Dagur - 19.10.1966, Blaðsíða 2

2
Ólafur E. Stefánsson, ráðunautur:
FÓÐRUN KÚNNA OG MJÓLK
URFRAMLEIÐSLAN
Frá Barnaverndarfél. Akureyrar
ÓLAFUR E. STEFÁNSSON,
ráðunautur Búnaðarfélags fs-
lands, flutti nýlega ræðu þá,
í búnaðarþætti Ríkisútvarpsins,
sem verð er eftirtektar.. Fýrri
bluti ræðu hans fer hér á eftir,
en framhaldið verður í næsta
blaði.
Heiðruðu áheyrendur.
Landbúnaðarframleiðsla hef-
ur verið rædd mikið á undan-
förnum árum hér á landi, eins
og víða annars staðar, þar sem
efnahagur er góður og örar fram
farir í landbúnaði hafa stór-
aukið búvöruframl. Óhagstæður
iltflutn. búvöru er þvi ýms-
um vandkvæðum bundinn, en
þó meiri hér en í grannlöndum
vorum vegna hinnar miklu
verðbólgu, sem liggur hér í
landi. Óhagstæður útflutningur
kemur harðast niður á bænd-
um, en er eigi að síður um-
hugsunarefni fólks í öðrum
stéttum.
1 þessu sambandi verður oft
vart þeirrar gagnrýni, að flutt
sé inn kjarnfóður fyrir erlend-
an gjaldeyri, eins og venjulega
er komizt að orði, til framleiðslu-
á búvörum, sem fluttar séu út
fyrri hluta af því verði, sem
fyrir þær þurfi að fást. — Að
sjálfsögðu þarf aðgát og fyrir-
hyggju í þessum málum sem
öðrum, og gera þarf ráð fyrir
umfram innanlandsneyzlu í með
alári, til tryggingar því, að ekki
verði mjólkurskortur í slæmu
árferði.
Hitt væri illt, ef rétt væri, að
kjarnfóður væri flutt inn í þeim
tilgangi að framleiða á því út-
fiutningsvörur, sem ýmist þarf
að greiða uppbætur á eða valda
framleiðendum fjárhagslegu
tjóni. Ef svo væri, bæri að sjálf
sögðu að hætta slíkri fram-
ieiðslu.
Málið er hins vegar ekki svo
einfalt. En þar sem það hefur
nýlega borið á góma, þá hef
„Barnakarl“ svarar
„BARNAKARL‘“ furðar á
rammaklausu á forsíðu síðasta
íslendings, þar sem hann ler
sagður fara með rangt mál í
Degi. Hann hefur beðið fyrir
eftirfarandi: í bæjarráði var
samþykkt 22. september að
hafna erindi frá eigendum ben-
zínsölustaða, þar sem farið er
fram á leyfi til að hafa lúgur
opnar til kl. 23 e.h. frá og með
1. október.
Á bæjarstjórnarfundi 4. okt.
var samþykkt bæjarráðs staðfest
með 9 atkvæðum gegn 2, eftir
að breytingartillögur höfðu ver-
ið felldar. Bókanir bæjarráðs
og bæjarstjórnar taka af allan
efa um þetta, og væri ritstjóra
íslendings nær að fást við ein-
hver þau verkefni, sem hann
ræður' betur við.
ég valið þann kost að skýra að
nokkru hina ýmsu þætti þess í
þessum búnaðarþætti. Verður
því minna um fræðilegar leið-
beiningar um fóðrun að sinni
en til stóð og heiti þáttarins gef
ur tilefni til að ætla.
Mjólkurframleiðan er ekki
einföld verksmiðjuframleiðsla,
jafnvel þótt búin verði stór og
öll tækni í- sambandi við hana
aukist.' Það er ekki hægt að
Sítytta vinnutíma framleiðslu-
tækjanna við hana eða stöðva
framleiðsluna alveg um tíma
eftir því hver eftirspui-nin er
frá degi til dags. Hún er byggð
á lífsstarfsemi og lýtur lífeðlis-
fræðilegum lögmálum. Allar ráð
stafanir verða að miðast við þá
staðreynd. Eigi að síður er rækt
að búfé undraverð framleiðslu-
tæki, ekki hvað sízt mjólkur-
kýr. íslenzki kúastofninn er
mjólkurlaginn og stenzt i því til
liti fyllilega samanburð við aðra
ræktaða stofna. En hver kýr er
sérstakt framleiðslutæki, og
þær eru yfir 40 þúsund talsins.
