Dagur - 18.05.1966, Page 8

8
Slarfsemi KEA og SlS á Akureyri er
slyrkasla stoð ðlvinnulifsins í bænum
Ræða Jakobs Frímannssonar efsta manns á lista
Framsóknarflokksins í Akureyrarkaupstað
Á ALMENNUM kjósendafuntli Framsóknarmanna í Borg-
arbíói sl. laugardag flutti Jakob Frímannsson framkvæmda-
stjóri og efsti maður B-listans ræðu þá, sem hér fer á eftir.
En hann gat ekki vegna ákveðinna fundarhalda utanbæjar í
þessari viku tekið þátt í útvarpsumræðum þeim, sem fram
fóru hér á Akureyri í gærkveldi.
Háttvirtir kjósendur!
ÞAÐ FER NÚ að líða að loka-
átakinu í yfirstandandi kosninga-
tmdirbúningi og treystum við því
allir, áhugasamir kjósendur Fram-
sóknarflokksins, að þessir fáu dag-
ar, sem eftir eru fram að kosning-
um, verði notaðir til hins ýtrasta
af öllum stuðningsmönnum B-list-
ans til öflugs starfs, flokki okkar
til framdráttar og eflingar.
Eins og við munum allir eldri
kjósendur, var hér áður eitt mest
notaða kosninga- og áróðursefni
gegti Framsóknarflokknum á Ak-
ureyri, það, að hann styddi Kaup-
félag Eyfirðinga og samvinnusam-
tökin hér í bæ, sem annars staðar
á landinu. A þeim árum voru f
gildi ska.ttafög, sem að nokkru
veitti samvinnufélögum sérrétt-
indi í skatta- og útsvarsmálum og
byggðust á því, að löggjafinn taldi
á þeim tíma, að félög sem opin
væru öllurn almenningi til inn-
göngu og úthlutuðu öllum
rekstrarafgangi til sinna félaga
eftir hvert ár, ættu ekki að bera
sömu skatta og þeir, sem engar
slíkar skyldur heíðu við sína við-
skiptamenn. Nú er öldin önnur í
þessum efpum. Samvinnufélögin
*— ------------------------f
Dagskipan Sjálfstæðis-j
manna er þessi: Sköp-j
um ,pólilískt mófvægf j
gegn samvinnusamfök-j
unum og látum Reykja-j
vík ráða. Leigjum iðn-j
aðarhúsnæði undir j
bílasölur að sunnan. j
*■•—■■—.........—4
lúta nú sömu lögum í skatta- og
útsvarsmálum sem hlutafélög og
einstaklingsrekstur og má raunar
segja að í þeim málum sé þó mik-
Jakob Fríntannsson,
framkvæmdastjóri.
ið á samvinnufélögin hallað hvað
qp.inber gjöld snertir, þar sem
söluskattur og aðstöðugjöld eru
orðin verulegur þáttur af skatt-
innheimtu rfkis gg bæja, en hins
yegar vitanlegt, áð skattar þessir
eru greiddir að fullu af samvinnu-
félögunum en vafalaust mikið sem
á vantar, að þeir skili sér frá
einka-verzlunum og viðskiptum.
En nú hafa sem sagt andstöðu-
flokkar okkar misst glæpinn sinn,
og ekki íundið upp nýja áróðurs-
stefnu gegn samvinnufélögunum.
Enda mun það vera komið svo, að
það telur enginn þeirra lengur
heillavænlegt fyrir sig, minnsta
kosti ekki við bæjarstjórnarkosn-
ingar, að ráðast á samvinnurekst-
ur í þessum bæ.
Ég álít því, að okkur beri nú að
leggja ríka áherzlu á að skýra fyr-
ir kjósendum gildi samvinnu-verk-
smiðjanna og samvinnu-verzlunar,
samvinnu-þjónustu og samvinnu-
framleiðslu fyrir þetta bæjarfélag.
Við vitum öll, að Akureyri hef-
ur hvað þetta áhrærir, mjög sterka
vígstöðu. Um mörg ár hefur Ak-
ureyri verið talinn mesti sant-
vinnubær á Norðurlöndum og
íbúar Akureyrar taldir öðrum til
fyrirmyndar í traustum samtökum
samvinnufélagsskaparins.
