Dagur - 11.09.1965, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Fræðslð í þjóð-
félagsmálum
UM I»AÐ berast fregnir frá sumum
löndum, að langvinnar stjórnar-
kreppur jijaki eðlilegt stjórnmálalíf,
auki ringulreiðina og tefji fram-
kvæmdir og lífsnauðsynlegar stjórn-
arathafnir. Hér á landi er þessu ann-
an veg farið, því ríkisstjórnin beitir
jirásetu og situr sem fastast J)ótt hún,
að venju í nálægum þingræðislönd-
um, liefði átt að vera staðin upp fyr-
ir löngu. Ríkisstjórnin hefur hvað
eftir annað misst tök á viðfangsefn-
unum, jafnvel afturkallað bráða
birgðalög sín, nú síðast um síldar-
skattinn, og vanefnt marggefin lof-
orð í stórmálum. Má j>ar til nefna
sjónvarpsmál, landhelgismál og lof-
orðin um stöðvun verðbólgunnar.
Of margir láta sig of litlu skipta um
slík mál og önnur og eru tómlátir
um stjórnmálin í heild. Mörgum
finnst þau líka of flókin fyrir sig og
leggja það ekki á sig að kryfja þau til
mergjar eða leggja á Jiau sjálfstæðar
skoðanir. Hinar miklu rökræður um
stjórnmál, einkum í blöðum, sem J>ví
miður eru á „of lágu plani“, fara því
fyrir ofan garð og neðan hjá fjölda
lesenda.
Út frá þessum ímynduðu litum er
svo rætt manna í milli og jafnvel rif-
ist. Rökin lögð fram til að styðja
fyrirfram ákveðna niðurstöðu, og
gagnrýni ekki tekin til greina. Van-
Jækkingin veikir grunn lýðræðisins.
En J)ar sem sjálfstæðum skoðun-
um sleppir tekur „trúin“ við, trúin
á flokka og foringja — og um leið
tilhneigingin til að víkja sér undan
sjálfstæðri skoðanamyndun, gera í
huga sér hvíta mynd af af eigin flokki
en svarta af öðrum.
Þjóðmálin eru orðin flókin og sér-
stök fræðsla um þau alveg nauðsyn-
leg. Þjóðfélagsfræði, í samræmi við
nútímann, er því nauðsynlegt að
taka upp í skólum. Eftir J)ví sem
menn lifa félagslegar gerist þess
meiri þörf, því í moldviðri flokka-
barááttunnar skapast ekki nægilega
heilbrigður þjóðmáláskilningur. ís-
lendingar geta fagnað því, að hafa
komist yfir eða framhjá þróunarstig-
um valdstjómar, en J)urfa að gæta
sín að lenda ekki í klóm flokksof-
stækis. Þjóðmálajrekkingin er nauð-
synlegasta forsenda lýðræðislegs
þroska, og því er hún svo nauðsyn-
leg. En lýðræðið er miklu vanda-
samara fyrir þegnanna en valdstjórn,
um leið og það er hærra stig stjórn-
arfars. □
ÁRNI G. EYLANDS:
KAL OG KENNINGAR
IX.
Á.RIÐ 1940 skrifaði ég grein í
Frey, septemberblaðið, er ég
nefndi: Auður rnýranna. Þar
segir svo:
„Mörgum sem fara um þjóð-
veginn í Mosfellssveitinni norð-
austur af Reykjavík, verður að
líta heim að Korpúlfsstöðum.
Þar er mikil hús að sjá og mikla
ræktun, þótt raunar blasi ekki
nema lítill hluti hennar við
augum, því nýræktin leynir sér
í sundum milli mela. En þarna
má úr 1—2 kílómetra fjarlægð
sjá eitt af undrum mýranna
okkar, eina gátuna, sem enn er
óráðin. Það má í þessari fjár-
sýn sjá hvert einasta lokræsi í
allmikilli mýri sem ræst var og
ræktuð fyrir meira en 10 árum
og alltaf hefir verið gróið tún
síðan. Ræsin sjást sem dökk-
grænar rákið um grænt túnið
frá því að spretta er vel á veg
komin að vorinu og fram að
slætti.
