Dagur - 26.02.1966, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur. Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
VIÐSJÁR í SJÁLFSTÆÐIS-
FLOKKNUM
VIÐSJÁR innan Sjálfstæðisflokksins
virðast nú engu minni en í Alþýðu-
bandalaginu og er þá við nokkuð
jafnað. Útgerðarmenn í flokknum
líta stóriðjuplönin við Straumsvík
hornauga, svo að ekki sé meira sagt,
og telja illa séð fyrir hlut sjávarút-
vegsins, sem nú berjist í bökkum
vegna dýrtíðarinnar. Mesta athygli
\ekja greinar Haralds Böðvarsson-
ar á Akranesi og Finnboga Guð-
mundssonar frá Gerðum um þetta
eíni. Hjá ritliöfundum Sjálfstæðis-
flokksins og menntamönnum gætir
vaxandi tilhneigingar til að flytja
„svarta messu“ yfir ríkisstjórninni,
a. m. k. í sínum Iióp en stundum í
aðalblaði flokksins. Margir R'eyk-
víkingar eru sárir út af hitaveitunni,
sem nú þykir víða illa bregðast, er á
reynir. En mest er þó óánægjan út
af dýrtíðinni. Sá maður mun vand-
fundinn núorðið, sem trúir því, að
þeir, sem nú ráða hér ríkjum. geti
komið á stöðugu verðlagi í landinu.
Sá maður mún einnig vandfundinn,
sem ekki man hinar sterku og hátíð-
legu yfirlýsingar stjómarflokkanna
um að þeir vildu, ætluðu og gætu
stöðvað verðbólguna, enda væri það
sjálfsagður hlutur.
Sjónvarpsfarganið svðra
SJÓNVARPSFARGANIÐ syðra ger-
ir nú mörgum heitt í hamsi. Sex
hundruð háskólastúdentar sendu Al-
Jjingi áskorun um að loka Keflavík-
ursjónvaipinu til Islendinga, helzt
strax en ekki síðar en um leið og ís-
lenzka sjónvarpið tekur til starfa.
hetta Jjarf engan að undra, þótt fyrr
hefði verið.
Þegar Sigurður Líndal hélt því
fram 1. desember sl., að aðalhlutverk
íslenzka sjónvarpsins yrði að fjölga
hlustendum dátasjónvarpsins, virðast
stúdentarnir hafa lirokkið við og létu
jiá myndarlega til skarar skríða. En
nú mun vera komin af stað önnur
undirskriftasöfnun. Að henni standa
„sjónvarpsáhugamenn" svonefndir.
Þeir vilja hafa „frelsi" til að halda
sínu Keflavíkursjónvarpi. í sumum
höfuðborgarhverfunum virðast vera
sjónvarpsloftnet á öðru hverju húsi,
og sagt er að foreldrar eigi víða í vök
að verjast gegn börnum og ungling-
um, sem heimfa sjónvarp á heimilið
hvað sem Jjað kostar. Einn tízkuskatt-
urinn enn á J)jóð, sem á mörg lífs-
nauðsynleg verkefni óunnin. Sagt er
að andstæðingar Keflavíkursjónvarps
ins í Sjálfstæðisflokknum hafi geng-
ið á fund forsætisráðheiTa, og á Jreim
fundi orðið fátt um kveðjur.
Hellgrlmyr Einarsson
KVEÐJA
ÞAÐ var á annan jóladag síð-
astliðinn að við Hallgrímur á
Urðum áttum stutt samtal, það
síðasta, er á milli okkar fór. Gat
hann þess þá, að ekki mundi
hann lifa allt næsta ár. Var
þetta sagt með fullkominni ró-
semd og án nokkurs kvíða. Ekki
gafst tóm til að spyrja á hverju
hann reisti hugboðið um nálæg
an dauða sinn, enda sannast
sagna fjarri mér að hugsa um
Hallgrím sem bráðfeigan, því
að þrátt fyrir heilsubilun síð-
ustu ára, virtist hann sv'o ern
og hress, að hugrenningar um
ævilok voru ekki á næsta leiti.