Það er ekki hægt að líta á þær
sem eina stóra verksmiðjuvél,
heldur þarf að sjá sérstaklega
um hverja þeirra alla daga árs-
ins, til þess, að framleiðslan
verði mikil og áfallalaus.
í mjólk er allt að 13% þurr-
efni. Þau næringarefni eru því
ekki lítil, sem kýr í 20 til 30
kg nyt breytir daglega úr
skepnufóðri í mjólk, þennan al-
hliða líf- og heilsugjafa þjóð-
anna. Framleiðslumagnið eftir
hvern einstakling byggist þó
ekki eingöngu á erfðaeðlinu, —
hæfileikunum til að breyta
fóðri j mjólk, heldur einnig á
því, hve kjarnmikið fóðrið er,
hve mikið kýrnar geta í sig lát-
ið. Mjólkurkýr hafa þó meiri
hæfileika til þessa en annað bú-
fé, og dagsskammtur þeirra af
þurrefni getur orðið allt að
3,25% af þunga á fæti.
Til að nýta mjólkureiginleika
hins ræktaða kúastofns að fullu
er því nauðsynlegt að kýrnar
fái sem mesta næringu í hverri
þyngdareiningu fóðursins, en í
hverri þyngdareiningu af kjarn
fóðurblöndu er helmingi meiri
orka eða næring en í sama
magni af þurrkaðri meðaltöðu.
Það er þetta, sem gerir kjarn-
fóðurnotkun handa mjólkurkúm
í hárri nyt nauðsynlega hér á
landi eins og alls staðar annars
staðar, þar sem ræktun þeirra
til mjólkur er á háu stigi og
stefnt er að því að nýta þennan
eiginleika.
Nú kann að verða spurt,
hvort þörf sé á því að hagnýta
þessa eiginleika, þar sem um-
fram framleiðsla sé óhagkvæm
vegna hins lága heimsmark-
aðsverðs. Frá sjónarmiði hvers
bónda á búreksturinn að vera
hagkvæmastur, og hagkvæmar
framleiðsluaðferðir einstakra
bænda hljóta, þegar á ailt er
litið, að vera æskilegar fyrir
atvinnuveginn í heild og fyrir
þjóðina. Þær jarðir, sem á ann-
að borð eru setnar, þurfa að
vera vel setnar. Vandamál of-
framleiðslu á ekki að leysa með
því að stíga spor aftur á bak,
eða með því að búa illa. Þau
verður að leysa með öðru móti.
Hér á landi er bústærð og
jarðnæði miðað við fjölda þess
búfjár, sem haft er eða þá áhöfn,
sem hver jörð ber. Þetta er eðli
legt við íslenzkar aðstæður, og
þá jafnframt að miða fram-
leiðslumagnið við fjölda búfjár-
ins, en ekki t.d. mjólkurfram-
leiðslu af hverjum hektara
lands. Landþrengsli eru ekki
neitt stórvandamál lengur hér
á landi og skákaskipting jarða
ekki heldur. Þannig er íslenzk-
ur landbúnaður laus við tvö
vandamál, sem ýmsar Evrópu-
þjóðir eiga við að stríða í land-
búnaði.
Hins vegar þurfa islenzkir
bændur meiri og vandaðri bygg
ingar yfir búfé sitt en flestar
aðrar þjóðir, og fóðuröflun og
vinna við búfé, einkum kýr,
hlýtur óhjákvæmilega að verða
mun meiri en annars staðar
vegna langrar innistöðu.