Hér er ekki um neitt eins-
dæmi að ræða, er rakið verði
til þess að þessi mýri hafi verið
betur eða verr ræktuð en mörg
önnur. Hið sama fyrirbæri má
víða sjá, en þetta nefnda dæmi
er aðeins sérstaklega áberandi
og augljóst frá fjölfarinni leið.
Margir hafa vafalaust veitt
slíku eftirtekt annars staðar.
Hendi næst er auðvitað að
gera sér þá grein fyrir þessu
fyrirbæri, að það sé framræsl-
an sem segi til sín. Hinar dökk-
grænu rákir — hinn þróttmikli
gróður — yfir ræsunum sé
glæsilegur ávöxtur fullkominn-
ar framræslu. Má vera að svo
sé að einhverju leyti, en sagan
er sennilega ekki sögð öll með
þeirri skýringu. Rákirnar eru
vanalega mjóar og of afmark-
aðar til þess að um framræslu-
áhrif ein sé að ræða. Hitt er
sennilegra, að djúpvinnsla og
jarðblöndun jarðvegsins, þar
sem ræsi eru grafin, eigi sinn
þátt í hinum grænu rákum.
Þetta er órannsakað mál, en all-
merkilegt, ef tilgátan reynist
rétt vera. Ekki svo að skilja, að
neinum komi til hugar að fara
að djúpvinna mýrarnar til lok-
ræsadýptar og blanda þannig
saman mó og mold og öllu ofan
þeirrar dýptar. Minna mætti nú
gagn gera, en hér er samt at-
hugunarefni.“
Svo vék ég að frjómoldar-
leysinu í nýræktunum:
„Jarðvegurinn er lítt rotinn
og tyrfinn alveg upp í yfirborð.
Sæmileg torfstunga í túnunum
þótt framræsla og ræktun sé í
lagi á þann vinnsluleysis- og
skyndiræktunarmælikvarða,
sem við erum vanastir við að
miða.“
Svo segi ég í sömu grein:
„Auðvelt er að fá úr því skor-
ið með tilraunum, hvort sú til-
gáta sé rétt, að dökkgrænu rák-
irnar yfir lokræsunum séu
meira af völdum djúpvinnslu
en framræslu, en að grafa
„fölsk“ ræsi á teigum mitt á
milli venjulegra lokræsa. Sum
þessi fölsku ræsi mætti grafa
með fullri dýpt, önnur aðeins til
hálfrar dýptar o. s. frv. En öll
eins að því leyti, að hafa enga
vatnsrás í botni þeirra.“
Fleira ræddi ég um þetta sem
of langt mál er að endursegja,
enda eiga menn aðgang að Frey
1940.
Eru nú liðin 25 ár síðan þetta
var skrifað og er skjótsagt, að
engu hefi ég komið fram um til-
raun þá með djúpvinnslu mýr-
lendis, sem ég stakk upp á að
gerð yrði, hins vegar eigi laust
við að hinir lærðustu menn er
við búvísindi fást hafi brosað
að bollaleggingum mínum. Þó
hefir ekki verið hljótt um mál-
ið. Sjálfur hefi ég verið síhald-
inn trúnni á, að mikið af mýr-
lendi því (en ekki allt), sem
ræktað er beri að vinna til all-
mikillar dýptar, og er ég enn
haldinn þeirri trú. Um þetta
hefi ég rætt og ritað oft og marg
sinnis.
í bókinni Búvélar og ræktun,
sem út kom 1950, gerðist ég svo
djarfur að mæla berum orðum
(bls. 232):
„Mýrarnar á að plægia risa-
plægingu með stórum nýtízku
brotplógum, og það á ekki að
láta sér til hugar koma að gegn-
vinna strengina með herfum.
