Dagur - 27.03.1965, Side 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Gæfuleysi ríkisstjórnarinnar
ÞEGAR ríkisstjórn er um megn að
efna skýlaus loforð í þýðingarmikl-
um þjóðmálum, án þess utanaðkom-
andi öfl torveldi efndir, á hún að
segja af sér. Þegar ríkisstjórn fram-
kvæmir allt aðra stefnu en heitið
var og um kosið, er um bein svik að
ræða, og þá á ríkisstjórnin að biðja
afsökunar og standa upp. Vanefnd-
Um og ráðleysi er núverandi ríkis-
stjórn staðin að og skulu örfá dæmi,
sem ekki valda ágreiningi, um það
nefnd.
Ríkisstjórnin fékk meirihlutavald
sitt á Alþingi í almennum kosning-
urn vegna ákveðinna loforða, t. d.
um að stöðva verðbólguna, sem er
„undirrót alls ills“ í efnahagsmálun-
uin. En síðan hefur verðbólgan vax-
ið hraðar en nokkru sinni fyrr og
nýyrðið óðaverðbólga varð þá til,
eins og af sjálfu sér til að tákna þró-
unina. Tvö hundruð vísitölustigin á
móti seytján á vinstristjórnarárun-
um ættu að vera sæmileg vitni í því
máli.
Ríkisstjórnin lofaði að lijálpa sem
flestum til að eignast þak yfir höf-
uðið. Meðalíbúðin liefur hækkað í
verði um 350 þús. kr. á valdatímum
hennar og er sú hækkun mun meiri
en allt hámarkslán Húsnæðismála-
stjórnar. Á sama tíma hefur
kaupmáttur launa minnkað. í kjöl-
farið komu húsnæðisvandræði al-
mennings en stórkostleg fjárfesting
efnamanna.
Lokið skyldi „skattaálögum Fram-
sóknar,“ lofaði stjórnin. Síðan hafa
álögur samkvæmt fjárlögum fjór-
faldast og er þar um hreina skatt-
píningu að ræða, sem fólk hefur ekki
komizt hjá að kynnast.
Erlendu skuldirnar, sem voru að
„sliga þjóðfélagið,“ skyldu minnkað-
ar og hættu af slíkri þróun bægt frá
dyrum. Útkoman er sú, að skuldir í
heild, umfram erlendar innstæður,
hafa aukizt um 350 milljónir króna,
og er það raunar ótrúlegt eftir afla-
góðærin og hið háa verð útflutnings-
afurða.
„Leiðin til bættra lífskjara“ voru
kjörörð íhaldsins. I framhaldi af
þeim var vinnuþrælkun innleidd á
íslandi, hvar sem vinnu var að fá, því
menn þurfa undir „viðreisn“ að
vinna lengur dag livern til kaupa
brýnustu lífsnauðsynja. Gæfuleysi
stjómarinnar er alhliða og einstakt,
enda er nú mest um það rætt, hve
lengi stjómin muni lianga við völd,
og finnst flestum of lengi setið. Und-
irlægjuhátturinn í landhelgismál-
inu, dátasjónvarpið, „landsalan“ í
Hvalfirði og algert úrræðaleysi í
virkjunarmálum, eru smástjörnur á
brjósti stjórnarinnar. Svo er komið
hinu pólitíska siðgæði, að sjálfri sýn-
1 ist lienni þær fara vel á barmi. □
BúnaMankinn og ram
f 14. tölubl. Dags er birt ramma
grein á forsíðu í tilefni af frétt
um afkomu Búnaðarbanka ís-
lands árið 1964. Er þar m.a. sagt
að vegna aukinna innstæðu í
bankanum ætti að mega vænta
þess, að hægt verði að auka út-
lán stofnlánadeildar landbúnað
arins- því að landbúnaðurinn
eigi að njóta þessa „góðæris"
í bankanum. Þar eð ummæli
þessi gætu valdið misskilningi,
vill bankastjórnin biðja blaðið
að birta eftirfarandi skýringar.