En ekki liðu nema nokkrir dag-
ar af þessu ári, þegar sláttumað
urinn mikli vitjaði Hallgríms og
snart hann með snöggum hætti.
Þann 15. janúar var barnasam-
koma skammt frá Urðum. Þang
að fór Hallgrímur og tók virkan
þátt í gleði smáa fólksins. Um
kvöldið, er hann lagðist til
svefns virtist líðan hans eðlileg.
En litlu seinna var hann allur.
Hallgrímur Einarsson var
fæddur á Skeiði í Urðasókn 6.
júlí 1888. Foreldrar hans voru
Einar Hallgrímsson og Lilja
Jónsdóttir búandi hjón á Skeiði.
Einar var þríkvæntur og var
Lilja miðkonan. Hallgrímur var
einbirni, en eina hálfsystur átti
hann, sem giftist og eignaðist
börn, en dó fyrir aldur fram.
Stutt varð dvöl Hallgríms á
Skeiði, því að þegar hann er á
öðru ári flytja foreldrar hans
að Koti í Urðasókn. Þar slítur
hann barnsskónum, unglingsár-
in líða og enn dvelur hann í
faðmi hárra fjalla frammi við
Heljardalsheiði. Engrar naut
hann menntunar fram yfir það,
sem krafizt var til fermingar.
En vinna og erfiði beið hans
jafnskjótt og hann fékk þrek og
manndóm til að heyja þá ver-
aldarglímu. Og þau fangbrögð
stæltu kraftana og voru hollur
reynsluskóli, ef rétt tök voru
höfð. Þau kunni Hallgrímur og
varð hann snemma prýðilega
liðgengur til allra venjulegra
verka bæði til lands og sjávar.
Þó munu landbúnaðarstörf hafa
staðið huga hans næst.
Árið 1915 kvænist Hallgrím-
ur Soffíu Jóhannesardóttur frá
Hæringsstöðum, valkvendi, hæg
látri en traustri. Hefur hún ver
ið manni sínum góður lífsföru-
nautur, enda sambúð þeirra með
ágætum. Ungu hjónin reistu bú
á Þorsteinsstöðum. Smá voru
efnin, jörðin lítil og var því
ekki við að búast, að auðlegð
og hóglífi flygi þeim hjónum í
fang, enda ekki eftir því sótt.
En bjartsýni, ráðdeild og atorka
nægði til að sjá sér farborða og
standa á eiginn fótum. Þarna
bjuggu þau Soffía og Hallgrím-
ur líklega ellefu ár,1 en færa sig
þá til og fá ábúð á Klaufa-
brekknakoti. Þar eru þau um
tuttugu ár eða til ársins 1946,
að þau bregða búi og flytja í
Urðir til sonar síns og tengda-
dóttur og skipta ekki um veru-
stað eftir það. Hefur Hallgrímur
aldrei átt heimili utan sinnar
fæðingarsóknar. Ekki var bú-
skapur Hallgríms stór í sniðum.
Hann sat mikil rýrðarkot og
ekki hægt um vik að færa mik-
ið út kvíarnar. Verkefnin voru
því tæpast nægileg heima og
auk þess þörf fyrir að leita
fanga utan heimilis. Á hverju
ári vann Hallgrímur meira og
minna hjá öðrum. Hann var eft-
irsóttur verkamaður, allfjölvirk
ur, afkastamikill og samvizku-
Samur. Létu honum sum verk
betur en flestum öðrum.
Þeim Hallgrími og Soffíu
varð þriggja barna auðið og
eru þau þessi:
Lilja húsfreyja í Klaufa-
brekknakoti, gift Karli Karls-
Jónína húsfreyja á Klaufa-
brekkum, gift Hreini Jónssyni.
Einar bóndi á Urðum, kvænt-
ur Guðlaugu Guðnadóttur.
Hallgrímur var vel meðalmað
ur á hæð, karlmannlegur, kvik-
ur í hreyfingum, frár á fæti og
fjallgöngugarpur. Hann var mik
ill ánugamaður við störf og
vinnugleðin var honum hand-
gengin. Ekki mun það hafa ver-
ið háttur hans að vanrækja eða
draga þau verk, sem vinna
þurfti. Að hverju einu var geng
ið rösklega og fumlaust. Hall-
grímur var viðræðugóður, glað-
legur, gamansamur og gat verið
smáglettinn. En hófsemd var á
öllu og vel gætt að engan særði.
