skilningur alþjóðar,
því að ekki má ríkja það verð-
lag í landinu, er haldi niðri nauð
synlegum vexti á dýrmætasta
höfuðstól landsins. Athafna-
menn þjóðarinnar verða að sjá
sér fært fjárhagslega, :að hreyfa
moldina. —
Meðalbú bændanna verða að
stækka að mun, til að geta stað
ið undir vélaeign búanna og öðr
um tilkostnaði þeirra og gefið
hagstæðara verð fyrir báða að-
ilja: Kaupendur og seljendur.
Landbúnaðurinn þarf að auka
framleiðslu sína stói'kostlega og
selja, sem mest á erlendan mark
að til gjaldeyrisöflunar og til að
auka veltufé landbúnaðarins.
Nú eru ekki margar tröppur í
það að landbúnaðurinn geti
keppt við sjávarútveginn með
verð á erlendum markaði — sé
rétt á haldið einkum í sauðfjár
afurðum. Margt getur komið til
greina, til útflutnings úr sveit-
um landsins: Lax, silungur, æð-
ardúnn, hross, heyköklar o.fl.
Með þessum hætti mætti fjölga
því fólki, sem að yrkir jörðina,
eflir hinn nauðsynlegasta höfuð-
stól þjóðarinnar.
Sveitirnar vantar, eins og er:
Fleira fólk, meira veltufé og
meii'i búvísindi, fyrir daglegan
rekstur búanna. Allt kemur
þetta innan skamms ef ekki vant
ar sjón á markinu. Landbúnað-
urinn er lífakkeri þjóðarinnar í
heild.
30. jan. 1964.
Jón H. Þorbergsson.
asta fjárkyn jarðarinnar. í Finn
landi stækka fjárbúin, en þar
teljast góð fjárbú, sem hafa 40—■
50 ær. Auk landsráðunautar
hafa Finnar 6 ráðunauta sem
eingöngu vinna að sauðfjárx-ækt
í Svíþjóð fjölgar fjái'eigendum
jafnt og þstt, og má þar nota
mikið land til beitar fyrir sauð-
kindina, sem annars væi'i ekki
nytjað. Margir landeigendur og
eldra fólk, sem hætt er opinber
um störfum, s.s. embættismenn,
hafa fjái'bú, þar sem það krefst
ekki eins bindandi vinnuafls
árið um kring eins og mai'gur
annar búi'ekstur. Þessir nýju
fjárbændur kunna lítið til sauð
fjárbúskapar, og er þar orma-
plága mikil, eins og víða ann-
ars staðar á Norðurlöndum. f
Danmörku hafa sumir landeig
endur sauðfé, sem ekki stunda
að öðru leyti búrekstur. Eins
fjölgar þeim bændum stöðugt,
sem af einhverjum oi'sökum
hætta við mjólkui'kýrnar og
koma sér upp fjárbúi, til þess
að nytja beitilönd jai'ðanna. f
Noi'egi hefir sauðfé farið fjölg-
andi hin síðari ár, og gx'eiðir
Noi'ska í'íkið 6 kr. ísl í framlagi
á hverja vetui'fóðraða kind. Þar
og á íslandi gengur sauðfé að
mestu á afréttum yfir sumar
tímann, en á hinum Noi'ður-
Iöndunum, er féð að meira eða
minna leyti á ræktuðu landi,
þann tíma sem það er ekki á
húsi. |
Almennur áhugi var í'íkjandi
meðal ráðunauta fyrir vaxandi
sauðfjái-rækt Norðurlandabúa.
Eins og þegar er komið í Ijós
eru menn orðnir leiðir á eftir-
líkingum og gerfiefnum, og hin
náttúrulega framleiðsla hefir aft
ur hlotið sinn heiðui'ssess eins
og vera ber.
Næsta mót ríkis- og landsi-áðu
nauta Norðurlanda í sauðfjár-
rækt vei'ður haldið hér á ís-
landi í ágústmánuði 1966.
(Fréttatilkynning frá B. í.)
NÝTT FÉLAG
KVENNA
HINN 23. júní í sumar stofn-
uðu eiginkonur söngmanna í
Kai'lakór Akureyrar félag, sem
hlaut nafnið Harpan. Á stofn-
fundi voru mættar 19 konur —
en um 30 konui', eru nú í félag
inu. Takmai'kið er að styðja og
styrkja kórinn, efla félagslíf og
kynni. Stjórn félagsins skipa.
Jóhanna Tryggvadóttir, foi'mað
ur. Hei-mína Jakobsen, vai'afor
maður. Jónína Helgadóttir rit-
ari, Bergljót Pálsdóttir gjald-
kei’i, Sólveig Jónsdóttir og Hei'-
mína Stefánsdóttir, meðstjórn.
endur.
Ekkert félag getur stai'fað án
peninga og nú ætlar Harpan aö
halda bazar á sunnudaginn kem
ur, að félagsheimili karlakórsins
Laxagötu 5. Þar vei'ða mai'gir
góðir munir á lágu verði og
engin mun sjá eftir því, að líta
þar inn.
- Gróandi jörð er hin trausta undirstaða