Dagur - 12.05.1965, Blaðsíða 5

4
5
Skrifstofur, Ilafnarstræti 80, Akureyri
Símar 1-llGG og 1-1167
Ritstjóri og ábvrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
STJÓRNIN ÆTTIAÐ FARA
í eldhúsdagsumræðunum í fyrra-
kviild fórust Eysteini Jónssyni form.
Framsóknarflokksins m.a. svo orð:
„Sá eini þáttur viðreisnarinnar svo
kölluðu, sem haldizt hefur gegnum
þykkt og þunnt — það er kjaraskerð-
ingin, sem innleidd var — enda var
því lofað að hún skyldi ekki standa.
Er það í samræmi við aðrar efndir af
hálfu núverandi ríkisstjórnar, þar
sem allt fer öðruvísi en lofað var.“
„Um það þarf ekkert að deila, því
það liggur gliiggt fyrir, að kaupmátt-
ur daglauna hefur minnkað síðan
1658 — þrátt fyrir stórauknar þjóðar-
tekjur vegna metafla og nýrrar tækni
en menn leita sér undankomu með
því að vinna lengur fram á nóttina.
Mun þetta nálega einsdæmi rneðal
lýðræðisþjóða, og sýnir þá furðulegu
niðurstöðu, að veik og úrræðalítil
ríkisstjórn skuli geta komið slíkri
kjaraskerðingu fram og viðhaldið
lienni, þrátt fyrir allsterk stéttarsam-
tök.
Reynir nú enn á hvort þetta er
hægt til frambúðar. — En reynslan er
nú orðin svo glögg, að fáum ætti að
dyljast, að ný varanleg og heilbrigð
stefna í kjaramálum, þar sem bætt
kjör fylgja auknum þjóðartekjum,
verður ekki tryggð, nema þessari rík-
isstjórn verði komið frá.
Stjómarstefnan hefur ekki læknað
verðbólgu, því hún hefur vaxið
tröllaskrefum, en stjórnarstefnan hef
ur komið niður á almenningi í kjara
rýrnun og niður á framleiðslunni í
sívaxandi rekstrarfjárskorti, sem lam
ar fyrirtækin, gerir eðlilega tækni-
þróun óframkvæmanlega, og erfitt
að verða við eðlilegum og sjálfsögð-
um launakröfum miðað við þarfir
manna og vöxt þjóðarteknanna.
Það er því engin tilviljun, að sí-
fellt bætist í þann fjölmenna hóp,
sem krefst nýrrar stefnu og nýrra
viðhorfa. Veltur mjög á því á næst-
unni að nægilega mikill hluti þess
mikla fjiilda í öllum stéttum, sem sér
að við svo búið má eki standa, leiti
samstarfs við Framsóknarflokkinn,
til þess að knýja fram stefnubreyt-
ingu. Öðruvísi verður það ekki gert.
í kjaramálum verður að snúa blað
inu við og rétta hlut manna eðlilega
miðað við ]>jóðartekjur tneð því að
kaupgjaid hækki meira en verðlag,
enda sé atvinnuvegunum gert kleift
að borga meira kaitp, og til þess eru
hér öll skilyrði, ef rétt er að farið.
Með þrásetu sinni án þess að geta
stjórnað, gerir ríkisstjórnin mikinn
skaða og vaxandi. Hafi hixn haft
tækifæri til að rétta sig við og gera
gagn, þá er það liðið hjá fyrir löngu,
og því gæti hún bezt þjónað þjóð
sinni með því að fara, svo tækifæri
gæfist til að gera þjóðmálin upp —
og nauðsynleg þáttaskil orðið.“ □
L-----------------------í------------
Kr. Arngrímsson
frá Veisu
MINNINGARORÐ
Á LAUGARDAG sl. var gerð
frá Akureyrarkirkju útför Karls
Kr Arngrímssonar frá Veisu.