Aukning innstæðna er að
sjálfsögðu öll í sparisjóðsdeild
bankans, en sú deild hefir fyrst
og fremst með höndum almenna
rekstrarlánastarfsemi bæði í
þágu landbúnaðarins og annarra
viðskiptaaðila bankans. Væri fé
sparisjóðsdeildar bankans bund
ið í stofnlánum til lengri tíma,
umfram fé sparisjóðsdeilda ann
arra banka, myndi það fljótt
leiða til samdráttar í starfsemi
bankans. Búnaðarbankinn hefir
síðustu árin lánað í sömu hlut-
föllum og aðrir bankar í sam-
bandi við framkvæmdaáætlanir
ríkisstjórnarinnar og hefir hluta
Búnaðarbankans að verulegu
leyti verið varið til stofnlána-
deildar landbúnaðarins. Hin*
mikla aukning sparisjóðsdeild-
ar bankans hefir svo að öðru
leyti komið landbúnaðinum til
góða, m. a. á sl. ári á þann veg,
að bankinn gat tekið verulegan
þátt í auknum afurðalánum til
landbúnaðarins, Þá hefir spari-
sjóðsdeildin einnig hvað eftir
annað og oft um lengri tíma
hlaupið undir bagga með bæði
stofnlánadeild og veðdeild með
bráðabirgðalán, sem stundum
hafa numið verulegum fjárhæð-
um. Þá er einnig nauðsynlegt,
og sparisjóðsdeildin, bæði aðal-
banki og útibú, geti veitt bænd-
um tímabundna aðstoð í sam-
bandi við væntanleg stofnlána-
deildarlán.
Bændur hafa þannig á marg-
víslegan hátt mikið gagn af efl
ingu sparisjóðsdeildar Búnaðar
bankans, en hlutverk hennar er
allt annað en stofnlánadeildar
og veðdeildar, og það væri síður
en svo í þágu landbúnaðarins,
ef stjórnarvöld tækju undir þá
skoðun „Dags“, að laust fjár-
magn sparisjóðsdeildar Búnað
arbankans ætti að festa x út-
lánum þessara stofnlánadeilda
bankans. Sem betur fer hefir
engri ríkisstjórn komið til hug-
ar að leysa fjárhagsmál stofn-
lánadeildar eða veðdeildar bank
ans á þann hátt, enda sú aðferð
eigi heldur notuð gagnvart Út
vegsbankanum og Iðnaðarbank
anum í sambandi við fiskveiða-
sjóð og iðnlánasjóð. Það skiptir
hinsvegar miklu máli, að spari
sjóðsdeild Búnaðai'bankans sé
svo öflug, að hún geti veitt stofn
lánadeildum bankans tíma-
bundna aðstoð.
Verði byggt upp fjárfestingar
lánakerfi fyrir atvinnuvegina á
þeim grundvelli, að bankarnir
leggi fram fé í eðlilegum hlut-
föllum, þannig að hlutfallslegar
kvaðir séu lagðar á alla banka
í því sambandi, þá mun ekki
standa á stjórn Búnaðai'bank:
ans að leggja fram sinn skei-f.
Það er ekki að efa að „Dagur“
vilji landbúnaðinum vel með
umræddu ummælum sínum,
en það myndi tvímælalaust
horfa til hins verra fyrir bænd
ur og landbúnað, ef á þann veg
ætti að leysa fjárhagsmál stofn
lánadeildar landbúnaðarins.
Hinu ber að fagna, að með nú-
verandi tekjustofnum vex deild
inni ásmegin með hverju ári,
og munu áreiðanlega allir vel-
unnai-ar landbúnaðarins fagna
því.
Að lokurn skal tekið fram, að
ekki hefir orðið neinn óeðlileg
ur dráttur á veitingu lána út á
þær framkvæmdir bænda, sem
bankinn lofaði lánum til á sl.
ári.
