Dagur - 12.05.1965, Blaðsíða 2

2
Ályktun um byggingu unglingaskóla, sem full-
nægi fræðsluskyldu í f jórum hreppum
Er ný minkaflóðalda
ÞRIÐJUDAGINN 4. maí árið
1965 var fundur um skólamál
haldinn að Laugarborg í Hrafna
gilshreppi að frumkvæði náms-
stjóra Norðurlands, Valgarðs
Haraldssonar. Á fundinum
mættu skólanefndir, oddvitar o.
fl. úr Saurbæjarhreppi, Hrafna-
gilshreppi, Öngulsstaðahreppi
og Svalbarðsstrandarhreppi.
Námstjóri kvað tilgang fund-
arins að leitast við að marka
framtíðarstefnu í skólamálum
viðkomandi sveitarfélaga. Rakti
hann síðan ítarlega framkvæmd
skyldunámsins á Norðurlandi
og í Eyjafirði sérstaklega. Óskí -
aði hann eftir, að athugaðir
væru möguleikar á samvinnu
þeirra skólahverfa, er fultrúa
ættu á þessum fundi, um ung-
lingafræðsluna.
Að framsöguerindi námsstjór-
ans loknu hófust almennar um-
ræður. Að lokum var eftirfar-
andi ályktun samþykkt:
„Fundur um skólamál haldinn
að tilhlutan námsstjóra Norður-
lands að félagsheimilinu Laug-
arborg þriðjudaginn 4. maí 1965,
telur eðlilegt og æskilegt, að
Hrafnagils-, Saurbæjar-, Öng-
ulsstaða- og Svalbarðsstrandar-
hreppur, sameinist um bygg-
ingu unglingaskóla, svo að unnt
verði að framkvæma við sem
bezt skilyrði gildandi laga-
ákvæði um fræðsluskyldu til
15 ára aldurs. Verði þegar haf-
inn undirbúningur að byggingu
- Urgur í mönnum ...
(Framhald af blaðsíðu 1).
an að ryðja snjó af þeim fjall-
vegi. Síðast í nótt snjóaði þar
töluvert. í dag er verið að ryðja
snjó af veginum til Borgarfjarð
ar.
Mikill urgur er í mönnum
vegna niðurskurðar ríkisstjórn
arinnar á verklegum fram-
kvæmdum, og vonbrigðin eru
mikil og eðlileg.
Flestir bændur eru allvel heyj
aðir svo ekki er óttast um hey-
leysi þótt vor verði kalt. En
nokkrir eru mjög heytæpir. V.S.
slíks skóla á þeim stað, sem
fræðsluráð sýslunnar og fræðslu
málastjórn telja að bezt henti.“
Þá var samþykkt munnleg til-
laga þess efnis, að fundurinn
feli nefnd skipaðri oddvitum og
skólanefndarformönnum hrepp-
anna, ásamt námsstjóra sem for
manni, að vinna að undirbún-
• ingi málsiris,-meðal annars með
því að kanna undirtektir heima
í sveitunum.
A£—framanskráðu má sjá, að
Hiér^er ehTOngis fjallað um að
fullnægja fræðsluskyldu barna
—til-115 _áxa.l aldurs, sem aldrei
Uhrefltt reynstimnt, nema að tak-
mörkuðu leyti, síðan núverandi
fræðslulög voru sett.
Með byggingu skóla fjögurra
hreppa til áð fullnægja fræðslu-
skyldunni til 15 ára aldurs, er
skammt stigið. í héraðið vantar
skóla, þar_ sem ungt fólk geti
'lokið láridsþrófi og gagnfræða-
prófi, og þarf að sækja það mál
af röggsémi. □
Ný minkaflóðalda er í aðsigi ef
landvarnarmönnum íslenzkrar
náttúrugæða og fegurðar tekst
ekki að spyrna við fótum.