Karl fæddist að Halldórsstöð-
um í Ljósavatnshreppi 28. júlí
1883. Foreldrar hans voru Karit
as Sigurðardóttir og Arngrímur
Einarsson, siðar bóndi á Ljósa-
vatni. Karitas var systir þeix-ra
kunnu bræðra á Halldórsstöðum
Kristjáns og Sigurðar. Hún and-
aðist við fæðingu drengsins. Þá
voru aðrir tímar og læknavís-
indi skemmra á veg komin.
Sigurður móðurbróðir Karls
og kona hans Sigríður Hallgríms
dóttir tóku drenginn að sér og
hjá þeim var hann til fullorðins
ára. Má það teljast Karli mikið
happ, eir.s og komið vai’, slík
ágætishjón, sem þau voru, um
marga hluti.
Árið 1902, var Sigurður á
Draflastöðum, síðar búnaðar-
málastjóri, í Noregi. Hann átti
að taka við skólastjórn á Hólum
þá um haustið.
í bréfi um sumarið til nafna
síns á Halldórsstöðum, ber
hann kvíðboga fyrir lítillj að-
sókn að Hólaskóla. Þó urðu nem
endur 12 og 3 bættust við um
nýár.
Karl Arngrímsson var einn
þessara nemenda, vafalaust að
undirlagi fóstra síns og Sigurð
ar búnaðarmálastjóra. Ekki er
að efa, að Karl hefir á skólaár-
um sínum á Hólum tekið við
hugsjónum og starfshvöt skóla-
stjórans opnum huga.
Karl útskrifaðist frá Hóla-
skóla 1904. Sama ár kvæntist
hann Karítas Sigurðardóttir frá
Draflastöðum systur Sigurðar
búnaðarmálastjóra og þeirra
systkina. Þau hófu búskap á
Landamóti, og bjuggu þar til
1923, en þá kaupir Karl Veisu
í Fnjóskadal. Við þann bæ var
hann jafnan kenndur síðan.
Frá Veisu flytja þau 1943 á-
samt börnum sínum, og setjast
að á Akureyri.
Það kom glöggt í ljós, þá fund
um okkar Karls bar saman, að
hugur hans dvaldi löngum aust
an heiðar, þar sem hann bjó flest
sín manndómsár og tók virkan
þátt í margskonar félagsstörfum
Hann lærði ungur orgelleik.
Forsöngvari í Draflastaðakirkju
var hann alltaf, meðan hann bjó
á Veisu.
Formaður skólanefndar var
Karl lengi, formaður Búnaðar-
félags Hálshrepps og sat í
hreppsnefnd árum saman. Sam
vinnumaður var hann heill og
óskiptur.
Hann studdi Framsóknar-
flokkinn með ráðum og dáð alla
tíð og flyt ég honum þakkir
samherja fyrir vel unnin störf
hér í kjördæminu og ötula bar-
áttu fyrir stefnumálum flokks-
ins.
Karl á Veisu var mikill rækt
unarmaður í víðtækum skiln-
ingi. Heimilisfaðir með afbrigð-
um, léttur í skapi, umhyggju-
samur og sá vel fyrir öllu.
Heimilið á Veisu var hlýlegt,
snyrtilegt og vel um öll hús
gengið, þar átti húsmóðirin sinn
stóra hlut að.
Karl byggði á Veisu rafstöð
1929. Skömmu síðar fékk hann
sér viðtæki, líklega það fyrsta í
Fnjóskadal. Þannig var Karl,
framfaramaðux-, fylgdist vel
með og veitti sínum það sem
samtíminn hafði að bjóða og
efni leyfðu.
Aldrei varð hann efnaður, en
komst vel af. Þó eignaðist hann
það, sem var gulli betra, mörg
mannvænleg og vel gerð börn,
sem hann lét sér mjög annt um.