Virðingarfyllst
Magnús Jónsson
Síefán Ililniarsson.
Atliii£;asemíl blaðsins
DAGUR birtir með ánægju
„skýringar" bankastjóranna,
enda staðfesta þær, ef vel er að
gáð, í einu og öllu ummæli
blaðsins 20. febrúar um það
efni, sem hér ræðir um. Ótti
bankastjóranna um að ummæli
blaðsins kunni að valda „mis-
skilningi“ er sem betur fer á-
stæðulaus.
Bankastjórarnir taka undir
það, að innstæður í sparisjóðs-
deild bankans hafi aukist og
bæta því við síðar, að stofnlána
deildinni vaxi „ásmegin með ári
hvei-ju“. Þetta staðfestir það, er
Dagur sagði, að „góðæri“ virðist
vera í bankanum.
Það er misminni hjá banka-
stjórum, að Dagur hafi orðað
„skoðun“ sína á þá leið, að
„laust fjármagn sparisjóðsdeild
ar Búnaðai'bankans ætti að
festa í útlánum stofnlánadeild-
ar bankans“. Dagur sagði ekk-
ert um það til né frá, hvort
bankinn ætti að „festa“ fé á
þann hátt. Hinsvegar segja
bankastjórarnir frá því sjálfir,
að bankinn hafi undanfarið fest
sparifé í sambandi við fram*
kvæmdaáætlun ríkisstjórnarinn
ar, þar á meðal í stofnlánadeild
landbúnaðarins, og að ekki
muni standa á bankastjórninni
að „leggja fram sinn skerf“ til
slíkrar fjárfestingar eftirleiðis.
Á öðrum stað viðurkenna þeir
svo, að það skifti „miklu máli að
sparisjóðsdeild Búnaðarbankans
sé svo öflug, að hún geti veitt
stofnlánadeildum bankans tíma
bundna aðstoð.“ Þetta kemur
vel heim við það, sem Dagur
sagði, að bændur eigi að geta
notið fjármagnsaukningai’innai’.
Ef stofnlánadeildinni vex „ás-
megin með ári hverju", eins og
bankastjórarnir segja, ætti hin
tímabundna aðstoð sparisjóðs-
deildar við hana, ekki að þurfa
að verða til langframa. En hin
tímabundna aðstoð gæti t. d.
nægt til þess, að bankinn geti
nú á næstunni veitt þau lán út
á unnar framkvæmdir, sem
aklausan
hann neitaði að lána til árið
1984 og þyx-fti ekki að fram-
kvæma þær fjárfestingai-höml-
ur í sveitum á þessu ári sem
hann gerði á sl. ári.
Dagur dregur ekki í efa, að
það sé rétt, sem bankastjórarn
ir segja, að „enginn óeðlilegur
dráttur“ hafi orðið á veitingu
lána út á framkvæmdir, sem lof
að hafði verið að lána til á sl.
ári, enda var ekkert gefið í skyn
um það í blaðinu 20. febrúai-.
En fyrrgreindar fjái-festingar-
hömlur bankans, t.d. að lofa
ekki og veita ekki lán nema út á
það, sem kölluð var „ein fram-
kvæmd“ á árinu, hafa komið sér
illa fyrir suma. Það getur verið
hvimleitt, svo að ekki sé meira
sagt að geta ekki byggt „sam-
byggt“ peningshús og hlöðu á
sama árinu og verða að fi-esta
öðru hvoru um eitt ár eða leng
ur og lánsfjársparnaðurinn eng
inn að lokum, nema framkvæmd
ir farist fyrir.
Hugleiðingar bankastjóranna
um, að það myndi „horfa til
hins verra fyrir bændur“ að
lána stofnlánadeildinni spai'ifé
orka út af fyrir sig tvímælis.
Réttmæti þeirra fer m.a. eftir
þeirri stefnu í lánsfjái-málum
bænda, sem i-ekin er á hvei-jum
tíma. Frá sjónarmiði bænda
skiftir það meginmáli, að þeir
fái nauðsynleg lán á eðlilegum
tíma með hagstæðum kjörum.