Til þess var hann of hjartahlýr
og skilningsgóður á veikleika
annarra. Hann var einlægur
mannvinur og tók sárt til
þeirra, sem áttu við sorg og
bágindi að stríða. Var hann fús
til að rétta hjálparhönd, ef það
gat eitth'vað úr bætt, enda var
hann að eðlisfari mjög bóngóð-
ur og hjálpsamur.
Mikill dýravinur var Hall-
grímur. Skepnum sínum vildi
hann láta liða vel og því fóðraði
hann búpeninginn ágætlega.
Þótti jafnvel sumum að jaðra
við ofeldi. Hann gældi við sauð-
kindina og talaði við hana eins
og félaga sinn. Og það hef ég
fyrh' satt, að ríka áherzlu hafi
hann lagt á við böm sín að fara
vel að skepnunum og vera þeim
góð.
Hallgrímur var um margt vel
gerður og bjó yfir ýmsum mikil
vægum kostum, sem hverjum
manni er sæmd að eiga. Hann
var til orðs og æðis til fyrir-
myndar og var því ágætur upp-
alandi. Börn og unglingar löð-
uðust líka að honum og bundu
við hann tryggðir.
Tæpast getur hugsast strang
heiðarlegri maður en Hallgrím
ur. Geðprýði og- hógværð voru
hans fylgikonur. Ekki voru stór
yrði og blót að hans skapi og
sjaldan mun gróft tal hafa kom
ið frá vörum hans. Þá var orð-
heldni og efndir honum sem
helgir dómar. Finnst mér að vel
eigi við hann orðin, sem Kol-
skeggur var látinn segja forð-
'um: „Hvorki skal ég á þessu
níðast eða nokkru því, sem mér
er til trúað“.
INNFLUTT OG
ÚTFLUTT
MAGN (þyngd) innfluttra vara
ár hvert er nú miklu meira en
magn útfluttra vara. Árið 1964
nam innflutningurinn 764 þús.
tonnum en útflutningurinn 437
þús. tonnum. En í krónum tal-
inn innflutningur og útflutning
ur sem hér segir undanfarin
þrjú ár: Innflutt Útflutt
Ár millj. kr. millj. kr.
1963 4716 4046
1964 5650 4776
1965 5901 5559
Tölurnar frá 1965 eru bráða-
birgðatölur en hinar eru úr Hag
tíðindum, □
Ég kynntist ekki Hallgrími
verulega fyrr en eftir að hann
kom í Urðir. Þá bar fundum
okkar oftar saman og mér varð
ljósara hvern mann hann hafði
að geyma. Og á vissum augna-
blikum leyfði hann mér að
skyggnast inn að dýpstu rótum
sálar sinnar og þar var góðvild-
in ráðandi. Þess vegna eignaðist
hann fjölda vina, en að ég hygg,
engan óvin.
Og nú er þessi góði drengur
horfinn. Ég sakna hans inni-
lega. Það var svo gott að blanda
geði við hann. Glaðværð hans
smitaði aðra. Og hinn hlýi hug-
ur og samkennd smaug að
hjartarótum, því að allir vissu,
að ekkert yfirlæti eða uppgerð
var hér um að ræða.
Ég þakka þér, Hallgrímur,
fyrir okkar góðu kynni og vin-
áttu þína og bið þér blessunar
í heimkynnum Ijóss og líknar.
Helgi Símonarson.
r
Jóhaim 0. Haraldsson
tónskáld
IN MEMORIAM.
Söngva- og gleðigjafi,
þín gnoð er komin af hafi,
heim — í friðarins höfn.
Velti þér alla vega
viðsjál dröfn.
En auðlegð þú áttir í sjóði:
Unað í söng og Ijóði,
skapandi listamannslund,
afl, sem gat frjófgað og fegrað
frosna grund. —
Gott var án græsku að una
við gamanmálanna funa.