Dóttur misstu þau á unga
aldri, en átta börn þeirra eru á
lífi:
Þórður, kvæntur Steinunni Jón-
asdóttur, Sigurður kvæntur
Karlottu Jóhannsdóttur, Kristj-
án fyrrverandi skólastjóri á
Hólum, kvæntur Sigrúnu Ing-
ólfsdóttur, Inga Dagmar, gift
Nikulási Einarssyni, Guðrún,
gift Sigurði Guðmundssyni,
Arnór, ókvæntur, Geirfinnur,
ókvæntur, Jón, arkitekt í Sví-
þjóð, kvæntur Svönu Magnús-
dóttur.
Karítas konu sína missti Karl
árið 1955.
Aldrei man ég til þess, að ég
sæi Karl skipta skapi. Hann var
léttur í lund og spaugsyrði lágu
honum létt á vör. Hann sá allt-
af björtu hliðar lífsins, sólskins-
bletti, þar sem þeir voru öðrum
ósýnilegir, nema með tilvísun
Karls.
Á áttræðisafmæli sínu, 1963,
kaus hann að taka á móti gest-
um sínum á Végeirsstöðum, þar
sem hann, með börnum sínum,
hefur reist sumarhús, og prýtt
umhverfið skógi.
Maður gróandans vildi fagna
gestum sínum meðal blóma og
trjáa undir heiðum himni þenn
an júlídag.
Fnjóskdælingar þakka Karli
löng og góð kynni. Karl lauk
gifturíku æfistarfi. — Maður
söngs og birtu flutti yfir í nýja
tilveru á Höx-pu.
Valtýr Kristjánsson.
MINNINGARSPJÖLD Kvenfél.
Hlífar fást í Bókaverzl. Jó-
hanns Valdimarssonar og hjá
Laufeyju Sigurðardóttir Hiíð
arg. 3. Öllum ágóða varið til
Dagheimilisins Pálmholt.
Þaiikar um daginn og veginn
EG VIL nú láta verða af því
að senda vini mínum „Degi“ á
Akureyri nokkrar hugleiðingar,
sem túlka eiga viðhorf mitt til
nokkurra vandamála í þjóðfélag
inu, sem sérstaklega koma okk-
ur við sem enn búum í hinum
dreifðu byggðum landsins.
Það er svo komið í okkar vel-
ferðarríki að altaf fækkar því
fólki sem vinnur að því að rækta
og afla þeirra verðmæta, sem öll
velferð þjóðarinar byggist á.
Hér er ekki um margar tegund
ir verðmæta að ræða. Landbún
aður gefur jú ýmsar afurðir
húsdýra, s. s. kjöt, mjólk, ull,
skinn, egg o.fl. Einnig nokkrar
tegundir gai’ðávaxta, grænmeti,
einkum úr gróðurhúsum, lax
og silung úr ám og vötnum, og
dálítið af korni, sem þó er mest
notað til framleiðslu búfjáraf-
urða.
Hafið kringum landið gefur
óhemju mikið af góðfiski alls-
konar. Frá þessum tveimum at-
vinnuvegum koma s. a. s. öll
undirstöðuverðmætin sem við
eigum úr að spila, nema kvað
nefna ber innlent hráefni til
Sements- og áburðarverksmiðj-
anna og þar meðtekið það sem
unnið er úr andrúmsloftinu.
Til náttúruauðæfa má einnig
telja orkufall vatna. Þar má
telja eðlilega skýringu á því
hvað fáar hendur annast nú hin
virkilegu framleiðslustörf hvað
mjög öll véltækni hefir aukizt
við þau, en er þetta heppileg
þróun?
Er ekki þjóðin að flýja sjálfan
sig með því að flýja framleiðslu
störfin? Mikið er um það rætt
að sjávarútvegurinn sé að nálg
ast hámark. Fiskstofninn á því
svæði sem íslendingar ná til þoli
ekki mikið meira álag. Má vel
vera að þetta sé rétt. A. m. k. er
það augljóst að bæði, þorskur og
síld er nú mjög þorrin af grunn-
miðum borið saman við það sem
var fyrir 20—30 árum. Hvaða
viðbrögð eru svo til að mæta
þessum vanda? Stærri skip, sem
sækja lengra og lengra á djúp-
ið. Stórvirkari veiðarfæri, fisk-
sjár og bergmálsmælar o.fl. o.fl.