Það á að plægja svo breitt og
djúpt, að risti niður úr seigustu
FJORÐA GREIN
torfunni. Slíka jörð þarf að tví-
vinna á tveimur árum, og fyrra
árið, þegar landið er brotið, á
að herfa án þess að róta strengj-
um, —--------. Slík frumvinnsla
er leikur einn á móti því að
gegnherfa ólseiga smástrengi.
Á öðru ári er mýrin plægð til
venjulegrar dýptar, áburðurinn
plægður niður um leið og land-
ið er fullunnið til sáningar, án
þess að neitt verulegt komi upp
af hinni seigu grasrót.“
Og ég lét ekki sitja við orðin
tóm. Þegar Skerpiplógurinn
norski kom fram á sjónarsvið-
ið eygði ég möguleika til þess
að reynd yrði djúpplæging
mýra hér á landi, og fékk fyrsta
Skerpiplóginn til landsins 1953,
og var hann fyrst notaður í
Ölfusi 14. ágúst það ár. Djúp-
plæging var reynd, en um nein-
ar tilraunir var ekki að ræða,
því forráðamenn tilrauna í jarð
rækt skelltu skollaeyrum við
öllu slíku. Er ég flutti inn fyrsta
Skerpiplóginn og kom honum í
notkun byggði ég djúpvinnslu-
hugmyndir mínar ekki ein-
göngu á lokræsunum í mýrinni
á Korpúlfsstöðum og öðrum
slíkum, þótt ég teldi þau tala
ljósu máli. Víða sá ég hið sama;
hvergi spratt betur á sáðslétt-
um í mýrum en þar sem ruðn-
ingum úr tveggja metra djúp-
um skurðum var jafnað út. Vit-
anlega gerði framræslan, sem
naut sín bezt nærri skurðunum,
sitt, en tvennt annað sýndist
mér auðsætt: að það spratt eins
vel í ruðningi (mold?), sem
komin var upp frá eins til
tveggja meters dýpi, eins og í
torfusneplajörðinni á yfirborð-
inu. Þetta gaf auga leið, að ekki
væri neitt plöntueitur í ruðn-
ingunum, en hins vegar sáðbeð-
ur miklu betri heldur en annars
staðar í flögum, og um leið betri
spírun og sáðjurtir rættu sig
betur og spruttu betur.
Einhverjir fleiri en ég virðast
hafa trúað á djúpvinnsluna, því
allmargir Skerpiplógar voru
keyptir til landsins. En það
varð bið á tilraunum til þess að
leiða sannleikann í ljós. Þó var
ekki þagað um þörf slíkra til-
rauna. Þann 18. júní 1953 eru
formenn ræktunarsamband-
anna á Suðurlandi á fundi á
Selfossi og samþykkja tillögu
svohljóðandi:
„Fundur formanna ræktunar-
sambandanna á Suðurlandi,
haldinn á Selfossi 18. júní 1953,
vill beina þeim tillögum til til-
raunaráðs jarðræktar, að það
lilutist til um, að gerðar verði
víðtækar tilraunir á framræslu
mýra og vinnslu þeirra, sérstak-
lega mismunandi plægingar-
dýpt, og geri það án tafar.“
Tillagan birtist í blaðinu Suð-
urlandi 11. júlí 1953.
Út af þessari tillögu lagði ég
í grein í Morgunblaðinu síðar
um sumarið (greinin dagsett 19.
sept. 1953), er ég nefndi: Djúpt
skal plægja teig til töðu. Mælti
ég þar eindregið með því, að
slíkar tilraunir yrðu gerðar, og
þeim að verulegu leyti hagað í
samræmi við þann vélakost,
sem ræktunarsamböndin höfðu
þá yfir að ráða og áttu völ á.
Greinin var sérprentuð og sér-
.prentinu dreift allvíða. Ekki er
mér ljóst, að neinn árangur hafi
orðið af þessu brölti mínu, né
af samþykktinni á Selfossi. Far-
ið var að plægja með Skerpi-
plógnum víða um land, en allt
til þessa dags er mér ekki kunn
ugt um neinar nýtilegar tilraun
ir er sýni eða sanni neitt um
það hvort djúpplæging með
Skerpiplóg sé ráðleg eður eigi.