Enn eitt dæmi þess að ekki
er til svo illt og óþjóðhollt mál,
að ekki fáist einhverjir til flutn
ing ef gróðavan er að. Þegar
innflutningur þessa skaðræðis-
dýrs var leyfður árið 1930 var
alger fáfræði um eðli minks-
ins og háttsemi. Og þá var neyð
arástand í efnahagsmálum þjóð
arinnar. Nú er hvorugu til að
dreyfa. Við erum reynslunni rík
ari og afkoma manna öll önnúr
en þá var. >
Þeir menn, sem hirða fyrsta
gróðann af þessu tiltæki, verða
ekki íslendingar heldur þeir
sem selja hingað nýjan dýra-
stofninn og munu kunna eða
meta og verðleggja kynbóta-
skepnurnar. Og skyldi ekki
nokkuð af gróða minkabúanna
erlendis stafa af sölu lífdýra
til annarra gróðahyggjumanna,
sem einnig vildu komast í að-
stöðu til hins sama? Þess oa
Söngvarar að siimian
í SÍÐUSTU viku hossuðu bif-
reiðir og niðurdettandi Norður-
landsvegur nokkrum tugum
söngmanna úr Karlakór Reykja
víkur norður yfir fjöll og heið-
ar. Þeir voru að koma í söng-
för til Norðurlands. Kærkomnir
voru þeir þótt lóa og hrossa-
gaukur hafi um skeið sungið
vorljóð sín af hjartans list, öll-
um söng fegurri allt norður að
ísrönd og spóinn lofað, að vetr-
arþraut væri úti. Og góð var
þeirra ferð þótt þeir hefðu e.t.v.
minna af sólskini suðurlanda að
miðla en þeir smávöxnu söngv-
arar, sem fyrr komu.
Karlakórar eiga fjölda að-
dáenda hér fyrir norðan og um
land allt, sem unun hafa af
margradda söng karla og láta
engin slík söngtækifæri ganga
sér úr greipum. Hin mikla að-
sókn að samsöngvum Karlakórs
Reykjavíkur á hinum ýmsu stöð
um Norðurlands undirstrikaði
þetta greinilega, enda er hér um
mikinn kór og góðan að ræða.
Það er annars vandfarið með
tugi lifandi hljóðfæra í flutn-
ingi landshorna milli vandfarn-
ara en nokkur önnur hljóðfæri,
ógöfugra kyns. Hvað um það,
hingað kom hinn fríði söngflokk
ur og fór sem stormur yfir Norð
urland, samstilltur voldugur og
hressandi — mikið hljóðfæri og
gott í höndum hins gannvaxna
og spræka söngstjóra, Páls
Panpihlers Pálssonar. Undirleik
annaðist Guðrún Kristinsdóttir
og lét ekki sinn hlut eftir liggja
Aðalsöngvarar voru Guðmund-
ar tveir, Jónsson og Guðjónsson
báðir kunnir og fleiri eru þar
liðtækir. Og góður var þeirra
hlutur.
Viðfangsefnin voru margvís-
leg og eftir innlenda og erlenda
höfunda, hvergi reistur hurðar
ás um öxl og sýndu þó fjöl-
breytta getu kórsins.
Karlakór Reykjavíkur söng og
hreif, og skilur eftir þakkarverð
ar minningar. E. D.
ALLGOÐUR ARANGUR A I.M.A.-MOTINU
Helztu úrslit urðu þessi:
ÍÞRÓTTAFÉLAG Menntaskól-
ans á Akureyri gekkst fyrir
frjálsíþróttamóti s.l. laugardag
á íþróttavellinum hér. Var það
opið mót, en keppendur voru
aðeins frá Menntaskólanum og
UMSE, ásamt einum frá KA. —
Ráðgert var að Erlendur Valdi-
marsson ÍR keppti, en óviðráð-
anlegar orsakir komu í veg fyr-
ir það. Allgóð afrek voru unnin,
þrátt fyrir mjög óhagstætt veð-
ur til keppni. Af yngri kepp-
endum vakti Jóhann Friðgeirs-
son, 15 ára, mikli athygli fyrir
frammistöðu sína.
100 m hlaup. sek.