Allt kostar þetta mikið fé og
aflaaukning ekki að sama skapi.
A. m. k. er altaf kvartað undan
því að útgerðin beri sig ekki án
meðgjafar. Þó er á það að líta
að íslenzkur sjávarafli er mjög
verðmæt og eftirsótt vara. Það
er einmitt um að ræða eggja-
hvítufæðu og fóður, sem yfir-
leitt skortir í heiminum. Gam-
all málsháttur segir: „Það eyð-
ist sem af er tekið“, þetta mun
þó ekki vera bókstaflega rétt, þó
að flestir málshættir séu mikil
speki. Þegar náttúran sjólf hef-
ir við að fylla í skörðin - þarf
ekki að vera um eyðingu að
ræða. Vafalaust mætti veiða mik
ið af fiski úr sjó og vötnum án,
áhættu fyrir stofninn, en það
verður að garast með gát.
Rétt er að geta þeirrar litlu
viðleitni, sem átt hefir sér stað
með fiskrækt, þó má það heita
eingöngu bundið við ferskt vatn
Vil ég nú fara nokkrum orð-
um um hinn aðalatvinnuveg
okkar, landbúnaðinn.
Þjóðin hefir lifað að lang-
mestu leiti af landbúnaði allt
fram á tuttugustu öld.
Flestar vinnandi hendur
stunduðu hann á meðan vinnu
brögðin voru frumstæð.
Nú hefir íslenzkur landbún-
aður tileinkað sér véltækni ekki
síður en gerist með öðrum menn
ingaþjóðum. Þar af leiðir tvennt.
Framleiðslan vex og færri
menn vinna að honum. (land-
búnaðinum). Búskapurinn er
orðinn að fjórfreku veltu fyrir-
EGGERT ÓLAFSSON.
tæki. Það mun ekki óalgengt að
bóndi sem rekur það sem kall-
að er meðalbú fái sjálfur í kaup
ca. V\ af brúttótekjum búsins.
Við þessu er kannski ekkert að
segja, ef þessi arður jafnast á
við hreinar tekjur annara stétta
en því miður vantar þar oftast
mikið á. Hvað veldur?
Verðlagsgrundvöllur landbún
aðarins, sem reiknaður er út/og
ákveðinn árlega, ýmist með sam
komulagi bænda annarsvegar og
neytenda, eða líklega oft viðkom
andi Ríkisstjórnar hinsvegar,
en með úrskurði ef ekki finnst,
hefur aldrei reynst réttur. Hafi
þar altaf hallað á bændur.
Hér kemur margt til. Fulltrú
ar bændanna vantar öflugri
gögn í hendur til þess að sanna
hin raunverulega framleiðslu-
kostnað og eiga því erfitt með
eð sannfæra sína viðsemjendur
kostnaðarverð á landbúnaðai'af-
urðum er af mörgum álitið mjög
hátt hér ó landi. Það er þó á
misskilningi byggt þegar það er
athugað í nágrannalöndunum.
Þessvegna stritar ríkisstjórnin
við að greiða verðnð niður fyrir
kaupendur og stynur þungan
undan gjöldunum.
En þar er ekki tekið með í
í'eikninginn að fyrirgreiðsla með
lán og opinberir styrkir til land-
búnaðarins er hér allt mjög
skorið við nögl. Þar af leiðandi
verður mörgum bændum ó-
kleift að koma fyrir sig viðun-
andi aðstöðu til búskapar og
gerir það vitanlega framleiðsl-
una dýrari í heild.
Hvers vegna þarf landbúnað-
ur aðstoð frá hinu opinbera?