Af alhug ég þakka þér
glitfagrar gleðirósir,
er gafst mér. —
f rödd þinni heyrði ég hljóma
himinsins leyndardóma.
Lyftist ég langt í hæð
upp fyrir hversdags annir
og alla smæð.
Þökk fyrir ljúfu lögin,
lifandi hjartaslögin
í þínum svása söng.
Hringi svo lengi yfir landið
þín Líkaböng.
Hljóðnuð er liljómþýð tunga.
Hrundið er dagsins þunga.
Bíður þín heiðið blátt.
Fljúgðu nú, söngvasvanur,
í sólarátt.
Gretar Fells.
5
MINNING
Guðmundur Guðmundsson
Karlsá
ÞANN 19. þ. m. var Guðmund-
ur Guðmundsson Karlsá í Dal-
víkurhreppi, Svarfaðai'dal til
grafar borinn. Guðmundur lézt
á Fjórðungssjúkrahúsi Akur-
eyrar þann 10. febrúar. Hafði
hann verið heilsubilaður hin
síðari ár.
Guðmundur var fæddur að
Háakoti í Stiflu í Fljótum 29.
ágúst 1886. Foreldrar hans voru
hjónin Guðmundur Pálsson
prestur að Knappstöðum Tóm-
assonar, en Páll vai' föðurbróðir
Gríms Thomsen. Páll var ann-
álaður röskleikamaður og glímu
maður. Kemur það fram í einu
kvæði Gríms Thomsen „Bænda
glíman“.
Móðir Guðmundar var Guð-
rún Jónatansdóttir ættuð af Ár-
skógsströnd í Eyjafjarðasýslu
af Krossaætt. Að Guðmundi
stóðu því sterkir ættstofnar og
tápmiklir í báðar ættir.
Guðmundur var yngstur
systkina sinna og síðastur af
heimi kvaddur. Hann ólst upp
með foreldrum sínum til full-
orðins aldurs og stundaði störf
bæði til lands og sjós.
Árið 1918 giftist Guðmundur
eftirlifandi konu sinni Sigur-
björgu Hjörleifsdóttur Jóhanns
sonar frá Ingvörum í Svarfaðar
dal. Kona Hjörleifs var Rósa Jó-
hannsdóttir. Báðir foreldrar Sig
urbjargar voru Svarfdælingar,
af þróttmiklum Svarfdælskum
ættum.
Hjörleifur og Rósa fluttust að
Knappstöðum í Stíflu í Fljót-
um og bjuggu þar um nokkurt
skeið, en leituðu aftur til ætt-
sveitar sinnar Svarfaðardals og
bjuggu í Gullbringu.
Ungu hjónin Guðmundur og
Sigurbjörg reistu bú að Hún-
stöðum í Fljótum 1920 og
bjuggu þar um 8 ára skeið, en
fluttust þá að Gullbringu og
tóku þar við búskap 1928 og
voru þai' til ársins 1947, er þau
keyptu Karlsá á Upsaströnd og
átti Guðmundur þar heimili til
dánardægurs. Þau hjón eignuð-
ust 14 börn þar af lifa 13.
Guðmundur í Gullbringu —
en þannig er mér tamast að
nefna hann — var mjög glæsi-
legur maður, fríður sínum, þrek
vaxinn og svaraði sér ágætlega.
Framgangan djarfleg, fjörleg og
glaðleg. Það gat engum dulist
er leit hann sjónum, að þar var
vaskur maður á ferð, er ótrauð-
ur tók á móti lífinu og þeim
verkefnum, er það færði honum
í fang. Lét erfiðleikana ekki
smækka sig, heldur stækka. Við
nánari kynni kom það líka fram
að maðurinn var óvenju verk-
hagur og fjölvirkur og bjó
áreiðanlega yfir snilligáfu í öllu,
sem laut að vélum og vélfræði.
Hagur á tré og járnsmíði, eink-
um járnsmíði, enda stundaði
hann þær ásamt viðgerðum á
úrum og klukkum. Þessi iðja
var vafalaust drjúgur þáttur í
fjármálum heimilisins.