Þessar aðstæður hérlendis
r enna stoðum undir þá stefnu
að fá sem mestar og beztar af-
urðir af hverri skepnu, þó að
sjálfsögðu innan þess ramma,
sem hið hagfræðilega lögmál
um minnkandi arð setur. Þetta
er hin svonefnda hámarksaf-
urðastefna. Þetta er í stórum
dráítum stefna Búnaðarfélags
íslands í framleiðslu á afurð-
um nautgripa og sauðfjár.
Að sjálfsögðu ber að nýta
gróður jarðar sem mest og bezt
handa búfénu, og nú þegar
sparast mikið'kjarnfóður vegna
mikillar aukningar hins rækt-
aða lands og stórbættrar hey-
verkunar. Með því að beita kúm
á ræktað land, eins og nú er
gert, og nota fóðurjurtir til
haustbeitar má komast hjá mest
allri kjarnfóðurnotkun yfir
sumartímann, ef vel er á málum
haldið. Hvert kg af töðu, sleg-
inni á réttum tíma, hefur meiri
orku og hærra næringargildi en
áður var. Er ástæða í þessu
sambandi að minna á, að í jarð-
ræktarlögum frá 1965 eru sér-
stök bráðabirgðarákvæði til 5
ára um framlög til súgþurrk-
(Framhald á blaðsíðu 5).
Skagfirðingar vinna nú að
því að koma upp skólasetri fyrir
héraðið í Varmahlíð. Þar er ris
ið félagsheimili. Seyluhreppur
á sérhluta í húsi þessu, og þar
er bamaskóli til húsi. Einhvern
n^estu daga hefst í féiagsheim-
ilinu kennsla í fyrri bekk ungl-
ingastigs. En þar verða 18 ungl-
ingar við nám í vetur. Skóla-
stjóri þessarar deildar verður
Eiríkur Hansen frá Sauðárkróki.
Næsta vetur bætist væntanlega
Góðir Akureyringar! Barna-
verndardagurinn er n.k. laug-
ardag, og er það söfnunardagur
barnaverndarfélaganna.
Að þessu sinni mun ykkur
verða boðin merki félagsins, er
kosta 15 krónur og bókin Sól-
hvörf 1966, en verð hennar er
40 krónur. Bókin Sólhvörf er
að þessu sinni 80 blaðsíður og í
henni er að finna: sögur, ljóð,
leikrit og ævintýr fyrir yngri
sem eldri börn. Hildur Kalman
tók saman efnið.
Fyrir nokkrum árum byggði
- Rjúpnaskytta villtist
(Framhald af blaðsíðu 1).
Valgeir villtist um kl. 2 á
sunnudag og kl. 2 daginn eftir
fundu tveir starfsmenn kaupfé-
lagsins á Kópaskeri hann, eða
hann þá. Það voru þeir Björn
Jónsson og Gunnlaugur Indriða
son. Valgeir var matarlaus all-
an þennan tíma, en varð aldrei
órólegur og hagaði sér skyn-
samlega, er hann gerði sér ljóst,
að hann hafði tapað áttunum..
Félagar Valgeirs hófu leit á
heiðinni, en þar er hægt að fara
vítt og breitt á jeppum. Þeir, og
fleiri menn, leituðu alla nótt-
ina, svo og næsta dag. — 60 til
70 manns munu hafa tekið þátt
í leitinni, menn úr næstu sveit-
um og allt austan frá Raufar-
höfn. Þá var þar kominn Guð-
mundur, faðir Valgeirs. Flug-
vél frá Birni Pálssyni kom til
Kópaskers með leitarmenn og
sporhunda, og áður Tryggvi
Helgason frá Akureyri, og tók
hann þátt í leitinni úr lofti. —
Þegar Valgeir var fundinn, voru
leitarmenn kallaðir til baka, en
sjálfur fór hann í Prestshóla til
afa síns og hvíldi sig, það sem
eftir var dagsins. — Hann var
þreyttur en hress.
Blaðið hafði samband við
Guðmund Þorgrímsson að leit
lokinni, og bað Guðmundur
fyrir innilegar þakkir og kveðj-
ur til allra leitarmanna, og
annarra, sem brugðu við til
hjálpar.