Það mun vera reynsla margra
annarra þjóða, að jafnvel þó að
landbúnaður þeirra standi á
gömlum merg, hvar snertir bygg
ingar; rælctun og alla aðstöðu til
búreksturs, þá getur hann ekki
keppt við iðnað, sjávarútveg,
verzlun o.fl. með launagi'eiðslur
og ótal mörg þægindi, sem fólk
ið heimtar nú til dags. Hjá okk
ur er ætlast til þess að sveita-
fólk vinni helst langan vinnu-
dag alla daga ársins.
Bændur mega vel flestir kosta
börn sín í skóla fjarri heimili
sínu, ef hægt er þá að koma
þeim í nokkurn skóla eftir að
barnaprófi líkur í meðan frænd
ur þeirra sem mennta sín böm
í Reykjavík geta valið um skóla
við hæfi þeirra við götuna. Er
við erum svo búnir að mennta
okkar böi'n við þessa aðstöðu,
þarf vart að reikna með því að
sveitin og kaup í strjálbýlinu
hafi meira af þeim að segja.
Oft er hægt, einkum á sumr-
in, að fá þessa ágætu menn, svo
sem húsasmiði, múrara, raf-
virkja, endurskoðendur o. fl. út
um landið. Verr gengur með
menn í fastar stöður, svo sem
kaupfélagsstjóra, bókara og
jafnvel embættismenn og það
mun vera hefð á því, a. m. k.
í Reykjavík að það er litið
á þessa atvinnu úti á landi, sem
einhvers konar veiðitíma, (ekki
sportveiði) til að afla mikilla
peninga.
Ég hefi persónulega rekið mig
á það, að ekki þarf að reyna að
bjóða hér minna en beztu laun
sem viðkomandi maður getur
fengið hér í Reykjavík, og hús-
næði með Ijósi og hita að auki
og sé um fagmann að ræða, til
skamms tíma. Þá bætist við all-
ur ferðakostnaður. Er ekki von
að þyngist fyrir fæti í sveitum
og þorpum, þegar þetta allt er
haft í huga.
Það munu vera mjög skiptar
skoðanir þingmanna og fleiri
valdamanna í landinu um það,
hvort rétt sé að viðhalda þeirri
byggð, sem enn er utan þéttbýl-
isins og er það ekki neitt und-
arlegt, þegar litið er á þróun
þessara mála síðustu ár.
Fólkið hefir streymt stöðugt
til Faxaflóa og virðist lifa þar
góðu lífi. Þar veitist því alls
konar þjónusta samhliða ótak-
markaðri atvinnu. Þar er á
margan hátt ódýrara að lifa. Má
þar til nefna menntun barna og
unglinga. Vöruverð lægra, eink-
um á allri þungavoru, því að
svo að segja allar erlendai' vör-
ur eru fluttar til Reykjavíkur
og leggst því allur flutnings-
kostnaður út um landið á þær
því að nú er svo komið, að
vöruflutningar fara mest fram
á bifreiðum. En manni verður á
að spyrja: Á hverju lifa Reyk-
víkingar? Á hverju lifir ís-
lenzka þjóðin?
Eins og drepið er á í upphafi
þessa máls, verður að líta á
sjávarútveg og landbúnað sem
undirstöðu alls velfarnaðar
þjóðarinnai-.
Því virðist það vera nokkurt
alvörumál, að meiri hluti allra
landsmanna hasli sér völl til
búsetu í Reykjavík, þar sem að-
eins er um lítinn sjávarafla að
ræða, borið saman við hinn
milda fólksfjölda borgarinnar.
Mitt álit er það, að flest fólk í
Reykjavík lifi á alls konar þjón
ustu, sem keypt er beint eða
óbeint af því fólki, sem býr úti
(Framhald á blaðsíðu 7).