Mér er sem ég sjái Guðmund
í Gullbringu ungan í dag upp-
vaxandi með alla þá möguleika,
er ungum mönnum nú standa
til boða, bæði um stöðuval og
undirbúning undir það. 'Hann
hefði naumast átt erfitt með að
ákveða sig um stöðuvalið og
ekki líklegur til að gefast upp
við að ná marki, svo einbeittan
vilja til sjálfsbjargar, sem hafði
til að bera. En hann var einum
mannsaldri of snemma á ferð-
inni þegar þessir nýju mögu-
leikar voru fyrir hendi og því
varð hann að vefa sína lífsvoð
úr þeim þráðum er fyrir hendi
voru. Og Guðmundur óf sína
voð með ágætum.
Guðmundur í Gullbringu var
hamingjumaður, fæddur með
góða greind og fjölþætta. En
hann var jafnframt sinnar eigin
gæfu smiðui', sjálfum sér og
öðrum trúr. Hann var að vissu
leyti náttúrubarn, hafði skapað
sér sínar eigin lífsskoðanir og
lét ekki haggast þó þær féllu
ekki ætíð í sama farveg, og sam
ferðamannanna. Lífið veitti hon
um líka góðar gjafir og skal
þar fyrst nefnd kona hans Sig-
urbjörg er var hin ágætasta á
alla lund fríð og gjörvuleg og
svo traustur lífsfélagi að ég
ætla að naumast verði á betra
kosið. Ég tel mig bæran um að
leggja dóm á þau hjón hvort í
sínu lagi og bæði saman, eftir
19 ára náið sambýli og daglegar
samgöngur á milli heimilis míns
- Frá Fiskiþingi
(Framhald af blaðsíðu 8).
um þykir það ískyggilegt hvern
ig hrygnandi fiski er mokað upp
úr sjónum ár eftir ár fyrir sunn
an land. Smásíldarveiðar þykja
jafnvel enn ískyggilegri, svo og
þær upplýsingar, sem nú ber-
ast um óhemjumikla smásildar-
veiði erlendra togara á land-
grunninu utan 12 mílna mark-
anna. En sú veiði mun einkum
eiga sér stað fyrir norðan land
og austan, þar sem fiskurinn
elst upp þangað til hann gengur
suður fyrir land til meiri þroska
og til þess að auka kyn sitt.
Fiskiþingið lýsti yfir því, í
þessu sambandi, að það legði
„í'íka áherzlu á, að unnið verði
markvisst að því að allt land-
grunnið verði innan fiskveiði-
lögsögu íslands“.
Mikið var um það rætt, að
línuveiðar stæðu nú höllum
fæti og að nauðsyn bæri til að
rétta hlut þeirra með opinber-
um ráðstöfunum og aukinni
tækni. Uppbygging fiskiflotans
hefur í seinni tíð einkum miðast
við síldveiðar með kraftblökk á
hafi úti og aðra stórvirka veiði-
tækni. Á vetrarvertíðinni syðra
ei' neta- og nótaveiði að útrýma
línuútgerðinni, og nú er fast á
það sótt, einkum í Vestmanna-
eyjum, að fiskibátar fái að veiða
innan landhelgi með botnvörpu.
Stóru togararnir vilja þá fá
sama rétt. Hinu gefa margir
ekki þann gaum, sem skyldi, að
það er línu- og handfærabátarn-
ir, sem koma með bezta fiskinn
að landi.
Ályktanir fiskiþings bera með
sér, að fylgismönnum dragnóta-
veiðanna vex fiskur um hrygg.
Breytingar á núgildandi löggjöf
um þetta efni hafa þó enn ekki
komið fram á Alþingi því, er nú
situr, Q
BENDING UM SAMVINNUMALEFNI
TIL FORRÁÐAMANNA SÍS OG KEA
og þeirra hjóna og börnin af
báðum heimilunum daglegir
leikfélagar og því æskuvinir.
Alls þessa er Ijúft að minnast.
Jörðin Gulllbringa er næsta
lítil jörð, hjáleiga frá Tjörn og
tilheyrandi þeirri jörð. Hún bar
ekki nema 3 kýr og 50 fjár, þó
uppnýtt væri. En þarna bjuggu
hjónin i 19 ár með sín 13 börn.