Er þvf full ástæða fyrir okkur,
Akureyringa, að hugleiða, hvað
samvinnan hefur fært okkur í at-
vinnitvog framfaramálum og fræð-
ast um þau grundvallar skipulags-
atriði þessarar merkilegu Jjjóð-
málastefnu, sent er viðurkennd
um allan hinn menntaða heim,
senr sú stefna, sem mest áhrif hef-
ur haft til aukinnar velntegunar
Jjjóðanna á undanförnum 100 ár-
um.
í 3. grein samvinnulaganna eru
aðaleinkenni á skipulagi sam-
vinniifélaganna talin vera þessi:
1. Aðgangur frjáls fyrir alla, er
fullnægja ákveðnum skilyrð-
um.
2. Atkvæðisréttur jafn, Jjannig að
hver félagsmaður hafi eitt at-
kvæði, án tillits til eigna eða
viðskipta við félagið.
3. Tekjuafgangi á rekstrarreikn-
ingi hvers árs skal úthlutað eft-
ir viðskiptamagni félagsmanns.
4. I stofnsjóð leggist sem séreign
hvers félagsmanns nokkuð af
tekjuafgangi Jteim er kernur í
hans hlut við reikningslok,
5. Innstæðufé í óskiptilegum sam-
eignarsjóðum eða öðrurn sam-
eiginlegum eignum sé ek’ki út-
borgað við félagsslit, lieldur
skal það að loknum öllum
skuldbindingum, sem á félags-
heildinni hvíla, ávaxtað undir
umsjón hlutaðeigandi héraðs-
eða þæjarstjórnar, unz sam-
vinnufélög með sama mark-
miði taka til starfa á félags-
svæðinu. Fær það félag eða þau
félög, þá umráð sjóðseignarinn-
ar að áskyldu samjjykki sýslu-
nefndar eða bæjarstjórnar og
a t v i n n u m ál ar áðh erra.
Af þessum 5 atriðum, er ég hefi
nefnt um aðaleinkenni og skipu-
lag samvinnufélaga, má ljóst vera,
hver reginmunur er á samvinnu-
félagi og einstaklingsrekstri. í
samvinnufélagi ræður fjármagnið
ekki lyrst og fremst stjórn fyrir-
txkisins, hehlur atkvæði einstakl-
(Framhald á blaðsíðu 2.)
SMÁTT OG STÓRT
DREGH) FYRIR GLUGGA
Þess hefur ekki orðið vart hér
um slóðir, að fyrirtæki sam-
vinnusamtakanna hafi dregið
fyrir glugga vegna gjaldþrots og
milljónataps af almannafc. „Mót
vægisfyrjrtæki" Sjálfstæðis-
rnanna geta orðið almenningi
dýr um það er lýkur.
„SMJÖRFJALLIГ
Bændur hafa verið hvattir til
þess í ræðu og riti og nú síðast
í útvarpsumræðum frá Alþingi,
að stækka bú sin, auka vél-
tækni og framleiðslu búvara.
Nú hafa safnazt um eitt þús.
tonna smjörbirgðir í landinu og
vegna dýrtíðarinnar hrökkva
hinar lögleyfðu útflutningsupp-
bætur ríkisins ekki til að bæta
upp útflutningsverðið, eins og
til var ætlast. Stjórnin telur sér
ekki fært að auka útflutnings-
uppbæturnar og ekki vill hún
kaupa „smjörfjallið" á sama
hátt og Bandaríkjastjórn kaupir
umframframleiðslu bænda síns
Iands. Hið eina sem liún var
reiðubúin til að gera, var að
leyfa bændastéttinni að Ieggja
á sjálfa sig 80 millj, kr. dýrtíðar
skatt til að leysa málið. Jafn-
framt hefur hún lækkað smjör-
verðið niður í 65 kr. pr. kg. Rík-
isstjórnin tók 80 millj. kr. af
matarpeningum heimilanna
(verðhækkun á fiski o. fl.) til
að mæta auknum dýrtíðarkostn
aði útgerðarinnar. Þetta þýddi
3.8 stiga hækkun framfærslu-
vísitölunnar. Bændur verða
sjálfir að leysa sín mál með því
að fórna 80 millj. kr. af árstekj-
um sínum.