Og er ég ræði um djúpplæg-
ingu, er auðvitað í huga mínum
innifalið og meðtalið við slíka
plægingu, annað það sem sjálf-
sagt verður að teljast við slíka
ræktunarhætti. Sjálf djúpplæg-
ing mýranna er aðeins liður —
eitt atriði — ræktunarhátta,
sem eru allmikið frábrugðnir
því. sem hér er venjulegast.
Af þessu tilraunaleysi leiðir,
að ekki þarf að undrast, þótt
mistök hafi átt sér stað. Hér-
aðsráðunautarnir hafa lítið á
að byggja við Ieiðbeiningar á
þessu sviði. Vel má vera, að þeir
hafi látið djúpplægja eitthvað af
landi, sem ekki hefði átt að
vinna þannig, en hitt er þó öllu
verra, að hætt er við, að önnur
vinnubrögð við ræktunina hafi
ekki verið samræmd djúpplæg-
ingunni á þann hátt, sem helzt
má ætla að vera beri. Og þannig
ekki fengist hin rétti og æski-
legi árangur af djúpplæging-
unni með Skerpiplógnum.
X.
Og nú er komið að skuldadög-
unum.
Oft hefir mér verið á það
bent á undaförnum árum, bæði
af búvísindamönnum og öðrum,
hver óþurftarmaður ég hafi ver-
ið bændum og búnaðarmálum á
landi hér. Og það á víst ekki úr
að aka fyrir mér. Nú upplýsist
cðum að ég hafi með því að
benda á djúpvinnsiuna, sem
æskilegan þátt í nýræktinni, og
með því að innleiða Skerpiplóg-
inn, leitt kaldauða og djöfulskap
yfir bændur í miklum mæli, sér-
staklega á Austurlandi. Lítil bót
í mál þótt ég sé ef til vill ekki
einn um þessi ósköp og, að e;in
sannist, að sætt er samei°,inlegt
skipsbrot.
Kennimennirnir '6ru ekki
myrkir í máli urn kalið eystra,
ennþá ákveðnari þegar Skerpi-
plógurinn á í hlut heldur en um
Kjarnann,
Jónas Pétursson fyrrverandi
tilraunastjóri austur þar segir:
„Skerpiplæging var um skeið
framkvæmd allmikið á fram-
ræstu túnunum. Þau hafa yfir-
leitt farið mjög illa.“ (Mbl. 25.
júní). í sömu grein kemur fram
að Jónas er mjög andvígur allri
djúpplægingu. Hann setur fram
ráðleggingar um ræktun flatra
mýra og endar þær á orðunum:
„-----og umfram allt að jarða
ekki grasrótina djúpt.“
Vísindamenn voru sendir
austur til að athuga og rann-
saka kalið. Einn þeirra, dr.
Bjarni Helgason segir:
„Kalið virðist fylgja eftir
djúpplægðum mýrum." (Morg-
unbl. 15. júní). Og ennfremur:
„Kalskemmdir nú og á undan-
förnum árum hafa verið mjög
áberandi í nýræktun, sem hafa
verið djúpplægðar með svoköll-
uðum Skerpiplóg. Orsökin er
eflaust sú, að upp hefir verið
plægður mjög ófrjór eða „dauð-
ur“ jarðvegur, og slíka ófrjó-
semi getur tekið mjög langan
tíma að bæta.“ (Morgunbl. 30.
júní).