Mér hefir jafnan verið það ráð-
gáta og er enn. Hvernig var
hægt að framfleyta 15 manna
fjölskyldu á slíku kotkríli? Og
hvernig var hægt að koma þess
um hóp fyrir í litla Gullbringu
bænum? En þetta verkefni
leystu þau hjón af höndum af
þeirri snilld, að ekki varð séð að
ungviðið skoi'ti neitt. Börnin
runnu upp sem fíflar í túni glöð
og tápmikil. Þeim var kennt vel
til verka og hvött til að bjarga
sér sjálf, og það gerðu þau líka
svikalaust, er þau höfðu aldur
til. Ég hafði tækifæri til að fylgj
ast með þroskaferli þeirra Gull-
bringu systkina til fermingar-
aldurs, sem kennari þeirra í
barnaskóla og átti því náið sálu
félag við þau. Mér var Ijóst að
þar var heilbrigt æskufólk á
ferðinni með áhuga á að brjóta
sér leið til menningar, og þeim
skrikaði ekki fótur á þeirri
göngu, og hafa náð því marki,
er þau settu sér. Þau fóru að
heiman með hollan heimafeng-
inn bagga. Sá guðlegi ættararf-
ui' góð greind og fjölhæfni til
verka féll þeim öllum í skaut
og heilbrigt æskulíf í foreldra-
húsum og holl ráð urðu þeim
hamingjudrjúg er út í lífið kom,
enda farnast ágætlega.
Nú eru Gullbringubörnin
dreifð víða um land. Lára gift
kona og búsett austur á Jökul-
dal, Haraldur giftur og búsett-
ur að Karlsá, Freyja gift og bú-
sett á Akureyri, Aðalheiður hús
freyja í Olafsvík, Jón, Guðmund
ur, Hjörleifur, Gestur, Ragnar,
Vilhelm, Rósa, Guðrún og Snjó-
laug öll búsett í Reykjavík og
gegna ýmsum störfum. Synirn-
ir flestir iðnlærðir menn, einn
kennari. Dæturnar giftar kon-
ur, utan Guðrúnar, er enn er
ógift, lærð hjúkrunarkona.
Að loknu svo gæfuríku lífs-
starfi er þau Gullbringuhjón
leystu af hendi er unaðslegt að
ganga til hinztu hvíldar, sátt við
guð sinn, lífið og samferða-
menn. Um líf þeirra hjóna er
freistandi að skrifa langt mál
en skal þó eigi gert. En við þessi
þáttaskil í lífi fjölskyldunnar er
bjó í Gullbringu, er var sú síð-
asta er þar sat, vil ég nú fyrir
sjálfs míns hönd konu minnar,
sem nú er dáin og barna okkar
allra, ennfremur Svarfdælinga
allra er áttu með þeim samleið
þakka þeim samfylgdina af heil
um huga og senda vinakveðju
frú Sigurbjörgu og börnum
hennar öllum, og jafnframt
biðja þeim blessunar um ókom-
in ár.
Tjörn 20. febrúar 1966.
Þórarinn Kr. Eldjárn.
NÚ vill svo til að Hallgrímur
Sigtryggsson, gamall starísmað-
ur Kaupfélags Eyfirðinga og
Sambandsins, hefur látið af
verzlunarstörfum vegna aldurs.
Mér hefur komið til hugar að
benda forráðamönnum sam-
vinnumanna í Eyjafirði og
Reykjavík á þá staðreynd, að
þessi aldraði starfsmaður sam-
vinnufélaganna getur sagt
meira en nokkur annar núlif-
andi maður um ýmsa atburði
og viðhorf samvinnumanna,
bæði á Akureyri og Reykjavík.
Þegar Kaupfélag Eyfirðinga
gerbreytti um skipulag undir
stjórn Hallgríms Ki-istinssonar
og nokkrum árum síðar mótað-
ist sambandshugsjónin í Reykja
vík undir þeim kringumstæð-
um, að þar voru þrír menn í
mestri valdaaðstöðu, þegar
gerðust þeir atburðir sem lengi
verður minnzt í sögu landsins.