ÞEIR MISSTU GLÆPINN
Sjálfstæðismenn hér á Akur-
eyri hafa oft ráðizt á samtök
samvinnumanna fyrir kosning-
ar með því að bera þeim „skatt-
fríðindi“ á brýn. Nú hefur sam-
vinnulöggjöfinni verið breytt
þannig, að sömu reglur gilda
um skatta samvinnufélaga og
annarra fyrirtækja. Þannig hef-
ur íhaldið misst glæpinn sinn
og ekki fundið annan í staðinn.
En skrif Halldórs Blöndals
Heimdellings og annarra slíkra
um samvinnufélögin nú í vor
sýna, að samvinnumenn eiga
enn mikið fræðslustarf fyrir
höndum.
HÖRÐUR OG ARNFINNUR
KVEÐJA
Verkamaðurinn virðist vera
vængbrotinn um þessar mundir
og nær ekki fluginu í kosninga-
baráttunni. Fyrir nokkrum dög
um birti hann viðtal við Hörð
Aðólfsson og Arnfinn Arnfinns-
son og ber jafnframt til baka
frásögn annars bæjarblaðs af
því, að þeir væru gengnir af
trúnni. í þessum viðtölum Iýsa
þeir því báðir yfir, að þeir
tækju ekki þátt í kosningabar-
áttunni en kvöddu með kurteisi.
VIÐVÖRUN ER EINA RÁÐIÐ
I síðustu bæjarstjórnarkosning-
um missti Alþýðuflokkurinn
10% af því fylgi, sem hann áður
hafði og lá Bragi þó ekki á liði
sínu. Alþýðuflokksmenn, marg-
ir hverjir, sjá það nú beíur og
betur, að með Iengri þjónustu
við íhaldið á flokkurinn sér
enga framtíð, en er á vegi til
grafar. Það, sem helzt getur
forðað honum frá þessari grafar
göngu, er áminning frá fyrrver-
andi kjósendum hans á kjördegi.
Alþýðuflokksmenn (eða Sosial-
demokratar) annarsstaðar á
Norðurlöndum eru vanir að láta
segja sér það tvisvar, áður en
þeir trúa, að „fIokksbræður“
þeirra hér á landi hafi nú þjón-
að sínum gamla erkióvini í
sjö ár.
VORU KONUR GABBAÐAR?
Nýlega gengust Sjálfstæðis-
menn hér í bæ fyrir því að fá
konur á fund í Sjálfstæðishús-
inu í því skyni að láta konur á
D-listanum halda ræður og
helga sér þar með fundinn í
blaði sínu, sem og gert var með
myndskreyttri frásögn. Ýmsar
konur voru boðaðar á þennan
fund, sem félagskonur hinna
ýmsu samtaka, og vissu þær
ekki befur en að þar ætti „eng-
in pólitík“ að vera. í ræðu, sem
Ingibjörg Magnúsdóttir flutti á
þessum fundi, ræddi liún jöfn-
um liöndum um sjúkraliús- og
líknarmál bæjarbúa og framboð
sitt til bæjarstjórnar á vegum
Sjálfstæðismanna. Og íslending
ur dregur þá ályktun af fundar-
sókninni, að akureyrskar konur
ætli að fylkja sér um íhaldið
vegna Ingibjárgar og líknarmál-
anna. Eins og hún, þótt unnið
hafi gott starf á þcssu sviði, sé
eina konan með hið rétta lijarta
lag í þessum málum.
•F"—■■—■■—■■—"■—■■—"■—■■—■■—■"—»<fr
Kaupsýslumenn, sem
hagnazt hafa á við-
skiptum hér á Akur-
eyri. hafa margir flutt
burí með allt sitt úr
bænum. Hvenær hefur
slíkf átf sér sfað um
fyrirfæki kaupfélaga?
»n—«■—>bm—a»-—n—iib—h> »
GÓÐUR ÞORSKAFLI
Á FÆRI
Raufarhöfn 17. maí. Nú eru
menn farnir að ræða um síld,
þótt ekkert af henni sé komið
hingað. Hins vegar una mehn
við þorsk og grásleppu, fá ágæt-
an afla á færi og af grásleppu
einnig mikið, þótt veiðin sé held
ur minnkandi.
Jörð er örlítið farin að skipta
um lit og snjóa leysir nú ört úr
fjöllum.
Verksmiðjan er að verða til-
búin að taka á móti síld og bú-
izt er við, að hún geti hafið
bræðslu með hinum nýja véla-
kosti eftir svo sem vikutima.
H. H.