Ekki er það mitt meðfæri að
deila við tilraunastjóra og bú-
vísindamenn um slíka hluti, en
sumt af því sem þeir segja kem-
ur mér sem leikmanni undar-
lega fyrir sjónir. Tvennt tel ég
alveg með ólíkindum: Annað,
að dr. Bjarni skuli geta eftir að
hafa verið „á snöggri ferð“ fyr-
ir austan geta sett fram eflausar
fullyrðingar um eina af orsök-
um kalsins — skaðsamléga djúp
plægingu. Hitt, ef örugg væri
fullyrðing hans um slíka skað-
semi, að þau mistök að djúp-
plægja land, sem óráðlégt var
að vinna þannig, skuli hafa orð-
ið svo almenn og víða fyrir aust
an, að kalið skuli af þeim orsök-
um bláft áfram „fylgja eftir
djúpplægðu mýrunum. — En
hvað þá um kalskemmdirnar í
Norðfirði? Ég þekki mýrarnar
þar, og þangað hefir enginn
Skerpiplógur komið. Og kalið á
Jökuldal og í Möðrudal, ekki
mun nýræktun mýra né Skerpi-
plægingu til að dreifa á þeim
stöðum. Geta ekki aðstæður og
orsakir sem ollu kalinu í Norð-
firði hafa valdið kalinu víðar,
þótt handhægra þyki að kenna
notkun Skerpiplógsins um það
uppi á Héraði?
Nú vill svo vel til að það má
heita vandalaust að ganga úr
skugga um það á hverjum stað
og hverju sinni hvort upp hafi
plægst skaðlega ófi-jó jörð við
djúpplægingu, það þekki ég vel
írá reynslu minni í Noregi, og
hið sama ætti að gilda hér um
þá hluti. Hefir nú „á snöggri
ferð“ unnist tími til þess að at-
huga þetta fyllilega?
En mergurinn málsins er, að
mínu viti: Ef Skerpiplægingin
er veruleg og jafnvel ein af meg
inorsökum kalsins eystra, að fá
upplýst greinilega hvernig
Skerpiplógurinn hefir verið not-
aður. Hefir hann verið notaður
af viti og þekkingu eftir því sem
efni standa bezt til, eða hefir
hann verið misnotaður bersýni-
lega eins og Kjarninn? Hvað
um ræktunartökin að öðru leyti
en sjálfri plægingunni með
Skerpiplógnum? Það er of ein-
falt og yfirborðslegt að kerina
Kjarnanum og Skerpiplógnum
um kalið eystra, án þess að
brjóta málið til mergjar og
leggja fram greinagóðar upplýs-
ingar um, hvernig það hefir ver
ið unnið.
Ólafur Jónsson víkur einnig
að djúpplægingunni í grein
sinni: Ræktun á villigötum í
Ársriti R. N. 1964. Hann ræðir
fyrst um að menn hafi fljótlega
gefist upp á að viðhafa for-
vinnslu eða forræktun við ný-
ræktun vegna arfans sem sótti
í flögin, og segir svo:
„Sem algera andstæðu yfir-
borðsvinnslunnar (sem hann
hefir áður rætt um) má svo
nefna það, að fyrir nokkrum ár
um var víða horfið að því að
djúpplægja mýrar í 50—60 cm.
dýpi og sökkva þannig gersam-
lega upprunalegum gróðri og
grasrót. Enga greinargerð hef
ég séð um það hvernig þetta
hefir yfirleitt gefist, en nú er
aftur orðið mjög hljótt um þessa
ræktunaraðferð og dreg ég af
því þá ályktun, að hún.hafi ekki
reynst nein alsherjarlausn.“
Mér finnst Ólafur ekki vera
fyllilega sanngjarn í niðurlags-
orðum þess tilgreinda, ef þau
skulu tekin bókstaflega, (en það
geri ég raunar ekki). Mér vitan
lega hefir enginn verið svo vit-
laus — ekki einu sinni ég, sem
þetta rita — að halda að djúp-
plæging leysti allan vanda, yrði
allsherjarlausn vandamálanna
við nýræktina. En undir hitt vil
ég taka með Ólafi, að því er nú
verr og miður að engin greinar-
gerð hefir komið fram um djúp-
plæginguna, hvernig hún hefir
verið framkvæmd og hvernig
hún hefir gefist. Enn hefir ekk-
ert bólað að þeim tilraunum
sem ræktunarsamböndin á Suð-
urlandi báðu um 1853 að yrðu
framkvæmdar „án tafar.“ Það
hefir bara verið haldið áfram að
verja tugum milljóna til ný-
ræktar árlega, en tilraunir til
þess að komast að raun um
hvernig skuli að ræktuninni
staðið og hún framkvæmd, hafa
litlar sem engar verið gerðar,
svo kunnugt sé alþjóð manna.