Hallgrímur kyrjaði heildsölu
starfsemj samvinnumanna í
Reykjavík í miðju fyrra stríð-
inu. Þá voru nákomnustu sam-
verkamenn hans Pétur Jónsson
á Gautlöndum, formaður Sam-
bandsins, og Sigurður Jónsson
í Yztafelli, þáverandi atvinnu-
málaráðherra. Hér voru þannig
í þjóðlegu starfi fyrir almenn-
ing þríi’ reyndustu og áhrifa-
mestu menn samvinnuhreyfing-
arinnar. Hallgrímur Sigtryggs-
son þekkti alla þessa menn og
fylgdist, sem starfsmaður og
áhorfand} á nýsköpun þá sem
gerðist. Ef leitað væri til hans
og hann beðinn að rita brot úr
endurminningum sínum frá þess
um tíma um framangreint
kjarnaatriði í samvinnusögu
landsins, þá yrði það góður
fengur. Hallgrímur Sigtryggs-
son er að vísu hættur erfiðum
skyldustörfum, en ég tel líklegt,
að hann mundi fús til að skrá-
setja um þessi efni, meðan
heilsan leyfir, minnisverða at-
burði úr þessari merkilegu þró-
un samvinnumála á fslandi.
Með kveðju til valdamanna
íslenzkrar samvinnu og von um
að þeir sjái sér fært að fram-
kvæma þessa einföldu tillögu
mína.
Jónas Jónsson
frá Hriflu.

Rauðhausafélagið
Saga eftir
SIR ARTHUR CONAN DOYLE

síðustu árin ekki meira en svo, að ég he£ rétt aðeins getað
lifað af því. Áður fyrr gat ég leyft mér þann munað að hafa
tvo starfsmenn, en nú hef ég aðeins einn. í rauninni gæti
ég ekki greitt honum fullt kaup, en Jrað vill nú bara svo vel
til, að Jjessi, sem hj.l mér er, lætur sér nægja hálf laun, vegna
Jjess að hann er að læra til st'arfans.
— Hvað heitir þessi ágæti ungi maður? spurði Sherlock
Holmes. ;
— Hann heitir Vincent Spaulding, og hann er nú í raun-
inni ekki svo ungur. Það er dálítið erfitt að geta sér til um
aldur hans. En ég gæti varla hugsað mér liprari og ábyggi-
legri aðstoðarmann, herra Holmes. F.g veit vel, að hann ætti
áreiðanlega betri kosta völ, e£ hann kærði sig um, já, hann
gæti vel únnið sér inn tvöfalda þá upphæð, sem ég borga
honum. En hann virðist ánægður, og hvers vegna ætti ég að
kveikja einhverjar grillur í kollinum á honum.
— Nei, því skylduð þér vera að því? Þér virðist mjög hepp-
inn að hafa starfsmann, sem lætur sér nægja lægri laun en
gengur og gerist. Það er meira en flestir vinnuveitendur
geta státað af nú á dögum. Ég veit hreint ekki nerna J)essi
starfsmaður yðar sé næstum eins merkilegt fyrirbæri og
auglýsingin.
— Nú, lrann hefur auðvitað sína galla, rétt eins og við
hinir, sagði herra Wilson. Ætli Jrað hafi nokkurn tíma fyrir
fundizt ákafari áhugaljósmyndari? Þarna stekkur hann a£
stað með myndavélina, Jjegar hann ætti að sitja sem fastast
óg auðga ancla sinn. Síðan hleypur hann niður í kjallara,
eins og kanína í holu sína, til að framkalla myndirnar.
Þetta hefði ég haldiðáð væri aðalgalli hans. En svona þegar
á allt er litið„ er hann prýðisstarfsmaður. Nei, það er sko
ekkert illt um hann að segja.
— Ég geri ráð fyrir, að hann sé ennþá hjá yðnr.