Rekstursafkoma lánstofnunai--
innar er viðfangsefni hennar og
þjóðfélagsins.
Dagur vill að lokum endur-
taka ummæli sín frá 20. febrúar:
Það má ekki gleymast að til-
gangur Búnaðarbankans er að
efla hag bændastéttarinnar og
landbúnaðarins, og að til þess
var hann stofnaður í öndverðu.
María Dóra Egilsson
HINZTA KVEÐJA
frá vinkonum hennar á Akur-
eyri, Jórunni Guðmundsdóttur
og Helgu Jónsdóttur.
Ein helfregn snertir hjarta
sem húmköld nótt, [manns
þá verður allt svo eyðilegt
og undra hljótt.
Þú víst ert horfin, vina okkar,
viðmótsblíð,
sem hug og trúnað okkar áttir
alla tíð.
En minningin hún á sér alltaf
annan brag,
líkt og sól um sæluríkan
sumardag,
hún veitir birtu og unaðsyl
sem aldrei dvín,
svo mild er hún og munarfögur,
minning þín.
Við njótum göfgra, góðra vina
í gleði og þraut,
og óskum þeirra liðs sem lengst
á lífsins braut,
en fyrr en varir komið er
að kveðjustund,
— við kveðjum þig með kærri
og klökkri lund. [þökk
B. E.
ÞEGAR Fræðsludeild SÍS var
upphaflega stofnuð, heyrðu und
ir hana Samvinnuskólinn og út
gáfa Samvinnunnar og auk þess
almenn upplýsingaþjónusta
bæði innanlands og utan. Ein-
mitt um sama leyti barst upp í
hendui-nar á Fræðsludeildinni
kvikmyndin „Viljans merki“.
Þessi mynd var sýnd víða um
land og flutt um leið erindi um
samvinnumál. Síðar var Sam-
vinnuskólinn fluttur að Bifröst
í Borgarfirði, þar sem hann hef
ur stai-fað síðan í góðu gengi.
En Fræðsludeildinni var skipt í
tvær deildir, Fi-æðsludeild SÍS
og Bifi-öst-fi-æðsludeild. Undir
þá síðarnefndu heyrir nú skól-
inn og Bréfaskóli SÍS. Forstöðu
maður hennar er Guðmundur
Sveinsson skólastjóri. Við hinni
deildinni tók Páll H. Jónsson
1961 og síðar eða ái-ið 1963 voru
blöð Sambandsins, Samvinnan
og Hlynur lögð undir hana og
á hennar vegum er fylgst með
blaðaskrifum um samvinnumál
og leiðréttingum komið á fram-
færi þegar þurfa þykir. Páll H.
Jónsson var hér á ferðinni í
vikunni þá á leið austur í Þing
eyjasýslu til að mæta á nokki-
um fundum. En hér á Akui-eyri
verður hann á fx-æðslufundi Ak-
ureyrardeildar KEA nk. mánu
dagskvöld, eins og auglýst hef
ur verið. Blaðið hitti Pál sem
snöggvast að máli um leið og
hann fór hér um og lagði fyi’ir
hann nokkx-ar spurningar.
Þú hefur með höndum eins-
konar blaðafulltrúastarf hjá
SÍS?
Já, eftir því sem tilefni gefast
til. Oft er það svo, að nokkui-s
misskilnings gætir hjá þeim, er
um samvinnumál rita, sem nauð
syn er að leiði-étta. Stundum er
um ádeilur að ræða, sem einn-
ig verður að svara með rökum.
En þetta er aðeins einn þáttur-
inn í mínu stai-fi, og í raun og
veru mætti hann vera meii'i. En
lítið er nú ritað um samvinnu-
málin almennt og er það skaði,
einkum fyrir samvinnustarfið í
landinu. Kaupfélögin og Sam-
bandið hafa æfinlega hagnað af
rökræðum um samvinnumálin.