Gestur Þorsteinsson ÍMA 11,6
Jóhann Jónsson UMSE 11,6
Birgir Ásgeirsson ÍMA 11,9
Jóhann Friðgeirsson UMSE 11,9
800 m hlaup. mín.
Vilhj. Björnsson UMSE 2:12,2
Jóhann Friðgeirss. UMSE 2:12,5
Karl Helgason ÍMA 2:16,0
Kúluvarp. m
Kjartan Guðjónsson IMA 14,47
Þóroddur Jóhannss. UMSE 13,53
Ellert Ólafsson ÍMA 12,27
Kringlukast. m
Kjartan Guðjónsson ÍMA 41,35
Þóroddur Jóhannss. UMSE 35,81
Birgir Ásgeirsson ÍMA 33,26
Langsíökk. m
Kjartan Guðjónsson ÍMA 6,20
Gestur Þorsteinsson ÍMA 6,09
Þormóður Svavarsson ÍMA 5,71
Þrístökk. m
Þormóður Svavarss. ÍMA 13,24
Sig. V. Sigmundss. UMSE 12,90
Gestur Þorsteinsson ÍMA 12,69
þvílíks eru mörg kunn dæmi.
Nú má að sönnu viðurkenna,
að nokkru meiri þekking er
fyrir hendi um allan umbúnað
minkabúanna en var. Ætla má
einnig, að meiri kröfur verði
gerðar og fer þó tvennum sög-
um um hvort svo sé í laga-
frumvarpinu, en gerum ráð fyr
ir því og eins hinu, að betra eft
irlit verði haft um framkvæmd
ina, sem er þó alls óvíst. Taum
hald verði haft á því, hverjir fái
að stofna minkabú, þannig að
þau risu ekki í tuga eða hundr
aða tali þegar á fyrsta ári.
Eitt er þó óbreytt. Mannkind
' in er söm við sig. Hirðusemi og
trúmennska í starfi brást hrapa
lega á ýmsum stöðum áður fyrr.
Ekki mun nú betra. Það er með
öllu óhugsandi, að ekki sleppi
fleiri eða færri minkar fyrr og
síðar. Geta þá afleiðingarnar orð
ið ómetanlegt tjón og margfalt
á við allan þann gróða, sem
minkaeldið skilar.
Rök minkamanna — auk
gróðavonarfinar fyrir innflutn
ingnum eru þau, að hér sé mink
ur fyrir og að honum muni
aldrei verða eytt að fullu, er
fals eitt eða fáviska, ef gera
skal ráð fyrir betri hvötum.
Því miður hefur bæði almenn
ingur, sveitarstjórnir og ríkis-
valdið sjálft verið allt of svifa
seint gegn þessum ófögnuði.
Þessvegna hefur minkurinn kom
ist miklu lengra og víðar en
þurft hefði: í hraunin hér í
Þingeyjarsýslu og heiðaflæmin
veiðisælu austan Jökulsár á
Fjöllum. f eyðibyggðir Vest-
fjarða, Breiðafjarðareyjar og víð
ar og víðar. En með bættri skip
an þesara mála síðustu árin hef
ur honum þó verið hnekkt til
muna.
Sá hópur áhugamanna, sem
þarna hefur unnið að á marg-
víslegan hátt, hlýtur að dofna
ef nýtt aðstreymi þessa óarga-
dýrs verður til landsins, því
enginn úr hópi þeirra er svo
skyni skorppinn að trúa því, að
þeim skara verði öllum haldið
bak við lás og slá. Hinir hirðu-
lausari verða svo að sjálfsögðu
enn hirðulausari. Og þeirri trú,
að minknum verði ekki útrýmt,
vex drjúgum fylgi. Afleiðingin
verður sú, að það slaknar á
sókninni og allt það, sem unnist
hefur á árabili, tapast á einu
eða tveimur árum. Sennilega
verður þó reynt að herða á að-
gerðum aftur, þegar úr hófi
keyrir. Þannig skiptast á tíma-
bil með ófyrirsjáanlegum en ó-
skaplegum kostnaði og símink
andi fugla- og fiskastofni, aleyð
ingu í minni ám og lækjum og
vötnum og stórþurrð í hinum
stærri. Anda og æðarvarpi verð
ur víða aleytt, alifuglabúum
hvergi óhætt, öllu dýralífi
fleygu og sundfæru stórhnekkt.
afr annað æti þverr, ef minka-
stofninum verður ekki haldið í
miklum skefjum — og hvað kost
ar það áratugi og aldir ef gera
má ráð fyrir minkum á byggðri
jörð.