— Já, herra. Hann og unglingsstúlka um fermingu, sem
annast fábrotna matargerð okkar og tekur til í húsinu. Ég
hef ekki fleira í heimili, því að ég er ekkjumaður og átti
aldrei neina fjölskyldu. \'ið lifum þarna fjarska kyrrlátu
lífi öll þrjú. Á'ið höfum Jrak yfir höfuðið, söfnum ekki
skuldum, en getum varla leyft okkur mikið rneira. Og ekk-
ert hefur raskað ró okkar, nema þessí auglýsing. Spaulding
kom inn í skrifstofuna fyrir réttum átta vikurn með þetta
sarna blað í höndunúm og segir:
— Ég vildi óska, að ég væri rauðhærður.
— Oghvers vegna? spurði ég.
— Jú, vegna þess að hér auglýsa Jaeir enn lausa stöðu hjá
Rauðhausafélaginu. Það er aldeilis góður skildingur fyrir
Jjann, sem hlýtur. Og mér skilst, að auðu stólarnir hjá Jaeim
séu fleiri en umsækjendurnir, sem uppfylla skilyrði erfða-
skrárinnar, svo að forráðamenn félagsins viti ekki lengur
sitt rjúkandi ráð, hvað Jóeir eigi að gera við peningana. Bara,
ef hárið á mér vildi skipta um lit, Jrá stæði mér Jsarna opin
yndisleg jata, sem ég gæti sezt að.
— Hvað þá? Hvað er hér á ferðinni, spurði ég. Þér skiljið
það, herra Holmes, að ég er maður heimakær, og \ iðskiptin
koma til mín, en ég Jrarf ckki að elta Jrau uppi. Já, ég held
ég hafi stundum varla stigið rit yf.ir þröskuld svo vikum
skipti, svo að ég vissi oft sáralítið, hvað um var að vera í
heiminum, J)ó að mér Jrætti nú alltaf gaman að fá smá-
fréttir.
— Hafið Jrér aldrei heyrt getið um Rauðhausafélagið?
spurði Spaulding og glápti á mig stórunr augum.
— Aldrei.
— Það finnst mér alveg furðulegt, því að sjálfur eruð J)ér
áreiðánlega kjörinn til starfa hjá þeim.
— Og hvað gefur J)að í aðra hönd?
— Ó, bara nokkur hundruð pund á ári, en störfin eru
líka smáræði, og þurfa ekki að rekast svo rnjög á aðra at-
vinnu manna.
— Jæja, það hlýtur að vera öllum auðskilið, að Jretta kom
mér til að leggja við hlustirnar, því að viðskipti mín hafa
dregizt ntjög sanran nú upp á síðkastið, svo að nokkur
hundruð punda aukageta kæmi sér fjarska vel fyrir mig.
— Leysið frá skjóðunni og segið mér allt um Jretta, sagði
ég við Spaulding.
— Ja, sagði hann og sýndi mér auglýsinguna. Þér getið
sjálfur séð, að Rauðhausafélagið auglýsir hér lausa stöðu,
og hérna er heimilisfangið, þar sem þér getið fengið allar
upplýsingar. En að J)ví, er ég bezt veit, var félagið stofnað af
amerískum milljónamæringi, Ezekiah Hopkins, sem var
víst ákaflega sérvitur, ef ekki eitthvað smáskrítinn í kollin-
um. Hann var sjálfur rauðhærður og hafði brennandi sarnúð
með öllurn rauðhærðum mönnum. Þegar hann var fallinn
frá, konr í l jós, að hann hafði ráðstafað óhemjulegum auð-
æfum sínum í hendur lögráðamanna með þeirn fyrirmæl-
um, að öllum vöxtunum skyldi varið til J)ess að styrkja rauð-
hærða nrenn og búa í haginn fyrir J)á á ýmsar lundir.
— En heyrið })ér, sagði ég. Það hljóta að vera til milljónir
rauðhærðra manna, sem sækja um Jretta.
— Ekki eins nrargir og þér haldið, svaraði Spaulding. í
fyrsta lagi er þetta bundið við Lunclúnabúa eina og aðeins
roskna menn. Þessi Ameríkani hafði flutzt héðan frá Lund-
únum á unga aldri og langaði til Jress að minnast sinnar
laust sé að sækja unr Jretta fyrir Jrá, senr hafa ljósrautt hár
eða dimmrautt, eða nokkurn veginn öðru vísi hár en eld-
Framlrald, j