En hin almenna úpplýsinga-
þjónusta þar fyrir utan?
Fi-æðsludeildin stendur í stöð
uðum bréfaskiptum og hefur
ekki undan að svara fyrirspum
um um samvinnumálin á ís-
landi er berast hvaðanæfa úr
heiminum, bæði um hina sögu-
legu hlið og samvinnustarfið á
líðandi stund. Svo er útbreiðslu
starfið innanlands, ef mætti
kalla það svo, og það er tölu-
vert mikið og þyrfti þó að vera
meira. Deildin þyi-fti að geta
komið meira til móts við sam-
vinnufólkið um land allt. Út-
gáfa blaðanna heyi-ir að sjálf-
sögðu einnig undir upplýsinga-
þjónustuna. Fasti-áðnir stax-fs-
menn deildarinnar eru aðeins
tveir, auk mín.
Þið hafið nokkrar góðar fevik
myndir?
Já nokkrar myndir og við sjá
um um útlán á þeim og reyndar
irðist eins leiðsn
erum við betur settir í því efni
en áður, ekki síst eftir að við
fengum samvinnukvikmyndirn-
ar fi-á Noi-ðurlöndum, sem allar
eru í sömu myndaseríu er hófst
með „Viljans merki“ á sínum
tíma, en hinar myndirnar eru
PÁLL II. JÓNSSON
byggðar upp á svipaðan hátt.
Nú er búið að taka slíkar mynd
ir á Norðurlöndunum öllum. Síð
asta myndin er fi-á Svíþjóð og
heitir „Hönd veitir hendi“. Og
það er einmitt sú mynd, sem
sýnd verður hér á Akureyi-i á
mánudaginn.
Sambandið skipulagði utan-
landsferð í fyrra?
Já, það var Fi-æðsludeildin er
undirbjó þá ferð og það kom í
minn hlut að veita ferðinni far-
arstjóx-n. Það var stai-fsfólk sam
.vinnumanna íi Reykjavík, sem
þessa för fór og var farið til
Danmei-kur, Svíþjóðar og Nor
egs í maí í fyrra.
Hver finnst þér, að þáttur
blaðanna almennt ætti að vera
í samvinnumálum?
Mér finnst, að íslenzku blöð-
in ættu að birta miklu meira
um samvinnumál en þau gera,
og gætum við tekið sumar eða
allar nágrannaþjóðirnar okkur
til fyrii-myndar í því. Starfsemi
kaupfélaganna og Sambandsins
er einskonar tabú í landinu eins
og nú er, þó er í blöðum, út-
varpi og i-æðum manna ekki
eins mikið talað um neitt og
nauðsyn á vaxandi samvinnu á
sem allra flestum sviðum, bæði
meðal þjóða, þjóðabi-ota og með
al þess fólks, sem á samleið og
samstöðu um málefni í þjóðfé-
lögunum. Þetta er vissulega um
talsvei-t málefni, sem blöðin
ættu að láta sig meiru varða,
einkum það, sem verið er að
gera á samvinnusviðinu hér á
landi. í nágrannalöndunum eru
þessi mál alltaf á dagskrá. Auð-
vitað eiga kaupfélögin þar sína
andstæðinga ekki síður en hér
eins og eðlilegt er og sjálfsagt
er. Hér er ekki um það að ræða
að það sé gott fólk, sem er í
samvinnufélögunum og vont
fólk utan þeiri-a, heldur það að
fólk hlýtur að hafa mismunandi
lífsskoðanir og sjónarmið, og á-
kaflega mismunandi hagsmuni.