ÆVINTÝRI DÝRÐLINGSINS ÆVINTYRI DÝRÐLINGSINS ÆVINTYRI DYRÐLINGSINS
K
I
>
o
2
ca
S
>-
Q
s
2
>
o
2
13
Q
«
■>
Q
s
■>
2
>
LESLIE CHARTERIS ~
<
z
-<•
33
IUIIIII
SJOTTI HLUTI
o
«:•
o
o
3
Q
<
2
<•
2
o
<•
O
g
2
Q
<
<•
33
Mýrlendi plæg með Skerpiplóg. Myndin tekin í Ölvusi 14. ágúst 1963.
ÆVINTYRI DYRÐLINGSINS ÆVINTYRI DYRÐLINGSINS ÆVINTYRI DYRÐLINGSINS
Varir hennar voru fyllri, augu hennar skýrari og bjart-
ari en hún hafði nokkurn tíma látið sér til hugar koma, að
náttúran hefði gert Jrau úr garði. Hún varð hugfangin af
sjálfri sér.
Hún setti bera fæturna á grasið og mjúk snerting daggar-
innar kom henni til að finnast hún vera auri J)akin. Hiin
tók tærnar varfærnislega af Jressari grænu, svalandi ábreiðu,
setti á sig sandalana ákveðin í að njóta þessarar nýfengnu til-
finningar til fulls. Hún kornst að raun um, sér til mikillar
undrunar, að á liðnum dögum hafði hún verið of dösuð af
Jrreytu og sjálfsvorkunn, að hún hafði ekki þvegið sér nema
Jrað allra minnsta.
Hún gróf upp sápuna og fór niður að vatnsbakkanum
með handklæðið undir öðrurn handleggnum. Þvílíkur ilm-
ur var í svölu morgunloftinu og friður í vinalegri kyrrð
himins og jarðar. Hún stóð á veginum við vatnsbakkann
og horfði á sofandi, hvít húsin í Pertisau, verandir, sem
sneru að vatninu, alsettar marglitum sólhlífum; })að var
eins og að horfa á framlínu innrásarhers og hún væri villi-
rnaður kominn niður úr hæðunum til Jress að horfa í for-
undran á þessa útverði menningarinnar.
Hún klæddi sig úr fötunum, Jrvoði sér og synti dálítinn
spöl út í krystalstært vatnið. Það var mjög kalt, en Jregar
hún hafði þurrkað sér, var henni funheitt. Hún gekk hægt
til baka upp í hæðirnar fyllt undarlegri hamingju. Hún
öfundaði ekki lengur fólkið, sem svaf í mjúkum rúmunum
um J)að bil hálfa mílu í burtu og sem myndi bráðlega
vakna og staulast niður til J)ess að borða morgunverð í
mollulegum borðstofum. Hvað fólkið rnissti af miklu — og
hvað hún hafði rnisst af miklu!
Morgunverður. . . . Hún var svöng í orðsins fyllstu merk-
ingu. Hún leitaði í matarpoka Dýrðlingsins, tók upp steik-
arpönnuna og skoðaði hana. Eldurinn var dáinn og Jregar
hún velti eldiviðnum við, var hann blautur. Hvernig
kveikti maður eld?
Símon Templar velti sér við og opnaði augun. Hann
reisti sig upp á olnbogann.
„Halló — er ég seinn?“ sagði hann og leit á úrið. Það
var hálf sjö.