RONALD FANGEN
EIRÍKUR HAMAR
Skáldsaga
<B><H><f<t<H><H><t<t<t<t<l
37
CH><H><B3<t<H><H><H><H>
Hún stakk blýanti milli fingra hans og hélt á stóru skrif-
blokkinni fyrir framan hann, — og hægt, afar hægt rnjak-
aðist blýanturinn yfir örkina.
Móðir þeii'ra sýndi þeim örkina, með stórum stöfum hafði
hann skrifað eins og barn sem er að draga til stafs:
— Velkomin, Elín og Eiríkur.
Rétt á eftir lokaði hann augunum.
Móðir þeirra sagði þeim, að þau skyldu fara að hátta,
hún skyldi láta vekja þau, ef nokkuð bæri að höndum. Og
Eiríkur óskaði einmitt einveru. Hann var þreyttur og hafði
svo margt að hugsa um. Hann fór síðan upp í herbergi sitt.
Elín vildi víst líka hvíla sig, en móðir hennar fylgdi henni
fram, og svo virtist sem þær settust inni í stofunni og töl-
uðu saman.
Herbergi Eiríks var enn með sömu ummerkjum sem áð-
ur fyrr öll æskuár hans: — sömu hlutir og húsmunir, nrjóa
drengjarúmið hans, hvíta vinnuborðið hans undir glugg-
anum, stóra bókahillan sem hann fékk, er hann varð 15
ára, eini „góði stóllinn," gólfteppið, og gamla skringilega
pípuborðið, sem pabbi hans hafði einu sinni sagt að hann
mætti eiga. Það skíðlogaði í ofninum. — Hefði hann yfir-
leitt lifað nokkrar magnaðri stundir af gagntakandi unaði
og sælu en að koma heim síðdegis að vetrarlagi úr langri
skíðaför. Þreyttur og gegnumnæddur, og flýta sér hingað
upp og heyra snarkið í ofninum og sjá eldsbjarmann leggja
fram á gólfið, — og kveikja á lampanum á vinnuborðinu
og setjast síðan niður með bækurnar! Þetta virtist lionum
nú friðurinn mikli, öllurn skilningi æðri! — Og hérna var
hreinlætið enn hið sama. — Móðir hans liafði alltaf haft
ofurlítinn snert af hreinlætis-ástríðu.
Herbergið það arna var ennþá heimili hans, raunveruleg-
ur aðsetursstaður hans. Aðeins einu sinni hefði honum
fundizt hann vera hér ókunnugur, en það var þegar hann
var hér síðast fyrir nokkrum mánuðum. . . . En annars, —
hann fann það greinilega núna, að hans eigið heimili í
borginni var einskonar dvalarstöð eða áfangi, og æviárin
hans á þeim slóðum voru honum allt að því óviðkomandi
Hér átti hann heima, — hér hlyti hann að geta horfið til
baka og tengt samhengið.
Hann hafði lagst út af, lá þreyttur og velti þessu fyrir
sér. Væri hann ef til vill huglaus og duglaus náungi, sem
ekki gat fundið sig heima í tilverunni, ekki staðið einsam-
all? Til væru þeir sem aldrei yrðu fullorðnir, eða gætu sætt
sig við að vera það, — sem alltaf leituðu aftur til upphafs-
öryggis síns og höfðu bernskuheimili sitt sem varnarhæli.
Bæri hann slíka ólæknandi barnalega eðlisþætti óafvitandi
fyrir brjósti? Væri í því fólgin hamingja hans við það að
vera heima? Þá væri kominn tími til að hann losaði sis; nú
við þetta, allt saman, því nú hryndi það allt til grunna, nú
hyrfi faðir hans, hann væri þegar horfinn. Það voru allt
að því vonbrigði, að augnaráð hans hefði aðeins verið bæði
blítt og gott og orkaði ekki að fylgja þeim lengra áleiðis,
en þreyttur lét hann þau vera litlu börnin sín, síðustu end-
urminningu þess sem aðeins hefði verið gleði og auður —
afsláttailaust. Þar væru ein vorbrigði sönnun þess, að nri
væri öllu lokið að fullu. Og það mátti Eiríkur vita! Hann
yrði einhverntíma að átta sig sem fullorðinn maður og
koma skipulagi á sitt eigið líf.