Það sem Alþingi ber nú að
gera, ef þar réði nokkur fram-
sýni og fyrirhyggja, er að fella
frumvarpið um minkainnflutn-
ing, og ætti að skipa nefnd fróð
ustu manna til athugunar á því
hvort ekki muni rétt að stefna
að algerri útrýmingu minksins
og þá, ef svo virðist lagasetn-
ingu um það.
íslenzka refnum verður aldr-
ei eytt að fullu. Því valda stað
hættir. Hann velur sér bústaði
hvar sem er í ótakmarkaðri víð
áttu auðna og óbyggða, urðum
og hraunum, sem heita má að
víða sé ógengt að. Minkurinn
þræðir með vatni, sjaldan
lengra en sem svarar ermslengd
frá því. Og þó þau séu mörg
bæði stöðuvötn og rennandi, er
Síðan kemur að lambfénu þeg
það þó vinnandi vegur að leita
með þeim öllum, á þeim tíma
sem læðan er við grenið. Ræki
leg, þrautseig leit trúrra veiði
manna mundi á örfáum árum
bera þann árangur, að ekki yrði
nema hrafl eitt eftir, sem vitan
lega yrði þá að sverfa að unz
yfir lyki.
Að sjálfsögðu er þetta dýrt,
en leikur einn miðað við þann
kostnað, sem verður af barátt-
unni við að halda honum í skefj
um, auk tjónsins á dýralífi lands
ins, sem enginn getur tölum tal
ið.
Skilningsleysi löggjafavalds og
landsstjórnar í þessum málum
hefur orðið þjóðinni dýrt sem
oftar. Það var ekki fyrr en mink
urinn hafði náð fótfestu á meg
inhluta landsins, að farið var
að gera nokkrar verulegar ráð-
stafanir til bjai-gar. Skipun veiði
málastjóra og aukin fjárveiting
til minkadráps og eyðingar hef
ur vissulega borið þann árangur
að sé sömu stefnu fylgt með
auknu valdsviði hans og fjá:r-
framlögum að sama skapi, má
mikils vænta. En helzt þyrfti
að setja markið hærra og yfir-
stjórnin að vera í höndum
manna, sem trúa á sigur. Þögn
almennings, sem verið hefur
helzt til mikil, stafar ekki af
fylgi við málið, heldur hinu, að
fáir sem engir er gera sér grein
fyrir mikilvægi þess, hafa getað
hugsað sér þá endileysu, að
minkastofn yrði fluttur inn —
að slíkt næði fram að ganga á
Alþingi. Þetta er því betur ekki
politískt mál. Þess vegna hafa
hvorki veiði — né varpeigend-
ur mótmælt á skipulegan hátt,
eða búnaðarfélög dugandi
manna. Ekki heldur samtök
leigutaka veiðiréttinda, svo
kunnugt hafi orðið. Hinsvegar
hafa minkamenn safnað liði og
orðið furðu vel ágengt. Vonandi
er, að þeim verði þó ekki að ósk
sinni, heldur beri þingið gæfu
til að undirbúa algera útrýming
arsókn á hendur minkum.
Sá mannfjöldi, sem hagsmuna
á að gæta og allir unnendur nátt
úrufegurðar og auðæfa eiga
þess fullkominn rétt, að bera ráð
sín saman, áður en fáum gróða-
brallsmönnum er fengin aðstaða
til stórskemmda á eignum og
auðæfum þjóðarheildarinnar. •
Fjalli 28, apríl 1965.
Ketill Indriðason.