En eins og ég sagði áðan ei'u um
ræður um samvinnumálin mjög
æskilegar. Blaðið þakkar Páli
H. Jónssyni fyrir svörin. E.D.
1 RONALD FANGEN 1
EIRÍKUR HAMAR
Í Skáldsaga |
í5<Ha<H5<H5<H5<H5<H5<H: 24 0<H5<H5<H5<H5<H5<H5<H5
Og þótt hinir skildu lítið við hvað Fylkir ætti, skildist
þeim samt að hér gafst þeim eins og af himnum sent tæki-
færi til að hlægja: þeir hlógu í bassa, mjóróma og skræk-
róma, stundu við og rækstu sig og voru afar glaðhlakkaleg-
ir. Og Eiríkur var í svipinn alveg útmáður. Friðriksen stað-
festi þetta greinilegast, hann hafði smá hláturköst eftirá og
deplaði augum lymskulega til félaga sinna og tautaði í sí-
fellu: Ojam og jæja, jam og jæja, sei, sei, já!
Loksins hélt Sanne áfram:
— Já, svo gripið sé til orðalags Fylkis lögmanns, þá væri
hann, Sanne, víst enginn sálfræðingur á nútímavísu, hann
hefði sínar gömlu skoðanir á þeim málum. Að vísu væri
liann enginn myrkviðismaður sjálfur, þótt hann teldist til
dimmustrandar* í Jreim efnum, en Jrað væri honum ljóst,
að lausbeizlað siðferði Bjarts unga lægi í enga aðra átt en
til glötunar. Á hans vettvangi væri svo augljóst, hvernig
hvert áfallið drægi hitt á eftir sér, og verst af öllu væri svo
Jrað, að manni sem væri svo langt leiddur, — honum mætti
aldrei treysta! Það væri öllum ljóst, að hann hefði vanrækt
starf sitt og fyrirtæki, og jafnvel þótt hann sæi að sér um
hríð, væri engin trygging fyrir því að Jrað myndi haldast,
stórt fyrirtæki og velferð heillar fjölskyldu og fjölmargra
annarra gæti Jdví ekki framvegis hvílt í slíks manns hönd-
um.
— Og nú kæmi hann að niðurstöðum máls síns og úrslit-
um, —eða réttara sagt umboðs síns og erindis, sem hann
myndi standa við eða falla. (Hættan á falli væri víst ekki
sérlega. mikil, hugsaði Eiríkur). Fjárráð fjölskyldunnar
væru sem sagt bundin í félögum Bjarts, sumpart í hluta-
bréfum, sumpart í lánum og gjöfum, eða hverju nafni sem
nefnist — frá móðurinni sjálfri til Bjarts, sem væri uppá-
haldið hennar. Hún væri yfirleitt fágæt móðir. En nú fengi
hann ekki framar peninga að heiman, Jrar var Jrað ákveðið!
Hin systkinin hefðu einnig sinn rétt.
— Hvað eru bræður hans? spurði Eiríkur.
Sanne leit ljósbláum hatursaugum til Eiríks, og svarið
var afdráttarlaust.
— Kemur málinu ekkert við, herra Hamar. En rnálið lægi
Jrannig fyrir, hélt liann áfram, að fjölskyldan vildi bjarga
því sem bjargast gæti. Þau æsktu J^ess að losa sig við hluta-
bréf sín í félögum Bjarts og vildu selja Jxau með dagsins
gengi. Hlutabréf Jæssi voru aðeins skráð til að styrkja Bjart
og styðja. Þetta væri mikill hlutabréfa-forði, og væri honum
fleygt fram á markaðinn, öllum í einu, myndi Jrað valda
tortryggni og gengisfalli. Svo ef hugsast gæti, að einhver
eða einhverjir Jressara herra hér myndi áræða að taka að
sér að lyfta Jíessum félögum upp úr forinni, að Jjeir Jrá
vildu taka á sig Jrá áhættu að taka að sér hlutabréfin, J:>á
sæi hann helzt að sú ráðstöfun gæti tekizt! Yrði samtímis
Jíví samkomulagi náð, að Bjartur af fúsum vilja afsalaði
sér öllu þessu, og Jiar með væri girt fyrir áframhaldandi
skakkaföll, hugsanlegt gjaldjrrot og opinbert hneyksli og
skömm, þá myndi verða fallið frá þeirri kröfu að svipta
hann fjárráðum. Og Jrá hefði maður að nýju Jrá von, að
hlutaðeigendur einnig myndu hreinsa til í einkamálum
Bjarts svo nærgætnislega sem frekast væri unnt, bæði með
tilliti til félaganna, Bjarts sjálfs og fjölskyldunnar. Þetta
væri Jrað, sem hann yfirleitt vildi sagt hafa. Þannig væri
ástandið og ekki öðruvísi!