En þessi ákvörðun náði ekki niður í innsta eðli hans.
Hann var of þreyttur. Hann lá í rúmi sínu. Hann vildi
liggja stundarkorn enn og luigleiða, að hér lægi hann í
sínu eigin rúmi. Og fyrir utan var túnið og trén og áin.
Það var algerlega kyrrt og hljótt í húsinu. Dálítill vind-
þytur í trjánum. Gat hann heyrt árniðinn? Ji, hann heyrði
liann t'íst í fjarlægð og myndi heyra hann á morgun, þegar
liann vaknaði.
Hann hrökk skyndilega upp, óttasleginn af einhverju.
Hefði einhver kallað? Hann hélt andanum og hlustaði. Als-
staðar var kyrrt og hljótt.
Hann kveikti ljósið og leit á úrið. Það var sjö. Hann gat
ekki sofið lengur, hann hafði glaðvaknað við skelkinn.
Hafði hann dreymt eitthvað? Ekki gat hann munað það.
Ef til t ill hefði verið einhver skarkali niðri.
Hann fór á fætur og klæddi sig.
Þegar hann kom ofan, heyrði hann til stúlkunnar í eld-
húsinu. Hann leit inn og spurði, hvort nokkuð hefði gerzt.
— Nei, sagði hún. Lækninum líður alveg eins og í gær, og
aumingja frúin hefði blundað snöggvast. Hún hefði nú
ekki fengið mikinn svefninn uppá síðkastið.
Eiríkur gekk hægt inn að herbergi föður síns, opnaði
hurðina gætilega og leit inn.
Já, faðir hans lá alveg eins og í gær, — og Eiríkur sá enn
ljósara en áður, a$ hann myndi deyja. Það var auðséð hverju
barni. Móðir hans hafði sofnað í armstól, en það var sem
sæti hún á vérði. Loftljósið var slökkt.
Sjrikrasystirin sat við rúmið. Hún varð Eiríks vör og heils-
aði honum.
— Eg ætla að gangá út mér til hressingar, hvíslaði hann
inn yfir gólfið, og hún kinkaði kolli. —
Hve það var dásamlegt. að koma út, nrildur morgunand-
varinn veitti svalandi blæ, og rétt tekið að birta. — Furðu-
legt, ótrúlegt að þarna inni væri dauðaherbergi, þessi magn-
aða kyrrð, þar sem maður liggur og á að deyja. Þá er eins
og öllu herberginu sé kippt útúr veruleikanum sökum þess,
að tíminn hefir horfið andartak, — hvar er sá deyjandi, sem
á líkama sinn liggjandi hér, meðan vitund hans öll og ver-
und er tekin að hverfa?
Niðursokkinn í hugsanir sínar gekk Eiríkur burt eftir
veginum. Hann gekk mjög hægt. Það var svo gott að anda
að sér hlýjum blænum, það var eins og langt stundarhlé að
ganga hérna fjarri sjúkraherberginu og vita, að þangað
ætti hann bráðum að fara aftur.
Hann varð að átta sig á sjálfum sér og aðstöðu sinni núna.
Og er hann gekk.hér og hugsaði um þetta, varð hann bæði
sinn eigin ákærandi og verjandi:
Það er engin meining í þessu lífi rnínu, allt er mér horfið,
og ég megna ekki að sjá eitt ár, ekki einn dag frarn í tímann.
Eg get varla munað síðasta sinn, sem mér fannst ég vera
sæmilegur maður.
Já, það er satt. Það stafar af því, að þú varst ofstopafullur
þverhaus — og hégómlegur náungi.
Nei, ég hefi alltaf verið, eins og ég varð að vera.