Ný brú á Eyjaf jarðará
(Framhald af blaðsíðu 1)
skóla fjögurra hreppa til að full
nægja fræðsluskyldunni, miðað
við 60—70 unglinga.
Ennfremur mundi þessi nýja
brú verða ýmiskonar félagslífi
í sveitum viðkomandi hreppa
nokkurt hagræði.
annar bekkur við. Nú í vetur
búa nemendur í skógarvarðar-
húsinu, og er þetta því heima-
vistarskóli.
Að sjálfsögðu er stefnt að
því að koma upp sérstöku skóla-
húsnæði héraðs- og gagnfræða-
skóla Skagafjarðar á þessum
stað. En mörg, og helzt öll,
menningarleg íélagsmálaöfl
þurfa að leggjast á eitt um slíka
framkvæmd.
Barnaverndai-félag Akureyrar
leikskóla, sem komið hefur að
góðum notum fyrir marga bæj-
arbúa, en mörg og stór verk-
efni eru aðkallandi og fyrirhug-
uð á næstu árum, ef fé er fyrir
hendi. Því er það von okkar,
að þið, góðir Akureyringar, sjá-
ið ykkur fært að kaupa merki
félagsins eða bókina Sólhvörf,
sem seid verður n.k. laugaidag.
Þá verða sýningar í bíóum bæj-
arins til ágóða fyrir félagið; í
Borgarbíói kl. 5 á laugardag,
og Nýja bió.Jd. 3 á sunnudag.
Þeir peningar, sem inn koma,
munu verða notaðir í þágu
yngstu kynslóðar þessa bæjar —
og hennar er framtíðin.
F.h. Barnaverndarfél. Akur-
eyrar,
Indriði Ulfsson
- Landsíminn 60 ára
(Framhald af blaðsíðu 1)
fjörð. Á þessari línu eða í sam-
bandi við hana, voru árið 1906
settar á fót 22 landssímastöðv-
ar, og voru þær þessar:
Vopnafjörður
Egilsstaðir á Völlum
Hof í Vopnafirði
Vopnafjarðarkauptún
Grímsstaðir á Fjöllum
Reykjahlíð við Mývatn
Breiðamýri í Reykjadal
Háls í Fnjóskadal
Akureyri
Vellir í Svarfaðardal
Urðir í Svarfaðardal
Skriðuland í Kolbeinsdal
Sauðárkrókur
Blönduós
Lækjamót í Viðidal
Staður í Hrútafirði
Sveinstunga í Norðurárdal
Norðtunga í Þverárhlíð
Grund í Skorradal
Kalastaðakot við Hvalfjörð
Útskálahamar við Hvalfjörð
Reykjavík.
Símakerfið stækkaði ár frá
og símastöðvum fjölgaði. Flest-
ar urðu þær 502, árið 1939. Nú
eru þær 198.
FJÖLGUN SÍMNOTENDA
O.FL.
Árið 1915 voru notendasímar
1392. í árslok 1965 voru þeir
55.800, þar af nál. 80% sjálf—
virkir. Þá voru notendasímar í
dreifbýli 4.672. Reykvíkingar og
Hafnfirðingar fengu sjálfvirkan
síma árið 1932, en Akureyringar
árið 1950. Sæsíminn var lengi
aðeins ritsími. En 1935 var kom-
ið á þráðlausu talsambandi við
útlönd. Nú er talað um sæsím-
ann við önnur lönd, bæði aust-
an ,og vestan við Atlantshaf. —
Símtöl til útlanda voru rúml. 38
þús. og frá útlöndum 27 þús.
á árinu sem leið.
Hér innanlands var á sama ári
talað hátt á 6 milljón viðtals-
bila, og send rúml 316 þús. sím-
ske^ti. Talstöðvar (þráðlausar)
eru í 841 skipi, 1159 bifreiðum
og 70 flugvélum. Auk þess
fjöldi annarra talstöðva, þráð-
lausar, af ýmsu tagi. — Tekj-
ur pósts og síma voru árið 1965
rúml. 395 millj. kr., en útgjöldin
nál. 428 millj. kr.
Ný skóladeild í Varmahlíð