Belinda hrökk við. Hún hafði gleymt.... hún hataði
hann var })að ekki? Hún mundi að hún hélt enn á pönn-
unni og sleppti henni með sektarsvip.
„Það er kominn matartími," sagði hún. Tunga hennar
var stirð. Skrítið hvað })að var erfitt að lát’a hvert orð verða
ópersónulegt og fjarlægt eins og hún hafði Jrjálfað sig í að
gera — að láta J)að skiljast á hverri setningu, að hún talaði
við hann aðeins af því, að hún þurfti þess með.
Hann kastaði af sér teppinu, fór með hendina undir })að
og kom fram með handfylli af sprekum.
„Sef alltaf með dálítinn eldivið til Jress að halda honum
þurrum,“ útskýrði hann.
Eftir nokkrar sekúndur teygðu logarnir sig um öskuna og
þurrkuðu rakann úr eldiviðnum um leið og hann byggði
hann utan um tundrið. Hann tók eggin, en eitt þeirra
slapp frá honum og valt niður hæðina. Hann hljóp á eftir
því, greip það, en rak tána í rótarhnyðju. Eltingaleikurinn
endaði með })ví, að hann steyptist fram yfir sig og fór heil-
an kollhnís, og stanzaði með bakið upp við bolinn á ungu
grenitré. Það var eitthvað svo spaugilegt að sjá hann Jrar
sem hann sat með eggið sigrihrósandi í annarri hendinni,
að Belinda fann brosið toga í varirnar á henni. Hún barð-
ist gegn því. Hana verkjaði í lungun og hláturinn
reif í hálsinn á henni. Hún gafst upp vegna })ess, að hún
varð að hlæja eða kafna að öðrurn kosti. Símon hló líka.
Múrinn, Jressi dýrmæti múr, sem hún hafði byggt upp;
hrundi nú eins og múrar Jeríkó í Jressu ofviðri hlátursins;
og hún gát ekkcrt gert til Jress að halda honum uppi. .. .
Bráðlega sagði hún: „Af hverju sýnir þú mér ekki hvernig
á að fara með þessi egg? Þá gæti ég spælt })au líka.“
„Það er auðvelt Jregar maður veit hvernig á að fara að
J)ví. Eins og við allt annað, J)arf sérstakt lag til Jress. Þú
verður að muna, að eggið heldur áfram að stikna eftir að
þú tekur })að af pönnunni. Ef J)ú ætlar að steikja J)au ein-
göngu á pönnunni, verða þau hörð og brunnin. Taktu þau
af pönnunni meðan J)au eru enn hálf-hrá og þá verða })au
góð og safamiki!.“
Hún hafði aldrei notið neinnar máltíðar eins og Jressar-
ar, og J)egar henni var lokið, gat hún ekki hugsað sér að
fara Jraðan strax. Það var eins og náðun, þegar hann til-
kynnti, að skyrtan hans væri ekki lengur mannsæmandi og
J)au yrðu að stanza til þess 'að þvo fötin sín. Þau skrúbbuðu
fötin í pollum við lítirm foss, sem skoppaði rétt við nætur-
stað þeirra og breiddu J)au til þerris í sólinni. Það var kom-
ið fram yfir hádegi, þegar hún varð að slíta sig lausa. Hún
gekk niður að veginum með honum endurnærð og fannst
luin geta gengið hundrað mílur fyrir sólsetur, en samt sér
Jress meðvitandi, að hún skildi eftir hluta af sjálfri sér
Jrarna uppi hjá trjánum og himninum.
Þegar })au komu niður að veginum bar að hóp af ungu
fólki, sem söng fullum hálsi. Karlmennirnir voru klæddir í
leðurstuttbuxur og hvítar skyrtur; sumar stúlkurnar voru
eins klæddar, en aðrar voru í stuttum leðurpilsum. Öll
báru J)au bagga og margir af böggunum voru þungir.
Belinda sá einn mann með gxíðarlega stóran járnpott á
herðunum og sæg af sótsvörtum pönnum. Hann var eins og
geysistór, málmrunninn snigill.