Það segja allir. Sérstaklega þó allir brjóstumkennanlegir
náungar. Þú veizt vel, að hefðirðu ekki verið þrjózkur, of-
stopafullur og hégómlegur, þá hefðirðu ekki í full fimm-sex
ár vísindalega og kerfisbundið „lokað úti“ allar hugsanir sem
ekki voru við þitt hæfi, þar sem þær gátu verið óþægilegar.
Meðan þú varst opinskár og hreinskilinn náungi, sem allir
vildir skilja eins langt og þér var unnt, einnig það sem þér
gazt ekki að, þá gat þér nægt að vera sjálfs þíns guð. —.
Manstu eftir því, er þú eitt sinn stóðst við gluggann í
dvalaheimili þínu í borginni, þú varst mjög óánægður með
sjálfan þig, — og það var stormur í borginni, og þú varst að
hugsa um, hvernig stormurinn sá arni þyti nú suður yfir
Norðurálfuna og hreinsaði loftið, og þú óttaðist að þú mynd
ir að lokum lelrda þar, að þú værir ekki framar „sæmilegur
maður“, eins og þú komst að orði, því að þú ættir enga lífs
orku. Síðan hefir þú gert sem þér hefir frekast unnt verið til
að hlotnast þá orku, — og þér hefir lengi tekizt það.
Já, en ég varð að „loka úti“, ætti að verða nokkuð úr mér.
Hvað hefir þá orðið úr þér? Nú viltu með glöðu geði af-
sala þér öllu þessu, ef þú aðeins vissir, hvað þú sjálfur eigir
að hafazt að, hvað eigi að vei'ða úr þér.
En það varð of flókið. Sjálfsmorð Níelsar og allt hitt. Eg
skildi það ekki og þoldi ekki að hugsa um það. Eg hefi
yfirleitt átt mjög erfitt. Það er satt.
Hefirðu það í rauninni? Þú hefir einmitt miklu frekar
átt auðvelt. Sökum þess að þti ert mjög venjulegur maður.
Sökum þess að þú ert stálheilbrigður. Þú ert ekki minnsti
snefill af því sem kallað er „intressant". Þú ert svo haaan-
lega gerður fi'á náttúrunnar hendi sem frekast er unnt.
Mannstu að faðir þinn sagði eitt sinn við þig, að í þér
byggju miklir kraftar og góðir? Hann heir átt allmiklu erf-
iðara, — en hann hefir verið fíngerður, innilegur, óþreyt-
andi unnandi allrar heilbrigði, og með þeirri ástríðu hef-
ir hann læknað sjáltan sig. Hve hann hefir elskað heil-
brigði þína! Og hafi hann nú um hríð orðið fyrir vonbrigð
um, þá hefir hann haft ástæðu til þess. Manstu að hann bað
þig líka einu sinni að vara þig á langvarandi hnignun? Þú
ættir heldur að bei jast gegn því, — þola sársaukann. ]á, þú
ættir heldur að láta það braka og bresta.
En ég hefi ekki viljað leggja út á neina þjáningabrautr Eg
vildi ekki láta mér líða illa.
Þú talar eins og barn. Ætti það að vera of mikils krafist
af þéi', að þú gætir þolað dálítinn sársauka? Þú ert kominn
langt áleiðis í því að káka við þjáninguna, — og þá sem það
gera, voruð þið feðgarnir báðir sanunála um að dæma hart,
er þið eitt sinn áttuð tal saman um þau efni. — Þeir væru
ekki aðeins kveifaralegir og fánýtir lastmælendur heilbrigð-
innar, sem er lífsins dýrmætasta gjöf, heldur spilla þeir einn-
ig fyrir þeim, sem raunverulega líður illa, sagði hann. Og
þetta skildir þú þá mæta vel. Þér skildist að fyrir raunveru-
legri þjáningu á að bera virðingu og káka ekki við hana.
Framhald.