Mikil og djúp alvara hvíldi yfir fundarmönnum, og öll
andlitin voru mótuð djúpum áhyggjusvip, sem Eiríki virtist
framúrskarandi hlægilegur, en hann vissi að nú kæmi senn
að Jjví, sem hann var mest spenntur fyrir.
Það var auðvitað Fylkir sem flutti þetta atriði málsins:
— Fyrst afstaða fjölskyldunnar væri þannig, sem herra
Sanne hefði skýrt frá, Jrá væri nú fært að athuga málið
rækilega og aðstæður allar vel og vandlega. Bjartur væri
sem sagt blátt áfrant gjaldjjrota! Fjölskyldan krefðist þess
að hann væri sviptur fjárráðum. Hann gæti enganveginn
haldið áfram sem stjórnandi félaga sinna. Fjölskyldan og
allir aðrir æsktu Jress auðvitað að valda Bjarti og félögum
hans sem allra minnstu tjóni. Spurningin væri Jrá sú, á
hvern liátt Jxetta væri auðveldast í framkvæmd. Hann hefði
nú rætt málið við hérstadda skipsreiðara og hluthafa, og
væri hugsanlegt, að Jteir, og ef til vill fáeinir aðrir tækju
* Stafangur og umhverfi var nefnt þessum nöfnum um hríð á síð-
ustu öld, sökúm þröngsýni í trúmálum. —
að sér hlutabréf Bjarts; og einnig fjölskyldunnar, með dags
gengi, sem enn væri Jdó yfir ákvæðisverði, og Jrví ekki um
tap að ræða. Hlutabréf Bjarts sjálfs ásamt eignum hans
eru lánum og sktddum híaðið út í yztu æsar, og þar við
bætast skyldur hans af öllum tegundum og tagi, en til þess
að hlífa Bjarti var fallist á að taka við öllu, eins og Jrað lægi
fyrir, eignum og skuldum, í von um að með skynsamlegum
og einbeittum rekstri mætti takast að ráða fram úr málum
og greiða skyldur hans og skuldir, að minnsta kosti á ein-
um 2—3 árum. Viðskiptabankar Bjarts og aðrir hinna stærri
lánardrottna og skuldeigenda væru fúsir til að fallast á
þessa ráðstöfun. Bjartur fengi tveggja mánaða frest til að
taka sig upp. Hús hans gengi auðvitað inn í búið. Nærver-
andi hluthafar tækju þannig að sér allar skyldur gegn því
að Bjartur afsalaði sér öllum eignum.
— Á vissan hátt mætti telja Jretta all harðleikna meðferð
máls, en það er einmitt þveröfugt. Bjartur hefði farið
[xannig að ráði «ínu, að hann mætti vera glaður og Jaakka
fyrir. Mjög glaður! Það gaeti Fylkir sagt sem lögmaður. Og
Bjartur væri ungur maður, sem nú gæti orðið reynslunni
ríkari og lært af henni. Á hinn bóginn, — Jseir sem nú tækju
við fyrirtækjum hans með Jæssum skilmálum, myndu ekki
aðeins takast mikið starf á hendur, skipuleggja allt og
koma því á réttan kjöl, Jjeir gengjust einnig undir rnjög
mikla fjárhagslega áhættu, og Jrví meir sem enginn gat vit-
að, hve lengi Jíessir tírnar mundu haldast og farmskipin
njxrta góðs af núverandi kringumstæðum.