„Griiss Gott!“ hrópaði foringinn og stanzaði sönginn, um
leið og hann kom til Jreirra, í hinni almennu kveðju
Týrólskra vegfarenda. Sírnon brosti og svaraði: „Griiss
Gott!“ Allir hinir heilsuðu í kór. Drengur og stúlka stað-
næmdust hjá þeim.
„Wohin gehen Sie?“* spurði drengurinn. Símon sagði
honurn, að þau væru á leiðinni til Jenbach og Jraðan til
Innsbruck. „Við förum líka til Jenbach,“ sagði drengur-
inn. „Kommen Sie mit!“*
Þau slógust í hópinn og iréldu áfram fram hjá Seespits
og niður löngu hlíðina, sem liggur að Inn-dalnum. Belinda
var hamingjusöm. Húri var stolt af Jrví, að geta fylgzt með
J)eim án })ess að J)reytast og söngur Jreirra stytti leiðina að
mun. Henni kom allt fyrir sjónir, eins og hún hefði verið
blind frá fæðingu og ekki lengið sjónina fyrr en síðustu
nótt. Á einum staðnum voru menn að vinna við vesinn.
Einu sinni hefði hún farið fram hjá þeim án þess að líta á
J)á — J)eir hefðu aðeins verið almennir verkamenn, skítugir,
en nauðsynleg' húsdýr til þess að Jrjóna þörfum þeirra, sem
notuðu veginri. Núná sá hún })á. Þeir voru berir niður að
mitti, skrokkar með vöðva eins og myndastyttur og glamp-
andi af sínum eigin svita, og brún húðin í fullu samræmi
við bláar vinnubuxurnar. Hóparnir kölluðu „Grúss Gott“
hvor til annars, brosandi og í sátt við náungann.
„Hvað þýðir Jretta Griiss Gott?“ spurði hún Dýrðlinginn.
„Heilsaðu guði,“ svaraði hann og leit á hana. „Finnst
})ér })að ekki góð kveðja?“
Drengurinn við hliðina á henni kunni svolítið í ensku.
Hún spurði hann hvaðan })au kæmu og hvað þau væru að
gera.
„Við erum Wandervögel. Við erum þreytt á borgunum
svo við lítum eins og sígaunar. Við syngjum fyrir pen-
inga og vinnum á ökrunum þegar við getum og búum til
hluti til þess að selja. Sandalarnir })ínir — Jreir eru búnir til
af Wandervogel. Við lifum núna og einhvern dag deyjum
við trúlega."
„Eruð þið hamingjusöm?“ spurði hún. Hann leit á hana
í einskærri undrun.
„Því ekki Jrað? Okkur langar ekki til að vera rík. Við
höfum allan heiminn til Jress að búa í og erum frjálsir eins
og fuglarnir.“
Þau komu til Jenbach í kvöldkulinu og aftur var J)að
krá. F.n í Jretta skipti var J)að öðru vísi.
„Við eigurn ekki samleið lengur,“ sagði drengurinn. „Við
förum til Salzburg. En fyrst skálum við fyrir vináttu
okkar.“
Belinda sat á trébekk og minntist þess, er hún í fyrsta
sinn hafði komið inn á krá. Þá hafði hún verið of J)reytt
til J)ess að láta sig J)að nokkru skipta hvort hún var hrein
eða ekki. Núna var henni sama af annarri ástæðu })ó að
hún liefði komizt að rarin um, að })ær voru eins hreinar og
hvert annað herbergi heima hjá henni. Aftur var sól-
brenndur verkamáður sitjandi í horninu, sem hún kaus
sér, og Dýrðlingurinn talaði við hann. Þegar })jónustu-
stúlkan liafði losað sig við bakkafylli af ölkönnum, settist
liún hjá J)eim og J)eir töluðu við hana og stríddu henni.
(Framhald).
—-------- Lj
*) „Hvert eruð þið að fara?“
*) „Komið þið með!“ J j'