Tillagan um Jretta skipulag hefði verið samin og rædd í
öllum atriðum og ásamt samningsuppkasti verið send
Bjarti í dag með sérstökum sendli og svarsfresti til næsta
dags kl. 12 á hádegi. Og skyldi Bjartur ekki vilja samþykkja
Jressa ráðstöfun, væri engin Önnur leið fær en að knýja hann
til gjaldjjrots og undirbúa sviptingu fjárráða, eins og fjöl-
skylda hans krefst! — Mætti heiðraður samherji hans, herra
Hamar, teljast fulltrúi Bjarts og ráðgjafi í Jressu máli, —
Fylkir vildi ekki láta hjá líða, að votta, að hann hefði fyllstu
samúð og bæri virðingu fyrir Jíeirri hjartahlýju, sem valdið
hefði því að Hamar hefði tekið þessa afstöðu, — Jrá vildi
hann mega skora alvarlega á herra Hamar að skýra Bjarti
rækilega frá því, að tillaga Jjessi stefndi beint að sannri
varðveizlu hans eigin rnála.
Fylkir Jragnaði og nú varð hljótt á ný.
Eiríkur fann til þreytu eins og eftir líkamlegt erfiði.
Hann sat um hálfa mínútu í eins konar lömun, áður en
hann tók rögg á sig og sagði:
— Hafið Jíér þrír herrar skipsreiðarar, Friðriksen, Gemli
og Nielsen, reiknað út, hve mikið Jrér munið græða á Jress-
um samningi og afhendingu allri?
Þeir kipptust við allir jDrír. Friðriksen svaraði hásum
rómi:
— Hefir herra Hamar ekki skilist, að }>að er mjög vafa-
samt....
Eiríkur greip framí:
— Ég á við í fyrstu umferð aðeins á gengishækkuninni?
— Hva- hvað segið þér? (Friðriksen).
— Hvaða bölvuð vitleysa? (Gemli).
— Ég held hann sé brjálaður! (Níelsen).
— Nei, ég get ekki fullyrt neitt með vissu, sagði Eiríkur.
En ég er fús til að veðja eins miklu og mér er fært um Jrað,
að gengið mun á mánaðartíma hækka, hækka, hækka!
Fylkir:
— Haldið Jrér í hreinskilni sagt, Hamar, að Jressir þrír
herrar stjórni genginu upp og niður?
— Það hefi ég ekki sagt, sagði Eiríkur. Ég veðja aðeins um
að Jrað muni hækka. Það er það fyrsta. Og svo kemur annað
atriði með farmgjöldin, marga góða skildinga. Og svo loks
Jrriðja atriði: Þá hafa Jieir fengið ódýr skip. Hve hátt metum
við það? Eigurn við að segja tvær-þrjár milljónir?
Hnefi Friðriksens small aftur í borðið.
— Þetta er ósvífið! Slíku er ég ekki vanur!
Eiríkur jafnrólegur:
— Þóknun heiðraðs samherja míns met ég 200.000 krón-
ur. Hinn smáborgaralegi herra Sanne býst ég við að sætti
sig við helming þeirrar upphæðar, þótt hann sé þess líka
fyllilega verður, hann sem verið hefir svo duglegur að tala
við fjölskylduna!
Nú reis Friðriksen stynjandi úr sæti og benti á dyrnar:
— Út úr minni skrifstofu, herra Hamar. Það er sök sér að
Jrér móðgið mig. En ég líð ekki að viðskiptavinir mínir séu
móðgaðir hér í skrifstofu minni!
Eiríkur hafði einnig staðið upp.
— Óski herra Friðriksen að ég fari, [oá fer ég. En eftir á
slæ ég þá eins hart og mér er frekast unnt! Annars hefi ég til-
lögu fram að færa. Ég veit ekki hvort herrarnir vilja lieyra
hana.
Friðriksen settist Jmngt niður aftur:
— Komið Jrá með hana.
— Bjartur skal ekki ganga sem rúinn gemlingur úr þess-
Framhald.